Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2022 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 czerwca 2022 r. w P.

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w S.

o zapłatę

o r z e k a

I.  Zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 1 029,60 zł (jeden tysiąc dwadzieścia dziewięć złotych 60/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 10.09.2021r. do dnia zapłaty.

II.  Zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 370 zł (trzysta siedemdziesiąt złotych 0/100) tytułem zwrotu kosztów postępowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za czas po upływie tygodnia od doręczenia wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 102/22 upr

UZASADNIENIE

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wytoczyła powództwo przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S. o zapłatę kwoty 1 029,60 złotych tytułem odszkodowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 10 września 2021 roku.

W uzasadnieniu pozwu wskazała, że 20 czerwca 2021 roku doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki I. nr rej. (...). Sprawca szkody posiadał polisę OC w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym, gdzie wystąpiono o wypłatę odszkodowania.

W ocenie powódki przyznano zaniżone odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu w kwocie 840 złotych. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności powód nabył całość praw do niniejszego odszkodowania.

W odpowiedzi na pozew pozwana (...) Spółka Akcyjna wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew przyznała, że w 20 czerwca 2021 roku miało miejsce zdarzenie drogowe w wyniku, którego uszkodzeniu uległ pojazd I. o nr rej. (...). Sprawca tej kolizji posiadał ubezpieczenie działalności gospodarczej u pozwanej. Pozwana na mocy decyzji przyznała i wypłaciła odszkodowanie z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości 840 złotych, weryfikując stawkę dobową do poziomu 105 złotych brutto.

Pozwana podniosła, że w dniu zgłoszenia szkody proponowała poszkodowanemu zorganizowanie pojazdu zastępczego oraz pouczyła, iż jeśli poszkodowany zdecyduje się na najem pojazdu zastępczego we własnym zakresie, stawka czynszu najmu będzie podlegać weryfikacji do stawek stosowanych przez firmy współpracujące z pozwaną. Propozycja zorganizowania pojazdu zastępczego została złożona mailowo. Pozwana wskazała również, że jeśli poszkodowany korzysta już z najmu pojazdu zastępczego wypożyczonego z firmy niezwiązanej z pozwaną, ubezpieczyciel oferuje zmianę pojazdów na pojazd z jednej z wypożyczalni z (...). W przypadku akceptacji tego warunku ubezpieczyciel organizuje podstawienie pojazdu zastępczego w miejsce wskazane przez poszkodowanego.

W ocenie pozwanej poszkodowany miał do wyboru dwie propozycje najmu pojazdu nie różniące się niczym poza ceną. Poszkodowany zdecydował się na ofertę droższą wbrew obowiązkowi minimalizacji szkody i obowiązkowi współpracy wierzyciela z dłużnikiem. Konsekwencje tej decyzji nie mogą obciążać pozwanej.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 20 czerwca 2021 roku doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki I. nr rej. (...). Sprawca szkody posiadał polisę OC w (...) Spółce Akcyjnej z siedziba w S..

W dniu 21 czerwca 2021 roku (...) Spółka Akcyjna potwierdziła zgłoszenie szkody. Jednocześnie poinformowała o możliwości najmu pojazdu.

W dniu 2 sierpnia 2021 roku pomiędzy K. A., a (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością została zawarta umowa najmu pojazdu zastępczego marki N. (...) o nr rej. (...). Strony umowy ustaliły cenę netto za każdą rozpoczętą dobę najmu pojazdu zastępczego w wysokości uzależnionej od czasu trwania najmu i wynoszącej 250 złotych dla 1-6 dni, 190 złotych dla 7-12 dni, 180 złotych dla 13-19 dni, 170 złotych dla 20-29 dni, 160 złotych dla 30 i więcej dni.

K. A. zdał pojazd w dniu 13 sierpnia 2021 roku.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wystawiła fakturę za najem pojazdu zastępczego N. (...) o nr rej. (...) na kwotę 1 869,60 złotych.

(dowód: faktura k. 9; umowa najmu pojazdu k. 11; protokół zdania pojazdu zastępczego wraz z załącznikiem k. 12-13, korespondencja e-mail k. 48-49, raport szkody k. 50-51, akta szkody znajdujące się na nośniku CD k. 73)

W dniu 2 sierpnia 2021 roku pomiędzy K. A., a (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością została zawarta umowa o przelew wierzytelności z polisy OC sprawcy, na mocy której K. A. przelał na spółkę swoją wierzytelność z tytułu odszkodowania z polisy OC sprawcy za szkodę komunikacyjną w pojeździe I. (...) o nr rej. (...).

