Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lipca 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dorota Załęska

Protokolant: st. sekr. sąd. Ewelina Kubiczak – Kleśta

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lipca 2022 roku w Sieradzu

odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z 10 lutego 2022 r. Nr (...)

w sprawie J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o kapitał początkowy

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 139/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 10.02.2022r., ZUS odmówił J. K. ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego na dzień 1.01.1999r. z uwagi na brak możliwości ustalania wysokości wynagrodzeń w oparciu zeznania świadków.

Nie podzielając ww. decyzji J. K. złożył odwołanie. Wnosił o przyjęcie za okres zatrudnienia w Kółku Rolniczym w K. od 1.04.1972 – 30.08.1973, wynagrodzeń wynikających z list płac z okresu zatrudnienia w (...) w K. w latach 1975 – 1977.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wnosił o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. K., ur. (...)

Od 1.04.1972 – 30.08.1973, był zatrudniony w KR w K. jako tokarz.

Według wnioskodawcy, od początku zatrudniania otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 10,50zł./godz. W tym czasie, w związku z kooperacją z Fabryką (...) w K. były wykonywane ośki do taśmociągów. Było ustalone wynagrodzenie akordowe od sztuki, które wynosiło 5,20zł. za sztukę. Praca była także w niedziele. Według wnioskodawcy nie było przestojów, z wyjątkiem okresu żniw, kiedy naprawiano maszyny rolnicze. Była także premia uznaniowa.

W okresie od 1.12.1971 - 24.04.1973, w Kółku Rolniczym w K. był zatrudniony także L. K. jako tokarz. W tym czasie było zatrudnionych 4 tokarzy. Jednym z nich był także C. K., który nie żyje. W - ca pracował razem z L. K. na jednej maszynie. L. K. miał ustalane wynagrodzenie wg. stawki zaszeregowania 7 zł/godz. Od kwietnia 1973-10.04.1975, L. K. odbywał służbę wojskową. Po jej odbyciu został ponownie zatrudniony w (...) w K. i pracował do 1994r. na stanowisku tokarza, później jako kierownik produkcji usług, a następnie zastępca likwidatora. Praca przy produkcji osiek wyglądała różnie. Przykładowo, jednego dnia wykonywało się 50 sztuk, drugiego 70 sztuk, a innego mniej, były też postoje. Wynagrodzenie za dany miesiąc było uzależnione od ilości wykonanych sztuk osiek w 8 - godzinnej dniówce roboczej. W przypadku braku zamówień lub gdy była awaria maszyny, stawka zaszeregowania L. K. wynosiła wówczas 8 zł./godz. Tokarze, którzy mieli gospodarstwo rolne, w okresie prac polowych nie byli obecni w pracy i nie otrzymywali stawki akordowej. Stawka zaszeregowania L. K. wynosiła wówczas 8 zł./godz. L. K. pracował w systemie akordowym do czasu pójścia do wojska. Po powrocie z wojska pracował krótko jako tokarz, nadal wykonywał ośki, stawka akordowa zmniejszyła się, ale świadek nie pamięta do jakiej kwoty. Przez krótki okres czasu wynagrodzenie L. K. było wyższe i wynosiło około 6.000zł.

W okresie od 27.02.1974 – 21.03.1977, wnioskodawca J. K. był zatrudniony w (...) w K. jako tokarz z wynagrodzeniem ostatnio w wysokości 5,20 od szt. wykonanych osiek i stawki podstawowej 10zł./godz. plus premia uznaniowa do 15% miesięcznie. W okresie od 24.04.1974 - 31.03.1975, odbywał służbę wojskową. Likwidacja (...) zakończyła się w 1995r. (zeznania wnioskodawcy, zeznania świadka L. K. – na nagraniu CD 00:05:35 – 00:33:53 k.30/akta sprawy; uwierzytelniona kserokopia świadectwa pracy k. 8-9/akta ZUS).

Z okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 1.04.1972 – 30.08.1973 nie zachowały się akta osobowo – płacowe. Dokumenty prawdopodobnie zostały zagubione podczas likwidacji (...) K. w 1995r. (pismo likwidatora (...) k. 11/akta kapitałowe).

Decyzją z 22.11.2017r., ZUS ustalił J. K. wartość kapitału początkowego na 1.01.1999r. Do obliczenia podstawy wymiaru kp i obliczenia wwpw przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1973 – 31.12.1982; wwpw wyniósł 60,30%, wartość kp 41.739,39zł. Do ustalenia wartości kp nie uwzględniono okresu od 6.06.1981 – 12.09.1981, gdyż w tym okresie w/w przebywał na urlopie bezpłatnym. Za okres zatrudnienia w (...) w K. od 27.02.1974 – 23.04.1974, 28.03.1975 – 21.03.1977, przyjęto minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym ( decyzja k. 16/akta kapitałowe).

Decyzją z 13.02.2018r., ZUS z urzędu ponownie ustalił J. K. wartość kapitału początkowego na 1.01.1999r. Do obliczenia podstawy wymiaru kp i obliczenia wwpw przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1973 – 31.12.1982; wwpw wyniósł 61,18%, wartość kp 40.548,09zł. Do ustalenia wartości kp nie uwzględniono okresów: 1.03.1974 – 23.04.1974, gdyż nie była opłacana składka na ubezpieczenie społeczne z powodu przerwy w zatrudnieniu przed odbywaniem zasadniczej służby wojskowej oraz od 6.06.1981 – 12.09.1981 – przebywał na urlopie bezpłatnym (decyzja k. 9/akta kapitałowe).

W dniu 31.08.2021r., J. K. złożył w ZUS wniosek o ponowne obliczenie emerytury, załączając uwierzytelnione kserokopie list kart wynagrodzeń za lata 1975 – 1977 z tytułu zatrudnienia w (...) w K. oraz zeznania świadka za okres zatrudnienia w KR w K. od 1.04.1972 – 30.08.1973 (k. 22-38/akta ZUS).

Decyzją z 28.10.2021r., po otrzymaniu nowych dowodów mających wpływ na wysokość kp, ZUS ponownie ustalił J. K. wartość kp na dzień 1.01.1999r. Do obliczenia podstawy wymiaru kp i obliczenia wwpw przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 11.01.1972 – 31.12.1981; wwpw wyniósł 83,49%, wartość kp 52.603,21zł. Do ustalenia wartości kp nie uwzględniono okresów: 1.03.1974 – 23.04.1974, gdyż nie była opłacana składka na ubezpieczenie społeczne z powodu przerwy w zatrudnieniu przed odbywaniem zasadniczej służby wojskowej oraz od 6.06.1981 – 12.09.1981 – przebywał na urlopie bezpłatnym (decyzja k. 32/akta kapitałowe).

ZUS uwzględnił okres od 1.04.1972 - 30.08.1973 jako składkowy oraz uwzględnił przy ustalaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego wynagrodzenia z lat 1975, 1976, 1977 z tytułu zatrudnienia w KR w K., w oparciu o dokumenty załączone do wniosku z 31.08.2021r. ( notatka kolegialna k. 39/akta ZUS).

Decyzją z 29.10.2021r., ZUS przeliczył J. K. emeryturę od 1.08.2021r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (decyzja k. 40/akta ZUS).

Decyzją z 25.11.2021r., ZUS przeliczył J. K. emeryturę od 1.03.2020r., tj. od daty określonej w przepisach (decyzja k. 49/akta ZUS).

Od decyzji z 29.10.2021r. i z 25.11.2021r., J. K. złożył odwołanie. Prawomocnym wyrokiem z 15.12.2021r. w sprawie IV U 663/21, Sąd Okręgowy w Sieradzu umorzył postępowanie w części, w jakiej zaskarżona decyzja z 29.10.2021r. została zmieniona decyzją z 25.11.2021r., oddalił odwołanie od decyzji z 25.11.2021r. i przekazał do rozpoznania organowi rentowemu żądanie ponownego ustalenia kapitału początkowego zawarte w piśmie procesowym wnioskodawcy z 5.12.2021r . (k. 57 – 60, 64/akta ZUS).

Decyzją z 10.02.2022r., po rozpatrzeniu wniosku J. K. o ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego, ZUS odmówił ponownego ustalenia kapitału początkowego na dzień 1.01.1999r., z uwagi na niezagwarantowanie szczególnymi przepisami prawnymi uwzględniania przy ustalaniu wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynagrodzeń w oparciu zeznania świadków (decyzja k. 33/akta kapitałowe).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postepowaniu przed organem rentowym. Fakty dotyczące wysokości wynagrodzeń wnioskodawcy w KR w K. od 1.04.1972 – 30.08.1973, Sąd poczynił w oparciu o zeznania wnioskodawcy i świadka L. K..

Podkreślić należy, że wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego (ostatecznie w oparciu o wiarygodne i precyzyjne zeznania świadków). W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok SA we Wrocławiu z 18.01.2012r., III AUa 1555/11).

Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalanie wynagrodzeń w sposób przybliżony lub prawdopodobny. W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że co do zasady nie ma możliwości wyliczenia wynagrodzenia w oparciu o wyliczenia hipotetyczne, uśrednione, czy też wynikające z porównania wynagrodzenia innych pracowników (por. wyrok SN z 4.07.2007r., I UK 36/07). Wysokości wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru świadczeń emerytalno - rentowych nie powinno się udowadniać wyłącznie zeznaniami świadków, jeśli świadkowie nie są w stanie konkretnie i precyzyjnie podać wysokości osiąganego przez wnioskodawcę wynagrodzenia. Wprawdzie w toku postępowania sądowego strona może dowodzić wysokości wynagrodzeń na potrzeby ustalenia wysokości podstawy wymiaru świadczenia wszelkimi środkami dowodowymi, zatem dowodem na tę okoliczność mogą być zarówno dokumenty dotyczące wynagradzania osób zatrudnionych w tym samym okresie, w tym samym zakładzie pracy i przy pracy tego samego rodzaju, co ubezpieczony, jak też zeznania tych osób, nie oznacza to jednak, że wykazanie konkretnych zarobków w celu obliczenia wysokości świadczenia z ubezpieczenia społecznego może być dokonywane w sposób przybliżony, jedynie na zasadzie uprawdopodobnienia (por wyroki SA w Łodzi z: 16.07.2013r., III AUa 1714/12, 29.09.2014 r., III AUa 2618/13).

W ocenie Sądu materiał dowodowy nie daje podstaw do przeliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego wnioskodawcy i przyjęcia, że wysokość wynagrodzenia, które otrzymywał wnioskodawca w okresie zatrudnienia w KR w K. od 1.04.1972 – 30.08.1973, wynosiła 10 zł./godz. i 5,20 zł. od sztuki za wykonane ośki , ani przyjąć, że odwołujący zarabiał tyle samo co świadek L. K.. Jak wynika z zeznań tegoż świadka, praca przy produkcji osiek do taśmociągów wyglądała różnie. Wynagrodzenie akordowe od sztuki wynosiło 5,20zł. Przykładowo, jednego dnia wykonywało się 50 sztuk, drugiego 70 sztuk, a innego mniej, były też postoje. Wynagrodzenie za dany miesiąc było uzależnione od ilości wykonanych sztuk osiek w 8 - godzinnej dniówce roboczej. Były też przestoje związane z okresem żniw, kiedy naprawiano maszyny rolnicze dla rolników. Ponadto tokarze, którzy mieli gospodarstwo rolne i w okresie prac polowych nie byli obecni w pracy, nie otrzymywali stawki akordowej.

Odnosząc się do świadectwa pracy z 21.03.1977r., dotyczącego zatrudnienia w (...) w K., w którym wskazano wynagrodzenie odwołującego 5,20zł. od szt. wyk. osiek oraz stawka 10 zł./godz., zauważyć należy iż to wynagrodzenie jest wynagrodzeniem, które wnioskodawca otrzymywał ostatnio, a nie w całym okresie zatrudnienia.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Jak wynika z art. 173 ust. 1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 2018.1270), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla osób w wieku 62 lat , tj. zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z dnia 25.03.1999r. (art.173 ust. 2 ustawy).

Zgodnie z przepisem art. 174 ust. 1 cyt. ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (ust. 2).

Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2 (ust. 2a).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. (ust. 3).

Zgodnie z art. 116 ust. 5 ustawy w związku z §21 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U.237.1412), środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Środkiem dowodowym mogą być również poświadczone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów stwierdzających wysokość wynagrodzenia, wydawane przez jednostki upoważnione do przechowywania dokumentacji zlikwidowanych lub przekształconych zakładów pracy. Zaświadczenie powinno być zaś wystawione przez pracodawcę (lub prawnego następcę pracodawcy) na podstawie dokumentacji płacowej.

W razie przedłożenia w organie rentowym dokumentacji innej niż zaświadczenie o zarobkach lub legitymacja ubezpieczeniowa, uwzględnieniu podlegają tylko takie składniki wynagrodzenia określone w aktach osobowych, które przysługiwały bezwarunkowo w czasie trwania zatrudnienia jako stałe składniki określone kwotowo, np. wynagrodzenie zasadnicze, stałe dodatki określone kwotowo lub procentowo od znanego kwotowo składnika wynagrodzenia, itp. Inne składniki wynagrodzenia - premie, nagrody czy dodatki mogą być uwzględnione tylko wówczas, jeżeli zachowana dokumentacja wskazuje niewątpliwie na ich faktyczną wypłatę w określonej wysokości, od której została odprowadzona składka na ubezpieczenie społeczne. W sytuacji, gdy z dokumentacji innej niż płacowa wynika, iż wynagrodzenie było określone stawką godzinową, to wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru emerytury może być ustalone tylko w przypadku, gdy została określona liczba godzin, jaką pracownik faktycznie przepracował w danym okresie na określonym stanowisku (dziennie, tygodniowo lub miesięcznie).

W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, brak jakichkolwiek podstaw do ustalenia wysokości wynagrodzenia z okresu zatrudnienia ubezpieczonego w okresie od 1.04.1972 – 30.08.1973 i tym samym przeliczenia mu podstawy wymiaru kapitału początkowego w korzystniejszy sposób.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 kpc, orzeczono jak w sentencji.