Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lipca 2022 roku

Sąd Rejonowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Andrzej Kurzych

Protokolant starszy sekretarz sądowy Anna Czerniawska

po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 2022 roku w Toruniu

sprawy P. M. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o zasiłek opiekuńczy

na skutek odwołania od decyzji z dnia 30 marca 2022 r., nr (...) (...) (...) (...) - (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje P. M. (1) prawo do zasiłku opiekuńczego za okres od 13 stycznia 2022 r. do 10 lutego 2022 r.

Sędzia Andrzej Kurzych

IV U 177/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 marca 2022 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu P. M. (1) prawa do zasiłku opiekuńczego od 13 stycznia 2022 r. do 10 lutego 2022 r.

W uzasadnieniu decyzji powołano się na treść art. 32 ust.1 pkt 1 ustawy dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( Dz. U. z 2021 r., poz. 1133, dalej jako ustawa zasiłkowa) i wskazał, że z posiadanej dokumentacji wynika, że matka dziecka ubezpieczonego P. M. (2) jest zatrudniona u płatnika S. (...) T., a zatem nie można uznać, że jest osobą stale opiekującą się dzieckiem, w związku z czym brak jest prawa do zasiłku opiekuńczego na to dziecko.

Ubezpieczony w odwołaniu wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie mu prawa do zasiłku opiekuńczego za sporny okres. W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, że z przesłanych do organu rentowego dokumentów w sprawie zasiłku opiekuńczego na syna L. M. wynika, że od 13 stycznia 2022 r. do 9 lutego 2022 r. jego żona i matka dziecka P. M. (2) przebywała w szpitalu, więc nie mogła opiekować się dzieckiem i opiekę nad synem sprawował on osobiście. Jednocześnie ubezpieczony podał, że z korespondencji z płatnikiem składek żony czyli S. (...) T. wynika, iż okres przerwy wynikający z faktu przebywania w szpitalu został wykazany dopiero w deklaracji rozliczeniowej ZUS za luty 2022 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że P. M. (2) przez cały 2020 r. przebywała na zasiłku macierzyńskim, a po nim na urlopie wychowawczym aż do 30 kwietnia 2021 r. Od 28 czerwca 2021 r do 30 lipca 2021 r. była niezdolna do pracy i uzyskała wynagrodzenie za czas niezdolności, natomiast od 31 lipca 2021 r. do 6 lutego 2021 r. w ciągłości pozostawała na zasiłku chorobowym, a od 7 lutego 2022 r. rozpoczęła kolejny zasiłek macierzyński. Organ rentowy uznał, iż matka dziecka przebywająca na zasiłku chorobowym nie może być uznana za stałego opiekuna dziecka, zatem ojciec dziecka nie ma prawa do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dzieckiem do lat 8, za okres pobytu matki w szpitalu.

Stanowiska stron pozostały niezmienne do zakończenia procesu.

Sąd ustalił, co następuje:

P. M. (1) i P. M. (2) są małżeństwem, zamieszkującym wspólnie w T., wychowującym aktualnie dwoje małych dzieci. Nie prowadzą gospodarstwa domowego z innymi osobami, samodzielnie opiekują się dziećmi, nikt im nie pomaga. P. M. (1) i P. M. (2) są osobami pracującymi. P. M. (2) od 1 listopada 2012 r. pracuje w S. (...) T..

(fakty bezsporne oraz dowód:

⚫

przesłuchanie ubezpieczonego P. M. (1) – protokół elektroniczny z dnia 14 lipca 2022 r., od 00:02:58 do 00:10:41 – k. 30-30v. akt,

⚫

(...) k. 33 akt zasiłkowych)

L. M. – syn ubezpieczonego i P. M. (2) urodził się (...) Co najmniej od tej daty P. M. (2) korzystała z urlopu macierzyńskiego, a następnie, aż do 30 kwietnia 2021 r., z urlopu wychowawczego. Następnie korzystała z urlopu wypoczynkowego. Od 28 czerwca 2021 r do 30 lipca 2021 r. była niezdolna do pracy i uzyskała wynagrodzenie za czas niezdolności, natomiast od 31 lipca 2021 r. do 6 lutego 2021 r. w ciągłości pozostawała na zasiłku chorobowym, a od 7 lutego 2022 r. rozpoczęła kolejny zasiłek macierzyński.

(fakty bezsporne oraz dowód:

⚫

przesłuchanie ubezpieczonego P. M. (1) – protokół elektroniczny z dnia 14 lipca 2022 r., od 00:02:58 do 00:10:41 – k. 30-30v. akt,

⚫

dane pobieranych świadczeń – k. 34- 36 akt)

W okresie od 13 stycznia 2022 r. do 9 lutego 2022 r. P. M. (2) przebywała w Oddziale Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej Szpitala Wojewódzkiego w T.. W dniu (...) urodziła dziecko.

(dowody:

⚫

zaświadczenie lekarskie - k. 9 akt,

⚫

karta informacyjna ze szpitala – k. 10 akt)

P. M. (1) w okresie przebywania żony w szpitalu opiekował się synem L.. Z tego powodu zawnioskował o przyznanie mu prawa do zasiłku opiekuńczego za okres 13 stycznia do 31 stycznia 2022 r. i od 1 lutego do 10 lutego 2022 r.

(dowody:

⚫

zaświadczenie lekarskie- k. 9 akt zasiłkowych,

⚫

druki Z15a – k. 13-17 akt zasiłkowych,

⚫

druki Z-3 – k. 20-24 akt zasiłkowych)

Decyzją z dnia 30 marca 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił P. M. (1) prawa do zasiłku opiekuńczego od 13 stycznia 2022 r. do 10 lutego 2022 r.

(dowód:

⚫

decyzja z dnia 30 marca 2022 r. – k. 1 akta zasiłkowych)

Ubezpieczony zawnioskował o zasiłek opiekuńczy na żonę od 11 lutego do 20 lutego 2020 r.

(dowód:

⚫

druk Z15b – k. 26-28 akt zasiłkowych)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie był w większości bezsporny. Wynikał on w większości z dokumentacji zasiłkowej i lekarskiej, której dano wiarę, a także z przesłuchania ubezpieczonego P. M. (1).

Sąd nie miał żadnych wątpliwości co do prawdziwości jego zeznań. Złożone oświadczenia były logiczne, spójne, nie wzbudziły kontrowersji. Przede wszystkim podkreślić należy, że uznano za wiarygodne twierdzenie ubezpieczonego, że jego żona w okresie po 30 kwietnia 2021 r. do 27 czerwca 2021 r. nie powróciła fizycznie do pracy i cały czas sprawowała opiekę nad synem. Zeznania te wspierały wnioski wynikającego z doświadczenia życiowego. Niewątpliwie w dacie zakończenia urlopu wychowawczego P. M. (2) posiadała dużo zaległego urlopu wypoczynkowego, skoro od 2019 r. nie pracowała korzystając z urlopu macierzyńskiego i wychowawczego. Oczywiste zatem jest, że po zakończeniu urlopu wychowawczego skorzystała z urlopu wypoczynkowego, tym bardziej że zaszła w ciążę jeszcze w czasie trwania urlopu wychowawczego. Powrót do pracy, w sytuacji rychłej ponownej absencji i konieczności zapewnienia opieki nad synem L., byłby działaniem zupełnie nieracjonalnym. W ocenie Sądu, w tym stanie rzeczy zbędne było dalsze weryfikowanie tego ustalenia poprzez sprowadzenie do akta niniejszej sprawy akt osobowych ubezpieczonej, o co wnioskował organ rentowy. Wniosek ten został zatem pominięty na podstawie art. 235 ² §1 pkt 2 k.p.c. jako służący wyłącznie przedłużeniu procesu.

W przedmiotowej sprawie konieczne stało się rozważenie czy ubezpieczonemu przysługuje zasiłek opiekuńczy na syna L. w okresie od 13 stycznia do 10 lutego 2022 r., Należało w szczególności rozważyć zarzut organu rentowego, że P. M. (2) nie była osobą stale sprawującą opiekę nad synem L. z uwagi na to, że była zatrudniona w S. (...) T..

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy zasiłkowej, w stosunku do zdrowego dziecka warunkami na prawa do zasiłku opiekuńczego są:

1)  wiek dziecka (do 8 lat) oraz

2)  jedna z sytuacji:

a) nieprzewidziane zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także choroba niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w art. 50 Ustawy o opiece na dziećmi do lat 3 z dnia 4 lutego 2011 r. , lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem;

b) poród lub choroba małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki albo

c) pobyt małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu m.in. w sytuacji, gdy musi osobiście podjąć się opieki nad dzieckiem, jeśli nie ma innego członka rodziny we wspólnym gospodarstwie domowym mogącego zaopiekować się osobą wymagającą opieki. Ubiegając się o zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad dzieckiem, ubezpieczony jest obowiązany złożyć oświadczenie – we wniosku składanym na druku ZUS Z-15A – czy są inni domownicy, mogący lub nie, podjąć opiekę w danym okresie.

W pierwszej kolejności należało wskazać, że wbrew twierdzeniom organu rentowego P. M. (2), mimo zatrudnienia w S. (...) T., była osobą stale sprawującą opiekę nad synem L.. Po narodzinach syna w 2019 r. P. M. (2) przez cały czas przebywała w domu, gdzie zajmowała się dzieckiem. Przez cały 2020 r. uzyskiwała ona zasiłek macierzyński, następnie korzystała z urlopu wychowawczego aż do 30 kwietnia 2021r. Z dużą dozą prawdopodobieństwa w okresie między 1 maja a 27 czerwca 2021 r. W dalszej kolejności P. M. (2) była niezdolna do pracy w związku z ciążą aż do dnia porodu. W całym tym okresie, mimo zatrudnienia w S. (...), P. M. (2) nie pracowała, zapewniając przez cały czas opiekę synowi L.. W tym czasie ubezpieczony ojciec dziecka pracował, co wynika z jego zeznań i dokumentacji zalegającej w aktach zasiłkowych. Organ rentowy nie wykazał by dzieckiem zajmowała się inna osoba, a P. M. (2) wykonywała inne czynności niezwiązane ze stałą opieką nad synem. Na powyższe wskazuje także fakt, że małżonkowie nie prowadzili gospodarstwa domowego z innymi osobami, np. dziadkami dziecka.

W przedstawionym stanie faktycznym, bezsporne pozostawało, że P. M. (2) w związku z problemami zdrowotnymi ciąży przebywała w okresie od 13 stycznia do 9 lutego 2022 r. w szpitalu, gdzie 7 lutego 2022 r. urodziła drugie dziecko.

Biorąc pod uwagę przesłanki uzyskania zasiłku opiekuńczego na zdrowe dziecko, nie było w ocenie sądu wątpliwości, że skoro matka dziecka stale się nim opiekująca, przebywała w tym czasie w szpitalu, to za ten czas ojcu dziecka należał się zasiłek opiekuńczy ( art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy zasiłkowej).

Pewne wątpliwości ujawniają się w zakresie oceny prawa do zasiłku opiekuńczego za 10 lutego 2022 r. Skoro P. M. (2) opuściła szpital w dniu 9 lutego 2022 r., to podstawą prawa do zasiłku za dzień następny mógł być tylko art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy zasiłkowej mogło budzić to, czy ubezpieczonemu przysługuje zasiłek opiekuńczy za dzień 10 lutego 2022 r. Z przepisu tego wynika, że prawa do zasiłku opiekuńczego przysługuje wówczas, gdy poród lub choroba małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki.

W tej kwestii należy wskazać, że dzień 10 lutego 2022 r. był pierwszym dniem, w którym P. M. (2) przebywała w domu z noworodkiem po porodzie. Z doświadczenia życiowego wynika, że kobieta 3 dnia po porodzie nie jest w pełni sił, często sama wymaga opieki i pomocy. Nie ma zatem wątpliwości, że w tym czasie P. M. (2) faktycznie nie mogła sprawować opieki nad synem L., ponieważ jej stan i konieczność nieprzerwanego zaopatrzania noworodka, nie pozwalały na to.

Kierując się celowościową wykładnią omawianego przepisu, nie można ryzyka ubezpieczeniowego ograniczać temporalnie do czasookresu porodu rozumianego jako akt urodzenia dziecka. Przecież w zdecydowanej większości przypadków kobieta wówczas i tak przebywa w szpitalu, a zatem ubezpieczony zachowuje prawo do zasiłku opiekuńczego na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. c) ustawy zasiłkowej. Interpretacja art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy zasiłkowej winna zakładać rozłączność przedmiotów uregulowania obu przepisów, skoro celem art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy zasiłkowej jest zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej, gdy brak możliwości sprawowania opieki nie wynika z przebywania w szpitalu, a przecież oczywiste jest, jak już wskazano, że porody prawie w 100% odbywają się w szpitalu.

Trzeba wziąć pod uwagę to, że jest to proces porodu jest niejednokrotnie długi i niełatwy, a jego zwieńczeniem, prócz przyjścia dziecka na świat, jest rozpoczęcie fazy połogu, która trwa zazwyczaj 6 tygodni, również często trudnego i wyczerpującego. Jest on potrzebny, aby organizm kobiety mógł wrócić do stanu sprzed ciąży i zregenerować się. Poród, który przebyła P. M. (2) w dniu (...) r. bezsprzecznie uniemożliwił jej sprawowanie w dniu 10 lutego 2022 r. opieki nad synem, skoro znajdowała się one w fazie wczesnego połogu. Nie ma zatem wątpliwości, że 10 lutego 2022 r. ubezpieczony nadal sprawował nad synem L. opiekę. Te okoliczności tym bardziej potwierdzają się wobec wniosku ubezpieczonego o ustalenie prawa do zasiłku opiekuńczego na żonę od 11 lutego do 20 lutego 2022 r. i świadczą o tym, że nie była ona w stanie zajmować się synem, z uwagi na swoje złe samopoczucie.

Reasumując, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmieniono zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalono, iż ubezpieczonemu przysługuje prawo do zasiłku opiekuńczego za okres od 13 stycznia 2022 r. do 10 lutego 2022 r.

Sędzia Andrzej Kurzych