Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II.AKa 21/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 13 października 2021 roku, w sprawie sygn. akt III K 32/21

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

D. T.

Oskarżony był w przeszłości karany sądownie, ostatnio wyrokiem Sądu Rejonowego w Świdnicy z dnia 22.02.2011r. w sprawie VI K 21/11, za przestępstwo z art. 209 § 1 kk, na karę 9 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres 3 lat próby, postanowieniem z 7.12.2012r. zarządzono wykonanie kary. Oskarżony został warunkowo przedterminowo zwolniony z okresem próby do 17.09. 2014r.

dane o karalności

432-433

2.1.1.2.

D. T.

Oskarżony pozostaje tymczasowo aresztowany od 17.10.2020r. i przebywa w AŚ w Ś.. W warunkach pozbawienia wolności funkcjonuje poprawnie. Przestrzega regulaminu, nie wykazuje agresji, ze współosadzonymi funkcjonuje zgodnie. Jest uczestnikiem podkultury przestępczej, ale nie przejawia negatywnych zachowań na tym tle. Kontakt utrzymuje z matką, która go wspiera. Deklaruje krytyczny stosunek wobec czynu.

opinia Dyrektora Aresztu Śledczego w Ś.

434-436

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

dane o karalności

dokument ma charakter dokumentu urzędowego.

2.1.1.2

opinia Dyrektora Aresztu Śledczego w Ś.

Opinia została sporządzona przez uprawniony podmiot. Zawiera zasadnicze informacje odnośnie aktualnej sytuacji oskarżonego i zachowaniu oskarżonego w warunkach pozbawienia wolności. Zachowanie osadzonego należy oceniać jako dobre.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożył obrońca oskarżonego adw. M. K., który zaskarżył wyrok w całości na korzyść oskarżonego zarzucając:

1)  obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 25 § 1 k.k. lub względnie art. 25 § k.k. poprzez ich niezastosowanie i brak rozważenia czy oskarżony mógł działać w ramach kontratypu obrony koniecznej, podczas gdy ustalenia całokształtu sytuacji poprzedzającej inkryminowane zdarzenie oraz okoliczności oscylujących wokół pokrzywdzonej w pełni uzasadniają wnioski, że oskarżony w pierwszej mierze mógł działać w ramach kontratypu obrony koniecznej lub względnie, że przekroczyli on granice obrony koniecznej.

2)  obrazę prawa procesowego, tj. zasady in dubio pro reo wyrażonej w art. 5 § 2 k.p.k., poprzez nierozstrzygnięcie wątpliwości co do dokładnego przebiegu zdarzenia, zachowania I. rudy oraz roli oskarżonego na jego korzyść, w sytuacji gdy sąd sam uznał, że „nie sposób dokładnie odtworzyć wzajemnego zachowania się wobec siebie konkubentów przed samą sytuacją ugodzenia nożem” i tym samym nie można wykluczyć wersji, że to I. R. jako pierwsza sięgnęła po nóź, a później na skutek dynamiczności akcji doszło do inkryminowanego zdarzenia.

3)  obrazę prawa procesowego która miała wpływ na treść orzeczenia, a to art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów polegającej zwłaszcza na:

- wybiórczej ocenie zeznań świadka T. P. i pominięciu okoliczności , że świadek ten jako – nomen omen jeden z pierwszych na miejscu zdarzenia – zeznał, że oskarżony w trakcie reanimacji I. R. mówił do jej brata „jak ona wypiła robiła się debilem, musiałem się ratować”;

- uznaniu, że wyjaśnienia oskarżonego w przeważającej mierze nie polegają na prawdzie i stanowią przyjętą linię obrony, a D. T. specjalnie zasłania się niepamięcią, w sytuacji gdy ok. godz. 23.00, w dniu zdarzenia, oskarżony znajduje się już w fazie tzw. eliminacji miał zawartość alkoholu we krwi na poziomie aż 2.02 promila.

4) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę skarżonego wyroku, przejawiający się w uznaniu, że materiał dowodowy zgromadzony w sprawie w pełni potwierdził sprawstwo oskarżonego w zakresie czynu z art. 148 § 1 k.k. przypisanego mu skarżonym wyrokiem, podczas gdy wszechstronna i wnikliwa analiza materiału dowodowego sprawy, wnioski takie wykluczała, a pozwalała na przypisane co najwyżej sprawstwa z art. 155 k.k.

5) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę skarżonego wyroku, a polegający na uznaniu, że oskarżony działał z zamiarem ewentualnym zabójstwa I. R., podczas gdy żaden dowód w sprawie nie wskazuje na to, ażeby kiedykolwiek chciał on dokonać tego czynu umyślnie, bądź też godził się z taką ewentualnością, zaś przeprowadzone dowody obrazujące jaki styl życia prowadził oskarżony oraz pokrzywdzona, jak również uczucia, które do niej żywił i obawy które przed nią odczuwał, wskazują, iż inkryminowane zdarzenie miał nagły i nieprzewidywalny charakter wynikający z niezamierzonego i nieumyślnego działania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty podniesione przez obrońcę oskarżonego w całości nie zasługują na uwzględnienie.

Ad. 1.

Odnosząc się do tak stawianego przez obrońcę zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego poprzez niezastosowanie okoliczności wyłączającej zawinienie, jaką jest działanie w obronie koniecznej z art. 25 § 1 k.k. lub warunkach przekroczenia obrony koniecznej z art. 25 § 2 k.k. należy wprzódy wskazać, że w ogóle skuteczność takiego zarzutu uzależniona jest od prawidłowości ustalonego przez sąd stanu faktycznego. Zgodnie bowiem z niebudzącymi wątpliwości poglądami orzecznictwa " obraza prawa materialnego polega na jego wadliwym zastosowaniu lub niezastosowaniu, w orzeczeniu, które oparte jest na trafnych i niekwestionowanych ustaleniach faktycznych" (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2020r., I KK 29/19, LEX nr 3082469. " Obraza prawa materialnego może mieć miejsce wtedy, gdy do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, nie zastosowano właściwego przepisu prawa materialnego, natomiast nie zachodzi taka obraza, kiedy wadliwość zaskarżonego orzeczenia jest wynikiem błędnych ustaleń przyjętych za jego podstawę lub naruszenia przepisów prawa procesowego” (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2021 roku, IV KK 85/21, LEX nr 3159943).

W realiach niniejszej sprawy nie sposób już choćby ze względów formalnych akceptować zarzut skarżącego. Po pierwsze bowiem ustalenia Sądu Okręgowego są w całości kwestionowane przez autora apelacji, czemu dał wyraz formułując pozostałe zarzuty, odnoszące się właśnie do prawidłowości oceny dowodów oraz dokonania ustaleń faktycznych (pkt. 2-5). A po drugie: ustalenie faktyczne, odnoszące się do okoliczności w jakiej miało dojść do pozbawienia życia pokrzywdzonej I. R. nie dają podstaw do przyjęcia, że zaistniały przesłanki działania oskarżonego w obronie koniecznej, lub nawet z przekroczeniem jej granic.

Koniecznym jest w tym miejscu podkreślić, że zachowania (elementy stanu faktycznego), które miałyby stanowić podstawę do zastosowania kontratypu, wymagają, podobnie jak inne elementy stanu faktycznego, ustalenia w procesie gromadzenia dowodów i akceptowania stwierdzanych na ich podstawie okoliczności. W żadnym razie takich okoliczności nie można domniemywać, ani narzucać w procesie intencjonalnej interpretacji zdarzeń. Zarzut formułowany przez skarżącego, a szerzej rozwinięty w uzasadnieniu apelacji, zdaje się być właśnie wyrazem takiej motywacji.

Sąd Okręgowy z należytą wnikliwością dokonał analizy i oceny składanych przez oskarżonego wyjaśnień, która miałaby stanowić linię obrony oskarżonego, a w ocenie skarżącego obrońcy, stanowić podstawę właśnie do przyjęcia, że zaszły warunki obrony koniecznej. Należy wskazać przede wszystkim, że same wyjaśnienia oskarżonego są rażąco niespójne. Początkowo, przesłuchany w charakterze podejrzanego w dniu 18 października 2020 roku (k. 56-57), w pierwszej części przesłuchania twierdzi, że zdarzenia nie pamięta. Nie wie jak doszło do zranienia I. R. w mieszkaniu, w którym wspólnie zamieszkiwali w Z. przy ul. (...). Jeszcze w czasie tego przesłuchania oskarżony zmienia zdanie i zdecyduje się ujawnić okoliczności czynu. Przedstawia wersję, gdzie do zranienia pokrzywdzonej miało dojść przez niego podczas ataku, jakiego miał się dopuścić na niego brat I. R. - A. R.. Taką wersję przedstawia on w toku kolejnych przesłuchań oraz w czasie eksperymentu procesowego prowadzonego z udziałem A. R. w mieszkaniu stron (k. 74-77, 97, 228-229, 232-234a, 281-282). Na rozprawie składając wyjaśnienia (k. 373-347), oskarżony ponownie zmienia zdanie, twierdzi że nie pamięta jak doszło do spowodowania śmierci pokrzywdzonej. Odnosząc się natomiast do wyjaśnień jakie składał w postępowaniu przygotowawczym podał, że wersję taką zasugerowali mu policjanci, którzy go wielokrotnie przesłuchiwali. Już sama taka treść wyjaśnień oskarżonego, gdzie ten przedstawia relację, która przecież nie przesądza, ale jedynie może wskazywać na zaistnienie zamachu na niego, pozostaje niespójna z innymi twierdzeniami oskarżonego, który takim okolicznościom zaprzecza.

Trafnie Sąd Okręgowy analizuje także zeznanie osób, które relacjonowały zachowanie oskarżonego bezpośrednio po zaistnieniu przestępstwa. W tym zakresie zasadnicza oczywiście jest relacja A. R., który konsekwentnie w toku całego postępowania zaprzecza, aby doszło do awantury z oskarżonym, aby go bił lub kopał. Świadek ten relacjonując zachowanie się oskarżonego po zajściu, jeszcze przed przyjazdem policjantów, ale także już później, zaprzeczał, aby oskarżony miał podnosić jakieś okoliczności, które wskazywałyby na to, że został zaatakowany przez I. R. i użył noża broniąc swojego życia lub zdrowia. Tak też należało oceniać zeznania sąsiada W. J. (k. 131-132). To co miał mówić oskarżony sprowadzało się do twierdzenia, że to pokrzywdzona sama spowodowała sobie ranę brzucha. Sąd Okręgowy nadaje też prawidłowe i rzeczowe znaczenie zeznaniom policjantów: R. K. (k-12 - 13 , 376 - 377) i T. P. (k-15 - 16 , 377), którzy na miejscu dokonali rozpytania D. T. i A. R.. Z relacji oskarżonego wynikało jednoznacznie, że to właśnie on, bez żadnego udziału A. R., zadał pokrzywdzonej cios nożem. Nie może ujść uwadze także zapis rozmowy telefonicznej prowadzonej przez oskarżonego z dyspozytorem pogotowia ratunkowego wzywając pomoc do I. R.. Z zapisu rozmowy wynika znacząco, że oskarżony indagowany o okoliczności wystąpienia urazu podaje: " kobieta mi się na nóż przewróciła" oraz " sama się ugodziła". Nie może przy tym ulegać wątpliwości, że oskarżony miał możliwość wobec tych wszystkich osób choćby wskazać prawdziwie okoliczności zajścia. Zrobiłby to z pewnością, gdyby faktycznie nie czuł się odpowiedzialny za spowodowanie śmierci kobiety, którą jak twierdzi kochał.

Ważnym dowodem, w szczególności w odniesieniu do oceny wiarygodności wyjaśnień składanych przez oskarżonego jest opinia biegłego lekarza sądowego D. K. (1) (k. 252-254, 388-389), która wykluczyła, aby do zadania pokrzywdzonej ciosu mogło dojść w okolicznościach podawanych przez oskarżonego, w szczególności biegła wykluczyła podawane wzajemne usytuowanie osób oraz możliwość, aby mogło dojść do stwierdzonego zagłębienia się noża w ciało ofiary w wyniku napierania na swobodnie zwisającą rękę.

W końcu zeznania W. J. mają jeszcze i ten walor, że był on po godz. 18,00 przed drzwiami mieszkania pokrzywdzonej. W mieszkaniu było cicho i nikt nie otworzył drzwi. Przeczy to pośrednio twierdzeniom oskarżonego, jakoby miało dojść do awantury między nim a A. R., gdzie ten nie tylko był bity po głowie, ale także kopany. Opisywane przez oskarżonego próby interwencji rozjemczej przez I. R. najprawdopodobniej musiałyby zostać zauważone przez innych mieszkańców budynku. To, że po godz. 18,00 (na około godzinę przed zawiadomieniem pogotowia) w mieszkaniu było cicho świadczyć może o tym, że wszyscy nietrzeźwi spali, także A. R., tak jak zeznaje. Ale także o tym, że mogło być już po zajściu, a oskarżony zwlekał z wezwaniem pomocy.

Skarżący zdaje się jednak stoi na stanowisku, wbrew twierdzeniom samego oskarżonego, że ten miałby bronić się przed napaścią ze strony, nie A. R., ale samej pokrzywdzonej I. R.. Trudno zakwestionować wyjaśnienia oskarżonego, ale też zeznania A. R., który potwierdzał, że I. R. była niezależna i potrafiła mieć wobec niego krytyczny stosunek. Według A. R.: " Moja siostra była z D. w związku od ok. 6 lat i od tego czasu razem mieszkaliśmy. Między nimi dobrze się układało. Czasami się kłócili, ale to były takie zwykłe sprzeczki jak w każdym związku. Nigdy nie było żadnej awantury i D. nigdy w żaden sposób nie zrobił mojej siostrze krzywdy, ani jej nie uderzył. I. miała do D. pretensje, że nadużywa alkoholu i czasami zdarza się, że go uderzyła, lecz on przy mnie nigdy jej nie oddał tylko zazwyczaj wychodził z domu, a jak wracał po jakimś czasie to między nim a I. było wszystko w porządku." (k. 45-46). Mając na uwadze, że relacje między oskarżonym i bratem I. R. nie były dobre, A. R. z pewnością nie ma motywu aby wybielać oskarżonego, choćby w jego relacjach z siostrą.

U oskarżonego w drodze oględzin ciała przeprowadzonych w dniu 20 października 2020 roku stwierdzono gojące się sińce i pojedyncze otarcia naskórka na twarzy i kończynie górnej prawej oraz tkliwość uciskową na plecach i klatce piersiowej po stronie lewej bez widocznych śladów obrażeń. Obrażenia te mogły powstać w okolicznościach podawanych przez oskarżonego tj. w wyniku uderzeń i kopnięć zadawanych pokrzywdzonemu przez A. R. w dniu 17 października 2020 roku (opinia biegłego lekarza sądowego D. K. (2) - k. 127). Z ustalonych w tej drodze niewielkich obrażeń ciała trudno jednak wnosić o zaistnieniu ataku, który uzasadniałby obronę konieczną ze strony oskarżonego. Po pierwsze, nie można mieć pewności, że obrażenia te mają jakikolwiek związek ze zranieniem pokrzywdzonej. Przede wszystkim, jak już wskazywano, oskarżony twierdzi, że został pobity przez A. R.. Żadnych obrażeń na ciele, w tym w szczególności na twarzy pokrzywdzonego nie było widać przed jego zatrzymaniem. Obrażeń takich nie widzieli przecież ani policjanci, A. R., ale też W. J. i N. O.. Wszyscy oni mieli kontakt z oskarżonym przez dłuższy moment i mieli możliwość dokonać takich obserwacji. W tych okolicznościach twierdzenie obrońcy, że to właśnie pokrzywdzona miałaby uderzyć oskarżonego, co stało się powodem obrony, jest nieprzekonujące.

Nawet zakładając, że istotnie doszło do kłótni między pokrzywdzoną a oskarżonym, ta mogła mieć do tego nawet powód, gdyż mogła się dowiedzieć, nawet domyślić, że oskarżony został zwolniony z pracy. Nie mamy jednak żadnych wiarygodnych dowodów na stwierdzenie jak kłótnia ta przebiegała. Takie ustalenia poczynił też sad ad quo. Gdyby pokrzywdzona uderzyła pokrzywdzonego powodując stwierdzone u niego obrażenia, to takie działanie w żadnym razie nie uzasadniały ataku na nią przy użyciu noża, który musiałby mieć miejsce już później, z zemsty. Ponadto podobne uderzenia pokrzywdzona zadawała oskarżonemu już w przeszłości i nie wskazują na istotny zamach na życie lub zdrowie oskarżonego.

Stąd należy akceptować stanowisko jakie zajął Sąd Okręgowy, przyjmując, że zgromadzone dowody nie dają podstaw do przyjęcia, że doszło do zamachu na dobro prawne oskarżonego, a w szczególności aby zachodziły okoliczności uzasadniające podjęcie przez niego obrony.

Ad. 2.

Oceniając postawiony przez obrońcę zarzut naruszenia zasady in dubio pro reo z art. 5 § 2 k.p.k. należy przede wszystkim wskazać, jakie znaczenie ma ta reguła dowodowa i w jakich okolicznościach może mieć zastosowanie. Nie jest to oczywiście reguła, która pozwala na zastąpienie dowodzenia w oparciu o dowody i fakty nimi stwierdzone. W pierwszym bowiem rzędzie, to dowody, gromadzone i oceniane na gruncie art. 7 k.p.k. mogą stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Zarzutu w zakresie oceny dowodów na podstawie art. 4 k.p.k. lub 7 k.p.k., a taki zarzut skarżący stawia, mają charakter jednoznacznie konkurencyjny. " Naruszenie reguły in dubio pro reo możliwe jest jedynie w sytuacji, gdy po przeprowadzonym prawidłowo postępowaniu dowodowym i odpowiadającej standardom wynikającym z art. 7 k.p.k. ocenie materiału dowodowego, nadal istnieją niedające się usunąć wątpliwości, które sąd rozstrzyga niezgodnie z kierunkiem określonym w przepisie art. 5 § 2 k.p.k. Oznacza to, że w przypadkach, w których skarżący kwestionuje ocenę poszczególnych dowodów, nie może być mowy o naruszeniu art. 5 § 2 k.p.k. Zarzuty obrazy art. 7 k.p.k. i art. 5 § 2 k.p.k. mają bowiem charakter rozłączny” (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2021r., V KK 5/21, LEX nr 3268035). Konieczne jest przy tym wykazanie, że orzekający sąd rzeczywiście powziął niedające się usunąć wątpliwości, jednak nie rozstrzygnął ich na korzyść oskarżonego. " Dla zasadności tego zarzutu [naruszenia art. 5 § 2 k.p.k - przypis autora] nie wystarczy zaprezentowanie przez stronę własnych wątpliwości co do zgromadzonego materiału dowodowego i wymowy poszczególnych dowodów. Jeżeli poczynione ustalenia faktyczne uzależnione są od obdarzenia wiarą tej, czy innej grupy dowodów, nie wchodzi w rachubę naruszenie reguły in dubio pro reo, albowiem jednym z podstawowych obowiązków sądu orzekającego jest swobodna ocena dowodów (art. 7 k.p.k.)" (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2021r., V KK 233/21, LEX nr 3219932).

Skarżący sam formułując taki zarzut nie potrafi wskazać jakichkolwiek dowodów, w tym wyjaśnień samego oskarżonego, które dawałyby podstawy do przyjęcia, że zachodzą warunki obrony koniecznej. Formułowane przez niego przekonanie o możliwości użycia przez pokrzywdzoną wobec oskarżonego noża jako pierwszej, jest całkowicie gołosłowne. Ujawniono przecież nóż, który był przedmiotem przestępstwa. Oskarżony taki nóż wskazał. Jednocześnie badania biologiczne (k. 260-264) pozwoliły na stwierdzenie, że na dwóch zabezpieczonych nożach stwierdzono krew ludzką, ale jej ilość była taka niewielka, że nie wystarczała na przeprowadzenie badań identyfikacyjnych. Mając na uwadze rozległość urazu jakiego doznała pokrzywdzona, należy przyjmować, że najprawdopodobniej nóż musiał zostać umyty. Większe jeszcze znaczenia należy nadawać wymowie opinii biegłego z zakresu badań daktyloskopijnych (k. 266-267), na obu badanych nożach nie ujawniono żadnych odwzorowań linii papilarnych. Trudno przy tym przyjmować, że takie ślady mogły się nie zachować choćby w sytuacji użycia noża w sposób opisywany przez oskarżonego w jego wyjaśnieniach.

Mając na uwadze już choćby powołane okoliczności, należy przyjmować, że brak jest podstaw do przyjęcia, że zachodzą wątpliwości, które wskazuje obrońca, a które należałoby rozstrzygać na korzyść oskarżonego w sposób podany w treści apelacji.

Ad 3.

Nie zasługuje na uwzględnienie także i zarzut naruszenia przepisów postępowania tj. art. 7 k.p.k.

Sąd Okręgowy w całości zaakceptował i dał wiarę zeznaniom świadka T. P. oraz jego partnera w interwenci, także funkcjonariusza policji, R. K. (pkt. 2.1 uzasadnienia). T. P. przesłuchiwany w dniu 17 października 2020 roku, a więc zaledwie parę godzin po interwencji, podał na okoliczność składanej mu relacji oskarżonego D. T.: " Wtedy dokonałem rozpytanie D. T. który to mi oświadczył, że między nim a partnerką I. R. w trakcie wspólnego spożywania alkoholu doszło do awantury, w wyniku której dźgnął nożem kuchennym. Następnie jak oświadczył pobiegł do pokoju obok celem obudzenia A. R. ..." (k. 15). Z kolei na rozprawie (k. 377) świadek relacjonował, że oskarżony w trakcie rozpytania zmieniał wersje co do okoliczności zranienia pokrzywdzonej. Twierdził, że to ona sama wbiła sobie nóż w brzuch podczas spożywania alkoholu. W reakcji właśnie na zarzuty A. R., że ten zabił jego siostrę, oskarżony miał powiedzieć: " sam wiesz ona jak wypiła to robiła się debilem, musiałem się ratować" (k. 377).

Sama treść wypowiedzi powoływanej przez obrońcę, sens logiczny tej wypowiedzi oraz kontekst wynikający z doświadczeń życiowych oskarżonego, nie daje podstawy do przyjęcia, że tym twierdzeniom należało nadać znaczenie istotne dla ustalenia przesłanek obrony koniecznej. Nie wynika z tego, aby doszło do jakiegoś bezpośredniego ataku na oskarżonego, ani też aby oskarżony był faktycznie zmuszony do obrony. Warto w tym miejscu wskazać, że ta wypowiedz jest jedną z wersji, jaką oskarżony wypowiadał, oprócz takiej, że to pokrzywdzona sama siebie zraniła nożem, albo - jak w treści składanych w sprawie wyjaśnień, że do jej zranienia doszło przypadkowo w toku awantury z A. R.. Uwzględnienie takiej relacji świadka A. P. o zachowaniu oskarżonego nie ma wpływu na ocenę prawidłowości ustalonego przez Sąd Okręgowy stanu faktycznego. Ma jednak to znaczenie, że do krytycznego ciosu doszło w czasie kłótni między pokrzywdzoną a oskarżonym, a więc działał on impulsywnie, w reakcji na zaistniałą sytuację konfliktu. Nie można tego jednak tej sytuacji utożsamiać z atakiem uzasadniającym obronę.

Nietrzeźwość oskarżonego w ustalonym stopniu, obiektywnie wysoka, nie może przesądzać o niewiarygodności jego relacji wypowiadanych w tym czasie. Sąd Okręgowy nie traci z pola widzenia nietrzeźwości oskarżonego, ale też słusznie nie nadaje jej istotnego znaczenia jako powód do dyskredytacji jego relacji. Z takim podejściem należy się zgodzić. Oskarżony jest uzależniony od alkoholu, co zostało stwierdzone w drodze opinii sądowo - psychiatrycznej (k. 194-197). Pił alkohol przez wiele dni i upijał się. Taki sposób postępowania powoduje, że osoba nadużywająca alkoholu ma zwiększoną tolerancję. Mimo wysokiej nietrzeźwości może funkcjonować w miarę sprawnie, bez zaburzeń świadomości. Jednocześnie obecni na miejscu świadkowie, w tym zawłaszcza ci trzeźwi: W. J. i N. O. oraz T. P. i R. K., wskazują że oskarżony był w kontakcie, miał zachowaną świadomość, zachowywał się adekwatnie do sytuacji, a jego stan był zdecydowanie lepszy niż A. R.. To przekonuje, że nietrzeźwość w przypadku oskarżonego nie jest przeszkodą aby jego wypowiedzi i zachowania traktować jako świadome i mogły stanowić jego autentyczną, prawdziwą relację.

Ad. 4.

Skarżący stawiając zarzut błędu w ustaleniach faktycznych wywodzi, że zgromadzone w sprawie dowody, nie dają podstawy po przyjęcia, że oskarżony dopuścił się czynu z art. 148 § 1 k.k., a jedynie czynu nieumyślnego z art. 155 k.k. Nie budzi wątpliwości, że oskarżony działał w sposób nagły, a jego zamiar zrodził się pod wpływem emocji towarzyszących kłótni z pokrzywdzoną. Sąd Okręgowy jednak trafnie wnioskuje, że zasadniczym dowodem, który pozwoliłby ocenić charakter zamiaru oskarżonego jest sposób działania. Oskarżony nie tylko używa noża o długim i ostrym ostrzu ale też zadaje cios w podbrzusze, gdzie cios ten ma łatwość penetracji przez jedynie miękkie tkanki. Cios ten jest zadany z taką siłą, że kanał dochodził do okolicy przyczepu krezki jelitowej i dwukrotnie ją uszkadzał powodując masywne krwawienie do jamy brzusznej, a rana ta była przyczyną nagłej i gwałtownej śmierci denatki. Taki sposób działania oskarżonego, przy nieograniczonych zdolnościach poznawczych oskarżonego, musi przekonywać, że oskarżony miał świadomość, że może w ten sposób spowodować skutek w postaci śmierci pokrzywdzonej, a mimo to działanie takie zrealizował. Prawidłowo więc wnioskuje sąd, że godził się on na spowodowanie śmierci konkubiny. Ustalony sposób działania oskarżonego jednoznacznie wyklucza przypadkowość działania oskarżonego, a co za tym idzie, wyłącznie nieumyślne zawinienie.

Ad. 5.

Jak wskazywano to już wcześniej, trudno zakwestionować wiarygodność relacji oskarżonego, co do tego, że był on związany emocjonalnie z pokrzywdzoną i ubolewa z powodu jej śmierci. Na pewno oskarżony nie planował zabójstwa konkubiny. Jego działanie było nagłe i impulsywne. Nie ma to jednak wpływu na ustalenia i nie wyklucza możliwości przypisania oskarżonemu zamiaru umyślnego popełnienia przestępstwa zabójstwa. Wbrew twierdzeniom samego oskarżonego, ten zadając pokrzywdzonej cios nożem o długim ostrzu w dolną część brzucha musiał mieć świadomość skutku jakie może wyrządzić. Jak już wskazano poprzednio rana drążyła do rany brzusznej i nawet dwukrotnie uszkodziła jelito powodując silne krwawienie i szybką śmierć. Podzielić należy ocenę dokonaną przez Sąd Okręgowy, że w świetle opinii biegłego lekarza sądowego należy wykluczać przypadkowość takiego zranienia, także w okolicznościach podawanych przez oskarżonego. Nóż musiał być skierowany wprost na pokrzywdzoną, a zadanie głębokiej rany wymagało użycia istotnej siły. Wszystko to przekonuje, że ustalenia sądu co do zamiaru oskarżonego są prawidłowe.

Zakres zaskarżenia każe dokonywać oceny orzeczenia również w zakresie kary wymierzonej oskarżonemu. Sąd Apelacyjny podziela w całości stanowisko i okoliczności zaprezentowane w uzasadnieniu Sądu ad quo, a odnoszące się do okoliczności determinujących orzeczenie o karze. Powołane okoliczności, w tym postać zamiaru i okoliczności czynu, każą przyjmować, że wymierzona oskarżonemu kara jest prawidłowa, uwzględnia wszystkie okoliczności, zwłaszcza te łagodzące, a brak podstaw do tego aby tą karę łagodzić.

Wniosek

Obrońca wniósł o zmianę zaskarżanego wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu przyjmując, że działał on w ramach obrony koniecznej, względnie w warunkach jej przekroczenia; ewentualnie o przyjęcie, iż czyn oskarżonego wypełnił znamiona z art. 155 k.k. i za czyn ten na podstawie wymienionego przepisu wymierzenie kary w dolnych granicach zagrożenia ustawowego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Niezasadność zarzutów apelacji obrońcy i brak okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu skutkowały niemożnością podzielenia wniosków tego środka odwoławczego.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nie stwierdzono występowania okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu określonych w art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k., art. 455 k.p.k.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Co do winy i kary (punkt I części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku).

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wyrok utrzymano w mocy wobec niestwierdzenia w toku kontroli odwoławczej:

- istnienia bezwzględnych powodów odwoławczych z art. 439 § 1 k.p.k.,

- tego, że utrzymanie w mocy wyroku skutkowałoby rażącą niesprawiedliwością orzeczenia (art. 440 k.p.k.),

- wadliwości kwalifikacji prawnej (art. 455 k.p.k.),

- a także stwierdzenia z powodów opisanych w sekcji 3. nietrafności podniesionych w apelacji zarzutów (art. 438 pkt 1, 2 i 3 k.p.k.).

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

III.

Obrońca z urzędu oskarżonego D. T. adw. M. K. uczestniczył w rozprawie odwoławczej, złożył oświadczenie o tym, że koszty obrony z urzędu w tym postępowaniu nie zostały uiszczone, dlatego na podstawie art. 29 ust. 1 prawa o adwokaturze i § 2, § 4 ust. 1 i 3, § 17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz.18) zasądzono na jego rzecz 600 zł kosztów pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym i 138 zł zwrotu podatku od towarów i usług.

Oskarżony nie ma majątku, orzeczono wobec niego długoterminową karę pozbawienia wolności dlatego uiszczenie przez niego kosztów sądowych byłoby dla niego nadmiernie uciążliwe, co skutkowało zwolnieniem go od ich uiszczenia (art. 624 § 1 k.p.k.)

7.  PODPIS

SSA Jarosław Mazurek SSA Maciej Skórniak SSA Janusz Godzwon

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego z urzędu adw. M. K.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

rozstrzygnięcie o winie i kwalifikacji prawnej czynu

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana