Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt X GC 252/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lipca 2022 r.

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie Wydział X Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Sądu Rejonowego Radosław Ochał

po rozpoznaniu w dniu 8 lipca 2022 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 15zzs 2 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych

w sprawie z powództwa (...) Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko J. B.

o zapłatę

I.  Oddala powództwo.

II.  Zasądza od pozwanego J. B. na rzecz powódki (...) Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 3.018,35 zł (trzy tysiące osiemnaście zł trzydzieści pięć gr) tytułem kosztów procesu,

III.  Przyznaje kuratorowi pozwanego M. F. wynagrodzenie w wysokości 1.771,20 zł (jeden tysiąc siedemset siedemdziesiąt jeden zł dwadzieścia gr),

IV.  Przyznaje kuratorowi pozwanego M. F. kwotę 47,15 zł (czterdzieści siedem zł piętnaście gr) tytułem zwrotu wydatków poniesionych w związku z pełnieniem funkcji kuratora.

Sygn. akt X GC 252/22

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 20 maja 2019 roku do Sądu Rejonowego w Gryficach powódka (...) Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. domagała się zasądzenia od pozwanego J. B. kwoty 11.463,87 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopu kredytu lombardowego NBP ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty 10.927,15 zł od dnia 18 maja 2019 roku i kosztami postępowania. W uzasadnieniu wskazała, że na podstawie Ksiąg Banku stwierdziła, że na dzień 17 maja 2019 roku figuruje w nich wymagalne zadłużenie pozwanego z tytułu umowy pożyczki (...) w PLN z dnia 19 czerwca 2018 roku, na co składa się 10.927,15 zł tytułem należności głównej, 586,72 zł z tytułu odsetek umownych oraz 130 zł tytułem kosztów, opłat i prowizji. Podkreśliła, że pozwany nie uregulował należności mimo wezwania do zapłaty.

Postanowieniem z dnia 30 października 2019 roku Sąd Rejonowy w Gryficach stwierdził swoją niewłaściwość przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu Szczecin – Centrum w Szczecinie.

W dniu 3 lipca 2020 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Wobec niemożności doręczenia pozwanemu korespondencji, w dniu 16 grudnia 2021 roku Sąd Rejonowy Szczecin 0 Centrum w S. ustanowił M. F. kuratorem pozwanego na podstawie art. 144 § 1 k.p.c. w zw. z art. 144 § 4 k.p.c.

W sprzeciwie od wydanego w sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym kurator pozwanego zaskarżył przedmiotowy nakaz w części – w zakresie, w jakim zasądza on odsetki umowne w wysokości czterokrotności kredytu lombardowego NBP – oraz wniósł o przyznanie mu wynagrodzenia. W uzasadnieniu wskazał, że zawarta pomiędzy powódką a pozwanym umowa nie daje podstaw do dochodzenia od pozwanego odsetek w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego, ponieważ zgodnie z zapisami umowy ustalenie oprocentowania w przypadku opóźnienia następuje wg zmiennej stopy procentowej, której powódka nie wykazała. Niemożliwa jest także sytuacja, w której wysokość oprocentowania regulowana jest aktami wewnętrznymi powoda (konkretna wysokość oprocentowania miała wynikać z regulaminu).

Nakaz zapłaty w części dotyczącej żądania głównego (11.463,87 zł) oraz kosztów procesu uprawomocnił się, wobec jego niezaskarżenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 19 czerwca 2018 roku powódka (...) Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. zawarła z pozwanym J. B. umowę pożyczki nr (...). Na mocy zawartej umowy powódka udzieliła pozwanemu pożyczki w kwocie 11.400 zł na finansowane bieżącej działalności gospodarczej. Pozwany zobowiązany był do spłaty zobowiązania w terminie do dnia 18 czerwca 2023 roku. Pozwany zobowiązany był do spłaty kapitału pożyczki w ratach rosnących, płatnych 10-ego dnia każdego miesiąca kalendarzowego zgodnie z harmonogramem. Niespłacenie pożyczki albo jej części w terminie powodowało, że niespłacona kwota stawała się zadłużeniem przeterminowanymi wymagalnym. W przypadku powstania zaległości i braku możliwości spłaty, powódka mogła wypowiedzieć umowę.

