Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 grudnia 2021 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego:

1.zażądał od J. K. zwrotu nienależnie pobranej części uzupełniającej renty rolniczej z powodu wyłączenia małżonki z ubezpieczenia społecznego rolników w okresach od 01.10.2013 r. do 31.10.2013 r., od 01.12.2013 r. do 31.01.2014 r„ od 01.10.2014 r. do 30.11.2014 r„ od 01.12.2015 r. do 29.02.2016 r., od 01.03.2016r. do 31.03.2016 r., od 01.12.2016 r. do 31.12.2016 r. od 01.05.2017 r. do 31.10.2017 r., od 01.12.2017 r. do 28.02.2018 r„ od 01.03.2018 r. do 30.04.2018 r. od 01.06.2018 r. do 30.11.2018 r„ od 01.01.2019 r. do 31.01.2019 r., od 01.03.2019 r. do 31.03.2019 r„ od 01.05.2019 r. do 30.09.2019 r. , od 01.12.2019 r. do 29.02.2020 r. od 01.03.2020 r. do 31.05.2020 r„ od 01.07.2020 r. do 30.09.2020 r„ od 01.12.2020 r. do 31.12.2020 r., od 01.10.2021 r. do 31.10.2021 r. na podstawie decyzji z dnia 22.10.2021 r., znak (...)-DU.402.829.2021.

2. wskazał, iż wznowienie wypłaty świadczenia nastąpi po zaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej.

3. wskazał, iż świadczenia wymienione w pkt 1 stosownie do przepisów art. 28 ust. 11 ustawy z dnia 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2021 r., poz. 266)) nie przysługują (przysługiwały) ubezpieczonemu od dnia 01.10.2013 r. do 31.10.2013 r., od 01.12.2013 r. do 31.01.2014 r., od 01.10.2014 r. do 30.11.2014 r od 01.12.2015 r. do 29.02.2016 r., od 01.03.2016r. do 31.03.2016 r od 01.12.2016 r. do 31.12.2016 r. od 01.05.2017 r. do 31.10.2017 r., od 01.12.2017 r. do 28.02.2018 r., od 01.03.2018 r. do 30.04.2018 r., od 01.06.2018 r. do 30.11.2018 r., od 01.01.2019 r. do 31.01.2019 r., od 01.03.2019 r. do 31.03.2019 r„ od 01.05.2019 r. do 30.09.2019 r. , od 01.12.2019 r. do 29.02.2020 r. od 01.03.2020 r. do 31.05.2020 r. od 01.07.2020 r. do 30.09.2020 r., od 01.12.2020 r. do 31.12.2020 r., od 01.10.2021 r. do 31.10.2021 r. ponieważ j. w pkt. 1

4. stwierdził, że w okresach od 01.10.2013 r. do 31.10.2013 r., od 01.12.2013 r. do 31.01.2014 r., od 01.10.2014 r. do 30.11.2014 r., od 01.12.2015 r. do 29.02.2016 r., od 01.03.2016r. do 31.03.2016 r, od 01.12.2016 r. do 31.12.2016 r od 01.05.2017 r. do 31.10.2017 r., od 01.12.2017 r. do 28.02.2018 r., od 01.03.2018 r. do 30.04.2018 r. od 01.06.2018 r. do 30.11 2018 r., od 01.01.2019 r. do 31.01.2019 r., od 01.03.2019 r. do 31.03.2019 r., od 01.05.2019 r. do 30.09.2019 r. , od 01.12.2019 r. do 29.02.2020 r., od 01.03.2020 r. do 31.05.2020 r., od 01.07.2020 r. do 30.09.2020 r., od 01.12.2020 r. do 31.12.2020 r., od 01.10.2021 r. do 31.10.2021 r. J. K. pobrał świadczenie z powyższego tytułu w kwocie 39.772,74 zł.

