Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt II AKa 264/21

1.

2.WYROK

2.1.W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lutego 2022 r.

4.Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Maciej Skórniak (spr.)

Sędziowie: SA Wiesław Pędziwiatr

SA Edyta Gajgał

Protokolant: Joanna Rowińska

5.przy udziale Wiesława Bilskiego prokuratora Prokuratury (...) we W.

6.po rozpoznaniu 22 listopada 2021 r. oraz 15 lutego 2022 r.

7.sprawy:

8.Z. P.

oskarżonego z art. 148 § 1 k.k.

9.A. S. (1)

oskarżonego z art. 148 § 1 k.k.

10.na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego Z. P. oraz prokuratora co do obu oskarżonych

11.od wyroku Sądu Okręgowego w Opolu

12.z 28 lutego 2019 r., sygn. akt III K 161/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonych Z. P.
i A. S. (1) w ten sposób, że uznaje ich za winnych zarzucanego im przestępstwa z art. 148 § 1 kk opisanego w części wstępnej zaskarżonego wyroku i za to na podstawie art. 148 § 1 kk wymierza im kary:

- A. S. (1) 15 (piętnaście) lat pozbawienia wolności;

- Z. P. 10 (dziesięciu) lat pozbawienia wolności;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  na podstawie art. 63 § 1 kk zalicza oskarżonym na poczet orzeczonych kar pozbawienia wolności okresy rzeczywistego pozbawienia wolności A. S. (1) i Z. P. od 20 maja 2018r. godz. 11.00 do dnia 15 lutego 2022r.

IV.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. K.
i adw. P. P. po 720 zł tytułem kosztów nieopłaconej obrony z urzędu oskarżonych A. S. (1) i Z. P.
w postępowaniu odwoławczym oraz po 165,60 zł tytułem zwrotu VAT;

V.  zwalnia oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 264/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 28 lutego 2019 roku, w sprawie III K 161/18

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

A. S. (1)

Oskarżony był w przeszłości wielokrotnie karany za przestępstwa przeciwko mieniu (z art. 278 § 1 kk, art. 291 § 1 kk, 288 § 1 kk) oraz przeciwko rodzinie (art. 209 § 1 kk) oraz inne. Ostatnio wyrokiem Sądu Rejonowego w Opolu z dnia 17.11.2011r., w sprawie VII K 967/11, na karę 4 miesięcy ograniczenia wolności.

dane o karalności

835

2.1.1.2.

Z. P.

Oskarżony był w przeszłości wielokrotnie karany za przestępstwa przeciwko mieniu (z art. 208 dkk, 283 kk, 286 § 1 kk, art. 278 § 1 kk) oraz przeciwko rodzinie (art. 207 § 1 kk). Ostatnio wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Opolu z dnia 8.02.2017r., w sprawie VII K 877/16, na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności.

dane o karalności

839

2.1.1.3.

A. S. (1)

Oskarżony pozostaje pozbawiony wolności w niniejszej sprawie od 20.05.2018r. Poprzednio odbywał karę pozbawienia wolności do 14.09.2016r.

Przed aresztowaniem oskarżony pozostawał uzależniony od alkoholu. Prowadził wraz z siostrą włóczęgowski tryb życia, zamieszkiwał w przygodnych miejscach.

Zachowanie oskarżonego w warunkach pozbawienia wolności oceniane jest jako przeciętne. 22.07.2019 r podjął próbę samobójczą. Od 2020 roku zachowanie skazanego uległo poprawie. Nie sprawia trudności natury wychowawczej, zachowuje się w sposób regulaminowy. Ze współosadzonymi funkcjonuje zgodnie. Nie jest konfliktowy, ani agresywny.

Karę pozbawienia wolności odbywał w systemie zwykłym. Nie brał udziału w programach resocjalizacyjnych. Z wykształcenia brukarz - betoniarz. Zrezygnował z zatrudnienia.

Utrzymuje kontakt jedynie z siostrą. Z uwagi na uzależnienie od alkoholu, kierowany jest do oddziału terapeutycznego celem odbycia terapii przeciwalkoholowej.

opinia Zastępcy Dyrektora Zakładu Karnego w B.

841-845

2.1.1.4.

Z. P.

Oskarżony pozostaje tymczasowo aresztowany w niniejszej sprawie od 22.05.2018r. Poprzednio odbywał karę pozbawienia wolności, warunkowo zwolniony w 2016r.

Przebywając na wolności posiadał negatywną opinię. Uzależniony od alkoholu, utrzymywał się z dorywczych prac, albo żebractwa.

W okresie pozbawienia wolności zachowuje się poprawnie. Nie jest konfliktowy. Stara się przestrzegać regulaminu. Nie był karany dyscyplinarnie. 11 razy nagrodzony.

Nie posiada wykształcenia i nie jest zainteresowany jego uzyskaniem. Czasowo zatrudniony odpłatnie jako pracownik magazynu. Z obowiązków wywiązywał się dobrze.

Oskarżony karę odbywał w systemie zwykłym. Nie był zainteresowany zmianą.

Pozostaje uzależniony od alkoholu. Został skierowany do odbycia terapii przeciwalkoholowej.

Utrzymuje kontakt z ojcem i bratem.

opinia Zastępcy Dyrektora Aresztu Śledczego w O.

848-849

2.1.1.5.

Z. P., A. S. (1)

W opinii posekcyjnej stwierdzono u pokrzywdzonego M. Ł. obrażenia w postaci:

- ran tłuczonych, podbiegnięć krwawych i otarć naskórka głowy,

- podbiegnięć krwawych i otarć naskórka klatki piersiowej i kończyn,

- krwiaka podtwardówkowego lewostronnego, wylewów podpajęczynówkowych i krwawienia do komór mózgu,

- wybroczyn podspojówkowych, podbiegnięć krwawych języka, obustronnego złamania żeber, krwawienia do dróg oddechowych i żołądka, a także podbiegnięcia krwawego prącia i obfitego podbiegnięcia krwawego otrzewnej miednicy małej.

Przyczyną śmierci M. Ł. były obrażenia wielonarządowe i ich skutki. Nie ma przy tym możliwości wskazania, które z poszczególnych obrażeń doprowadziły do zgonu.

Na ciele pokrzywdzonego stwierdzono bardzo liczne obrażenia, w tym rany i stłuczenia powodujące wykrwawienie, czego efektem było niedokrwienie narządów i skąpe plamy pośmiertne.

Liczne obrażenia głowy spowodowały krwawienie śródczaszkowe – podtwardówkowe i podpajęczynówkowe mózgu. Nadto krwawienie następowało do dróg oddechowych, a obustronne złamanie żeber upośledzało ruchomość klatki piersiowej.

Należało zatem przyjąć, że do zgonu doprowadziły obrażenia upośledzające ważne dla życia układ krążenia, oddychania i ośrodkowy układ nerwowy.

Powstały od licznych urazów narzędziem twardym, tępym lub tępokrawędzistym. Mogły powstać w okolicznościach podanych przez oskarżonych i świadków - uczestników zdarzenia wskutek uderzania pięściami, kopanie, uderzania metalową rurka, panelami podłogowymi czy betonowym bloczkiem.

Ujawnione obrażenia nie wykazywały cech szczególnych pozwalających na grupową identyfikację narzędzia powodującego poszczególne – bardzo liczne obrażenia.

Rany cięte i rana kłuta szyi, niewielka rana cięta ręki lewej oraz rany cięte u podstawy prącia powstały od urazów narzędziem – ostrokrawędzistym, kończystym. Do narzędzi takich zaliczyć można ostrokrawędziste i kończyste części stłuczonej butelki w postaci tzw. „tulipana”. Mogły one powstać w wyniku urazów zadawanych stłuczoną butelką.

Biorąc pod uwagę opisywany przez nich przebieg zdarzenia można wskazać, iż także elementy paneli podłogowych, a zwłaszcza ich laminowana powierzchnia w miejscach złamania mogły mieć charakter narzędzia ostrokrawędzistego, a nawet kończystego. Być może w trakcie wielokrotnego uderzania elementami połamanych paneli podłogowych i ich krawędziami i brzegami mogły powstać także rany o charakterze ciętym i kłutym szyi, a w trakcie zasłaniania się rękami przed takimi urazami także rany cięte rąk.

Obrażenia stwierdzone u pokrzywdzonego mogły powstać w sposób opisany przez uczestników zdarzenia – oskarżonych A. S. (1) i Z. P. oraz świadków W. T., przy użyciu narzędzi ustalonych w postępowaniu.

W ocenie biegłego do zgonu pokrzywdzonego doszło w krótkim okresie po doznaniu obrażeń, być może bezpośrednio po ich doznaniu, odkąd nie dawał oznak życia, a co najwyżej w okresie kilku godzin po ich doznaniu.

Za takimi ustaleniem przemawiają następujące przesłanki:

- stężenie alkoholu we krwi zmarłego wynosiło 2,68%, a w moczu 3,37%. Różnica między nimi jest niewielka i wynosi ok. 0,7%, co nie wskazuje na krótki czas (kilku godzin) jaki upłynął od zakończenia spożywania alkoholu przez pokrzywdzonego a jego zgonem.

- w oskrzelach pokrzywdzonego stwierdzono znaczną ilość krwistej treści, a w jego płucach nie stwierdzono szczególnych ognisk zachłystowych krwią, czego należałoby się spodziewać u osoby nie przytomnej, oddychającej przez okres kilku godzin.

- z wyjaśnień oskarżonych oraz zeznań W. T. wynika, że po doznaniu obrażeń M. Ł. nie poruszał się, nie przemieszczał, nie wydawał żadnych odgłosów, nie dawał oznak życia.

opinia biegłego lekarza sądowego J. M. z dnia 8.12.2021r.

857-861

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

dane o karalności

dowód stanowi dokument urzędowy

2.1.1.2

dane o karalności

dowód stanowi dokument urzędowy

2.1.1.3

opinia Zastępcy Dyrektora Zakładu Karnego w B.

Opinia została sporządzona przez uprawniony do tego podmiot, zawiera istotne wiadomości odnoszące się do osoby oskarżonego, a z uwagi na treść opinii oraz wymowę innych dowodów zgromadzonych w toku postępowania, dowód ten należy oceniać jako wiarygodny w całości.

2.1.1.4

opinia Zastępcy Dyrektora Aresztu Śledczego w O.

Opinia została sporządzona przez uprawniony do tego podmiot, zawiera istotne wiadomości odnoszące się do osoby oskarżonego, a z uwagi na treść opinii oraz wymowę innych dowodów zgromadzonych w toku postępowania, dowód ten należy oceniać jako wiarygodny w całości.

2.1.1.5

opinia biegłego lekarza sądowego J. M. z dnia 8.12.2021r.

Opinia jest kompletna w kontekście zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a wnioski opinii należy oceniać jako rzeczowe oraz logiczne na podstawie zgromadzonych dowodów.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca oskarżonego Z. P. zaskarżył wyrok w całości zarzucając:

I.  obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k., poprzez:

1)  dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego poprzez błędne uznanie, iż wyjaśnienia współoskarżonego A. S. (1) o tym, że nie pamięta, nie przypomina sobie, aby Z. P. również bił i kopał pokrzywdzonego M. Ł. oznaczają, że A. S. (1) nie ma pewności, jaki był udział Z. P. w zdarzeniu, podczas gdy z literalnej wykładni przytoczonych zeznań A. S. (1) wynika, że Z. P. w ogóle nie brał aktywnego udziału w zdarzeniu.

2) dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego poprzez pominięcie spójnych i konsekwentnych wyjaśnień oskarżonego Z. P., który wskazał, że uderzył pokrzywdzonego tylko raz, a zdecydowaną większość obrażeń zadał A. S. (1) oraz, że to A. S. (1) wymierzał ciosy panelami, metalową nogą od stołu, a w końcu wykonał cięcie butelką tuż nad przyrodzeniem, co znajduje potwierdzenie w wyjaśnieniach współoskarżonego A. S. (1), oraz częściowo w zeznaniach świadka W. T., która także wskazała na pierwszorzędną rolę A. S. (1) podczas przedmiotowego zajścia.

3) dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego w postaci bezpodstawnego uznania za wiarygodne części zeznań świadka W. T., która podała, że Z. P. także kopał i bił pokrzywdzonego, podczas gdy zeznania tego świadka, w przytoczonym fragmencie, nie korespondują z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie.

II. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na bezpodstawnym przyjęciu, iż oskarżony Z. P. w dniu 17 maja 2018 r. w O. przy ul. (...), działając z zamiarem bezpośrednim spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, wspólnie i w porozumieniu z A. S. (1) pobił M. Ł., w następstwie czego M. Ł. zmarł, podczas gdy zgromadzone w sprawie dowody nie potwierdzają tego, iż oskarżony brał czynny udział w przedmiotowym zdarzeniu.

III. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 156 § 3 k.p.k. poprzez zastosowanie przywołanego przepisu i przez to przyjęcie błędnej kwalifikacji prawnej czynu, podczas gdy w przypadku zaistnienia skutku w postaci śmierci człowieka, stanowiącej następstwa zdarzenia, w którym nie zostało ustalone indywidualne sprawstwo owego skutku, zasadnym jest przyjęcie kwalifikacji prawnej z art. 158 § 3 k.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty apelacji obrońcy oskarżonego Z. P. nie zasługują na uwzględnienie.

Co do pkt. I 1)

Sąd Okręgowy uznał za prawdziwe wyjaśnienia oskarżonych tylko w tej części w jakiej znajdują potwierdzenie w innych dowodach (uzasadnienie str. 7), a to: zeznaniach świadka W. T. (k. 89-90, 170-174, 276-278), protokołach oględzin (k. 4-8, 19-20, 78-79) oględzin z elementami „wizji lokalnej” (k. 127-130, 131-134, 276-278, 341-343) materiałach poglądowych: dotyczących odłamanej metalowej nogi od stołu, (k. 143-146), oględzin zwłok M. Ł. (k. 147-151), dokumentacji fotograficznej oględzin miejsca zdarzenia (k. 287-288, 300-301, 309-311), protokole oględzin i otwarcia zwłok (k. 324-331), opinii sądowo-psychologicznej dotyczącej świadka W. T. (k. 381-386). Dla oceny relacji zawartych w dowodach osobowych, istotne znaczenie ma również obecnie treść opinii biegłego lekarza sądowego J. M. (k. 857-861), która wskazuje na mnogość przyczyn, które prowadziły do śmierci pokrzywdzonego oraz nieodległy od zdarzenia moment zgonu. Opinia ta podobnie jak protokół sekcyjny wskazują na mnogość doznanych przez pokrzywdzonego urazów w zakresie newralgicznych dla życia pokrzywdzonego miejsc i narządów. Wszystkie wskazane tu dowody przekonują, że ocena dowodów i dokonane na ich podstawie ustalenia zasługują na akceptacje i pozostają w granicach wyznaczonych art. 7 k.p.k.

Sąd I instancji przy tym trafnie odrzucił te twierdzenia A. S. (1) (k. 605, 349) w których przeczył udziałowi Z. P. w pobiciu pokrzywdzonego. Można zwrócić uwagę, że relacje A. S. (1) o zaangażowaniu drugiego z oskarżonych w bicie M. Ł. nie były konsekwentne. Początkowo (k.68) oskarżony opisując jak sam zdawał ciosy pokrzywdzonemu wyjaśniał przecież, że Z. P. kilka razy uderzył M. Ł. pięścią, mówił że pobił pokrzywdzonego ze Z. P.. Następnie wskazywał (k.154), że nie widział by Z. P. bił pokrzywdzonego, że tego nie pamięta, a w końcu (k. 349, 605), że współoskarżony nie miał z tym nic wspólnego. Dostrzegalna jest tu zmiana treści relacji oskarżonego, niejako w kierunku dostosowania jej do linii obrony przyjętej przez oskarżonego Z. P.. Taką postawę oskarżonego można też wyjaśniać tym, że znajdował się on w stanie pobudzenia emocjonalnego (A. S. wyjaśnia - k. 68 - że wpadł w furię) skoncentrowany na zadawaniu ciosów pokrzywdzonemu. Oskarżony ten mógł nie zarejestrować wszystkich agresywnych zachowań Z. P., albo z czasem eliminować te zachowania z pamięci.

Obrońca oskarżonego Z. P. przydaje nadmierną, nieuzasadnioną wagę wnioskowi Sądu I instancji wyprowadzonemu z wyjaśnień A. S. (1) (k.606), że oskarżony ten nie przypomina sobie, aby Z. P. bił, czy kopał pokrzywdzonego. Przed sądem A. S. (1) przeczył udziałowi współoskarżonego w biciu M. Ł. wyjaśniając, że Z. P. „nie ma z tym nic wspólnego”, „ja nie widziałem, żeby pan P. kopał pokrzywdzonego, czy cokolwiek z nim robił”, „nie przypominam sobie żeby Z. po mnie przychodził” (k. 605). Taka relacja oskarżonego pozostaje przy tym istotnie sprzeczna z relacją, którą składał on w postępowaniu przygotowawczym, bezpośrednio po zatrzymaniu. A. S. (1) przesłuchany w dniu 20 maja 2018 roku, mówił, że pobił M. Ł. ze Z. P. (k. 68), który "Na pewno [....] kilka razy uderzył również M. - w jaką cześć ciała i przy pomocy jakiegokolwiek przedmiotu - tego nie wiem, Z. pomógł mi przenieść ciało M. do łóżka w budynku mieszkalnym w którym M. na co dzień spał". Widać więc, wbrew stanowisku obrońcy, że wyjaśnienia oskarżonych nie są zbieżne, skoro A. S. (1) najpierw (k.68) mówił o kilku uderzeniach zadanych przez Z. P., a potem przeczył jakiejkolwiek aktywności tego oskarżonego (k. 349,605), zaś Z. P. wyjaśniał (k. 95v) o jednym tylko uderzeniu otwartą dłonią w twarz.

W takiej sytuacji Sąd I instancji miał podstawy aby odwołać się do relacji W. T. (k. 89-90, 170-174, 276-278), co do której obaj oskarżeni wyjaśniają, że widziała cały przebieg zajścia, przebywając razem z I. S. na podwórku między budynkami (k. 67v, 68, 95v). Przy tym inaczej niż oskarżeni, nie uczestniczyła ona w zajściu, lecz obserwowała je z bliskiej odległości. Mogła zatem lepiej zarejestrować zachowania Z. P. oraz A. S. (1) wobec M. Ł.. Świadek była wtedy co prawda partnerką A. S. (1), ale opisując przebieg bicia pokrzywdzonego nie próbuje umniejszać roli tego oskarżonego i wskazuje, że to A. S. (1) wyciągnął za nogi pokrzywdzonego przed budynek, tak że jego głowa uderzała o stopnie schodów (k.89v, 172), uderzał go panelami po głowie (k. 90, 172), metalową rurką (k. 90, 172), rzucił betonowym pustakiem w klatkę piersiową (k. 173), zranił stłuczoną butelką (tzw. „tulipanem”) w okolicy genitaliów (k.90, 173). Trudno nie dostrzec, że taki opis zachowania A. S. (1) koresponduje z jego wyjaśnieniami, gdzie wskazuje jak bił M. Ł.. Nie ma powodu by nie wierzyć W. T., gdy przedstawia zachowanie drugiego z oskarżonych, który w tym samym czasie bił pięściami i kopał pokrzywdzonego po całym ciele, w tym głowie (k. 90, 172, 173). Jednocześnie twierdzenia świadka należy oceniać za stanowcze, skoro na koniec przesłuchania w dniu 20.05.2018 roku podała: "Ja widziałam jak obaj tzn. A. i Z. w/w okolicznościach bili M.. Nie reagowali na moje krzyki wzywające do zaprzestania bicia, byli w amoku. Myślę, że A. ze Z. wiedzieli co robią, wiedzieli jakie mogą tego być konsekwencje." (k. 90v).

Treść wskazanych relacji świadka odnosi się niewątpliwie do zachowania obu oskarżonych, relacjonuje ich zachowanie jako nacechowane istotną brutalnością. To z kolei należy odnieść do rozległości obrażeń ciała pokrzywdzonego ustalonych w protokole oględzin i otwarcia zwłok (k. 324-331) oraz opinią biegłego lekarza sądowego J. M. (k. 857-861). Wielość ciosów zadanych pokrzywdzonemu koresponduje z twierdzeniami świadka, że obrażenia były zadawane przez obu oskarżonych.

Wiarygodność relacji świadka W. T. była weryfikowana w drodze opinii psychologicznej (k. 381-386). Świadek jest psychologicznie wiarygodna, pomimo nietrzeźwości w momencie zajścia. Spostrzegawczość, brak skłonności do wypełniania luk pamięciowych, brak podatności na sugestię, brak skłonności do zmyślania, fantazjowania, obszerność, żywość opisu, towarzyszące zeznaniom adekwatne reakcje emocjonalne, powiązania przyczynowo skutkowe przedstawianych zdarzeń to zasadnicze czynniki, które wskazują na wiarygodność relacji.

Oceniając twierdzenia oskarżonego Z. P. należy uwzględniać też relację W. T. (k. 89), odnoszące się do samego początku zajścia. Zainicjował je bowiem oskarżony Z. P., który znajdując swoją konkubinę z M. Ł., nie przypuścił od razu na niego ataku, ale wykrzykiwanymi groźbami pozbawienia życia, przywołał A. S. (1). Obaj mężczyźni już wspólnie przypuścili atak na pokrzywdzonego. Logiczne jest przy tym, że oskarżony Z. P., choć liczył na aktywne wsparcie A. S. (1) (k.95v, 96), to nie pozostawał bierny, skoro chodziło o wyrządzenie pokrzywdzonemu dolegliwości za to, że współżył z jego partnerką.

Z. P. znał naturę A. S. (1), który dał się już wcześniej poznać jako wybuchowy i brutalny (k.123). Stąd to jego wezwał celem dokonania wspólnie ataku zemsty. Z. P., co prawda mówi, że chciał by to współoskarżony pobił M. Ł. „za niego” (k.95v, 96), ale faktycznie jego rola, choć mniej aktywna, nie ograniczała się do deklarowanego obserwowania poczynań drugiego sprawcy, lecz polegała także na kilkunastokrotnym biciu pięściami i kopaniu po całym ciele (w tym głowie) pokrzywdzonego (zeznania W. T. k. 90, 172, 173). Co istotne, dla oceny zamiaru Z. P., w pewnym momencie zajścia oskarżony ten uspokoił się, stanął z boku. Jednak nie poprzestał na biernym obserwowaniu jak A. S. (1) uderza pokrzywdzonego w głowę panelami, bije go metalową rurką, ale podchodził wtedy i zadawał pojedyncze kopnięcia (zeznania W. T. k. 172, 173).

Z przebiegu całego zajścia należy przy tym wnosić, że akceptował on całość zachowania oskarżonego A. S. (1). Inaczej miałaby się w tej sytuacji zachowywać wyłącznie W. T., która próbowała oskarżonych powstrzymywać, a później chciała wezwać pomoc do pokrzywdzonego (k. 89-90)

Oceniając treść wyjaśnień oskarżonych należy mieć także na uwadze, że oskarżony A. S. (1) od początku przyznawał się do popełnienia czynu i składał obciążające siebie wyjaśnienia. Jego postawę należy traktować jako gotowość aby ponieść odpowiedzialność. Jednocześnie można dopatrywać się u niego motywacji, aby pomóc swojemu koledze - oskarżonemu Z. P., w uniknięciu odpowiedzialności. Słusznie Sąd Okręgowy ustalił taki motyw działania oskarżonego A. S. (1), tam gdzie zgodnie z linią obrony Z. S., kształtuje swoją relację. Odnosi się to zwłaszcza do relacji składanej na rozprawie.

Ad. I 2)

Jak wskazano już wyżej, to zeznania W. T., w powiązaniu z materialnymi dowodami działania oskarżonych stanowiły zasadniczy odwód pozwalający na ustalenia udziału oskarżonego Z. P. w realizacji przestępstwa oraz poszczególnych czynności przez niego wykonywanych.

Ustaleniom współsprawstwa oskarżonych, jak też umyślnego zamiarowi jaki towarzyszył oskarżonym, nie sprzeciwia się fakt, ale też ustalenie dokonane przez Sąd Okręgowy, że to oskarżony A. S. (1) zadał zdecydowanie więcej ciosów, w tym przy użyciu narzędzi, które odpowiadały za najdotkliwsze urazy, wykazał się inicjatywą i większą brutalnością. Mamy w tym przypadku jedynie z potrzebą różnicowania roli w realizacji przestępstwa, ale nie ma w ogóle znaczenia dla spełnienia warunków ustalenia sprawstwa oskarżonego Z. P.. Przeciwne twierdzenia obrońcy oskarżonego, oczywiście nie zasługują na uwzględnienie.

Ad. I. 3).

Sąd Apelacyjny nie może podzielać poglądu apelującego, odnośnie prezentowanego przez niego stanowiska, co do braku wiarygodności zeznań W. T.. W istotnym zakresie zeznania te zostały omówione powyżej. W tym miejscu należy jedynie podkreślić, że nie tylko relacja tego świadka - jak twierdzi skarżący - nie pozostaje sprzeczna z pozostałym materiałem dowodowym, ale przeciwnie, pozostaje z nim zgodna i jednoznacznie koresponduje z innymi dowodami. Relacja zasadnicze jest przy tym ta część relacji, gdzie świadek opisuje sposób zadawania ciosów, ich siłę i lokalizację oraz użyte narzędzia. Tu relacja W. T., jest szczegółowa i precyzyjna. Znajduje przy tym potwierdzenie w wyjaśnieniach oskarżonych, w tym w szczególności wyjaśnieniach oskarżonego A. S. (1), także tych składanych w czasie wizji lokalnej z dnia 21 maja 2018 r. (k. 127-130). Świadek nie tylko nie mogła tych szczegółów dowiedzieć się w inny sposób niż świadomie obserwując zdarzenie. Relacja świadka jednoznacznie koresponduje także z ustaleniami biegłego J. M., które wskazywał w swojej opinii na rodzaj obrażeń i ich lokalizacji, co z kolei przekonuje, że musiały one zostać zadane ze średnią i dużą siłą.

Trudno również zaakceptować te twierdzenia skarżącego gdzie ten próbuje zakwestionować wiarygodność relacji W. T. z uwagi na jej stan psychiczny i nietrzeźwość. Opinia biegłego psychologa jest korzystna dla niej. Nie ujawnia ona zasadniczych zakłóceń czynności psychicznych, które podważałyby jej wiarygodność. Równocześnie nie sposób dopatrywać się intencjonalnego kłamstwa. Z pewnością nie ma ona żadnego powodu aby nieprawdziwie obciążać w swoich wyjaśnieniach oskarżonego Z. P.. Przed zdarzeniem nie była z nim w konflikcie, a ich relacje były dobre skoro pozostawali w jednej grupie bezdomnych. W samym zdarzeniu nie miała udziału. Z uwagi na relację osobistą z A. S. (1), mogłaby ona jedynie umniejszać jego rolę w realizacji przestępstwa. Tak jednak nie jest. Potwierdza ona, że to jej konkubent odgrywał dominującą rolę. W końcu, należy przyjmować, że z uwagi na odizolowanie w postępowaniu od oskarżonych, ta najprawdopodobniej nie miała świadomości, jak kształtuje się postawa oskarżonych, zwłaszcza oskarżonego Z. P.. Stąd inaczej niż należy to odczytywać w przypadku A. S. (1), zeznania W. T., są w całości szczere. Pozbawiony zamiaru chronienie Z. P. przed odpowiedzialnością karną.

W konsekwencji nie można podzielić zarzutu, że ocena wiarygodności zeznań świadka W. T. jest wadliwa. Przeciwnie przyznanie tej relacji waloru wiarygodności zasługuje na akceptację i nie przekracza granic wyznaczonych w art. 7 k.p.k.

Ad. II.

Skarżący obrońca zarzucany błąd w ustaleniach faktycznych traktuje jego następstwo naruszenia przepisów postępowania w zakresie oceny dowodów zawartego w pkt. I apelacji. Nieuwzględnienie zarzutu apelacji w tym zakresie musi skutkować także niepodzieleniem tego zarzutu.

Ad. III.

Z uwagi na uwzględnienie apelacji prokuratora w zakresie w jakim ten domagał się ustalenia również sprawstwa oskarżonego Z. P. w odniesieniu do czyny w kształcie zarzucanym obu oskarżonym w akcie oskarżenia, zasadnicze znaczenie dla wyjaśnienia stanowiska Sądu Apelacyjnego w zakresie ustalenia sprawstwa i winy ma stanowisko zaprezentowane poniżej, w części poświęconej omówieniu stanowiska wobec zarzut apelacji prokuratora. W tym miejscu należy podkreślać, że przestępstwo pobicia ze skutkiem śmiertelnym z art. 158 § 3 k.k. zakłada, że skutek w postaci śmierci pokrzywdzonego jest objęty winą nieumyślną. W ustaleniach dokonanych w niniejszej sprawie przez Sąd Apelacyjny, śmierć pokrzywdzonego jest wynikiem umyślnego działania oskarżonych, także oskarżonego Z. P., znamię czasownikowe było objęte współdziałaniem oskarżonych. To każe przypisać także temu oskarżonemu popełnienie zbrodni zabójstwa.

Wniosek

Podnosząc powyższe zarzuty, obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

1. uniewinnienie oskarżonego Z. P. od zarzucanego mu czynu;

względnie:

2  zmianę kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonemu na art. 158 § 3 k.k. i następnie wymierzenie oskarżonemu Z. P. kary w dolnych granicach ustawowego zagrożenia;

ewentualnie:

3. uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej oskarżonego Z. P. i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nie uwzględnienie zarzutów apelacji skarżącego obrońcy musiało skutkować niepodzieleniem wniosków tego środka zaskarżenia.

3.2.

Prokurator Prokuratury Rejonowej w Legnicy zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść obu oskarżonych zarzucając: błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na wyrażeniu przez Sąd I instancji poglądu, że oskarżeni A. S. (1) i Z. P. nie dopuścili się zarzuconego im aktem oskarżenia przestępstwa działania z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia M. Ł., tj. o przestępstwa z art.148 § 1 k.k. i przypisanie im w miejsce w/wymienionego zarzuconego przestępstwa zrealizowani znamion czynu z art. 156 § 3 k.k., tj. ciężkiego uszczerbku na zdrowiu pokrzywdzonego M. Ł., a w konsekwencji do jego śmierci, podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności dowodów osobowych w postaci zeznań świadka W. T., jak również wyjaśnień samych oskarżonych, protokołu oględzin i sekcji zwłok M. Ł., protokołów oględzin miejsca zdarzenia, protokołów wizji lokalnej wynika, iż oskarżeni zrealizowali swoim zachowaniem znamiona podmiotowe i przedmiotowe zarzuconego im aktem oskarżenia przestępstwa z art. 148 § 1 k.k. o czym świadczą okoliczności przedmiotowej sprawy, przebieg zdarzenia, umiejscowienie, ilość i charakter obrażeń doznanych przez pokrzywdzonego, działanie z dużą siłą, wyjątkowa brutalność oskarżonych, ich przewaga nad leżącym bezbronnym człowiekiem, kontynuowanie ciosów, mimo wydawanych jęków, a nawet po utracie przez pokrzywdzonego świadomości, w tym dokonanie nacięcia pokrzywdzonemu okolic krocza, brak zainteresowania jego stanem zdrowia i niepodjęcie czynności w celu udzielenia mu pomocy oraz pozostawienie go w stanie agonalnym i spożywaniem po zdarzeniu alkoholu.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja prokuratora jest zasadna gdy kwestionuje ustalenia Sądu Okręgowego w zakresie strony podmiotowej czynu oskarżonych A. S. (1) i Z. P.. Apelujący ten trafnie wywodzi, że okoliczności zajścia, liczba, siła, umiejscowienie ciosów, sposób ich zadania w tym z wykorzystaniem groźnych przedmiotów, kontynuowanie ataku mimo bezbronności pokrzywdzonego, rozmieszczenie, rozległość, charakter obrażeń M. Ł., a w końcu pozostawienia go w sytuacji kiedy jego śmierć była faktycznie nieuchronna, przesądzają że oskarżeni działali z umyślnym zamiarem pozbawienia życia człowieka.

Rację ma apelujący wskazując z odwołaniem się do orzecznictwa Sądu Najwyższego i Sądów apelacyjnych, że dla oceny zamiaru z jakim działały osoby oskarżone miarodajny jest całokształt ujawnionych okoliczności przedmiotowych i podmiotowych: rodzaj, rozmiary użytego narzędzia, ilość uderzeń, siłę z jaką zostały zadane, umiejscowienie ciosów, przebieg rany, właściwości i warunki osobiste sprawcy, jego dotychczasowy tryb życia, pobudki, motywy działania, stosunki panujące między sprawcą a pokrzywdzonym, okoliczności, tło zajścia, zachowanie się przed i po popełnieniu czynu.

Dokonując ustaleń w zakresie świadomości oskarżonych, a za tym zamiaru jakim się oni kierowali należy przede wszystkim opierać się na ustalonym sposobie działania oskarżonych, który daje podstawę do wyprowadzenia wniosków innych niż twierdzenia oskarżonych, w szczególności wyjaśnień oskarżonego Z. P., który faktycznie zaprzecza swojej odpowiedzialności za śmierć M. Ł..

Nie ulega wątpliwości, że zdarzenie nie było planowane, a zamiar napaści na M. Ł. powstał impulsywnie, w wyniku ujawnienia, że ten miał odbyć stosunek seksualny z nietrzeźwą I. S.. Wzburzenie Z. P. można traktować jako uzasadnione. Mogło ono stanowić dla niego inspirację, aby napaść na pokrzywdzonego i dokonać zemsty. Było to tym prostsze, że M. Ł. był silnie nietrzeźwy, spał i nie wykazywał aktywności. Oskarżony Z. P. zwlekał z napaścią, najpierw na zewnątrz budynku wykrzykiwał groźby pozbawienia wobec M. Ł., a następnie już razem z podburzonym A. S. (1), obaj zaatakowali pokrzywdzonego. Jak już wskazywano wyżej, oskarżony Z. P. rozmyślnie wezwał do pomocy A. S. (1), który ze względu na swoją impulsywność i brutalność, miał dokonać zemsty. To, oprócz samych gróźb wypowiadanych przez oskarżonego Z. P. wskazują w istotny sposób, że faktycznie zamiar oskarżonych wykraczał daleko poza deklarowaną przez niego zamiar dania M. Ł. dotkliwej nauczki - kary za to co zrobił.

Oczywiście zasadnicze znaczenie dla ustalenia zamiaru należy nadać samemu sposobowi działania oskarżonych. Oskarżony A. S. (1) wyciągnął za nogi pokrzywdzonego na zewnątrz i ze Z. P. uderzali go pięściami kopali leżącego po całym ciele nie reagując na jego i W. T. prośby o zaprzestanie. A. S. (1) uderzał panelami podłogowymi w głowę leżącego pokrzywdzonego, a następnie bił go metalową nogą stołową. Z. P. wówczas podchodził do bezwładnego M. Ł. i zadawał mu pojedyncze kopnięcia. A. S. (1) rzucił pustakiem w klatkę piersiową pokrzywdzonego a następnie zbitą butelką zadał mu ranę ciętą u podstawy prącia stwierdzając wulgarnie, że już więcej nie będzie odbywał stosunków płciowych. W następstwie wielonarządowych obrażeń M. Ł. zmarł.

