Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 6 czerwca 2022 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

przewodniczący: SSA Jerzy Skorupka (sprawozdawca)

sędziowie: SSA Cezariusz Baćkowski

SSA Artur Tomaszewski

po rozpoznaniu skargi złożonej przez pełnomocnika pokrzywdzonego R. H. na naruszenie prawa do rozpoznania bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez Prokuraturę (...) we W. pod sygnaturą (...)

na podstawie art. 12 ust. 2, 4, 5 oraz art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz.U.2018.75 t.j.)

postanowił

I.  stwierdzić, że w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez Prokuraturę (...) we W. pod sygnaturą (...) nastąpiła przewlekłość, przez co naruszone zostało prawo R. H. do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym bez nieuzasadnionej zwłoki;

II.  zasądzić od Skarbu Państwa (Prokuratury (...)we W.ze środków własnych tej jednostki) na rzecz pokrzywdzonego R. H. 2.000 (dwa tysiące) zł, za naruszenie jego prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki;

III.  oddalić skargę w pozostałym zakresie;

IV.  zwrócić R. H. wniesioną opłatę od skargi w wysokości 200 zł, a nadto zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz R. H. 240 (dwieście czterdzieści) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu wywołanym skargą.

UZASADNIENIE

Pismem z 9 stycznia 2022 roku (przekazanym do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu zarządzeniem z 27 kwietnia 2022 roku) pełnomocnik R. H. wniósł skargę na naruszenie prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez Prokuraturę (...) we W. pod sygnaturą (...), wnosząc o stwierdzenie przewlekłości tego postępowania w okresie od 23 czerwca 2021 roku do 23 listopada 2021 roku oraz zasądzenie na rzecz R. H. 10.000 zł (dziesięć tysięcy złotych).

W dniu 31 marca 2022 roku odpowiedź na skargę złożył prokurator, wnosząc o pozostawienie jej bez rozpoznania jako wniesionej po terminie. W dniu 25 kwietnia 2022 r. prokurator złożył kolejną odpowiedź na skargę, wnosząc o jej oddalenie jako niezasadnej.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zważył, co następuje. Skarga jest częściowo zasadna. Na wstępie wskazać należy, iż z konsekwentnego i ugruntowanego orzecznictwa ETPCz, które zapadło w tzw. „polskich sprawach” wynika, że przy ocenie czasu trwania postępowania należy brać pod uwagę początek i koniec postępowania, a zatem, kiedy dane postępowanie zostało rozpoczęte i kiedy zostało zakończone. O tym, że postępowanie w danej sprawie zostało zakończone można zaś mówić dopiero wtedy, gdy kwestia oskarżenia została definitywnie rozstrzygnięta. Czas rozpatrzenia sprawy należy zatem liczyć od wszczęcia postępowania przeciwko danej osobie do jego prawomocnego zakończenia, niezależnie od tego w ilu instancjach postępowanie odbywało się, łącznie z ewentualnym postępowaniem kasacyjnym. Dla stwierdzenia przewlekłości postępowania, a w dalszej kolejności, stwierdzenia naruszenia prawa strony do rozpoznania jej sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, nie ma znaczenia, że niektóre odcinki (fragmenty, etapy) postępowania prowadzone były sprawnie. Ważne i przesądzające dla stwierdzenia przewlekłości postępowania jest to, czy postępowanie w sprawie traktowane jako całość było, czy nie było prowadzone przewlekle. Innymi słowy, czy sprawa co do istoty została rozpoznana w rozsądnym terminie (zob. J. Skorupka (red.) Skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Komentarz, Warszawa 2010, s. 57; post. SN z 22.02.2017 r., III SSP 2/17).

Przedmiotem postępowania wywołanego skargą na przewlekłość jest badanie podniesionego przez składającego skargę zarzutu, że doszło do naruszenia przysługującego mu prawa do sądu przez przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawie od chwili jego wszczęcia, niezależnie od tego, czy aktualnie sprawa znajduje się już w kolejnej fazie tego postępowania. Ustawa dotyczy bowiem prawa strony do rozpoznania bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy w postępowaniu przygotowawczym i postępowaniu sądowym, a nie w postępowaniu przed sądem konkretnej instancji bądź w postępowaniu przygotowawczym. W tak określonym terminie strona ma prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia jej sprawy, a nie jedynie orzeczenia w danej instancji, wobec czego ocenie pod kątem przewlekłości podlegać powinien przebieg całego dotychczasowego postępowania w sprawie, której skarga dotyczy (por. uchw. SN (7) z dnia 28.03.2013 r., (...) 1/13). Stanowisko prokuratora, który wniósł o pozostawienie skargi bez rozpoznania, z uwagi na jej wniesienie po wydaniu nieprawomocnego postanowienia o umorzeniu śledztwa, jest więc całkowicie chybione.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., z przewlekłością postępowania mamy do czynienia wówczas, gdy trwa ono dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego i pozostaje to w związku przyczynowym z działaniem lub bezczynnością organu prowadzącego postępowanie.

Przy ocenie czy doszło do naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie, uwzględniając łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (art. 2 ust. 2 ustawy). Nie można pomijać również treści art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i rozumienia tego przepisu w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Zgodnie z powołanym przepisem każdy ma prawo do rozpoznania jego sprawy w rozsądnym terminie.

W rozpoznawanej sprawie, postanowieniem z 23 czerwca 2021 roku umorzono postępowanie wobec braku znamion czynu zabronionego w sprawie doprowadzenia w okresie od 25 czerwca 2008 roku do 6 lipca 2009 roku we W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w wysokości 1.591.499,80 zł na szkodę R. H., poprzez zeznanie przez J. W. w toku postępowania dowodowego, że uprawiała pole o powierzchni mniej więcej pół hektara, należące do gospodarstwa rolnego teściowej, co skutkować miało wydaniem przez sąd niekorzystnego dla pokrzywdzonego orzeczenia o zmianie postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia Krzyków z dnia 27 czerwca 1994r. sygn.. akt I Ns 327/94, tj. o czyn z art. 286 § 1 KK w zw. z art. 294§ 1 KK i art. 233§ 1 KK w zw. z art. 11 § KK. Wskazane postanowienie zostało doręczone pokrzywdzonemu dopiero w dniu 23 listopada 2021 roku. Jak wynika z pisma prokuratora, opóźnienie wynikało z błędnego wskazania adresu dla doręczeń pokrzywdzonego i pełnomocników. Fakt, że nie odnotowano zgłoszonej przez pełnomocnika pokrzywdzonego zmiany adresu obciąża organ prowadzący postępowanie. Prokurator znał nowy adres dla doręczeń podany przez R. H., ale pomimo to, nie zarządził doręczenia odpisu postanowienia o umorzeniu śledztwa na właściwy adres pokrzywdzonego. Dopiero po interwencji pełnomocnika R. H. prokurator zarządził doręczenie odpisu ww. postanowienia na właściwy adres. Spowodowało to pięciomiesięczną zwłokę w doręczeniu rzeczonego dokumentu, a tym samym, przewlekłość postępowania. Powodem tego stanu rzeczy było zawinione przez niedopełnienie obowiązku doręczenia odpisu postanowienia o umorzenia śledztwa pokrzywdzonemu na właściwy adres. W takim układzie należy stwierdzić, że we wskazanym okresie czasu doszło do nieuzasadnionej i rażącej zwłoki w postępowaniu, która opóźniła możliwość zaskarżenia decyzji o umorzeniu śledztwa. Tym samym, doszło do przewlekłości postępowania.

Wobec stwierdzenia, że w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez Prokuraturę (...) we W. pod sygnaturą (...) nastąpiła przewlekłość, przez co naruszone zostało prawo pokrzywdzonego do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki – należało zasądzić od Skarbu Państwa (Prokuratury (...)we W.ze środków własnych tej jednostki) na rzecz pokrzywdzonego R. H. 2.000 (dwa tysiące) zł. Kwota ta stanowi wystarczającą rekompensatę za krzywdę wynikającą z naruszenia prawa R. H. do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. W skardze nie podniesiono okoliczności, które przemawiałyby za zasądzeniem na rzecz skarżącego kwoty której się domaga, tj. 10.000 (dziesięć tysięcy) zł. Skarżącemu należało też zwrócić wniesioną opłatę od skargi w wysokości 200 zł.

W tym stanie rzeczy, orzeczono jak na wstępie.