Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 30.06.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. z urzędu ponownie ustalił dla T. D. na dzień 1.01.1999 r. wartość kapitału początkowego. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął: podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1 331,75 zł ustaloną w decyzji z 16 maja 2021 r. o ustaleniu kapitału początkowego, okresy składkowe w łącznej ilości 26 lat, 10 miesięcy, 20 dni, tj. 322 miesiące, nieskładkowe w łącznej ilości 4 dni, tj. 0 miesięcy, współczynnik proporcjonalny do – osiągniętego do 31.12.1998 r. – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynoszący 78,37%, wysokość 24% kwoty bazowej wynoszącą 293,01 zł, średnie dalsze trwanie życia – wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat – wynoszące 209 miesięcy (Komunikat Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablic średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn – M.P. Nr 12, poz. 173). Zakład obliczył wartość kapitału początkowego w następujący sposób:

293,01 zł x 78,37% (współczynnik proporcjonalny) = 229,63 zł

(322 miesiące składkowe x 1,3%) : 12 x 1331,75 zł (podstawa wymiaru) = 464,51 zł

Razem 694,14 zł

694,14 zł x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 145 075,26 zł.

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wynosi 145 075,26 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów:

1)  od 23.07.1979 r. do 25.07.1979 r. oraz od 18.12.1990 r. do 21.12.1990 r., gdyż w w/w okresach ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym, a także

2)  od 1.01.1996 r. do 30.06.1996 r. oraz od 1.07.1996 r. do 31.08.1996 r., gdyż brak jest zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego.

(decyzja k. 12-13 akt kapitałowych)

T. D. złożył od w/w decyzji odwołanie, wnosząc o jej zmianę poprzez zaliczenie:

1) okresów od 23 do 25.07.1979 r. (3 dni) oraz od 18 do 21.12.1990 r. (4 dni), wyjaśniając, że były to dni, w których brał udział w strajku, a także, że wszyscy pracownicy, którzy wzięli udział w strajku zostali w ten sam sposób potraktowani przez zakład pracy (...) w Ł., który okres strajku zaliczył, jako urlop bezpłatny;

2) całego okresu zatrudnienia:

a) w firmie (...) od 1.04.1995 r. do 30.06.1996 r., jako okresu składkowego,

b) w firmie (...) od 1.07.1996 r. do 31.08.1996 r., jako okresu składkowego,

zarzucając, że niezaliczenie w/w okresów zatrudnienia przez pozwanego z uwagi na brak zgłoszenia wnioskodawcy przez pracodawcę do ubezpieczeń społecznych, jest krzywdzące i niesprawiedliwie. (odwołanie k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie, podtrzymując zajęte stanowisko. (odpowiedź na odwołanie k. 8)

Na rozprawie z 29.04.2022 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku - wnioskodawca poparł odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie. (e-prot. z 29.04.2022 r.: 00:00:34, 00:11:07)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawca - T. D., urodz. (...), legitymuje się wykształceniem średnim technicznym w zawodzie mechanika obróbki skrawaniem. (okoliczności niesporne, a nadto kopia świadectwa dojrzałości w aktach osobowych z (...))

Od 19.03.1979 r. do 30.09.1991 r. wnioskodawca był zatrudniony w Zakładach (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy i w tym czasie pracował na stanowiskach: nastawiacza maszyn, mistrza, a ostatnio ślusarza.

Z zachowanych oryginalnych akt osobowych wnioskodawcy z w/w zakładu pracy wynika, że w kartach ewidencji czasu pracy ubezpieczonego odnotowano, że w spornych okresach od 23 do 25.07.1979 r. oraz od 18 do 21.12.1990 r. przebywał on na urlopie bezpłatnym. W aktach osobowych wnioskodawcy nie ma żadnych dokumentów, z których wynikałoby, że w w/w dniach odwołujący brał udział w strajku.

(świadectwo pracy k. 7 akt emerytalnych, dokumenty z oryginalnych akt osobowych wnioskodawcy w teczce I-ej: umowa o pracę z 19.03.1979 r., umowa o pracę z 2.04.1979 r., angaż z 29.09.1979 r., umowa o pracę z 18.04.1980 r., angaż z 30.10.1980 r., umowa o pracę z 27.02.1981 r., angaż z 29.04.1982 r., zakres obowiązków na stanowisku mistrza przędzalni (...) z 1.09.1982 r., angaż z 2.07.1982 r., karta obiegowa przyjęcia, karty obiegowe przesunięcia, zaświadczenie z 13.06.1980 r., wypowiedzenie z 7.11.1983 r., umowa o pracę z 6.04.1984 r., wniosek z 27.03.1984 r., karta pracy, zaświadczenie z 7.12.1982 r., angaż z 28.03.1986 r., angaż z 1.04.1987 r., angaż z 1.11.1987 r., angaż z 1.03.1988 r., angaż z 1.11.1988 r., angaż z 1.03.1989 r., angaż z 1.08.1989 r., angaż z 1.09.1990 r., angaż z 25.01.1991 r., oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem z 28.06.1991 r., karta obiegowa zwolnienia z dniem 30.09.1991 r., karty ewidencji czasu pracy z lat 1979-1991 r., świadectwo pracy z 30.09.1991 r., zakres obowiązków na stanowisku ślusarza maszyn, opinia pracownika, dokumenty w aktach osobowych w teczce II-ej: karty pracy z lat 1979-1991, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp-7 wystawionym 19.09.2002 r. przez zakład pracy)

W zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp-7 wystawionym 19.09.2002 r. przez Zakłady (...) w Ł. potwierdzono, że wnioskodawca od 23 do 25.07.1979 r. oraz od 18 do 21.12.1990 r. przebywał na urlopie bezpłatnym.

(zaświadczenie Rp 7 k. 8-9 akt emerytalnych oraz w oryginalnych aktach osobowych wnioskodawcy w teczce II-ej)

W okresie od 13.12.1993 r. do 31.12.1995 r. wnioskodawca był zatrudniony w Firmie Handlowej (...) w Ł. w wymiarze ½ etatu i został z tego tytułu zgłoszony przez pracodawcę do obowiązkowych pracowniczych ubezpieczeń społecznych.

(okoliczność niesporna, a nadto świadectwo pracy z 31.12.1995 r. k. 11 akt emerytalnych)

Zgodnie z umową o pracę na czas nieokreślony z dnia 1.04.1995 r. wnioskodawca był równolegle zatrudniony od 1.04.1995 r. w Biurze (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownika filii za wynagrodzeniem 600 zł brutto miesięcznie.

(umowa o pracę z 1.04.1995 r. k. 47)

Zgodnie ze świadectwem pracy z 30.06.1996 r. wystawionym przez Biuro (...) w Ł. wnioskodawca był zatrudniony w Biurze (...) w Ł. od 1.04.1995 r. do 30.06.1996 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownika filii i w tym okresie nie pobierał wynagrodzenia z tytułu niezdolności do pracy, a rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w trybie art. 30 par. 1 pkt 1 kp na mocy porozumienia stron.

(świadectwo pracy z 30.06.1996 r. - część A akt osobowych wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w Biurze (...) w Ł., a nadto k. 12 akt emerytalnych, )

W spornym okresie od 1.04.1995 r. do 30.06.1996 r. odwołujący wykonywał pracę na rzecz Biura (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na powierzonym mu stanowisku kierownika filii. Do obowiązków pracowniczych wnioskodawcy na tym stanowisku należało wykonywanie czynności nadzorczych. W tym samym czasie w Biurze były również zatrudnione T. R. i A. P. na stanowiskach księgowych. Wnioskodawca jako kierownik filii koordynował pracę w/w księgowych, uczył T. R. obsługi programów komputerowych, a także przyuczał do pracy A. P.. Czas pracy był ruchomy, w związku z czym pracownicy rozpoczynali i kończyli o różnych porach pracę. Wnioskodawca jako kierownik filii był dla podległych mu pracowników zawsze dostępny.

(zeznania świadka K. D. e-prot. z 18.01.2022 r.: 00:05:41-00:07:22, zeznania świadka T. R. e-prot. z 15.03.2022 r.: 00:02:52-00:04:42, zeznania wnioskodawcy e-prot. z 15.03.2022 r.: 00:11:49, zeznania świadka A. P. e-prot. z 29.04.2022 r.: 00:02:09)

W w/w okresie Biuro (...) w Ł. nie prowadziło akt osobowych wnioskodawcy.

(zeznania świadka K. D. e-prot. z 18.01.2022 r.: 00:05:41-00:07:22)

W/w pracodawca sporządzał dla wnioskodawcy w spornym okresie listy płac.

(listy płac k. 48-57)

Zgodnie ze świadectwem pracy z 31.08.1996 r. wystawionym przez Stowarzyszenie (...) w Ł. wnioskodawca był zatrudniony w tym zakładzie pracy w okresie od 1.07.1996 r. do 31.08.1996 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku specjalisty ds. przetwarzania danych, w tym okresie odwołujący nie pobierał wynagrodzenia z tytułu niezdolności do pracy, a rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w trybie art. 30 par. 1 pkt 1 kp na mocy porozumienia stron. (świadectwo pracy z 31.08.1996 r. - k. 13 akt emerytalnych)

W w/w okresie zatrudnienia w Stowarzyszeniu (...) w Ł. wnioskodawca zajmował się sprawami księgowymi.

(zeznania świadka K. D. e-prot. z 18.01.2022 r.: 00:05:41-00:07:22, zeznania wnioskodawcy: e-prot. z 23.11.2021 r.: 00:01:57, e-prot. z 18.01.2022 r.:00:01:48 w zw. z e-prot. z 15.03.2022 r.: 00:11:49)

Wnioskodawca zrezygnował po 2 miesiącach z pracy w Stowarzyszeniu (...), ponieważ uznał, że wykonał całą pracę jaką miał wykonać i czuł się niepotrzebny.

(zeznania wnioskodawcy: e-prot. z 23.11.2021 r.: 00:01:57, e-prot. z 18.01.2022 r.:00:01:48 w zw. z e-prot. z 15.03.2022 r.: 00:11:49)

W spornych okresach zatrudnienia w Biurze (...) w Ł. i w Stowarzyszeniu (...) w Ł. wnioskodawca nie był zgłoszony przez w/w pracodawców do pracowniczego ubezpieczenia społecznego.

(okoliczność niesporna, a nadto pisma ZUS z 21.06.2021 r. i 28.06.2021 r. k. 36, 38,42 akt emerytalnych)

W badanych okresach zatrudnienia w Biurze (...) i w Stowarzyszeniu (...) wnioskodawca nie korzystał ze zwolnień lekarskich.

( zeznania wnioskodawcy: e-prot. z 23.11.2021 r.: 00:01:57, e-prot. z 18.01.2022 r.:00:01:48 w zw. z e-prot. z 15.03.2022 r.: 00:11:49, pismo ZUS z 28.06.2021 r. k. 42 akt emerytalnych, świadectwa pracy k. 12-13 akt emerytalnych)

W legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy znajdują się nie noszące żadnych śladów podrabiania, ani przerabiania:

- poświadczenia o zatrudnieniu w obu spornych okresach w Biurze (...) w Ł. i w Stowarzyszeniu (...) w Ł., opatrzone pieczątkami zakładów pracy,

- poświadczenie o miejscu zamieszkania wnioskodawcy dokonane przez Biuro (...) w Ł., opatrzone pieczątką zakładu pracy, nieczytelnym podpisem oraz datą 4.04.1996 r.,

- poświadczenie o uprawnieniach do świadczeń leczniczych dokonane przez Biuro (...) w Ł., opatrzone pieczątką zakładu pracy, nieczytelnym podpisem oraz datą 4.07.1996 r.,

- poświadczenie o uprawnieniach do świadczeń leczniczych dokonane przez Stowarzyszeniu (...) w Ł., które zostało opatrzone pieczątką zakładu pracy, nieczytelnym podpisem oraz datą 20.08.1996 r.

(kserokopia legitymacji ubezpieczeniowej k. 5-6, zeznania wnioskodawcy: e-prot. z 23.11.2021 r.: 00:01:57, e-prot. z 18.01.2022 r.:00:01:48 w zw. z e-prot. z 15.03.2022 r.: 00:11:49)

Wnioskodawca rozliczył się podatkowo z dochodów uzyskiwanych ze stosunków pracy łączących go w obu spornych okresach zatrudnienia z Biurem (...) w Ł. oraz ze Stowarzyszeniem (...) w Ł..

(oryginale informacje o uzyskanych dochodach PIT-11 k. 7)

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie powołanych dokumentów, których autentyczność i treść nie była kwestionowana przez żadną ze stron, a i Sąd nie znalazł powodów by czynić to z urzędu.

Ponadto okoliczności faktyczne Sąd odtworzył na podstawie zeznań świadków, a częściowo również zeznań wnioskodawcy, a mianowicie w takim zakresie w jakim znalazły one potwierdzenie w innych wiarygodnych dowodach, tworząc z nimi spójną, logiczną całość.

Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy w tej części w jakiej skarżący twierdził, że w spornych okresach od 23.07.1979 r. do 25.07.1979 r. oraz od 18.12.1990 r. do 21.12.1990 r., nie przebywał na urlopie bezpłatnym, ale brał udział w strajkach, albowiem te twierdzenia pozostają w sprzeczności z kartami ewidencji czasu pracy zalegającymi w załączonych oryginalnych aktach osobowych z okresu zatrudnienia w (...) oraz z zaświadczeniem (...) wystawionym przez w/w pracodawcę. Jednocześnie Sąd zważył, że w oryginalnych akt osobowych ubezpieczeniowego z tego okresu zatrudnienia nie ma żadnego dokumentu, z którego wynikałoby, że powód rzeczywiście brał udział w strajkach. Innych dowodów poza w/w aktami osobowymi i własnymi zeznaniami odwołujący nie zaoferował w toku postępowania dowodowego. Wskazać należy, że nie jest obowiązkiem sądu zarządzenie dochodzeń, w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia, z urzędu, dowodów, zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów, mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z 17.12.1996 r., I CKU 45/96 (OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76). Podobnie, w wyroku z 7.10.1998 r., II UKN 244/98, (OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662), Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że od 1.07.1996 r. nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Wobec braku właściwej inicjatywy dowodowej w zakresie wykazania uczestnictwa w strajkach w w/w okresach, które zaliczono jako okresy urlopu bezpłatnego, należy uznać, że wnioskodawca poprzestał na gołosłownych twierdzeniach, które nie znajduje potwierdzenia w żadnym innym wiarygodnym dowodzie.

W zakresie w jakim Sąd badał oba sporne okresy zatrudnienia, w których skarżący nie został zgłoszony do pracowniczego ubezpieczenia społecznego przez pracodawców, podstawą ustaleń Sąd uczynił powołane dokumenty oraz korelujące z nimi zeznania przesłuchanych świadków i wnioskodawcy, uznając te dowody w całości za wiarygodne, albowiem korelują one wzajemnie ze sobą i tworząc spójną, logiczną całość.

Treść dostępnych dokumentów w postaci: świadectw pracy z obu badanych okresów zatrudnienia, wpisów do legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy dokonywanych przez oba zakłady pracy w badanym okresie, oryginalnych deklaracji PIT-11, z których wynika, że wnioskodawca rozliczył się podatkowo z dochodów uzyskiwanych z tytułu wynagrodzeń w obu badanych okresach zatrudnienia, a nadto ze złożonych list wynagrodzeń i umowy o pracę z Biurem (...), a także treść zeznań świadków i samego wnioskodawcy - nie zostały skutecznie podważone przez pozwanego, który nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń co do ich wartości dowodowej.

Dodać należy, że świadkowie A. P. i T. R. są osobami obcymi w stosunku do wnioskodawcy, a przy tym ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, aby skarżącego łączyła z tymi świadkami jakakolwiek zażyłość. Zdaniem Sądu A. P. i T. R. nie miały zatem żadnych powodów by składać zeznania korzystne dla jednej ze stron. Nie ma przy tym żadnych wątpliwości, że A. P. i T. R. były w badanym okresie pracownikami Biura (...), w którym na stanowisku kierownika filii był w tym czasie zatrudniony skarżący. Z powyższego wynika, że z racji wykonywania przez świadków własnych obowiązków na stanowiskach księgowych miały one stosowną wiedzę na temat faktycznego świadczenia pracy przez powoda. Jednocześnie Sąd oceniając wartość dowodową tych świadków uwzględnił, że okoliczności, o których zeznawały dotyczą okresu sprzed 30-lat, a zatem naturalnym jest, że pewne szczegóły mogły się zatrzeć w ich pamięci z uwagi na znaczny upływ czasu, co jednak nie może wpłynąć na ogólną ocenę ich zeznań jako wiarygodnych, gdyż okazały się one koherentne z dokumentami w postaci: umowy o pracę z 1.04.1995 r., listami wynagrodzeń, wpisami do legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy, świadectwem pracy, oryginalnymi deklaracjami podatkowymi PIT-11.

Sąd uznał, że również zeznania świadka K. D. za wiarygodne, albowiem są one szczere, logiczne, a przede wszystkim spójne z w/w dokumentami i zeznaniami pozostałych świadków oraz samego wnioskodawcy. Sąd miał przy tym na uwadze, że do zeznań tego świadka, jako osoby spokrewnionej z powodem, należało podejść z dużą ostrożnością. Jednocześnie należy podkreślić, że nie wolno a priori oceniać, jako niewiarygodnych zeznań osoby spokrewnionej z powodem, choćby był on zainteresowany korzystnym wynikiem procesu dla jednej ze stron. W realiach badanej sprawy sam fakt, że zeznania K. D. pochodzą od osoby spokrewnionej z wnioskodawcą nie wpływa negatywnie na ich wartość dowodową, gdyż konfrontacja ich treści z pozostałymi dowodami nie budzi wątpliwości Sądu co do ich wiarygodności. W szczególności nie bez znaczenia na powyższą ocenę pozostawał fakt, że zeznania K. D. były zbieżne nie tylko z zeznaniami wnioskodawcy i obu w/w świadków, ale także znalazły potwierdzenie w załączonych przez K. D. w toku procesu do akt niniejszej sprawy listach wynagrodzeń oraz umowie o pracę (k. 47-57), a ponadto we wpisach w legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy i świadectwie pracy.

W ocenie Sądu wersję wnioskodawcy o pozostawaniu w zatrudnieniu w obu spornych okresach potwierdza w szczególności legitymacja ubezpieczeniowa, która nie nosi żadnych oznak podrobienia czy przerobienia dokonanych w niej wpisów, ani żadnych przekreśleń, wpisy są czytelne, a nadto zostały opatrzone właściwymi pieczęciami zakładu pracy. W związku z tym brak było podstaw do zakwestionowania autentyczności i wiarygodności legitymacji ubezpieczeniowej, której wartości dowodowej nie podważał także pozwany.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie częściowo okazało się zasadne, skutkując w tym zakresie zmianą zaskarżonej decyzji, natomiast w pozostałej części podlega oddaleniu.

W myśl art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2022 r., poz. 504 ze zm.) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (ust.2).

Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie cytowanej ustawy (ust.3).

Stosownie do treści art. 174 ust. 1 ustawy emerytalnej kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2. (ust. 2)

Odnośnie spornych okresów urlopu bezpłatnego od 23.07.1979 r. do 25.07.1979 r. oraz od 18.12.1990 r. do 21.12.1990 r. Sąd odmówił wiary zeznaniom odwołującego, że brał on w tym czasie udział w strajku. Przeczą powyższym twierdzeniem dokumenty zgromadzone w oryginalnych aktach osobowych skarżącego z (...), tj. karty ewidencji czasu pracy, w których odnotowano w tym czasie urlopy bezpłatne, a także wystawione przez zakład pracy zaświadczenie Rp-7. W aktach osobowych wnioskodawcy nie ma żadnych dokumentów, z których wynikałoby, że w w/w dniach odwołujący brał udział w strajku, a innych dowodów na wykazanie swoich twierdzeń poza własnymi zeznaniami skarżący nie zaoferował w toku postępowania dowodowego. Zeznania wnioskodawcy w tym zakresie pozostały zatem gołosłowne. W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że nie ma żadnych wiarygodnych dowodów, z których wynikałoby, że odwołujący w ww. okresach brał udział w strajku, a pracodawca traktował to jako urlop bezpłatny.

Wobec powyższego Sąd zważył, że myśl cytowanego wyżej art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej, dla ubezpieczonych urodzonych po 31.12.1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub, za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy, uwzględniając okresy składkowe wymienione w art. 6 ustawy i okresy nieskładkowe wymienione w art. 7.

Z kolei w myśl art. 6 ust 2 pkt. 1 tej ustawy, za okresy składkowe uważa się okresy zatrudnienia, za które pracownik pobrał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego. Zgodnie natomiast z punktem 2 ust 2 art. 6 za okresy składkowe uważa się także okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

Okresem, który nie jest ani okresem składkowym, ani nie składkowym, jest okres urlopu bezpłatnego.

Odwołujący nie może mieć uwzględnionych do stażu pracy, okresów wykazanych w dokumentach w postaci zaświadczenia (...) i kartach ewidencji czasu, jako okres urlopu bezpłatnego, za który nie odprowadzono składek na ubezpieczenie społeczne, czyli okresów od 23.07.1979 r. do 25.07.1979 r. oraz od 18.12.1990 r. do 21.12.1990 r.

W efekcie w tej części odwołanie wnioskodawcy jako bezzasadne podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Odnośnie do roszczenia dotyczącego zaliczenia spornych okresów zatrudnienia w Biurze (...) od 1.04.1995 r. do 30.06.1996 r. oraz w Stowarzyszenie (...) w Ł. od 1.07.1996 r. do 31.08.1996 r. Sąd zważył, że zdaniem organu rentowego argumentem przeważającym za brakiem możliwości zaliczenia tych okresów jest brak dokumentów potwierdzających opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne w tych okresach oraz brak zgłoszenia ubezpieczonego do ubezpieczenia przez płatników składek.

W pierwszej kolejności Sąd zważył zatem, że w świetle zgromadzonych dowodów wnioskodawca udowodnił, że obu spornych okresach był zatrudniony przez Biuro (...) oraz Stowarzyszenie (...).

Z zeznań świadków i samego wnioskodawcy, wynika że faktycznie skarżący wykonywał w okresie od 1.04.1995 r. do 30.06.1996 r. w Biurze (...), pracę na stanowisku kierownika filii. Świadczą o tym również dokumenty w postaci świadectwa pracy wystawionego przez w/w pracodawcę, wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej, a także złożona do akt umowa o pracę i listy wynagrodzeń z tego okresu, z których wynika, że pracodawca wypłacał wnioskodawcy umówione wynagrodzenie oraz deklaracje PIT-11 o rozliczeniu się przez wnioskodawcę z dochodów tytułem uzyskanego w w/w zakładzie pracy wynagrodzenia.

Również w przypadku drugiego spornego okresu zatrudnienia Sąd uznał, że odwołujący za pomocą świadectwa pracy, wpisów do legitymacji ubezpieczeniowej, deklaracji PIT -11, zeznań świadka i własnych wykazał, że był zatrudniony w Stowarzyszeniu (...) w Ł. od 1.07.1996 r. do 31.08.1996 r.

Organ rentowy nie podważył prawdziwości dokumentów przeprowadzonych przez Sąd, ani też skutecznie nie zakwestionował zeznań świadków.

Zaznaczyć należy, że z list wynagrodzeń z badanego okresu zatrudnienia w Biurze (...) oraz z deklaracji PIT-11, w których powód rozliczył się dochodów uzyskanych u obu w/w pracodawców w spornych okresach wynika, że otrzymał wynagrodzenie u płatników składek.

Wobec powyższego Sąd uznał, że okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, w którym pracownik otrzymuje wynagrodzenie, jest okresem ubezpieczenia czyli okresem składkowym, niezależnie od tego czy pracodawca opłacił składki na ubezpieczenie.

Sąd Okręgowy rozstrzygający przedmiotową sprawę stoi bowiem na stanowisku, że sam fakt nieodprowadzenia przez pracodawcę składek za niektóre okresy zatrudnienia nie może automatycznie rodzić negatywnych konsekwencji dla pracownika. Stanowisko to jest analogiczne z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z 4 marca 2006 roku, I UK 205/05 : „nierzetelne wypełnienie obowiązków pracodawcy w przedmiocie opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za zatrudnionego pracownika nie może wywoływać ujemnych konsekwencji dla tego ostatniego".

Sąd Okręgowy zważył, że w rozpoznawanej sprawie ma zastosowanie przepis art. 6 ust. 1 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który stanowi, że okresami składkowymi są okresy ubezpieczenia (pkt 1) i okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach organizacji finansowaniu ubezpieczeń społecznych (pkt. 2).

W punkcie 1 chodzi o okres ubezpieczenia na warunkach określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z. 2022 r., poz. 1009 ze zm.), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1999 r. równolegle z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W punkcie 2 chodzi o okresy przypadające przed dniem 1 stycznia 1999 r. i ten przepis ma zastosowanie w niniejszej sprawie.

Przepis art. 6 ust. 1 pkt 2 został przeniesiony z ustawy z dnia 17 października 1991r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.), która w miejsce dotychczasowych okresów zatrudnienia, równorzędnych i zaliczanych wprowadziła okresy składkowe i nieskładkowe i okres wymieniony w tym przepisie jest okresem obowiązywania tej ustawy (od 15 listopada 1991 r. do 31 grudnia 1998r.). Wcześniejszy okres objęty jest regulacją art. 6 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach.

Z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę związany jest obowiązek ubezpieczenia społecznego oraz obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, co wynika z art. 6 ust. 1 pkt ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Obowiązek taki istniał również przed wejściem w życie tej ustawy na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 ze zm.), a na podstawie art. 33 ust. 1 składki na ubezpieczenie społeczne opłacał pracodawca z własnych środków. Pracownik nie miał (podobnie jak nie ma obecnie) wpływu na wywiązywanie się pracodawcy z tego obowiązku.

Wymaga więc rozstrzygnięcia kwestia, czy użyte w przepisach art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 określenie "okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne" w odniesieniu do pracowniczego ubezpieczenia społecznego oznacza, że warunkiem uznania za okres składkowy okresu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę jest opłacenie przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne pracownika.

W obecnym stanie prawnym obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne zarówno w części obciążającej pracodawcę jak i pracownika spoczywa na pracodawcy - płatniku (art. 17 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Wykonywanie przez pracodawcę tego obowiązku jest niezależne od pracownika, zatem zaleganie pracodawcy ze składkami lub uchylanie się od ich opłacania powodowałoby brak środków na indywidualnym koncie pracownika, co miałoby wpływ na wysokość przyszłych świadczeń. W związku z tym został wprowadzony mechanizm chroniący pracownika przed skutkami niezależnego od niego zaniechania. W trybie określonym przepisem art. 40 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje na koncie ubezpieczonego uzupełnienia kwoty składek nieuregulowanych przez płatnika. Jeżeli tryb ten zostanie wyczerpany, okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, w którym pracownik otrzymuje wynagrodzenie, jest okresem ubezpieczenia, czyli okresem składkowym w rozumienia art. 6 ust. 1 pkt 1 w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach, niezależnie od tego, czy pracodawca opłacił składki na ubezpieczenie.

Uzależnienie uznania okresu zatrudnienia wykonywanego w poprzednim stanie prawnym za okres składkowy od opłacenia przez pracodawcę składek, kłóciłoby się z zasadą równego traktowania wszystkich ubezpieczonych sformułowaną w art. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wprowadzałoby także zróżnicowanie pracowników pozostających w zatrudnieniu przed wejściem w życie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez nałożenie obowiązku wykazania faktu opłacenia składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne tylko na niektórych a nie wszystkich pracowników. Na gruncie wydanego na podstawie art. 33 ust. 2 ustawy o organizacji i finansowania ubezpieczeń społecznych rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (jednolity tekst: Dz. U. z 1993 r. Nr 68, poz. 330 ze zm.) obowiązek imiennego zgłaszania do ubezpieczenia społecznego miały zakłady pracy zatrudniające nie więcej niż 20 pracowników, a zakłady zatrudniające większą liczbę pracowników zgłaszały ich do ubezpieczenia przez podanie łącznej liczby pracowników zatrudnionych w okresie rozliczeniowym (§ 12 ust. 3 i 4). W przypadku nieuregulowania przez pracodawcę zatrudniającego więcej niż 20 pracowników składek na ubezpieczenie społeczne w należnej wysokości, nie było możliwości stwierdzenia faktu opłacenia składek na ubezpieczenie konkretnego pracownika.

Skoro wykazanie faktu opłacenia składek przez pracodawcę nie było wymagane do uznania większości pracowników za ubezpieczonych i w konsekwencji uznania ich okresu zatrudnienia za okres składkowy, nie można przyjąć, że dla wąskiej grupy pracowników wprowadzono dodatkowy warunek, jakim jest opłacenie składki przez pracodawcę. Warunki uzyskania prawa do świadczeń lub ich wysokości nie mogą być bowiem zróżnicowane w stosunku do pracowników w zależności od wielkości zatrudniającego ich zakładu pracy.

W konsekwencji dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego "przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a tej ustawy nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę faktu opłacenia przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne.

Zgodnie z § 21 i 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładu pracy o zatrudnieniu, a także zeznania świadków.

Nie ma tu mowy o obowiązku przedkładania dowodów stwierdzających zgłoszenie do ubezpieczenia i opłacanie składek.

Zapisy w ewidencji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o zgłoszeniu lub braku zgłoszenia do ubezpieczenia pracownika przez pracodawcę mającego, taki obowiązek mogą być brane pod uwagę przy ocenie wiarygodności dokumentu lub innego dowodu stwierdzającego zatrudnienie.

Jeżeli fakt pozostawania w zatrudnieniu został udowodniony, okres tego zatrudnienia jest okresem składkowym nawet w przypadku, gdy pracodawca nie zgłosił pracownika do ubezpieczenia.

W ustalonym stanie faktycznym na podstawie zgromadzonych dowodów wnioskodawca w obu spornych okresach pozostawał w zatrudnieniu pracowniczym, a zatem co do zasady oba te okresy zatrudnienia należało potraktować jako okresy składkowe w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 pkt 1- lit. a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Z tych wszystkich względów Sąd uznał, że w świetle całokształtu materiału dowodowego należy uznać, że wnioskodawca udowodnił, że w obu spornych okresach pozostawał w zatrudnieniu pracowniczym w pełnym wymiarze czasu pracy w Biurze (...) oraz w Stowarzyszeniu (...).

Jednocześnie Sąd miał na uwadze, że w przypadku roszczenia o zaliczenie całego okresu zatrudnienia w Biurze (...) mogło ono zostać uwzględnione jedynie częściowo a mianowicie od 1.01.1996 r. , a to z uwagi na to, że do 31.12.1995 r. wnioskodawca pozostawał w tym samym czasie w równoległym zatrudnieniu pracowniczym w Firmie Handlowej (...) w Ł. i okres ten został już przez pozwanego zaliczony skarżącemu jako okres składkowy. Brak zatem podstaw prawnych by ten sam okres od 1.04.1995 r. do 31.12.1995 r. został podwójnie zaliczony raz jako składkowy. W pozostałym zakresie roszczenie o uwzględnienie całego okresu zatrudnienia w Biurze (...), tj. w części dotyczącej okresu od 1.04.1995 r. do 31.12.1995 r. podlegało zatem oddaleniu.

Z tych względów Sąd Okręgowy w punkcie pierwszym sentencji wyroku, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił wysokość kapitału początkowego dla T. D. wyliczonego przy uwzględnieniu dodatkowo okresów zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy:

- od 1.01.1996 r. do 30.06.1996 r. oraz

- od 1.07.1996 r. do 31.08.1996 r.

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie, a mianowicie:

- w części w jakiej wnioskodawca wnosił o uwzględnienie do stażu pracy spornych okresów urlopu bezpłatnego od 23.07.1979 r. do 25.07.1979 r. oraz od 18.12.1990 r. do 21.12.1990 r., a także

- w części w jakiej roszczenie o zaliczenie całego okresu zatrudnienia w Biurze (...) dotyczyło okresu od 1.04.1995 r. do 31.12.1995 r.,

o czym orzeczono, jak w punkcie 2 sentencji wyroku.

A.P.