Zgodnie z § 16 umowy w przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki lub jej części, (...) SA pobiera odsetki od niespłaconej kwoty za okres od dnia następującego po dniu, w którym powinna nastąpić spłata do dnia dokonania spłaty, według zmiennej stopy procentowej przewidzianej dla kredytów przeterminowanych, przeterminowanej pożyczki hipotecznej dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz kredytów i pożyczki hipotecznej dla małych i średnich przedsiębiorstw postawionych, po upływie terminu wypowiedzenia, w stan natychmiastowej wykonalności na cele gospodarcze i mieszkaniowe, określonej w uchwale Zarządu (...) SA obowiązującej w okresach, za które oprocentowanie jest naliczone i podawane do wiadomości klientów w komunikacie (...) SA udostępnionym w lokalach oddziałów, niezależnie od innych form powiadomienia. Stopa oprocentowania należności przeterminowanych może ulegać zmianie w okresie obowiązywania umowy w zależności od sytuacji gospodarczej i zmian na rynku pieniężnym, a zwłaszcza od zmian stopy rezerw obowiązkowych banków oraz zmian stóp procentowych NBP, ustalanych przez radę polityki pieniężnej.

Dowód:

- umowa pożyczki k. 12 – 16,

Pismem z dnia 8 lutego 2019 roku powódka wypowiedziała pozwanemu umowę pożyczki nr (...) z dnia 19 czerwca 2018 roku. Ponadto wezwała pozwanego do zapłaty zadłużenia wynikającego z umowy w okresie wypowiedzenia wskazując, że należności na dzień wystawienia wezwania wynoszą 11.334,65 zł, w tym 826,83 zł z tytułu należności przeterminowanych. Wezwanie zostało skierowane na adres pozwanego wskazany w umowie.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty k. 9,

- potwierdzenie nadania k. 10 – 11,

Pismem z dnia 8 kwietnia 2019 roku powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 11.480,41 zł, w tym 10.927,15 zł z tytułu niespłaconej należności głównej, 384,30 zł z tytułu odsetek zapadłych, 38,96 zł z tytułu odsetek karnych oraz 130 zł z tytułu opłat i prowizji. Powódka zażądała zapłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania, na rachunek bankowy o numerze wskazanym w treści pisma, pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Wezwanie zostało skierowane na adres pozwanego wskazany w umowie. Pozwany odebrał przesyłkę w dniu 19 kwietnia 2019 roku.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty k. 7,

- potwierdzenie odbioru k. 8,

Na dzień 17 maja 2019 roku zadłużenie pozwanego z tytułu zawartej umowy pożyczki wynosiło 11.643,87 zł – w tym 10.927,15 zł z tytułu niespłaconej należności głównej, 586,72 zł z tytułu odsetek umownych oraz 130 zł z tytułu opłat i prowizji.

Dowód:

- wyciąg z ksiąg banku k. 6 – 6v.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo – w zakresie zaskarżonym sprzeciwem od wydanego w sprawie nakazu zapłaty – okazało się nieuzasadnione.

Powódka – w postępowaniu wywołanym sprzeciwem – domagała się zasądzenia na jej rzecz odsetek umownych w wysokości czterokrotności stopu kredytu lombardowego NBP, ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty 10.927,15 zł od dnia 18 maja 2019 roku.

Kurator pozwanego sprzeciwiając się żądaniu zarzucał, że zawarta pomiędzy powódką a pozwanym umowa nie daje podstaw do dochodzenia od pozwanego odsetek w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego, ponieważ zgodnie z zapisami umowy ustalenie oprocentowania w przypadku opóźnienia następuje wg zmiennej stopy procentowej, której powódka nie wykazała.

W tym miejscu zaznaczyć należy, że obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), natomiast ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Jeżeli więc materiał zgromadzony przez strony nie daje podstawy do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych, Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z nieudowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie twierdzeń. Oznacza to, że jeżeli strona na której spoczywał ciężar dowodu nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń ponosi ona ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia. Nie jest natomiast rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.).

Opierając się na tej regule, doktryna i judykatura przyjmują zgodnie, że powód powinien udowodnić fakty, z których wywodzi dochodzone roszczenie, a pozwany - fakty uzasadniające jego zarzuty przeciwko roszczeniu powoda; fakty tamujące lub niweczące roszczenie powinien udowodnić przeciwnik strony, która wystąpiła z roszczeniem, a więc w zasadzie pozwany (uzasadnienie do wyroku SN z dnia 20 sierpnia 2009 roku, sygn. akt II CSK 166/09).

Mając na uwadze nakreślone powyżej zasady rozkładu ciężaru dowodu, powódka nie zdołała wykazać zasadności żądania odsetkowego, a słuszne okazały się zarzuty sformułowane przez kuratora pozwanego. Sąd doszedł do przekonania, że zawarta między stronami umowa pożyczki nie daje podstaw do do­chodzenia od pozwanego odsetek w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardo­wego Narodowego Banku Polskiego. Zgodnie bowiem z § 16 umowy w przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki lub jej części, (...) SA pobiera odsetki od niespłaconej kwoty za okres od dnia następującego po dniu, w którym powinna nastąpić spłata do dnia dokonania spłaty, według zmiennej stopy procentowej przewidzianej dla kredytów przeterminowanych, przeterminowanej pożyczki hipotecznej dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz kredytów i pożyczki hipotecznej dla małych i średnich przedsiębiorstw postawionych, po upływie terminu wypowiedzenia, w stan natychmiastowej wykonalności na cele gospodarcze i mieszkaniowe, określonej w uchwale Zarządu (...) SA obowiązującej w okresach, za które oprocentowanie jest naliczone i podawane do wiadomości klientów w komunikacie (...) SA udostępnionym w lokalach oddziałów, niezależnie od innych form powiadomienia. Stopa oprocentowania należności przeterminowanych może ulegać zmianie w okresie obowiązywania umowy w zależności od sytuacji gospodarczej i zmian na rynku pieniężnym, a zwłaszcza od zmian stopy rezerw obowiązkowych banków oraz zmian stóp procentowych NBP, ustalanych przez radę polityki pieniężnej.

Zapis powyższy oznacza, że wysokość oprocentowania w przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki, regulowana jest aktami wewnętrznymi powódki, których strona powo­dowa nie przedstawiła. Nie jest zatem możliwa jakakolwiek weryfikacja prawdziwości twier­dzeń powódki co do wysokości (stawki) zgłoszonego żądania odsetkowego. Brak jest także w aktach sprawy wspomnianej uchwały, bądź jakiegokolwiek innego dowodu, z którego treść wspomnianej uchwały można byłoby wywnioskować, bądź na jego podstawie ustalić. Taka sytuacja, zgodnie z przywołanymi wyżej regulacjami dotyczącymi rozkładu ciężaru dowodu oznacza, że powódka nie wykazała podnoszonych twierdzeń, a więc Sąd nie był w tym zakresie władny do poczynienia stosownych ustaleń. Skoro zatem nie było wiadomo, jaka tak naprawdę wysokość oprocentowania wskazana jest w przedmiotowej uchwale, to nie było możliwości zasądzenia na rzecz powódki odsetek w wysokości czterokrotności kredytu lombardowego.

Niezależnie od powyższego, Sąd nie podziela także stanowiska, jakoby istniała możliwość oprocentowania kwoty dochodzonej w toku niniejszego postępowania oprocentowaniem, które ma charakter zmienny, przy czym zmienność ta nie wynika ze zmienności określonych czynników niezależnych od strony (np. stóp procentowych, a wiec wartości ustalanych przez NBP i publicznie ogłaszanych), lecz ze zmienności uchwał podmiotu udzielającego pożyczki – a więc uzależnionych od wewnętrz­nych aktów jednej ze stron postępowania. Egzekucja świadczenia określonego tak, jak w umowie pożyczki (§ 16) byłaby w istocie niemożliwa, nie tylko z tego względu, że w takim przypadku wykazywanie wysokości oprocentowania wymagałoby na etapie postępowania egzekucyjnego przedstawiania ko­mornikowi dodatkowych dokumentów w postaci uchwał organów powodowej spółki, ale także – a może nawet przede wszystkim – akty te mogłyby być zmieniane bez kontroli sądu. Natomiast zasądzenie odsetek w sposób wynikający z aktualnego brzmienia takiej uchwały jest niemożliwe nie tylko z uwagi na wspomniane wyżej niewykazanie jej treści przez powódkę, ale także przez wzgląd na fakt, że wskazanie jednego brzmienia byłoby w istocie sprzeczne z brzmieniem § 16 umowy pożyczki.

Z tego względu powództwo w tej części podlegało oddaleniu.

Dokonując ustaleń stanu faktycznego w sprawie Sąd oparł się na treści przedłożonych do akt dowodów z dokumentów, które Sąd ocenił jako wiarygodne i kompletne, a tym samym zgromadzony materiał dowodowy mógł stanowić podstawę przedmiotowego rozstrzygnięcia.

W związku z powyższym orzeczono jak w punkcie I wyroku.

W punkcie II sentencji wyroku rozstrzygnięto o kosztach postępowania na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w powołanym przepisie strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Zauważyć należy, że choć żądanie zostało oddalone, to jednak wydany w sprawie nakaz zapłaty został zaskarżony jedynie w części. Rozpatrując sprawę całościowo, w dalszym ciągu to powódka jest strona wygrywającą, która ustąpiła pozwanemu jedynie co do żądania odsetkowego, a mimo tego została zaangażowana w spór w ramach postępowania zwykłego, po zakończeniu postepowania upominawczego. Oznacza to, że na jej rzecz należało zasądzić kwotę 1.200 zł tytułem różnicy pomiędzy kosztami zastępstwa w postepowaniu upominawczym a postepowaniu zwykłym (3.600 zł – 2.400 zł = 1.200 zł) oraz koszty związane z udziałem kuratora w sprawie (1.771,20 zł + 47,15 zł). Łącznie koszty te wyniosły więc 3.018,35 zł i taką właśnie kwotę Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej.

W punkcie III natomiast Sąd przyznał wynagrodzenie kuratorowi procesowemu działającemu w imieniu pozwanej – radcy prawnemu G. W.. Wysokość tego wynagrodzenia została ustalona na podstawie § 2 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych w związku z § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 roku w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej, zgodnie z którym wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla strony w sprawie cywilnej, zwanego dalej „kuratorem”, ustala się w kwocie nieprzekraczającej 40% stawek minimalnych za czynności adwokackie określonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2017 r. poz. 2368 i 2400), a w przypadku gdy kuratorem jest radca prawny – w kwocie nieprzekraczającej 40% stawek minimalnych za czynności radców prawnych określonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 225 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1870 i 2400 oraz z 2018 r. poz. 138), w obu przypadkach nie mniej niż 60 zł. Należne wynagrodzenie wynosiło zatem 1.440 zł netto (3.600 zł * 40%). Kwotę tą – stosownie do art. 603 4 § 3 k.p.c. należało podwyższyć o kwotę podatku od towarów i usług, a więc do kwoty 1.771,20 zł (1.440 zł + 23% VAT). W punkcie IV natomiast przyznano zwrot kosztów w kwocie 47,15 zł – jako że kuratorowi przysługuje także zwrot kosztów poniesionych w związku z pełnieniem powierzonej mu funkcji. Koszty te zostały ustalone na podstawie oświadczenia kuratora podpartego załączonymi dokumentami wskazującymi na ich wysokość.