(dowód: umowa o przelew wierzytelności z polisy OC sprawcy k. 10)

Decyzją z 24 września 2021 roku (...) Spółka Akcyjna przyznała odszkodowanie za najem pojazdu w wysokości 840 złotych brutto. Jednocześnie poinformowała, że dokonała weryfikacji stawki dobowej najmu z 233,70 zł do 105 zł, w skazując, że jest to koszt najmu jaki powstałby, gdyby Poszkodowany skorzystał z oferty ubezpieczyciela organizacji pojazdu zastępczego.

(dowód: akta szkody na nośniku CD ((...)) k. 73)

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Stosownie do treści art. 34 ust. 1 i art. 35 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003r., Nr 124, poz. 1152) z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

W obowiązkowym ubezpieczeniu komunikacyjnym OC ma zastosowanie zasada pełnego odszkodowania wyrażona w art. 361 § 2 k.c., a ubezpieczyciel z tytułu odpowiedzialności gwarancyjnej wypłaca poszkodowanemu świadczenie pieniężne w granicach odpowiedzialności sprawczej kierowcy pojazdu mechanicznego (art. 822 § 1 k.c.).

Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są: zaistnienie zdarzenia, z którym przepis prawny łączy odpowiedzialność odszkodowawczą, powstanie szkody oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem i szkodą. W przypadku wystąpienia wymienionych przesłanek naprawienie szkody, przez podmiot do tego zobowiązany, powinno polegać na przywróceniu w majątku poszkodowanego stanu rzeczy naruszonego zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może przewyższać jednak wysokości faktycznie poniesionej szkody.

Okoliczności kolizji drogowej zaistniałej w dniu 20 czerwca 2021 roku, odpowiedzialność pozwanego zakładu ubezpieczeń za szkodę powstałą w wyniku tego zdarzenia, a także zasadność najmu przez poszkodowanego pojazdu zastępczego i czas trwania najmu, pozostawały poza sporem. Spór koncentrował się na ustaleniu, czy poszkodowany miał obowiązek nająć pojazd zastępczy od firmy współpracującej z pozwanym, oferującej akceptowaną przez ubezpieczyciela stawkę dobową najmu pojazdu oraz na ustaleniu, czy zastosowana przez powoda stawka została zawyżona w stosunku do stawek rynkowych.

Na początek należy wskazać, że oceny czy poniesienie określonych kosztów, związanych z najmem pojazdu zastępczego, mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, należy dokonywać zawsze na podstawie konkretnych okoliczności sprawy (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 1273/00, LEX nr 55515, a także uzasadnienie uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11, OSNC 2012, nr 3, poz. 28).

W kwestii podważanej przez pozwanego stawki za najem ponad kwotę 105,00 zł za dobę należy zaaprobować pogląd, że poszkodowany co do zasady ma możliwość wyboru dowolnej oferty spośród takich, w których stawka czynszu najmu pozwanego nie przekracza rażąco cen rynkowych (oferowanych na rynku lokalnym) i braku obowiązku poszukiwania oferty najtańszej. W orzecznictwie za ugruntowany należy uznać pogląd, zgodnie z którym odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej pojazdu mechanicznego obejmuje ekonomicznie uzasadnione koszty likwidacji szkody, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku, przy czym kosztami „ekonomicznie uzasadnionymi” są koszty ustalone według cen, którymi posługuje się wybrany przez poszkodowanego warsztat. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że ceny te odbiegają (są wyższe) od cen przeciętnych dla określonej kategorii usług naprawczych na rynku (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, OSNC 2004, nr 4, poz. 51) . Poszkodowany co do zasady nie ma bowiem obowiązku poszukiwania sprzedawcy oferującego najtańsze usługi, ubezpieczyciel powinien zatem pokryć koszty stosowane przez wybrany przez poszkodowanego podmiot, niezależnie od tego, że mogą być one wyższe od cen przeciętnych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2002 r.. I CKN 1466/99, OSNC 2003, nr 5 poz. 64).

Wprawdzie cytowane wyżej orzeczenia dotyczą kosztów naprawy pojazdu, niemniej, w ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, należy je również odnieść do cen stosowanych na lokalnym rynku przez wypożyczalnie samochodów zastępczych. Niewątpliwie, zgodnie z dyspozycją art. 361 § 1 i 2 k.c., poszkodowany ma prawo do pełnej rekompensaty poniesionej szkody, z drugiej zaś strony ciąży na nim obowiązek współpracy z ubezpieczycielem poprzez przeciwdziałanie zwiększeniu szkody i minimalizowanie jej skutków (art. 354 § 2 k.c.). Obowiązek ten nie może jednak, w ocenie Sądu Rejonowego, być w związku z tym poczytywany za równoznaczny z obligacją do poszukiwania najtańszej oferty najmu samochodu zastępczego. Przypisanie poszkodowanemu naruszenia obowiązku współpracy z ubezpieczycielem jest bowiem możliwe jedynie wtedy, gdy świadomie lub przez niedbalstwo skorzystał on z usług droższych, np. w sytuacji, kiedy zostanie wykazane, że poszkodowany, znając podmiot wynajmujący pojazdy po cenach niższych, wynajął pojazd zastępczy tam, gdzie wynajmowano je drożej. Zarzut uchybienia obowiązkowi z art. 354 § 2 k.c. mógłby zatem wchodzić w grę tylko w razie wykazania świadomości i niedbalstwa poszkodowanego przy skorzystaniu z podmiotu stosującego stawki wygórowane (i to rażąco).

Pozwana wprawdzie poinformowała poszkodowanego o możliwości najmu pojazdu zastępczego. Zaznaczyć należy, że informacja przekazana przez pozwaną nie zawierała żadnych konkretnych warunków. Pozwana poinformowała poszkodowanego jedynie o tym, że może skorzystać z samochodu zastępczego zorganizowanego przez ubezpieczyciela. Jednocześnie pozwana wskazała, że w przypadku, gdyby poszkodowany skorzystał z ofert innej firmy, ta zweryfikuje okres najmu samochodu zastępczego oraz pokryje tylko uzasadnione koszty wynajmu samochodu, jednakże początkowo nie wskazała nawet akceptowalnej przez nią stawki. Wszystkie te okoliczności, musiały, w ocenie Sądu, skutkować uznaniem, że ubezpieczyciel nie poinformował w sposób właściwy poszkodowanego podczas zgłoszenia szkody o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu, nie sposób przypisać poszkodowanemu naruszenia obowiązku współpracy z ubezpieczycielem i świadomego lub przez niedbalstwo skorzystania z usług droższych.

W konsekwencji, to na pozwanym ubezpieczycielu spoczywał ciężar udowodnienia, że poniesiony przez poszkodowanego wydatek rażąco przewyższał ceny rynkowe (oferowane na rynku lokalnym), skoro z tego faktu wywodził on korzystne dla siebie skutki prawne (art. 6 k.c.). Tymczasem pozwany poprzestał na gołosłownych twierdzeniach.

W świetle więc zupełnie gołosłownego, nie popartego żadnym dowodem stanowiska pozwanego, nie mogło odnieść zamierzonego skutku twierdzenie pozwanego, że roszczenie powoda nie jest udowodnione co do wysokości stawki dobowej. Skoro więc pozwany nie zakwestionował skutecznie powyższych twierdzeń powoda, na tej podstawie należało zatem – w tym konkretnym przypadku – przyjąć domniemanie, że w takim też zakresie poniesienie tych kosztów było celowe i ekonomicznie uzasadnione (art. 231 k.p.c.). Podkreślenia wymaga przy tym, że pozwany nie kwestionował okresu niezbędnego do naprawy uszkodzonego pojazdu.

Dowody przedstawione w niniejszej sprawie: faktura VAT, umowa najmu wraz z przedstawioną umową cesji – świadczyły o tym, że w sprawie doszło do zaciągnięcia przez poszkodowanego zobowiązania i powstania długu z tytułu czynszu najmu pojazdu zastępczego z terminem wymagalności oznaczonym w treści faktury na dzień 9 września 2021 roku.

Należy zwrócić uwagę, że reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa on na stronie powodowej. Jeżeli bowiem powód udowodnił fakty uzasadniające powództwo – w tym przypadku poniesienie w określonej kwocie kosztów najmu pojazdu zastępczego – to na stronie pozwanej spoczywał ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających, jej zdaniem, oddalenie powództwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 1982 r., I CR 79/82, LEX nr 8416). Oznacza to, że to właśnie ubezpieczyciela obciąża obowiązek udowodnienia faktów uzasadniających redukcję wysokości świadczenia odszkodowawczego. Poszkodowanego nie można natomiast obciążać obowiązkiem poszukiwania za ubezpieczyciela dowodów w zakresie okoliczności wyłączających lub ograniczających jego odpowiedzialność (zob. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 1994 r., III CZP 107/94, OSNC 1995, nr 1, poz. 15). Należy w związku z tym zgodzić się z poglądem, że odmowa lub redukcja świadczenia odszkodowawczego – także z tytułu poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego – nie może być oparta wyłącznie na subiektywnym przekonaniu dłużnika (ubezpieczyciela) o niecelowości i nieekonomiczności tych wydatków.

Ustalenie związanych z tym okoliczności wymagało niewątpliwie wiadomości specjalnych, a w konsekwencji zgłoszenia przez pozwanego wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Tymczasem pozwany, reprezentowany w toku procesu przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego, nie wykazał w tym zakresie stosownej inicjatywy dowodowej.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 481 § 1 i 2 k.c., Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę dochodzoną pozwem wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 września 2021 roku do dnia zapłaty.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.) oraz art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W tym przypadku jest to kwota 270 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz kwota 100 złotych tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu.