Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Matusiak

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 lipca 2022 roku w Sieradzu

odwołania B. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 6 czerwca 2022 r. nr (...)

i od decyzji od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 15 lipca 2022 r. nr (...)

w sprawie B. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o rekompensatę

zmienia zaskarżone decyzje i przyznaje B. G. prawo do rekompensaty.

Sygn. akt IV U 356/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 6.06.2022r., ZUS ustalił B. G. wysokość emerytury powszechnej od 20.03.2022r. podejmując wypłatę świadczenia i jednocześnie odmówił prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z uwagi na nieudokumentowanie co najmniej 15 lat tego rodzaju prac.

Nie podzielając powyższej decyzji, B. G. złożył odwołanie, wnosząc o ustalenie prawa do rekompensaty poprzez uwzględnienie do prac w szczególnych warunkach okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 29.10.1977 - 15.10.1979, tj. służby przypadającej w okresie zatrudnienia od 21.06.1975 - 31.03.1980.

Decyzją z 15.07.2022r., uchylającą decyzję z 6.06.2022r., w związku z postanowieniem z 11.07.2022r., wobec błędnego zapisu związanego z wymiarem uwzględnionych okresów prac w szczególnych warunkach, ZUS odmówił ww. prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ponieważ na wymagane co najmniej 15 lat prac w tego rodzaju warunkach udokumentowano 14 lat 10 miesięcy 8 dni prac w szczególnych warunkach. Organ podtrzymał stanowisko, iż okresy służby wojskowej nie podlegają uwzględnieniu przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach do ustalenia rekompensaty.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o umorzenie postępowania z odwołania od decyzji z 6.06.2022r., wobec jej uchylenia mocą decyzji z 15.07.2022r., a w przypadku ewentualnego złożenia formalnego odwołania od nowo wydanej decyzji z 15.07.2022r., wnosił o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. G., ur. (...)

W okresie od 21.06.1975 – 31.03.1980, B. G. był zatrudniony w (...) z tym, że od 29.10.1977 – 15.10.1979, odbywał zasadniczą służbę wojskową (kserokopia świadectwa pracy k. 6/akta sprawy).

W dniu 12.05.2022r., ubezpieczony złożył w ZUS wniosek o rekompensatę, załączając świadectwo pracy za okres zatrudnienia od 27.03.1985 – 6.11.1997 (k. 27 – 28/akta ZUS).

Po rozpoznaniu wniosku ZUS uwzględnił do pracy w szczególnych warunkach 14 lat, 9 m-cy, 15 lat. Decyzją z 6.06.2022r., ZUS ustalił B. G. wysokość emerytury powszechnej od 20.03.2022r. podejmując wypłatę świadczenia i jednocześnie odmówił prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z uwagi na nieudokumentowanie co najmniej 15 lat tego rodzaju prac (decyzja k. 29 – 31/akta ZUS).

Decyzją z 15.07.2022r., uchylającą decyzję z 6.06.2022r., w związku z postanowieniem z 11.07.2022r., wobec błędnego zapisu związanego z wymiarem uwzględnionych okresów prac w szczególnych warunkach, ZUS odmówił wnioskodawcy prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ponieważ na wymagane co najmniej 15 lat prac w tego rodzaju warunkach udokumentowano 14 lat 10 miesięcy 8 dni prac w szczególnych warunkach. Do pracy w szczególnych warunkach uwzględniono: 21.06.1975 - 28.10.1977, 9.11.1979 - 31.03.1980, 27.03.1985 - 8.09.1996, 14.09.1996 - 9.05.1997, pomniejszone o okresy pobierania zasiłków chorobowych oraz świadczenia rehabilitacyjnego. (decyzja k. 35 – 36/akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach organu rentowego.

Sąd Okręgowy zważył:

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności uznał, że zaistniały warunki do rozpoznania przedmiotowej sprawy na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 148 ¹ k.p.c.

Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, między innymi w sytuacji, gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne; rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy.

W rozpoznawanej sprawie strony nie wnosiły w swych pierwszych pismach procesowych o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a podniesione w dalszych pismach twierdzenia oraz brak wniosków dowodowych, po pouczeniu o możliwości ich zgłaszania, dawały podstawę do przyjęcia, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przypadku bowiem, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć tylko do powtórzenia argumentacji zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu nie wydaje się uzasadnione (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 26 czerwca 2018 r., III AUa 1815/17). W świetle niekwestionowanego stanu faktycznego i przy uwzględnieniu, iż spór sprowadzał się do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego, dotyczącego zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 2 pkt 5 ustawy z 9.12.2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017r., poz. 644 ze zm.), rekompensata - odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Jak wynika z art. 21 cyt. ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. W taki sposób istotę rekompensaty określa zresztą sam ustawodawca, definiując ją w art. 2 pkt 5 ustawy o e. p.

Definicję pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uprawniającą do wcześniejszej emerytury reguluje art. 32 ustawy emerytalno – rentowej oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Organ rentowy odmówił doliczenia do stażu w szczególnych warunkach okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej. W ocenie Sądu stanowisko ZUS jest błędne. Zdaniem Sądu okres służby wojskowej od 29.10.1977 – 15.10.1979, który nie został uwzględniony przez ZUS, podlega zaliczeniu jako praca w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale składu siedmiu sędziów z 16.10.2013r., sygn. II UZP 6/13, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz. 220 , w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974r.), zalicza się – na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.). W konsekwencji przyjętej w uchwale wykładni w odniesieniu do okresu służby wnioskodawcy ocenie podlega stan prawny po 31 grudnia 1974r. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 11.02.2014r., sygn. II UK 293/13 podkreślił, że nadal znaczenie ma art. 108 ustawy z 1967r., który uległ wprawdzie zmianie od 1 stycznia 1975r., jednak nie tak istotnej, aby powiedzieć, że nastąpiło przełamanie i ustawodawca chciał z tą datą znieść uprawnienie żołnierzy zasadniczej służby wojskowej do zaliczenia jej do okresu zatrudnienia uprawniającego do wcześniejszej emerytury, jako okres pracy w szczególnych warunkach. Zmiana art. 108 ustawy z 1967r. z dniem 1 stycznia 1975r. wynikała z wejścia w życie Kodeku pracy (została dokonana na podstawie art. X ust. 2 pkt c ustawy z 26 czerwca 1974 r. Przepisy wprowadzające Kodeks pracy - Dz. U. Nr 24, poz. 142 z późn. zm.). Zmiana art. 108 ustawy z 1967r. nie wprowadziła wówczas w nim radykalnie nowej treści, która uzasadniałaby stwierdzenie, że zasadnicza służba wojskowa nie podlega już zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach. Przepis art. 108 ust. 1 dalej stanowił, że "czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby". Nadal więc ustawodawca potwierdzał wliczanie pracownikowi okresu służby wojskowej do zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem. Kolejna zmiana w ustawie z 1967r. nastąpiła dopiero na podstawie ustawy z 28 czerwca 1979r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 15, poz. 97). Przepisy art. 106-108 ustawy z 1967 r. otrzymały wówczas nowe brzmienie. W art. 107 ust. 1 stwierdzono, że "Pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych". W tekście jednolitym z 1967 r. (Dz. U. z 1979 r. Nr 18, poz. 111) regulację tę ujęto w art. 120 (por. wyrok SN z 11.02.2014r., II UK 293/13). Zaprezentowany powyżej pogląd ten ma również zastosowanie do ustalania prawa do emerytury pomostowej oraz prawa do rekompensaty (por. wyrok SA w Lublinie z dnia 3 listopada 2021 r. III AUa 710/21, wyrok SA w Rzeszowie z dnia 28 maja 2020 r.III AUa 119/20).

Uwzględniając pominięty przez ZUS okres odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej, wnioskodawca legitymuje się co najmniej 15 – letnim stażem w szczególnych warunkach.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴§2 kpc, orzeczono, jak w sentencji.