Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 2 czerwca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Roman Troll

Protokolant Monika Piasecka

po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2022 r.

na rozprawie zdalnej

sprawy z wniosku A. (A.) S. (S.) poprzednio noszącego nazwisko K.

z udziałem K. K. (1), R. K., G. K. (1), H. K. (1), U. A. i B. M.

o stwierdzenie nabycia spadku po J. K. i M. K. (1)

na skutek apelacji uczestnika postępowania K. K. (1)

od postanowienia Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 10 marca 2020 r., sygn. akt II Ns 811/19

postanawia:

1)  zmienić zaskarżone postanowienie:

a)  w punkcie I w ten sposób, że: stwierdzić, iż spadek po J. K. (K.), synu P. i F., zmarłym 4 czerwca 1999 r. w P., ostatnio stale zamieszkałemu w Ś., na podstawie testamentu notarialnego sporządzonego 19 listopada 1992 r. przed notariuszem A. P. (1) w jej Kancelarii Notarialnej w G., pod Rep. A nr 195/92, otwartego i ogłoszonego 24 stycznia 2022 r. przed Sądem Rejonowym w Gliwicach, w sprawie o sygn. akt II Ns 48/22, nabył w całości jego syn K. K. (2), syn J. i M., zmarły 28 maja 2014 r.,

b)  w punkcie II tiret szóste, o tyle tylko, że w miejsce nazwiska wnioskodawcy (...) wpisać jego obecne nazwisko (...);

2)  oddalić apelację w pozostałej części.

SSO Roman Troll

Sygn. akt III Ca 1004/20

UZASADNIENIE

Wnioskiem złożonym do Sądu Rejonowego w Gliwicach A. (A.) K. domagał się stwierdzenia nabycia spadku po J. K., zmarłym 4 czerwca 1999 r. w P. oraz po M. K. (1), zmarłej 9 września 2004 r. w P., na podstawie ustawy.

Uczestnik postępowania R. K. oświadczył, że zgadza się z wnioskiem, z kolei uczestnik postępowania K. K. (1) oświadczył, że kwestionuje żądanie wniosku w zakresie stwierdzenia nabycia spadku po J. K., gdyż – według jego wiedzy – spadkodawca sporządził testament notarialny przed notariuszem W. W., na podstawie którego ustanowił swoim spadkobiercą K. K. (2). Nadto uczestnik postępowania H. (H.) K. oświadczył, że nie składa zastrzeżeń do wniosku wnioskodawcy.

Postanowieniem z 10 marca 2020 r. Sąd Rejonowy w Gliwicach stwierdził, że:

I) spadek po J. K. na podstawie ustawy nabyli:

- żona M. K. (1) z domu S., córka F. i E., w 1/4 (jednej/czwartej) części,

- syn H. K. (2), syn J. i M., w 1/8 części,

- syn J. K., syn J. i M., w 1/8 części,

- syn K. K. (1), syn J. i M., w 1/8 części,

- syn G. K. (2), syn J. i M., w 1/8 części,

- syn R. K., syn J. i M., w 1/8 części,

- syn K. K. (2), syn J. i M., w 1/8 części;

II) spadek po M. K. (1) na podstawie ustawy nabyli:

- syn H. K. (2), syn J. i M., w 1/6 części,

- syn J. K., syn J. i M., w 1/6 części,

- syn K. K. (1), syn J. i M., w 1/6 części,

- syn R. K., syn J. i M., w 1/6 części,

- syn K. K. (2), syn J. i M., w 1/6 części,

- wnuk A. (A.) K., syn. G. i U., w 1/12 części;

- wnuczka B. M., córka G. i U., w 1/12 części.

Orzeczenie to zapadło przy ustaleniu, że spadkodawca J. K. zmarł 4 czerwca 1999 r. w P., przed śmiercią stale zamieszkiwał w Ś., w chwili śmierci był żonaty z M. K. (1) z domu S.; żonaty był raz i z tego związku małżeńskiego pochodziło sześcioro synów: H., J., K., G., R. i K., a nie posiadał dzieci pozamałżeńskich ani przysposobionych; spadkodawca nie pozostawił testamentu, w tym nie ujawniono żadnego testamentu notarialnego sporządzonego przed notariuszem W. W., a także żaden ze spadkobierców ustawowych nie złożył oświadczenia spadkowego; nikt ze spadkobierców nie zrzekł się dziedziczenia po wskazanym spadkodawcy, ani nie toczyło się wcześniej postępowanie spadkowe po nim.

Sąd Rejonowy ustalił także, że spadkodawczyni M. K. (1) zmarła 9 września 2004 r. w P., przed śmiercią stale zamieszkiwała w Ś., w chwili śmierci była wdową, zamężna była raz z J. K., a z tego związku małżeńskiego pochodziło sześcioro ww. synów, a nie posiadała dzieci pozamałżeńskich ani przysposobionych; jeden
z jej synów - G. K. (2) - nie dożył otwarcia spadku po wskazanej spadkodawczyni, bowiem zmarł 1 kwietnia 2003 r., pozostawiając jednak dwójkę dzieci, tj. A. K.
i B. M., z kolei syn spadkodawczyni K. K. (2) zmarł 28 maja 2014 r. jako kawaler, nie pozostawiając zstępnych; spadkodawczyni nie pozostawiła testamentu, a także żaden z jej spadkobierców ustawowych nie złożył oświadczenia spadkowego, nikt ze spadkobierców nie zrzekł się dziedziczenia po niej, ani nie toczyło się wcześniej postępowanie spadkowe po niej.

W oparciu o przedstawiony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, przywołując regulacje art. 926 k.c. i art. 931 § 1 i 2 k.c., mając na uwadze fakt, że spadkodawcy nie pozostawili testamentów stwierdził, ie spadek po nich dziedziczą spadkobiercy ustawowi.

Apelację od postanowienia złożył uczestnik postępowania K. K. (1), zaskarżając je w całości i zarzucając mu naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że testament K. K. (2), do którego nawiązywał w odpowiedzi na wniosek, nie istniał;

- art. 299 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez zaniechanie przesłuchania apelującego
w charakterze strony, gdy po wyczerpaniu wszystkich dowodów pozostawała nie niewyjaśniona istotna wątpliwość w sprawie, a to istnienie testamentu, do którego się odwoływał apelujący;

-art. 931 § 1 k.c. poprzez jego zastosowanie i przyjęcie trybu dziedziczenia ustawowego po M. i J. K. w sytuacji istnienia ważnego testamentu;

- art. 941 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy J. K. sporządził ważny testament, a M. K. (1) mogła go pozostawić.

Przy tak postawionych w zarzutach wniósł o rozpoznanie sprawy na rozprawie, o dopuszczenie przeprowadzenia dowodu z testamentu notarialnego J. K. z 19 listopada 1992 r. na okoliczność ustalenia testamentowego porządku dziedziczenia po J. K. i ustalenia spadkobiercy testamentowego w osobie K. K. (2). Wniósł także o ustalenie w archiwach Sądu Rejonowego w Gliwicach czy przed notariuszem A. P. (2) nie został sporządzony testament M. K. (1) i w razie jego ujawnienia - dopuszczenia i przeprowadzenia z niego dowodu na okoliczność ustalenia testamentowego porządku dziedziczenia po M. K. (1). Wniósł także o zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie I poprzez stwierdzenie, że spadek po J. K. nabył na podstawie testamentu K. K. (2) w całości, względnie uchylenie postanowienia w punkcie I i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Wnioskodawca pozostawił apelację do uznania sądu, a uczestniczki postępowania B. M. i U. A. wniosły o jej uwzględnienie co do spadku po J. K. i oddalenie w pozostałej części.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Orzeczenie zostało wydane po przeprowadzeniu rozprawy zdalnej, a to zgodnie z art. 15zzs ¹ ust. 1 pkt 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1842 ze zm.), z uwagi na stan epidemii i nadmierne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego. Orzeczenie zapadło w składzie jednego sędziego z uwagi na regulację art. 15zzs ¹ ust. 1 pkt 4 ustawy z 2 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz. U. poz. 1842 ze zm. w brzmieniu nadanym wskazaną niżej ustawą z 28 maja 2021 r.) i art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1090); ta regulacja obowiązuje od 3 lipca 2021 r.

Już po zamknięciu rozprawy w Sądzie Rejonowym w Gliwicach odnaleziono testament w formie aktu notarialnego sporządzony w G. 19 listopada 1992 r. przed notariusz A. P. (1), zgodnie z którym J. K. powołał na jedynego spadkobiercę całego spadku swojego syna K. K. (2). Testament ten został otwarty i ogłoszony 24 stycznia 2022 r. przed Sądem Rejonowym w Gliwicach w sprawie o sygn. akt II Ns 48/22. W prawie polskim ważny testament wyprzedza dziedziczenie ustawowe (por. art. 926 § 1, 2 i 3 k.c.). Sąd Rejonowy przed wydaniem postanowienia co do istoty sprawie nie wiedział o jego istnieniu, a więc nie mógł na jego podstawie orzec o dziedziczeniu zgodnie z wolą spadkodawcy wyrażoną w testamencie. Zgodnie z ustaleniami Sądu Odwoławczego testament ten jest ważny, nie został odwołany przez spadkodawcę i wskazuje jako spadkobiercę K. K. (2), który na jego podstawie nabywa cały spadek z chwilą śmierci spadkodawcy J. K., to jest 4 czerwca 1999 r. (por. art. 922 § 1 k.c.).

Zgodnie z art. 941 k.c., art. 948 § 1 k.c., art. 950 k.c., art. 959 k.c. oraz art. 109 ustawy z 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1192 ze zm.) testament notarialny jest podstawą dziedziczenia, przy czym jego wypis ma moc prawną oryginału,
a o tym kto i w jaki sposób dziedziczy decyduje jego treść związana z wolą spadkodawcy.

W związku z powyższym stwierdzić należało, że spadek po J. K. (K.), synu P. i F., zmarłym 4 czerwca 1999 r. w P., ostatnio stale zamieszkałemu w Ś., na podstawie jego testamentu notarialnego sporządzonego 19 listopada 1992 r. przed notariuszem A. P. (1) w jej Kancelarii Notarialnej w G., pod Rep. A nr 195/92, otwartego i ogłoszonego 24 stycznia 2022 r. przed Sądem Rejonowym w Gliwicach, w sprawie o sygn. akt II Ns 48/22, nabył w całości jego syn K. K. (2), syn J. i M., zmarły 28 maja 2014 r.

Dodatkowo wobec zmiany nazwiska wnioskodawcy, obecnie A. (A.) S., która to zmiana wynika przedstawionego przez wnioskodawcę dokumentu - aktu małżeństwa wnioskodawcy z 4 czerwca 2021 r. wraz z tłumaczeniem /k. 166-167/, zaskarżone postanowienie w punkcie II należało, w tym tylko zakresie, zmienić.

Apelacja okazała się w tej części zasadna.

W pozostałej części ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i jako takie Sąd Okręgowy uznaje je za własne. Dodać należy, że apelujący nie twierdzi, iż M. K. (1) pozostawiła testament, ale mogła go pozostawić. Jej testamentu jednak nie odnaleziono, pomimo przeprowadzonych poszukiwań, a więc orzeczenie o dziedziczeniu musi być oparte na regułach ustawowych (art. 926 § 1 k.c.). Podniesione zarzuty proceduralne nie dotyczą też istnienia testamentu tej spadkodawczyni. Zastosowana w tym zakresie przez Sąd Rejonowy regulacja prawna, z powyższymi doprecyzowaniami, jest prawidłowa.

Dlatego też na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. zaskarżone postanowienie zmieniono, o czym orzeczono jak w punkcie 1. sentencji.

W pozostałym zakresie, co do stwierdzenia nabycia spadku po zmarłej M. K. (2), apelację oddalono jako bezzasadną, bowiem nie odnaleziono testamentu M. K. (1), nie ma też żadnej informacji o jego złożeniu. Dlatego orzeczenie Sądu Rejonowego w tym zakresie, stwierdzające ustawowy porządek dziedziczenia, jest prawidłowe. Orzeczenie w tej części (pkt 2.) wydano w oparciu o art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

SSO Roman Troll