5. wskazał, iż J. K. był pouczony o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń, a mimo zajścia tych okoliczności pobierał przesyłane świadczenia - stosownie do postanowień art. 52 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2021 r. poz. 266) i art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 291) –stwierdził, iż ww. jest zobowiązany do zwrotu kwoty 17.938,78 zł za okresy od 01.11.2018 r. do 30.11.2018 r., od 01.01.2019 r. do 31.01.2019 r., od 01.03.2019 r. do 31.03.2019 r„ od 01.05.2019 r. do 30.09.2019 r. , od 01.12.2019 r. do 31.05.2020 r., od 01.07.2020 r. do 30.09.2020'“r., od 01.12.2020 r. do 31.12.2020 r., od 01.10.2021 r. do 31.10.2021 r. z odsetkami naliczonymi do dnia wydania decyzji w kwocie 2.060,28 zł , tj. łącznie 19.999,06 zł

6.wskazał, iż zwrotu należności w kwocie 19.999,06 zł należy dokonać na wskazany rachunek bankowy, w razie zaś niewpłacenia tej kwoty KRUS wdroży postępowanie egzekucyjne po uprawomocnieniu się niniejszej decyzji. Podniesiono, że uregulowanie należności w terminie po uprawomocnieniu się decyzji powoduje zwiększenie kwoty wpłaty o odsetki naliczone po dniu wydania decyzji do dnia spłaty.

7. na podstawie art. 138 ust. 4 wyżej wymienionej ustawy odstąpił od żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 21.833,96 zł

/decyzja k. 166 plik I akt KRUS/

W dniu 14 stycznia 2022r. J. K. odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu nadto o umorzenie nienależnego świadczenia z powodu trudnej sytuacji majątkowej, zdrowotnej i rodzinnej.

W uzasadnieniu swego stanowiska odwołujący podniósł, iż KRUS bezzasadnie żąda zwrotu nienależnie pobranej uzupełniającej renty z powodu wyłączenia małżonki z ubezpieczenia społecznego rolników we wskazanych w decyzji okresach. Wskazał, że w podanych okresach jego żona podejmowała pracę na umowę zlecenie z powodu trudnej sytuacji majątkowej rodziny. Zaprzeczył, iż został pouczony o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń. Wskazał, że nie został poinformowany ani ustnie ani pisemnie że skoro żona pracuje to jego renta powinna być pomniejszona, mimo że informował pracownika KRUS o tych okolicznościach.

Odwołujący wskazał też na ciężką sytuację zdrowotną rodzinną i finansową swoją i swojej rodziny. Podniósł, że żona zmarła a on z uwagi na stan zdrowia nie jest w stanie pracować w rolnictwie. Wskazał, iż jego 16 i 18 letnie dzieci uczące się otrzymują niewiele ponad 500 zł renty rodzinnej co przy osiąganych przez niego dochodach i wydatkach związanych z utrzymaniem, nauką i leczeniem i poniesionych znacznych kosztach leczenia paliatywnego żony sprawia że nie jest w stanie zwrócić żądanej kwoty. Odwołujący wskazał iż KRUS w sposób nienależyty zbadał okoliczności związane z jego sytuacją życiowa i materialną. Tym samym żądanie zwrotu ww kwot przy możliwości umorzenia należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń na podstawie art. 41 a ust 1 pkt 2 u. s. r. nie może zostać zaakceptowane.

/odwołanie k. 3-5/

W odpowiedzi na odwołanie Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację przytoczoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji . /odpowiedź na odwołanie – k. 19-22/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 9 lutego 1994 r. J. K., będąc kawalerem, nabył prawo do rolniczej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym od dnia 1 października 1993 r. /decyzja k. 14 -15 akt KRUS plik I/

Na podstawie decyzji z dnia 22 kwietnia 2003 r. świadczenie rentowe od dnia 1 maja 2003 r. zostało przyznano bezterminowo. /decyzja k. 47 akt KRUS plik I/.

Część uzupełniająca świadczenia od początku przyznania prawa do renty była zawieszona w całości z powodu niezaprzestania prowadzenia działalności rolniczej. /bezsporne/

W dniu 10 marca 2003 r. J. K. złożył wniosek „o naliczenie 50% części uzupełniającej w związku z posiadaniem małżonka, który nie ma ustalonego prawa do renty. M. K. została zgłoszona do ubezpieczenia w PT S.”. /protokół k 43 akt KRUS plik I/.

Organ rentowy rozpatrując pozytywnie wniosek wydał w dniu 14 marca 2003 r. decyzję o podjęciu od dnia 01 marca 2003 r. wypłaty części uzupełniającej w wymiarze 50%. /decyzja k. 45 akt KRUS plik I/.

Wypłata części uzupełniającej w połowie była kontynuowana do dnia 31 grudnia 2012r. /bezsporne/

Decyzją z dnia 3 grudnia 2012 r. wydaną z urzędu organ rentowy w związku ze zmianą przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (uchylenie art. 28. ust. 6 pkt 1 i wprowadzenie art. 28 ust. 11) od dnia 1 stycznia 2013 r. podjął wypłatę 100% części uzupełniającej, która przysługuje do czasu podlegania małżonka ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy /decyzja k. 96 akt KRUS plik I/.

W dniu 2 listopada 2021 r. z powodu zgonu małżonki M. K. (który nastąpił w dniu 2 września 2021 r.) organ rentowy wstrzymał wypłatę części uzupełniającej renty od dnia 1 listopada 2021 r., bowiem od wskazanej daty ubezpieczony nie spełnia warunku art. 28 ust. 11 ustawy. /decyzja k. 160 akt KRUS plik I/.

W dniu 18 października 2021 r. w (...) w S. podczas składania wniosków o rentę rodzinną po zmarłej M. K. przez J. K. dla małoletniej córki B. K. oraz przez pełnoletniego syna K. K., do których dołączono kwestionariusz dotyczący okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników oraz okresów podlegających zaliczeniu do tego ubezpieczenia M. K., a także dokumenty potwierdzające podleganie ubezpieczeniu powszechnemu z tytułu zatrudnienia - wykonywania umowy zlecenia, ujawniono nowe okoliczności, mające wpływ na podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników przez ww. /wnioski i dokumentacja załączona do wniosków o rentę rodzinna k. 1-52 akt KRUS plik II/

Komórka merytoryczna d.s. ubezpieczeń w (...) w S. poddała weryfikacji okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników M. K. i w dniu 22 października 2021 r. wydano na J. K. jako na płatnika składek decyzję o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników, w której stwierdzono ustanie ubezpieczenia emerytalno-rentowego i wypadkowo-chorobowo-macierzyńskiego dla M. K. w okresach:

-01.10.2013-31.10.2013, 21.11.2013-20.02.2014, 22.02.2014-25.02.2014, 01.10.2014-30.11.2014, 06.10.2015 - 27.10.2015, 27.11.2015-31.03.2016, 01.12.2016 - 31.12.2016, 01.05.2017-31.10.2017, 01.12.2017- 30.04.2018, 01.06.2018 -30.06.2018, 01.07.2018-30.11.2018, 01.01.2019-31.01.2019, 01.03.2019-31.03.2019, 01.05.2019-30.09.2019 -01.12.2019-29.02.2020, 01.03.2020-31.05.2020, 01.07.2020 - 30.09.2020, 01.12.2020-31.12.2020, 03.09.2021

/decyzja k. 161 akt KRUS plik I/

Powyższa decyzja o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników była podstawą do zweryfikowania wysokości wypłaconego świadczenia rentowego J. K. od dnia 01.10.2013 r. Ujawniono, że w okresach: 01.10.2013-31.10.2013. 01.12.2013-31.01.2014, 01.10.2014-30.11.2014, 01.12.2015-29.02.2016, 01.03.2016-31.03.2016, 01.12.2016-31.12.2016, 01.05.2017-31.10.2017, 01.12.2017-28.02.2018, 01.03.2018-30.04.2018, 01.06.2018-30.11.2018, 01.01.2019-31.01.2019, 01.03.2019-31.03.2019, 01.05.2019-30.09.2019, 01.12.2019-29.02.2020, 01.03.2020-31.05.2020, 01.07.2020-30.09.2020, 01.12.2020-31.12.2020, 01.10.2021-31.10.2021 nie przysługiwało mu świadczenie w pełnej wysokości na podstawie art. 28 ust. 11 w/c ustawy, a zatem zaskarżoną decyzją ustalono, że ww. pobrał nienależnie świadczenie w kwocie 39.772,74 zł. Z uwagi na fakt, iż był pouczony o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do wypłaty części uzupełniającej, a mimo tych okoliczności pobierał świadczenia, zatem jest zobowiązany w myśl obowiązujących przepisów art. 138 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS do zwrotu kwoty, która wraz z odsetkami wynosi 19.999,06 zł i dotyczy okresów przypadających od 01.11.2018 r. do 31.10.2021 r. /decyzja k. 166 plik I akt KRUS/

Wraz z decyzją została wysłana do świadczeniobiorcy informacja o możliwości skorzystania z ulgi w spłacie nienależnie pobranego świadczenia w postaci zawarcia układu ratalnego, ewentualnie odroczenia terminu płatności. /informacja k. 167 akt KRUS plik I /

Odwołujący każdorazowo w kierowanych do niego decyzjach począwszy od decyzji z 9 lutego 1994 był pouczany o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie części uzupełniającej w części decyzji zatytułowanej (...) lub (...). Ponadto w decyzjach począwszy od decyzji z dnia 14 marca 2003 r. (k. 45) do decyzji z dnia 15 stycznia 2013 r.(k. 99) na pierwszej stronie decyzji znajduje się zapis (stempel) z pouczeniem o zawieszeniu części uzupełniającej treści: „część uzupełniająca świadczenia ulega zawieszeniu w 50% ze względu na prowadzenie działalności rolniczej z małżonkiem nie mającym prawa do emerytury lub renty” lub „wypłata 50% części uzupełniającej przysługuje do czasu podlegania małżonka ubezpieczeniu w KRUS”. (k. 58, 64, 66-68, 72-74, 77-79, 81-83, 87-89, 92-94) lub „wypłata 100% części uzupełniającej przysługuje do czasu podlegania małżonka ubezpieczeniu w KRUS”(k. 96, 99, 108, 111). W decyzji z dnia 2 kwietnia 2013 r. na końcu pierwszej strony decyzji figuruje zapis "część uzupełniająca nie podlega zawieszeniu, jeśli małżonek podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy”. W decyzjach pouczano też wnioskodawcę o obowiązku zwrotu świadczeń nienależnie pobranych. /decyzje z pouczeniami k. 14-15, 20-22, 29, 5, 47, 58, 64, 66, 67, 68, 72, 73, 74, 75, 76, 79,81, 82, 83, 87, 89, 92, 93, 94,96, 99, 100,103,104,105, 108, 111, 112,113,115,116, 121-122, 123-124, 127-128, 131-132, 135-136, 137 -138, 141-142, 143-144, 147-149, 150-152, plik I akt KRUS/

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS, których wiarygodność nie budzi wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron. W toku postępowania, strony nie składały dalszych wniosków dowodowych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Warunki wypłaty i zawieszenia części uzupełniającej świadczenia określa art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 933), który stanowi, że wypłata renty rolniczej ulega częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w ust. 2-8, jeżeli rencista prowadzi działalność rolniczą.

Stosownie do treści art. 28 ust. 6 pkt 1 cytowanej ustawy (w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 stycznia 2013 r.) wypłata ulega zawieszeniu w połowie, jeżeli: emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem, który nie ma ustalonego prawa do emerytury albo renty i nie spełnia warunków do uzyskania emerytury rolniczej albo renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli małżonek ten podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy.

Natomiast zgodnie z brzmieniem wprowadzonego do ustawy od dnia 1 stycznia 2013r. przepisu art. 28 ust. 11 w przypadku, gdy rencista lub emeryt uprawniony do emerytury z art.19 ust. 1 prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem podlegającym ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy, wypłata nie ulega zawieszeniu.

Zgodnie z art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U.2021r., poz. 291 t.j., dalej ustawa emerytalna), znajdującym zastosowanie w sprawie wobec brzmienia art. 52 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.

Zgodnie z ust. 2 powołanego przepisu, za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się również świadczenia wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu (ust. 3).

Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata, z zastrzeżeniem ust. 5 (ust. 4).

Przy tym zgodnie z art. 41a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników Prezes Kasy lub upoważniony przez niego pracownik Kasy, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem zainteresowanego, na jego wniosek, uwzględniając możliwości płatnicze wnioskodawcy oraz stan finansów funduszów emerytalno-rentowego i składkowego, może:

1) odroczyć termin płatności należności z tytułu składek na ubezpieczenie, rozłożyć ich spłatę na raty lub umorzyć w całości lub w części;

2) umorzyć należności Kasy z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub części.

Prezes Kasy lub upoważniony przez niego pracownik Kasy może także, z urzędu, umorzyć część lub całość należności z tytułu składek, w przypadku ich całkowitej nieściągalności, która zachodzi, gdy:

1) w wyniku postępowania egzekucyjnego lub na podstawie posiadanych dokumentów stwierdzono, że dłużnik nie posiada źródeł dochodu i majątku, z którego można dochodzić należności, oraz brak jest możliwości przeniesienia odpowiedzialności;

2) dłużnik zmarł, nie pozostawiając majątku, z którego można by dochodzić należności, i jednocześnie nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności;

3) kwota należności nie przekracza dziesięciokrotności kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym;

4) jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności nie uzyska się kwoty przewyższającej koszty postępowania egzekucyjnego.

Nie należy tracić z pola widzenia, iż wobec treści zaskarżonej decyzji przedmiotem niniejszego postępowania jest wyłącznie obowiązek zwrotu przez wnioskodawcę ewentualnie nienależnie pobranego świadczenia. Tymczasem wobec treści powołanych przepisów podstawą uznania świadczenia za nienależne jest zaistnienie okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenia prawa do świadczenia albo wstrzymanie wypłaty świadczenia w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Chodzi tu o okoliczności, które nie istniały w chwili przyznania świadczenia, natomiast powstały w czasie jego pobierania.

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że jak bezsprzecznie ustalono, że J. K. w okresach: 01.10.2013-31.10.2013. 01.12.2013-31.01.2014, 01.10.2014-30.11.2014, 01.12.2015-29.02.2016, 01.03.2016-31.03.2016, 01.12.2016-31.12.2016, 01.05.2017-31.10.2017, 01.12.2017-28.02.2018, 01.03.2018-30.04.2018, 01.06.2018-30.11.2018, 01.01.2019-31.01.2019, 01.03.2019-31.03.2019, 01.05.2019-30.09.2019, 01.12.2019-29.02.2020, 01.03.2020-31.05.2020, 01.07.2020-30.09.2020, 01.12.2020-31.12.2020, 01.10.2021-31.10.2021 pobierał świadczenie w pełnej wysokości na podstawie art. 28 ust. 11, mimo że powyższe mu nie przysługiwało bowiem w okresach: 01.10.2013-31.10.2013, 21.11.2013-20.02.2014, 22.02.2014-25.02.2014, 01.10.2014-30.11.2014, 06.10.2015 - 27.10.2015, 27.11.2015-31.03.2016, 01.12.2016 - 31.12.2016, 01.05.2017-31.10.2017, 01.12.2017- 30.04.2018, 01.06.2018 -30.06.2018, 01.07.2018-30.11.2018, 01.01.2019-31.01.2019, 01.03.2019-31.03.2019, 01.05.2019-30.09.2019 -01.12.2019-29.02.2020, 01.03.2020-31.05.2020, 01.07.2020 - 30.09.2020, 01.12.2020-31.12.2020, i od 03.09.2021 jego żona M. K. mocą decyzji z dnia 22 października 2021 r. została wyłączona z ubezpieczenia społecznego rolników.

Merytorycznej poprawności wskazanej decyzji wnioskodawca nie kwestionował.

Wobec tego, niewątpliwie pobierał świadczenia w kwocie 39.772,74 zł w okolicznościach powodujących ustanie do nich prawa, z tym że obowiązek zwrotu w zaskarżonej decyzji ograniczono do kwoty wraz z odsetkami 19.999,06 zł w ramach okresów przypadających 3 lat wstecz od 1 listopada 2018 r. do 31 października 2021 r.

Wbrew twierdzeniom zwartym w odwołaniu nie można zgodzić się ze skarżącym, iż nie został on odpowiednio pouczony o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie części uzupełniającej renty i nie miał świadomości, iż wobec podjęcia pracy w oparciu o umowę zlecenie przez jego małżonkę -wymuszoną przez warunki bytowe rodziny, świadczenie to mu nie przysługuje.

Podkreślić należy, iż odwołujący - na co wyraźnie wskazuje treść kierowanych do niego orzeczeń KRUS i zawartych w nich informacji - każdorazowo w decyzjach był pouczany o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie części uzupełniającej bezpośrednio w części zatytułowanej (...) lub (...). Ponadto w decyzjach począwszy od decyzji z dnia 14 marca 2003 r. (k. 45) do decyzji z dnia 15 stycznia 2013 r.(k. 99) na pierwszej stronie decyzji znajdował się zapis (stempel) z pouczeniem o zawieszeniu części uzupełniającej treści: „wzęść uzupełniająca świadczenia ulega zawieszeniu w 50% ze względu na prowadzenie działalności rolniczej z małżonkiem nie mającym prawa do emerytury lub renty” lub „wypłata 50% części uzupełniającej przysługuje do czasu podlegania małżonka ubezpieczeniu w KRUS”., lub „wypłata 100% części uzupełniającej przysługuje do czasu podlegania małżonka ubezpieczeniu w KRUS.

W decyzji z dnia 2 kwietnia 2013 r. na końcu pierwszej strony decyzji figuruje zapis "część uzupełniająca nie podlega zawieszeniu, jeśli małżonek podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy”. Co istotne w treści pouczeń informowana również wnioskodawcę o okolicznościach dotyczących pobrania świadczenia nienależnego i konsekwencjach z tym związanych.

Przy czym podkreślić należy - jak słusznie uznał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 stycznia 2005 roku (I UK 136/04 OSNPiUS z 2005 r. Nr 16, poz. 252) pouczenie o okolicznościach, których wystąpienie w przyszłości powoduje brak prawa do świadczeń, nie może odnosić się indywidualnie do pobierającego świadczenie, gdyż nie da się przewidzieć, które z okoliczności przewidzianych w licznych przepisach wystąpią u konkretnego świadczeniobiorcy. W takim sensie wystarczające jest przytoczenie treści przepisów określających te okoliczności.

Jednakże pouczenie musi być na tyle zrozumiałe, aby pobierający świadczenie mógł je odnieść do własnej sytuacji. Pouczenie - zgodnie z intuicją językową - zawiera element wyjaśnienia, jednakże nie można pouczeniu przypisywać cech uzasadnienia (prawnego i faktycznego) decyzji, w którym organ rentowy dokonuje wykładni stosownych przepisów. Celem pouczenia, o którym mowa, nie jest więc wyczerpujące wyjaśnienie sytuacji prawnej i faktycznej, lecz pouczenie o konsekwencjach prawnych niezastosowania się emeryta do dyspozycji normy prawnej (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2019 r., III UK 22/18, Legalis numer 1872717; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 grudnia 2012 r., III AUa 1071/12).

W ocenie Sądu, na gruncie rozpoznawanej sprawy brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, iż wnioskodawca nie został należycie pouczony przez organ rentowy o okolicznościach powodujących zawieszenie części uzupełniającej renty. W świetle treści informacji i pouczeń zawartych w kierowanych do niego decyzjach winien mieć pełną świadomość, że wypłata świadczenia w pełnej wysokości jest uzależniona od podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy przez małżonkę. Przy tym nieistotne jest, czy ubezpieczony faktycznie z tymi pouczeniami się zapoznał. Żądanie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia nie jest bowiem oparte na obowiązku wykazania, że osoba zapoznała się z doręczonym jej pouczeniem o braku prawa do świadczenia w określonych okolicznościach (vide wyrok SN - Izba Pracy z dnia 24-06-2015, II UK 285/14).

W ocenie Sądu pouczenie było na tyle zrozumiałe, że wnioskodawca winien je odnieść do własnej sytuacji. Mimo tego fakt podejmowania przez M. K. zatrudnienia lub umów zlecenia, tym samym przyczynił się do wypłacania przez KRUS wyższego świadczenia, aniżeli przysługiwało. W tym stanie rzeczy świadczenie obejmujące także część uzupełniającą renty pobierane przez ubezpieczonego, wobec zaistnienia okoliczności powodujących wstrzymanie wypłaty tego świadczenia, a także wobec odpowiedniej treści pouczeń, niewątpliwie było świadczeniem nienależnym.

Nadto podkreślenia wymaga, iż nie jest możliwe w realiach niniejszej sprawy uwzględnienie odwołania na innej podstawie przy uwzględnieniu sytuacji życiowej wnioskodawcy, gdyż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych w tym ubezpieczenia społecznego rolników nie jest prawnie dopuszczalne stosowanie klauzul generalnych, którymi są w szczególności zasady współżycia społecznego. Zgodnie z poglądem judykatury „do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ani art. 5 KC, ani art. 8 KP, bo przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego.” „W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych niedopuszczalne jest powoływanie się na zasady współżycia społecznego, jako że prawo ubezpieczeń społecznych, w odróżnieniu od przepisów prawa pracy (art. 300 KP), nie zawiera normy o charakterze takiej klauzuli generalnej, ani też normy zezwalającej na stosowanie w zakresie nieuregulowanym przepisów kodeksu cywilnego. ” (por. wyrok SN z dnia 16 czerwca 2011 r. sygn. akt III UK 214/10 opubl. LEX 1095955, wyrok SA w Katowicach z dnia 20 maja 2010 r., sygn. akt III AUa 3616/09, opubl. LEX nr 785483 wyrok SN z dnia 2 grudnia 2009 r., sygn. akt I UK 174/09, opubl. LEX nr 585709, wyrok NSA w. z dnia 18 maja 2011 r., sygn. akt I OSK 124/11, opubl. LEX 990161, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 listopada 2008 r., sygn. akt III AUa 330/08).

Zaznaczyć należy iż sytuacja finansowa, majątkowa, ekonomiczna, rodzinna i zdrowotna może ewentualnie mieć znaczenie przypadku chęci skorzystania przez wnioskodawcę z ewentualnych ulg w spłacie czy umorzenia. Niemniej jednak procedowanie w tym przedmiocie jest uzależnione od złożenia przez ubezpieczonego stosowanego wniosku do KRUS i pozostaje poza kontrolą w niniejszym postępowaniu. Kasa bowiem dopiero po otrzymaniu od świadczeniobiorcy zobowiązanego do spłaty nadpłaco­nego świadczenia wniosku o udzielenie ulgi w spłacie ewentualnie o umorzenie, wszczyna postępowanie mające na celu ustalenie sytuacji rodziny i możliwości płatni­czych, a następnie wydaje decyzję w tej sprawie. Zaskarżona w niniejszym procesie decyzja dotyczyła wyłącznie stwierdzenia faktu pobrania nienależnie pobranego świadczenia i kwoty należnej do zwrotu. Bezwzględnie zatem procedowanie w sprawie było ograniczone tylko do tej materii. Postępowanie w sprawie ubezpieczeń sprowadza się bowiem do oceny zasadności rozstrzygnięcia dokonanego przez organ rentowy w zakresie wyznaczonym przez treść zaskarżonej decyzji. (tak m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 roku, II UZ 51/99 OSNP 2000/15/601; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2011 roku, w sprawie o sygn. akt II UZ 1/11, LEX; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 roku, w sprawie o sygn. akt II UK 275/1111 LEX oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 stycznia 2013 roku, w sprawie o sygn. akt III AUa 940/12, LEX).

Tym samym żadne kwestie związane z ewentualną możliwością umorzenia spornych w niniejszej sprawie należności obecnie nie mogły być procedowane.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c., odwołanie, jako bezzasadne, oddalił.

J.L.