Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V Ca 1304/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 marca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Beata Gutkowska

po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2022 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. K., S. M., O. K., T. K.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę na skutek apelacji powodów S. M., O. K., T. K.

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 20 stycznia 2021 r., sygn. akt I C 257/20

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od M. K., S. M., O. K., T. K. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 1304/21

UZASADNIENIE

Pozwem z 17 grudnia 2019 r. (data prezentaty) powód M. K. domagał się zasądzenia od (...) S.A. z siedzibą w W. 600 euro wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 28 listopada 2019 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwem z 8 stycznia 2020 r. (data prezentaty) powódka S. M. w sprawie o sygn. akt II C 437/20 domagała się zasądzenia od (...) S.A. z siedzibą w W. 600 euro wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 18 listopada 2019 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwem z 17 grudnia 2019 r. (data prezentaty) powód O. K. w sprawie o sygn. akt II C 329/20 domagał się zasądzenia od (...) S.A. z siedzibą w W. 600 euro wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 28 listopada 2019 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwem z 17 grudnia 2019 r. (data prezentaty) powódka T. K. w sprawie o sygn. akt II C 450/20 domagała się zasądzenia od (...) S.A. z siedzibą w W. 600 euro wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 28 listopada 2019 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniach każdego z wyżej wymienionych pozwów wskazano, że powodom przysługują wierzytelności względem pozwanego na podstawie rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie EWG nr 295/91, z tytułu odwołania 21 sierpnia 2019 r. lotu na trasie z W. do L. o numerze (...), realizowanego przez pozwanego przewoźnika. Wskazano, że pozwany został wezwany do zapłaty żądanej kwoty. Pomimo wezwania do zapłaty, nie doszło do ugodowego rozwiązania sporu.

Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2020 r. w sprawie o sygn. akt II C 450/20 Sąd postanowił o połączeniu sprawy do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt IC 257/20.

Postanowieniem z dnia 12 maja 2020 r. w sprawie o sygn. akt II C 329/20 Sąd postanowił o połączeniu sprawy do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt I C 257/20.

Postanowieniem z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie o sygn. akt II C 437/20 Sąd postanowił o połączeniu sprawy do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt I C 257/20.

Pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew w każdej z połączonych spraw wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazano, że do roszczenia M. K. nie ma zastosowania Rozporządzenie WE, na podstawie art. 3 ust. 3, ponieważ w dniu wykonywania spornego lotu M. K. nie miał ukończonych dwóch lat. Dodatkowo wskazano, że powodowie nie wykazali legitymacji czynnej oraz że podczas skarżonego lotu wystąpiły okoliczności nadzwyczajne, zwalniające pozwanego przewoźnika z odpowiedzialności.

Wyrokiem z dnia 20 stycznia 2021 roku, sygn. akt I C 257/20 Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie oddalił powództwo (pkt 1.) oraz zasądził od powodów M. K., S. M., O. K. i T. K. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty po 917,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiedli powodowie S. M., O. K., T. K. zaskarżając wyrok w całości. Zarzucili przy tym Sądowi Rejonowemu naruszenie:

- art. 232 k.p.c. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie polegające na przyjęciu, że pozwana wywiązała się z obowiązku udowodnienia zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności, o których mowa w Rozporządzeniu (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającym wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (dalej: „Rozporządzenie"), podczas gdy pozwana przedstawiła jedynie dowody na fakt wystąpienia wady w silnikach wykorzystywanych przez nią samolotów, nie wykazując dostatecznie, że wada miała charakter nadzwyczajny;

- art. 233 k.p.c. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów; dowolnej i wybiórczej ich ocenie, tj. nieuwzględnieniu okoliczności, że problem w postaci powtarzających się usterek silnika w samolotach pozwanej był znany pozwanej od dłuższego czasu, a sama usterka wielokrotnie doprowadzała do uziemienia samolotów należących do pozwanej, w związku z czym usterka nie mogła stanowić nadzwyczajnej okoliczności w rozumieniu przepisów Rozporządzenia;

- art. 233 k.p.c. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie polegające na braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, tj. w szczególności pominięciu istotnych dla sprawy okoliczności dotyczących wiedzy pozwanej o możliwości wystąpienia wady silnika skutkującej koniecznością uziemienia samolotu oraz przyjęciu, że ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że pozwana przedsięwzięła wszelkie racjonalne środki mające zapobiec opóźnieniu lotu powoda, podczas gdy z przedstawionych dowodów w sprawie wynika jedynie, że zastosowane środki okazały się nie wystarczające, zaś pozwana miała możliwość przedsięwziąć inne rozwiązania, które pozwoliłyby na uniknięcie opóźnienia, jednakże nie z nich nie skorzystała;

- art. 5 ust. 3 Rozporządzenia w zw. z motywem 14 i 15 Rozporządzenia poprzez niewłaściwe jego zastosowanie polegające na uznaniu, że usterka silnika samolotu przeznaczonego do wykonania lotu, którym podróżował powód stanowi okoliczność nadzwyczajną w rozumieniu przepisów Rozporządzenia zwalniającą przewoźnika z obowiązku wypłaty odszkodowania podczas gdy usterka ta była znana przewoźnikowi od dłuższego czasu i nie spełnia przesłanek uznania jej za okoliczność nadzwyczajną.

Mając na uwadze powyższe zarzuty powodowie wnieśli o zmianę wyroku poprze uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm prawem przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o odrzucenie apelacji, ewentualnie oddalenie apelacji powodów w całości oraz zasądzenie od każdego z powodów na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z uwagi na to, że niniejsza sprawa podlegała rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym, stosownie do treści art. 505 13 § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie wyroku do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Apelacja okazała się bezzasadna.

W ocenie Sądu Okręgowego wydane przez Sąd Rejonowy rozstrzygnięcie jest prawidłowe. W niniejszej sprawie powodowie dochodzili odszkodowania z tytułu odwołania lotu, który miał zostać zrealizowany przez pozwanego w dniu 21 sierpnia 2019 r. na trasie z W. do L.. Pozwana spółka nie kwestionowała tego, że powodowie posiadali potwierdzone rezerwacje na sporny lot, ani faktu jego opóźnienia. Podnosiła natomiast, że przyczyną odwołania lotu była wada produkcyjna silnika samolotu. Kwestią sporną było zatem to, czy opóźnienie lotu było skutkiem nadzwyczajnej okoliczności wyłączającej obowiązek pozwanego wypłaty na rzecz pasażerów opóźnionego lotu odszkodowania.

Za bezzasadny należało uznać zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zdaniem Sądu Okręgowego na gruncie niniejszej sprawy stan faktyczny został ustalony przez Sąd Rejonowy prawidłowo, zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, która wymaga, aby sąd oceniał materiał dowodowy w sposób logiczny, spójny i zgodny z zasadami doświadczenia życiowego. Powyższy przepis przyznaje sądowi swobodę w ocenie zebranego materiału dowodowego, zaś zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy można uznać za usprawiedliwiony, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź doświadczeniem życiowym. Dla skuteczności zarzutu naruszenia ww. przepisu nie wystarcza samo twierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. Jeżeli zaś z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu na podstawie tego samego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne (por. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00). Natomiast analizując treść zarzutów podniesionych w apelacji dojść należy do wniosku, iż stanowią one jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami poczynionymi w toku niniejszej sprawy przez Sąd Rejonowy.

Twierdzenia apelacji w zasadzie sprowadzały się do zakwestionowania ustaleń Sądu Rejonowego, iż opóźnienie lotu spowodowane wadą produkcyjną silnika stanowiło nadzwyczajną przyczynę w rozumieniu art. 5 ust. 3 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004. Strona powodowa dążyła do wykazania, iż problem w postaci powtarzających się usterek silnika w samolotach typu (...)był znany pozwanej od dłuższego czasu, sama usterka wielokrotnie doprowadzała do uziemiania samolotów należących do pozwanej, w związku z czym usterka nie mogła – zdaniem apelujących – stanowić nadzwyczajnej okoliczności w rozumieniu przepisów rozporządzenia. Ponadto, zdaniem apelujących pozwana miała możliwość podjęcia innych rozwiązań, które pozwoliłyby na uniknięcie opóźnienia. Powyższe twierdzenia nie zostały przez powodów w żaden sposób udowodnione.

Zgodnie z art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/04 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Przewoźnik w celu uchylenia się od odpowiedzialności odszkodowawczej musi więc udowodnić wystąpienie dwóch przesłanek egzoneracyjnych: wystąpienia okoliczności nadzwyczajnej oraz podjęcia wszelkich racjonalnych środków celem uniknięcia skutków tego nadzwyczajnego zdarzenia.

Jak stanowi pkt 15 Preambuły rozporządzenia nr 261/04, za nadzwyczajne okoliczności powinno się uważać sytuację, gdy decyzja kierownictwa lotów w stosunku do danego samolotu spowodowała danego dnia powstanie dużego opóźnienia, przełożenie lotu na następny dzień albo odwołanie jednego lub więcej lotów tego samolotu pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków przez zainteresowanego przewoźnika, by uniknąć tych opóźnień lub odwołań lotów. Nadto jak wskazuje się w orzecznictwie za nadzwyczajne okoliczności w rozumieniu art. 5 ust. 3 ww. rozporządzenia można uznać zdarzenia, które ze względu na swój charakter lub swoje źródło nie wpisują się w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego i nie pozwalają na skuteczne nad nim panowanie (zob. wyroki TSUE: z dnia 22 grudnia 2008 r., C 549/07; z dnia 31 stycznia 2013 r., C 12/11; z dnia 17 września 2015 r., C 257/14).

Pragnąc zwolnić się z odpowiedzialności w rozumieniu przepisów rozporządzenia przewoźnik musi zatem dowieść, że nawet przy użyciu wszystkich zasobów ludzkich i materiałowych oraz środków finansowych, jakimi dysponował, w sposób oczywisty nie mógł - bez poświęceń niemożliwych do przyjęcia z punktu widzenia możliwości jego przedsiębiorstwa w tym momencie - uniknąć sytuacji, w której zaistniałe nadzwyczajne okoliczności skutkowały opóźnieniem lotu (por. wyrok NSA z 27 marca 2014 r. sygn. akt I OSK 1971/12).

Z materiału zgormadzonego w aktach sprawy jednoznacznie wynika, iż w samolocie przeznaczonym do wykonania spornego lotu, w trakcie rutynowej inspekcji technicznej wykonanej po pierwszym locie z rotacji, ujawniono stan silnika – brak cykli, co uniemożliwiło wykonanie spornego lotu. Apelujący wskazywali, że ujawnione uszkodzenie silnika samolotu nie jest nadzwyczajną okolicznością stanowiącą przesłankę egznoeracyjną uchylającą odpowiedzialność odszkodowawczą przewoźnika. Natomiast w ocenie Sądu Okręgowego należało zgodzić się z stanowiskiem zaprezentowanym przez Sąd I instancji, że okoliczności odwołania lotu przez pozwanego były okolicznościami nadzwyczajnymi. Wada silnika (...) jest ukrytą wadą fabryczną o charakterze globalnym, która dotknęła przewoźników lotniczych na całym świecie. Podkreślić należy, że wada produkcyjna silnika wykryta została dopiero w dniu planowanego wykonania rejsu powodów, co przemawia za uznaniem zdarzenia jako nadzwyczajnego, zewnętrznego, któremu przewoźnik nie może przeciwdziałać ani na nie wpłynąć. Pozwana nie mogła bowiem przewidzieć negatywnego wyniku rutynowego przeglądu, który skutkował uziemieniem samolotu w dniu 21 sierpnia 2019 roku. Samolot do momentu ujawnienia wady był eksploatowany, o czym świadczy wykonany uprzednio lot numer (...) z L. do W.. Nie sposób też uznać, że pozwany nie podjął wszelkich racjonalnych środków w celu uniknięcia opóźnienia danego lotu, mając na względzie, że nie można oczekiwać od przewoźnika lotniczego poświęceń, wykraczających poza możliwości jego przedsiębiorstwa w danym momencie. Pozwana podjęła racjonalne działania zmierzające do minimalizacji skutków opóźnienia poprzez przystąpienie do transportu samolotu z B. wraz z załogą gotową do odbycia skarżonego lotu. W wyniku takich działań powodowie dotarli do miejsca docelowego jedynie z opóźnieniem niewiele przekraczającym trzy godziny. Należało podzielić argumentację pozwanego, że w okresie, w którym miał być wykonany lot tj. w sierpniu 2019 roku, który stanowi szczyt intensywności podróży lotniczych, przedsiębrane przez pozwanego środki związane z zaplanowanym lotem były w rzeczywistości jedynymi możliwymi do realizacji -z punktu widzenia prowadzonej przez przewoźnika działalności gospodarczej. W konsekwencji w ustalonym stanie faktycznym zaszły okoliczności, które powinny zostać uznane za okoliczności wyjątkowe w rozumieniu art. 5 ust. 3 Rozporządzenia (WE) z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów. Tym samym za nieuzasadniony należało uznać zarzut dotyczący naruszenia przepisów Rozporządzenia (WE) z dnia 11 lutego 2004 r. Wyłączona została bowiem odpowiedzialność linii lotniczych za odwołanie przedmiotowego lotu. Z tego względu należało uznać, iż zasadnie Sąd Rejonowy oddalił powództwo w sprawie niniejszej. W ocenie Sądu Okręgowego, podkreślić trzeba również, że wszystkie działania pozwanego winny być oceniane przez pryzmat tego, iż priorytetem dla przewoźnika jest zapewnienie osobom podróżującym odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa przelotu, nawet jeśli ma się to odbyć kosztem punktualności realizowanych rejsów.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Okręgowy uznał, że nie zachodzą podstawy do uwzględnienia apelacji powodów bowiem rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego jest prawidłowe. W konsekwencji, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną. (pkt 1 sentencji wyroku)

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. (pkt 2. sentencji wyroku)