W tym miejscu należy odwołać się do treści opinii biegłego lekarza sądowego J. M., które wskazuje w swojej opinii na rozległość doznanych przez pokrzywdzonego obrażeń. Urazy mózgu i krwiaki wewnątrzczaszkowe, uraz twarzy i krwawienie do gardła, połamane żebra ograniczające ruchomość klatki piersiowej oraz utrudniające oddychanie, a w końcu istotnie krwawiąca rana podbrzusza, stanowią przyczyny śmierci pokrzywdzonego. Biegły nie wskazuje tu jednej przyczyny. Każda ze wskazywanych tu przez biegłego obrażeń mogła samodzielnie stanowić przyczynę śmierci. Który z opisywanych urazów faktycznie śmierć spowodowała nie sposób ustalić, ale też nie ma w sprawie zasadniczego znaczenia. Istotne jest natomiast rozległość zadanych urazów i fakt, że powodowały śmierć.

Należy mieć na uwadze, że po pierwszej fazie zadawania ciosów, pokrzywdzony M. Ł. nie wykazywał już objawów życia, nie wykazywał wrażliwości na ból, był nieprzytomny. Mimo to, właśnie w takim momencie A. S. (1) zadawał mu najdotkliwsze urazy. W końcowej fazie zajścia spowodował ranę ciętą poniżej genitaliów oraz uraz będący wynikiem rzucenia na klatkę piersiową pokrzywdzonego betonowego bloczka. Wszystko to daje obraz bezpardonowej brutalności działania oskarżonych.

Współsprawstwo to „oparte na porozumieniu wspólne wykonanie czynu zabronionego, które charakteryzuje się po stronie każdego ze wspólników (partnerów) odgrywaniem istotnej roli w procesie realizacji ustawowych znamion czynu zabronionego.” (A. Wąsek „Formy popełnienia przestępstwa w Kodeksie Karnym z 1997 r.”, seria Nowa kodyfikacja karna, Warszawa 1998 r., str. 92). Ustawa (art. 18 § 1 k.k.) nie wymaga by uczestnicy takiego porozumienia byli wobec siebie równorzędni, czy równorzędny był ich wkład we wspólną akcję przestępczą.

Co istotne dla oceny roli i samego zamiaru Z. P., ten w pewnym momencie zajścia uspokoił się, stanął z boku. Jednak nie poprzestał na biernym obserwowaniu jak A. S. (1) uderza pokrzywdzonego w głowę panelami, bije go metalową rurką, ale podchodził wtedy i zadawał pojedyncze kopnięcia (zeznania W. T. k. 172, 173). A więc Z. P. przez cały czas zadawania M. Ł. ciosów był aktywnym (choć w istotnie mniejszym stopniu) współuczestnikiem zajścia, a jego działania wypełniające znamiona czasownikowe, gdy A. S. (1) bił pokrzywdzonego różnymi przedmiotami stanowiły dopełnienie, uzupełnienie tego, co robił współoskarżony. Z. P. obejmował więc swoim zamiarem, aprobował nie tylko wspólne bicie pięściami i kopanie ofiary, lecz i te czynności które podejmował tylko A. S. (1): ciągnięcie pokrzywdzonego za nogi po schodach, uderzanie panelami, metalową noga stołową, pustakiem, użycie stłuczonej butelki. Trafnie też prokurator zauważa, że Z. P. wiedział, że A. S. (1) to osoba brutalna, gwałtowna (k.123) wołając tego oskarżonego miał świadomość, że tak się on będzie zachowywał. Oczekiwany przez Z. P. przebieg ataku oraz skutki były przy tym warunkowane brutalnością działania A. S. (1).

Akceptować także należy twierdzenia apelacji prokuratora, gdzie ten podnosi, że oskarżeni nie tylko zadawali pokrzywdzonemu dotkliwe ciosy, kiedy ten był już nieprzytomny, bili go przy użyciu niebezpiecznych przedmiotów (metalowej rurki, paneli podłogowych, betonowego bloczka), ale też liczne ciosy zostały przez oskarżonych zadane w podstawowe dla życia części ciała: głowę i klatkę piersiową. Były one na tyle silne, że spowodowały opisane w opinii biegłego rozległe obrażenia. Takie natężenie gwałtownej agresji, brutalność, liczba i umiejscowienie ciosów, upór, posłużenie się groźnymi przedmiotami wskazuje, że działania oskarżonych nie były nakierowane jedynie na spowodowanie ciężkiego uszkodzenia ciała M. Ł., ale na wprost na spowodowanie śmierci pokrzywdzonego.

Oceniając sposób działania oskarżonych w kontekście w jakim ujawnia on znamiona strony podmiotowej trzeba zwrócić także uwagę na fakt, że A. S. (1) w końcowej fazie działania dokonał przy użyciu fragmentu stłuczonej butelki nacięcia podstawy prącia. Takie zachowanie, a tak to tłumaczą oskarżeni, był następstwem emocji, sposobem na wyładowanie agresji, furii (k. 116). Ale należy też upatrywać w tym aktu prymitywnej odpłaty, gdzie właśnie pozbawia się tego organu (narządu), który jest źródłem przewinienia a nie danie pokrzywdzonemu jedynie nauczki na przyszłość.

Oprócz samej lokalizacji rany, zasadnicza jest jej charakter oraz ówczesny stan pokrzywdzonego. Ten był już wówczas zmasakrowany w takim stopniu, że jeśli w ogóle żył, znajdował się w stanie bezpośredniego zagrożenia życia chociażby z uwagi na obrażenia głowy i klatki piersiowej. Spowodowanie w tych okolicznościach rozległej rany w miejscu, gdzie znajdują się istotne naczynia musiał spowodować istotne krwawienie, którego zatamowanie, nawet w warunkach profesjonalnie udzielonej pomocy medycznej mogło w ogóle nie być możliwe. Należy to zachowanie traktować jako istotną okoliczność wskazującą nie tylko na zamiar spowodowania śmierci pokrzywdzonego, ale także na działania w zamiarze bezpośrednim dokonania takiego przestępstwa.

Oskarżeni nie reagowali na prośby W. T. o zaprzestanie bicia. Ta bowiem rozumiała już w trakcie zajścia, że stan pokrzywdzonego jest zły i jego życie jest zagrożone (k. (k. 89-90, 170-174, 276-278). Taką świadomość musieli więc mieć w tym czasie też oskarżeni. Zaprzestali oni bicia kiedy stan pokrzywdzonego był bardzo zły. Były widoczne liczne obrażenia, opuchnięta twarz (k.173), sączenie się krwi z ran (k.68), brak reakcji na ból (k.123), a nawet brak przejawów świadczących o oddychaniu pokrzywdzonego. Ten z uwagi na krew ujawnioną w drogach oddechowych, powinien był wydawać odgłosy (charczenie) świadczące o trudności w oddychaniu. Na podstawie opinii biegłego należy wnosić, że śmierć pokrzywdzonego nastąpiła w niedługim czasie od zadania urazów. Jego stan, w jakim został on pozostawiony, był tak zły, że pokrzywdzony wymagał natychmiastowej pomocy lekarskiej. Sam nie był w stanie takiej pomocy wezwać a w miejscu, gdzie został pozostawiony, poza samymi uczestnikami zdarzenia, nie było szans na pomoc ze strony kogokolwiek. Należy przyjmować więc, że oskarżeni mieli świadomość tego, że jeśli pokrzywdzony jeszcze żyje, to jego śmierć jest w tych okolicznościach nieunikniona.

Podobnie rzecz ma się z przykryciem pokrzywdzonego kołdrą przez A. S. (1) zanim ze Z. P. oddalili się by dalej spożywać alkohol. Należy podzielić stanowisko prokuratora, że naiwnością byłoby sądzić, że oskarżeni po tym jak brutalnie pobili M. Ł. z troski o jego kondycję przykryli leżącego na podwórku kołdrą. Rację ma prokurator wskazując, że chodziło o ukrycie M. Ł. przed wzrokiem osób postronnych. Zważywszy na bałagan panujący na podwórku widoczny na materiale poglądowym przywołanym w apelacji prokuratora obecność tam kołdry nie mogła zaskakiwać. Inaczej znajdowanie się tam ciężko pobitego, leżącego bez świadomości, czy już nieżyjącego M. Ł..

Podobnie należy oceniać zachowanie oskarżonych już rano w dniu 19 maja 2018 roku, kiedy przenieśli oni ciało pokrzywdzonego z podwórka do pomieszczenia w budynku gospodarczym, w którym wcześniej zamieszkiwał. Relacje wszystkich zaprzeczają, aby ktokolwiek był zaskoczony, albo przerażony faktem, że M. Ł. nie żyje. Z reakcji choćby oskarżonych należy wnosić, że potraktowali to jako po prostu konsekwencję wczorajszego pobicia. Umieszczenie go z kolei w pomieszczeniu miało zatuszować dokonanie czynu, a może też umożliwić przebywanie na terenie posesji przy ul. (...) w O. jeszcze przez jakiś czas.

Wszystkie te okoliczności, wbrew twierdzeniom oskarżonych, dają podstawę - zgodnie ze stanowiskiem prokuratora zawartym w apelacji - do ustalenia, że oskarżeni działali z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia pokrzywdzonego M. Ł..

Śmierć pokrzywdzonego była przy tym następstwem wspólnych, objętych dorozumianym, kształtującym się toku samej akcji przestępczej porozumieniem, uzupełniających się działań obu oskarżonych realizujących znamię czasownikowe.

Istotą współsprawstwa (…) jest oparte na porozumieniu współdziałanie dwóch lub więcej osób z których każda obejmuje swoim zamiarem realizację całości znamion określonego czynu przestępnego. To porozumienie się jest tym szczególnym elementem podmiotowym który zespalając zachowania się poszczególnych osób, pozwala przypisać każdej z nich i tę akcję sprawczą która przedsięwzięła inna osoba współdziałająca w popełnieniu przestępstwa” (wyrok Sądu Najwyższego z 22.11.1971 r., Rw 1202/71, OSNKW 1972 r. 23, poz. 54).

Oskarżony Z. P. nie tylko zainicjował samo zajście, groził pokrzywdzonemu pozbawieniem życia, celowo skierował agresję A. S. (1) na pokrzywdzonego, to przez cały czas zadawania M. Ł. ciosów był aktywnym (choć w istotnie mniejszym stopniu) współuczestnikiem zajścia, a jego działania wypełniające znamiona czasownikowe, gdy A. S. (1) bił pokrzywdzonego różnymi przedmiotami stanowiły dopełnienie, uzupełnienie tego, co robił współoskarżony. Z. P. obejmował swoim zamiarem, aprobował nie tylko wspólne bicie pięściami i kopanie ofiary, lecz i te czynności które podejmował tylko A. S. (1). Do samego końca uczestniczył w biciu pokrzywdzonego, kopiąc go również wówczas, gdy ten był nieprzytomny i zagrożone było jego życie. Takie działanie stanowi współsprawstwo w realizacji przestępstwa, a wskazane już wcześniej dowody i okoliczności dowodzą, że działanie to było podyktowane umyślnym zamiarem pozbawienia życia człowieka.

Z opisanych wyżej powodów jako zasadną należy traktować apelację prokuratora zarzucając błędne ustalenie strony podmiotowej czynu oskarżonych A. S. (1) i Z. P., którzy swym zachowaniem działając z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia M. Ł. wypełniając znamion zbrodni z art. 148 § 1 k.k.

Wniosek

Podnosząc powyższy zarzut, prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie opisu i kwalifikacji prawnej czynu w stosunku do obu oskarżonych określonej w akcie oskarżenia i wymierzenie A. S. (1) kary 25 lat pozbawienia wolności, a Z. P. kary 15 lat pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uwzględniając zarzut apelacji prokuratora złożonej na niekorzyść oskarżonych należało dokonać zmiany ustaleń faktycznych oraz w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonym i uznać ich winnymi popełnienia - zgodnie z wnioskami apelacji - zbrodni zabójstwa. Takie ustalenia każą także dokonać odmiennej oceny czynu oskarżonych w zakresie wymiaru kary (art. 433 § 1 k.p.k., art. 447 § 1 k.p.k.). W ocenie Sądu Apelacyjnego oskarżeni zasługują na surowszą karę pozbawienia wolności, niż wymierzona im w wyroku Sądu I instancji, choć nie w rozmiarze postulowanym we wniosku zawartym w środku odwoławczym prokuratora.

Wymierzając oskarżonym karę należy mieć na względzie przede wszystkim stopień zawinienia i okoliczności czynu. W świetle aktualnych ustaleń Sądu Apelacyjnego stopień zawinienia należy oceniać jako najwyższy, który musi wpływać jednoznacznie na surowość kary. Inne z ustalonych okoliczności, mają już różny wymiar oraz różne znaczenie wobec poszczególnych oskarżonych.

Niewątpliwie oskarżeni dopuścili się zamachu pod wpływem emocji związanych z zachowaniem samego pokrzywdzonego. Zamiar został powzięty spontaniczne pod wpływem nadzwyczajnych okoliczności. Trudno jednak uznać zdradę partnerki (Z. P.), czy odbycie przez pokrzywdzonego stosunku seksualnego ze śpiącą siostrą A. S. (1) (tak powiedziała temu oskarżonemu I. S. – k.116), za przyczyny adekwatne do zamachu na życie pokrzywdzonego, z pewności. Nie są to jednak w powszechnym rozumieniu powody błahe, rażąco nieprzystające. Sąd I instancji nie ustalił, by zachodziły podmiotowe okoliczności umniejszające winę oskarżonych. Obaj są osobami dojrzałymi, o ukształtowanej psychice, są zdolni do rozpoznania znaczenia podejmowanych zachowań i kierowania nimi, znali rozhamowujące działanie alkoholu choćby z racji jego częstego spożywania i mimo dowiedzenia się o zachowaniu pokrzywdzonego wobec ich siostry i partnerki mogli powstrzymać się od agresji.

Za zaostrzeniem wymiaru kary wobec obu oskarżonych przemawia również sposób działania oraz ustalone okoliczności czynu, co zostało już szeroko omówione, w szczególności w części poświęconej zarzutom apelacji prokuratora. Działania oskarżonych były brutalne, zadawali oni liczne ciosy, gdy M. Ł. był bezbronny, nie reagując na wezwania do zaprzestania ataku. Prowadzony przez oskarżonych tryb życia w oderwaniu od powszechnie aprobowanych wartości, deprywacja potrzeb, koncentracja na spożywaniu alkoholu, wcześniejsza karalność przemawiają jednoznacznie na ich niekorzyść.

W ocenie Sądu Apelacyjnego przy wymiarze kary oskarżonym należało jednak rozróżnić stopień zaangażowania i wkład w realizację przestępstwa, inny w wypadku każdego z oskarżonych. Należy akcentować wyraźną dysproporcję podjętych przez nich działań, gdzie A. S. (1) odgrywał pierwszoplanową rolę w popełnionym przestępstwie, był dużo bardziej agresywny, zdeterminowany, zadawał ciosy groźnymi przedmiotami, zwłaszcza metalową rurką, stłuczoną butelką („tulipan”), pustakiem. Z kolei wkład oskarżonego Z. P. w realizację przestępstwa był zdecydowanie mniejszy. Z. P. aktywnie uczestniczył pobiciu pokrzywdzonego, wymierzając mu ciosy pięściami oraz kopnięcia. Z pewnością to jednak działania oskarżonego A. S. (1) spowodowały najpoważniejsze urazy, te które stały się bezpośrednio przyczyną śmierci M. Ł.. Te okoliczności przesądzają o konieczności rozróżniania sytuacji obu oskarżonych.

Obaj oskarżeni byli w przeszłości karani sądownie. Pozostają uzależnieni od alkoholu. Prowadzili tryb życia w oderwaniu od powszechnie aprobowanych wzorców postępowania. Znów jednak trzeba jednak odnotować, że oskarżeni nie byli w przeszłości karani za przestępstwa popełnione z użyciem przemocy lub groźby jej użycia. Okoliczność ta ma istotne znaczenie zwłaszcza wobec oskarżonego A. S. (1), który dopuścił się łącznie 5 przestępstw, za które wymierzono mu kary nie grzywny lub pozbawienia wolności nie przekraczające 10 miesięcy. Ostatnie skazanie miało miejsce w 2011 roku, blisko 7 lat przed czynem. A więc ustalona brutalność działania oskarżonego w czasie czynu nie znajduje faktycznie odzwierciedlenia w jego wcześniejszej karalności.

Jako ważną okoliczność, którą należy uwzględniać w stosunku do oskarżonego A. S. (1) jest jego przyznanie się do czynu i składanie w toku całego postępowania wyjaśnień, w których opisywał on okoliczności zajścia. Oskarżony A. S. (1), co prawda nie deklarował żalu i skruchy, ale jego postawę, w tym też sposób zachowania już w czasie pozbawienia wolności, należy traktować jako manifestację poczucia winy i żalu. Obecne poprawne zachowanie oskarżonego w warunkach pozbawienia wolności 9k. 841-842), przekonuje że daje on szanse na resocjalizację i odrzucenie nałogu alkoholowego, który miał przecież istotne znacznie dla jego dotychczasowego sposobu życia oraz samego czynu.

W tych warunkach za adekwatne do stopnia społecznej szkodliwości przypisanego przestępstwa i uwzględniające limitującą funkcję winy oraz właściwości i warunki osobiste oskarżonych, Sąd Apelacyjny uznał kary 15 lat pozbawienia wolności wobec A. S. (1) i 10 lat pozbawienia wolności wobec oskarżonego Z. P..

Nie można uwzględnić wniosków apelacji prokuratora domagającego się orzeczenia wobec oskarżonych kary nadzwyczajnej - eliminacyjnej. Uznając w przeważającej mierze taki charakter kary 25 lat pozbawienia wolności stosowanej jedynie za najcięższe przestępstwa o ogromnym ładunku społecznej szkodliwości, gdy okoliczności obciążające zdecydowanie przeważają nad łagodzącymi, a stopień winy głęboko zdemoralizowanego sprawcy jest tak wysoki, że kara terminowego pozbawienia wolności nie spełniłaby stawianych przed nią celów indywidualno- i generalno- prewencyjnych. Sąd Apelacyjny uznał, że sytuacja taka w odniesieniu do oskarżonego A. S. (1) nie zachodzi. Przyznanie się do zarzucanego czynu, złożenie wyjaśnień opisujących własne zachowanie wobec pokrzywdzonego, nagłość zamiaru wywołanego wzburzeniem na zachowanie pokrzywdzonego, wynikowość tego zamiaru przekonały o braku konieczności sięgania po karę o charakterze zabezpieczającym. Długotrwała przecież, bo wynosząca 15 lat kara pozbawienia wolności stwarza szansę na resocjalizację oskarżonego w szczególności poprzez eliminację wpływu szkodliwego spożywania alkoholu będącego istotnym czynnikiem prowadzącym do popełnienia przypisanego czynu i ukształtowanie społecznie pożądanej postawy wobec porządku prawnego i powszechnie aprobowanych wartości.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nie stwierdzono występowania okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu określonych w art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k., art. 455 k.p.k.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Pkt. II części dyspozytywnej wyroku.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wobec zmiany wyroku w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonymi wymierzonej im kary, utrzymane pozostają jedynie rozstrzygnięcia w zakresie koszów postępowania przed Sądem I instancji (pkt. 3-5 części dyspozytywnej).

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

pkt. I wyroku.

Zmieniono zaskarżony wyrok wobec oskarżonych Z. P. i A. S. (1) uznając ich za winnych zarzucanego im przestępstwa z art. 148 § 1 kk opisanego w części wstępnej zaskarżonego wyroku (popełnionego z zamiarem bezpośrednim) i za to na podstawie art. 148 § 1 kk wymierza im kary:

- A. S. (1) 15 (piętnaście) lat pozbawienia wolności;

- Z. P. 10 (dziesięciu) lat pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Zmiana wyroku była następstwem uwzględnia zarzutów apelacji prokuratora, a częściowo także wniosków tej apelacji. Przyczyny zmiany zostały omówione w pkt. 3.2 niniejszego uzasadnienia.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt. III.

Zmiana przypisanego wyroku w zakresie przypisanego oskarżonym przestępstwa i wymierzenie nowej kary pozbawienia wolności musiało skutkować, na podstawie art. 63 § 1 k.k. dokonaniem zaliczenia na nią okresu dotychczasowego pozbawienia wolności w niniejszej sprawie.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV.

V.

Obrońca z urzędu oskarżonego A. S. (1) adw. M. K. oraz obrońca oskarżonego Z. P. adw. P. P. uczestniczyli w obu rozprawach odwoławczych, złożyli oświadczenie o tym, że koszty obrony z urzędu w tym postępowaniu nie zostały uiszczone, dlatego na podstawie art. 29 ust. 1 prawa o adwokaturze i § 2, § 4 ust. 1 i 3, § 17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz.18) zasądzono na ich rzecz po 720 złotych wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną oskarżonym z urzędu w postępowaniu odwoławczym i po 165,60 zł zwrotu podatku od towarów i usług.

Oskarżeni nie mają dochodów i majątku, orzeczono wobec nich długoterminowe kary pozbawienia wolności, dlatego uiszczenie przez nich kosztów sądowych byłoby dla nich nadmiernie uciążliwe, co skutkowało zwolnieniem obu oskarżonych od obowiązku ich uiszczenia (art. 624 § 1 k.p.k.).

7.  PODPIS

SSA Wiesław Pędziwiatr SSA Maciej Skórniak SSA Edyta Gajgał

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego Z. P. adw. P. P.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

orzeczenie o winie i kwalifikacji prawnej

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

prokurator Prokuratury Rejonowej w Opolu

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

rozstrzygnięcie o winie i karze

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana