Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 maja 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Joanna Składowska

Protokolant : Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2022 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z powództwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w W.
przeciwko (...) SA w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 10 grudnia 2021 roku, sygnatura akt I C 8/21

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w W. na rzecz (...) SA w W. 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 19 maja 2022 roku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I Ca 96/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 10 grudnia 2021 r., wydanym pod sygn. akt I C 8/21, Sąd Rejonowy w Sieradzu zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w P. 2 214,81 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 20 października 2020 r. do dnia zapłaty (pkt 1); oddalając powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2); zasądzając od powoda na rzecz pozwanego 428,44 złotych z tytułu zwrotu kosztów postępowania oraz nakazując pobrać rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Sieradzu z tytułu zwrotu wydatków:

- od powoda - 874,80 złotych,

- od pozwanego - 450,40 złotych (pkt 4 i 5).

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

W dniu 18 września 2020 r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki B. o nr rej. (...) należący do poszkodowanego Ł. C.. W dniu zdarzenia sprawca szkody posiadał zawartą
z pozwaną umowę ubezpieczenia OC pojazdu. W wyniku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego pozwany przyznał poszkodowanemu odszkodowanie w łącznej kwocie

3 915,73 złotych.

Powód nabył w drodze cesji wierzytelność przysługującą poszkodowanemu
z tytułu odszkodowania za szkodę w pojeździe wynikającą z opisanego zdarzenia.

W dniu 18 grudnia 2020 r. wykonany został kosztorys, w którym koszt przywrócenia pojazdu do stanu sprzed wystąpienia szkody oszacowano na 10 627,00 złotych. W związku

z tym powód - w dniu 21 grudnia 2020 r. - powiadomił pozwanego o przelewie wierzytelności i wezwał do zapłaty kwoty stanowiącej różnicę między oszacowanymi kosztami naprawy

i przyznanym świadczeniem.

Powołany w sprawie biegły z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego – J. A. (1) ustalił, iż uzasadnione koszty naprawy samochodu B.,
z zastosowaniem wyłącznie części oryginalnych producenta pojazdu we wrześniu 2020 r. wynosiły 8 887,17 złotych. Kalkulacja z zastosowaniem części oryginalnych producenta pojazdu oraz dostępnych części oryginalnych producenta części zawartych w systemach A. i A. A. na kwotę 6 130,54 złotych.

Jak zauważył Sąd Rejonowy, odpowiedzialność pozwanego wypływała z treści art. 34 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych i nie była przez pozwanego kwestionowana. Sporna pozostawała natomiast kwestia wysokości odszkodowania związana z likwidacją szkody w pojeździe.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, koszt przywrócenia pojazdu marki B. do stanu sprzed zdarzenia wynosił 6 130,54 złotych, przy użyciu części oryginalnych producenta pojazdu oraz dostępnych części oryginalnych producenta części. W sporządzonej na potrzeby sprawy opinii, biegły zaznaczył, że w jakości P dostępna jest jedynie jedna część - poszycie zderzaka tylnego. Należy zauważyć, że uszkodzony pojazd został wyprodukowany w 2007 r., a więc w momencie wystąpienia szkody miał 13 lat. Zastosowana jako jedyna część

w standardzie P nie wypływa na pogorszenie stanu pojazdu, sprawności i zmniejszenie wartości, gdyż zgodnie z założeniami biegłego, remont pojazdu w tym wariancie również prowadzi do naprawienia szkody. Nadto w aktach sprawy brak jest informacji, czy wszystkie podlegające naprawie elementy w uszkodzonym pojeździe były częściami oryginalnymi,

informacji o stanie pojazdu przed zdarzeniem - czy był wcześniej uszkodzony, jakich części użyto do przeprowadzenia naprawy. Ponadto, pomimo tego, że poszkodowany naprawił pojazd i jest on w jego posiadaniu nie wyraził zgody na oględziny przez biegłego.

Mając powyższe na uwadze, należało zasądzić od strony pozwanej na rzecz powoda różnicę pomiędzy wysokością szkody wynikającej z opinii biegłego sądowego a wypłaconą wcześniej kwotą odszkodowania (6 130,54 – 3 915,73 = 2 214,81 złotych).

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.p.c., a o kosztach procesu zgodnie

z art. 100 k.p.c., stosownie do wyniku sprawy.

Powód wniósł apelację od wyroku Sądu Rejonowego, zaskarżając orzeczenie w części, tj. w zakresie:- oddalającym powództwo co do kwoty 4 971,44 złotych wraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonym od 20 października 2020 r. do dnia zapłaty;

- zasądzającym od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 428,44 złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu;

- nakazującym ściągnąć od strony powodowej kwotę 874,80 tytułem niepokrytych wydatków sądowych.

Skarżący zarzucił:

I.  naruszenie przepisu prawa procesowego - art. 233 § 1 k.p.c., poprzez
dowolną, wybiórczą, niewszechstronną oraz nieuwzględniającą zasad doświadczenia życiowego ocenę całości materiału dowodowego, w tym dokonanie nieprawidłowej oceny treści opinii biegłego J. A. (2) oraz wyprowadzenie nielogicznych i sprzecznych z materiałem dowodowym wniosków prowadzących do błędu w ustaleniach faktycznych i polegających na wadliwym przyjęciu, że uzasadnione jest uwzględnienie przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy wariantu naprawy pojazdu zakładającego użycie części zamiennych, które to części rzekomo przywróciłyby ten pojazd w pełni do stanu sprzed szkody, podczas gdy:

1.  taki wniosek jest sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego,

z wytycznymi Komisji Nadzoru Finansowego dot. likwidacji szkód z OC oraz podważające ugruntowane stanowisko prezentowane w poglądach doktryny, orzeczeniach sądów powszechnych i Sądu Najwyższego;

2.  biegły sądowy w opinii zasadniczej jak również w opinii uzupełniającej stwierdza, że przywrócenie stanu poprzedniego powinno nastąpić z użyciem wyliczenia kosztów naprawy w wariancie 1. (z zastosowaniem wyłącznie części oryginalnych producenta pojazdu);

II.  naruszenie przepisu prawa procesowego - art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dowolną, wybiórczą, niewszechstronną oraz nieuwzględniającą zasad doświadczenia życiowego ocenę całości materiału dowodowego, polegające na wadliwym przyjęciu, że biorąc pod uwagę wiek pojazdu, wystarczające i ekonomiczne uzasadnione jest użycie zamienników jakości P, podczas gdy taki wniosek jest sprzeczny co jest niezgodne

z zasadami doświadczenia życiowego, sprzeczne z wytycznymi Komisji Nadzoru Finansowego dot. likwidacji szkód z OC oraz podważające ugruntowane stanowisko prezentowane w poglądach doktryny, orzeczeniach sądów powszechnych i Sądu Najwyższego;

III.  naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c., przez ich błędne zastosowanie, przekroczenie przez Sąd pierwszej instancji zasady swobodnej oceny dowodów, uchybienia zasady logicznego rozumowania

i doświadczenia życiowego, w szczególności poprzez przyjęcie, że uszkodzony pojazd może zostać przywrócony do stanu poprzedniego przy użyciu części alternatywnych jakości P, podczas gdy okoliczność ta wymaga posiadania wiadomości specjalnych

z zakresu techniki samochodowej, którymi z pewnością nie dysponuje Sąd pierwszej instancji, zwłaszcza że biegły nie wskazał w opinii, jakoby wiek pojazdu wskazywały na konieczność zastosowania do naprawy tego rodzaju części, a wręcz przeciwnie biegły sądowy wprost wskazał, że przywrócenie stanu poprzedniego powinno nastąpić z użyciem wyliczenia kosztów naprawy w wariancie 1 (z zastosowaniem wyłącznie części oryginalnych producenta pojazdu);

IV.  mające istotny wpływ na wynik sprawy naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. polegające na przyjęciu za udowodnione, że szkodzie poniesionej przez poszkodowanego najbardziej odpowiada przyjęcie wyceny wysokości odszkodowania w oparciu o zastosowanie części tzw. zamienników, podczas gdy w niniejszej sprawie nie zostało skutecznie wykazane przez stronę pozwaną, że w pojeździe poszkodowanego w momencie szkody zamontowane były części inne niż oryginalne, w szczególności nie wynika to z dokumentacji zebranej w poczet materiału dowodowego, a zwłaszcza z treści opinii biegłego sądowego;

V.  naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. przez ich błędne zastosowanie, przekroczenie przez Sąd pierwszej instancji zasady swobodnej oceny dowodów, uchybienia zasady logicznego rozumowania

i doświadczenia życiowego, w szczególności poprzez przyjęcie, że uszkodzony pojazd może zostać przywrócony do stanu poprzedniego przy użyciu części alternatywnych jakości P, podczas gdy okoliczność ta wymaga posiadania wiadomości specjalnych z zakresu techniki samochodowej, którymi z pewnością nie dysponuje Sąd pierwszej instancji, zwłaszcza że biegły nie wskazał w opinii, jakoby wiek pojazdu wskazywały na konieczność zastosowania do naprawy tego rodzaju części, a wręcz przeciwnie biegły sądowy wprost wskazał, że przywrócenie stanu poprzedniego powinno nastąpić z użyciem wyliczenia kosztów naprawy w wariancie 1. (z zastosowaniem wyłącznie części oryginalnych producenta pojazdu);

VI.  naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 363 § 1 k.c. w zw. z art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 822 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i wadliwe uznanie, że koszty naprawy z uwzględnieniem części alternatywnych pozwolą na przywrócenie pojazdu do stanu poprzedniego pod każdym względem, w tym pod względem estetycznym

i jakościowym, podczas gdy z utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że:

1.  odszkodowanie powinno odpowiadać niezbędnym i uzasadnionym kosztom naprawy pozwalającym na przywrócenie pojazdu do stanu poprzedniego pod każdym istotnym względem (stanu technicznego, zdolności użytkowania, części składowych, trwałości, wyglądu estetycznego, itd.) (postanowienie SN, III CZP 85/11), natomiast użycie części nieoryginalnych z pewnością nie przywróci uszkodzonego pojazdu do stanu poprzedniego;

2.  odszkodowanie powinno obejmować koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu, natomiast dopiero gdy ubezpieczyciel wykaże, że prowadzi to do wzrostu wartości pojazdu, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi (postanowienie SN, III CZP 85/11), natomiast pozwany tej okoliczności nie udowodnił;

3.  użycie części nieoryginalnych jest możliwe dopiero wtedy, gdy pozwany udowodni, że w uszkodzonym pojeździe przed szkodą zamontowane były części innej jakości niż oryginalne, podczas gdy biegły wprost wskazał, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na stwierdzenie tej okoliczności.

W oparciu o wskazane zarzuty apelujący wniósł o zmianę wyroku poprzez:

zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dalszej kwoty 4 971,44 zł złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 20 października 2020 r. do dnia zapłaty;

zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu całych kosztów procesu

w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany domagał się oddalenia apelacji na koszt skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przede wszystkim należy zauważyć, że całkowicie chybiony jest zarzut w zakresie błędnych ustaleń faktycznych, bowiem te poczynione zostały w oparciu o zgromadzone dowody, a apelujący - wbrew literalnemu brzmieniu zarzutu - w z zasadzie nie kwestionuje tychże ustaleń, lecz prawidłowość ich subsumpcji pod normy prawa materialnego i wyciągane z ustalonych faktów wnioski, co do zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej i sposobu wyliczenia wysokości szkody.

To prawda, że na okoliczność uzasadnionych kosztów naprawy Sąd dopuścił dowód

z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej. Biegły natomiast sporządził wycenę wariantowo, przedstawiając koszt naprawy: w wariancie pierwszym z użyciem wyłącznie części oryginalnych oraz w wariancie drugim z użyciem części oryginalnych oraz jednej części porównywalnej jakości w postaci poszycia zderzaka tylnego, nie przesądzając o zasadności wyboru jednego z nich. W opinii znalazło się jedynie stwierdzenie, że wobec faktu, iż

z dostępnych w aktach sprawy dokumentów nie wynika, aby uszkodzone poszycie zderzaka tylnego było częścią nieoryginalną, zdaniem biegłego, przywrócenie stanu poprzedniego winno nastąpić wg wariantu pierwszego. Tego rodzaju konstatacja nie może być w okolicznościach sprawy uznana za przesądzającą, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Nie sposób podzielić także podniesionych w apelacji zarzutów naruszenia prawa materialnego.

Przepis art. 361 § 2 k.c. stanowi, iż w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Statuuje zatem zasadę pełnego odszkodowania, które powinno w pełni rekompensować powstały uszczerbek we wszelkich dobrach poszkodowanego chronionych przez prawo. Nie budzi wszakże wątkowości, że odszkodowanie nie może wynosić więcej niż uszczerbek rzeczywiście poniesiony, a zatem, że naprawienie szkody majątkowej przez osobę odpowiedzialną za szkodę nigdy nie może prowadzić do wzbogacenia się poszkodowanego, a jedynie do pełnego przywrócenia stanu jego majątku, jaki istniał przed zdarzeniem powodującym szkodę.

Oczywistym jest, że najczęściej w przypadku dobra majątkowego o charakterze użytkowym, jakim jest pojazd mechaniczny (samochód), szkoda będzie odpowiadała kosztom naprawy, jakie poszkodowany poniesie, aby przywrócić pojazd do stanu poprzedniego.

W judykaturze zgodnie przyjmuje się, że przywrócenie stanu poprzedniego ma miejsce, jeżeli stan pojazdu po naprawie pod każdym istotnym względem (stanu technicznego, zdolności użytkowania, części składowych, trwałości, wyglądu estetycznego itd.) odpowiada stanowi pojazdu przed uszkodzeniem. Co istotne, koszty naprawy muszą być odnoszone do każdego indywidualnego przypadku. Nie budzi wątpliwości, że oryginalność części wykorzystywanych do naprawy pojazdu stanowi istotny czynnik decydujący o tym, czy naprawa jest wystarczająca do przywrócenia go do stanu poprzedniego. Jest oczywiste, że ich dobór może prowadzić do pogorszenia położenia poszkodowanego. Pogorszenie takie miałoby miejsce zarówno wtedy, gdyby użyta część była pod istotnymi względami częścią gorszą od tej, która uległa uszkodzeniu, jak i wtedy, gdyby równowartość restytucyjna części zastępczej była niepewna. W konsekwencji, w sprawie o odszkodowanie za szkodę w pojeździe mechanicznym, gdy

w następstwie kolizji uszkodzeniu uległy części oryginalne i zachodzi konieczność ich wymiany na nowe, poszkodowanemu co do zasady powinno przysługiwał prawo do odszkodowania ustalonego według cen części oryginalnych. Dzięki bowiem naprawie dokonanej z wykorzystaniem części oryginalnych stan samochodu jest - pod względem technicznym, użytkowym, trwałości i estetyki - najbardziej zbliżony do jego stanu sprzed kolizji (oczywiście jeśli pojazd ten uprzednio posiadał zamontowane części oryginalne bezpośrednio pochodzące od producenta pojazdu), co odpowiada zasadzie pełnego odszkodowania. Reguła ta nie jest jednak bezwzględna. Nie ulega wątpliwości, że celowym

i ekonomicznie uzasadnionym naprawieniem szkody jest zamontowanie części oryginalnych, w przypadku pojazdu nowego, objętego jeszcze gwarancją producenta, który wymaga, by naprawy gwarancyjne były dokonywane wyłącznie przy użyciu części oryginalnych dostarczanych przez producenta. Również szczególny interes ekonomiczny poszkodowanego może uzasadniać naprawę wyłącznie przy użyciu części oryginalnych, zwłaszcza gdy uszkodzony pojazd był dotychczas serwisowany i naprawiany jedynie przy wykorzystaniu takich właśnie części, a kontynuacja tzw. historii serwisowej w oczywisty sposób wpłynie na jego wartość handlową. Jak jednak zasygnalizował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia w sprawie III CZP 85/11, w praktyce może wystąpić sytuacja, w której przedstawiona argumentacja nie znajdzie zastosowania. Dla pełnej kompensaty szkody nie będzie potrzeby wykorzystania części oryginalnych np. wówczas, gdy zniszczona część była już przedmiotem wielokrotnych napraw, lub w przypadku części o prostej konstrukcji, które bez uszczerbku dla jakości mogą być w pełnym zakresie zastąpione częściami nieoryginalnymi, lub gdy zniszczona część oryginalna była do tego stopnia wyeksploatowana technicznie, że nowa część z porównywalnej jakości, będzie miała większą wartość techniczną.

W świetle powyższego stwierdzić należy, że choć przesłanki uprawniające do wypłacenia odszkodowania według cen części alternatywnych należy traktować jako wyjątki od reguły, to taki zabieg nie jest wykluczony w okolicznościach konkretnej sprawy.

Słusznie w tym kontekście Sąd Rejonowy nadał znaczenie niespornym w sprawie okolicznościom, że uszkodzony pojazd był samochodem bardzo starym, bo trzynastoletnim

o wysokim ponadnormatywnym przebiegu. Ponadto poszkodowany zakupił samochód dopiero w 2020 r. Nie był zatem pierwszym jego właścicielem. Pojazd został sprowadzony z zagranicy, nie był serwisowany i nie jest znana jego pełna historia. Poszkodowany naprawił go we własnym zakresie i odmówił okazania biegłemu celem dokonania oględzin.

Już w toku postępowania likwidacyjnego, po oględzinach pojazdu stwierdzono, że okładzina zderzaka tylnego, jako część prostej konstrukcji, posiada cechy, które uzasadniają zastosowanie części o klasie jakości innej niż O (k. 20 akt sprawy). Jak sam biegły podaje, ubezpieczyciel sporządził dwa kosztorysy: pierwszy z użyciem części oryginalnych oraz części jakości P w postaci poszycia zderzaka oraz z użyciem wyłącznie części oryginalnych. Wskazany materiał żadną miara nie wskazuje, że pełna restytucja wymaga zastosowania naprawy z użyciem oryginalnego poszycia.

W świetle wskazanych okoliczności, nie sposób uznać za sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego wniosek Sądu pierwszej instancji, że wystarczające i ekonomicznie uzasadnione było użycie do naprawy jednej części o symbolu P. Powód zaś nie wykazał, aby w sprawie występowały szczególne okoliczności, o których była mowa wyżej, w których

w stosunku do starego wyeksploatowanego samochodu ekonomicznie uzasadniona była naprawa dokonana przy użyciu wyłącznie części oryginalnych.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy - na podstawie art. 385 k.p.c. - oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w pkt 2. wyroku, zgodnie z art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zasądzając od skarżącego na rzecz pozwanego zwrot kosztów zastępstwa procesowego przez radcę prawnego wg stawki określonej zgodnie z § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r.

w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265), tj. w wysokości 450 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od doręczenia powodowi odpisu niniejszego wyroku do dnia zapłaty.