Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 sierpnia 2022 roku

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Daria Ratymirska

Protokolant: sekr. sąd. Magda Biernat

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 sierpnia 2022 roku w Kłodzku

sprawy z powództwa T. P.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą

w W.

o zapłatę kwoty 5.671,50 zł

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 2617 zł, tytułem zwrotu kosztów procesu, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

III.  nakazuje powodowi uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kłodzku kwotę 626,80 zł tytułem wydatków poniesionych w postępowaniu tymczasowo przez Skarb Państwa.

sygn. akt I C 615/21

UZASADNIENIE

T. P., prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) z/s w J., wniósł pozew przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W. o zapłatę kwoty 5671,50 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14.04.2021r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w związku z kolizją drogową z dnia 14.08.2020r., której sprawca ubezpieczony był u strony pozwanej od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Podał, że w związku z likwidacją szkody w swoim pojeździe, poszkodowana E. S. - w okresie od 31 sierpnia do 5 października 2020r. wynajęła od powoda samochód zastępczy marki H. (...), uzgadniając stawkę dobową za najem w wysokości 200 zł netto (246 zł brutto), co odpowiadało cenom rynkowym. W cenie najmu uwzględnione zostały również koszty czyszczenia samochodu (50 zł netto). Łączny koszt wynajmu pojazdu wyniósł 8671,50 zł (246 zł x 35 dni plus opłata za czyszczenie pojazdu). Kwota, której domaga się powód, została pomniejszona o wypłaconą kwotę 3000 zł, z tytułu uznania przez pozwaną swojej odpowiedzialności.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa. Zarzuciła, że wypłaciła odszkodowanie po zweryfikowaniu stawki dobowej najmu do kwoty 120 zł brutto za dzień, oraz okresu najmu do 25 dni, tj. od dnia zgłoszenia szkody (31.08.2020r.) do dnia zawiadomienia poszkodowanego o szkodzie całkowitej plus 7 dni na zagospodarowanie pojazdu. Pozwana zarzuciła, że przekazała poszkodowanemu informację o możliwości zorganizowania bezgotówkowego najmu pojazdu zastępczego od współpracującego z pozwaną podmiotu, wg tej stawki. Poszkodowany nie skorzystał z tej oferty i wynajął pojazd za cenę przewyższającą ofertę pozwanej, czym doprowadził do nieuzasadnionej eskalacji rozmiaru szkody.

W odpowiedzi, pismem z dnia 19.07.2021r., powód podał, że poszkodowana miała pełną dowolność w wyborze przedsiębiorstwa, w którym chciałaby wynająć pojazd zastępczy i z uwagi na atrakcyjne oraz korzystne warunki, wybrała ofertę powoda, która nie zawiera limitów kilometrów, kaucji, dodatkowych opłat za nawigację czy inne funkcjonalności. Odnośnie okresu najmu, powód podał, że odszkodowanie wpłynęło na konto poszkodowanej dopiero 28.09.2020r. W przypadku szkody całkowitej poszkodowana miała 7 dni na zagospodarowanie wraku i zorganizowanie nowego pojazdu, tj. do 5.10.2020r.

Stan faktyczny:

W dniu 14.08.2020r. w kolizji drogowej uszkodzony został samochód marki R. (...), będący własnością E. S.. Pozwany był ubezpieczycielem sprawcy wypadku z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego, pozwany wypłacił odszkodowanie w kwocie 3000 zł, z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Bezsporne.

Sąd ustalił:

Zgłoszenie szkody nastąpiło w dniu 31.08.2020r. za pośrednictwem N. Kompleksowe Wsparcie Powypadkowe.

Dowód: e-mail z dn. 31.08.2020r. (k-32)

W dniu 2.09.2020r. strona pozwana zaoferowała poszkodowanej najem pojazdu zastępczego w jednej ze współpracujących z nią wypożyczalni: (...) Sp. z o.o. sp.k., (...) Sp. z o.o. Sp.k., (...) Sp. z o.o., (...) S.A., (...) Sp. z o.o. Sp.k., prosząc o kontakt z Centrum (...) pod wskazanym numerem telefonu. Jednocześnie poinformowano poszkodowaną, że, jeżeli wynajmie pojazd zastępczy samodzielnie, za wyższą stawkę – niż 120 zł (dla klasy pojazdu D), wówczas ubezpieczyciel nie uzna wyższych kosztów, niż te, które poniósłby, gdyby poszkodowana skorzystała z pojazdu zastępczego z wypożyczalni współpracującej z ubezpieczycielem.

Dowód: e-mail z dn. 2.09.2020r. wysłany na adres poszkodowanej (...) (k-33)

Pismem z dnia 15.09.2020r. (przekazanym drogą elektroniczną na w.w. adres) strona pozwana poinformowała poszkodowaną, że koszt naprawy jej pojazdu przekracza jego wartość w dniu szkody, co oznacza rozliczenie szkody jako całkowitej. Przesłano zarazem poszkodowanej szablon dyspozycji wypłaty odszkodowania. W dniu 17.09.2020r. pozwany przesłał poszkodowanej wyliczenie szkody całkowitej, prosząc o pilne uzupełnienie brakującej dyspozycji wypłaty odszkodowania. W dniu 23.09.2020r. pozwany w treści SMS poinformował poszkodowaną, że jest gotowy do wypłaty odszkodowania, prosząc o kontakt, celem potwierdzenia numeru rachunku do wypłaty odszkodowania.

Dowód: pismo z dn. 15.09.2020r. (k-36-44); e-mail z dn. 17.09.2020r. (k-47); sms z dn. 23.09.2020r. (k-48)

Na czas likwidacji szkody, poszkodowana zawarła z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego marki H. (...), który był jej potrzebny w życiu codziennym. W umowie wskazano cenę 200 zł netto za dobę najmu. Samochód zastępczy został wydany poszkodowanej w dniu 31.08.2020r. i zwrócony w dniu 5.10.2020r.

Dowód: umowa najmu (k-7); oświadczenie poszkodowanego (k-15)

Na podstawie umowy cesji wierzytelności z dnia 7.03.2021r. poszkodowana sprzedała powodowi wierzytelność z tytułu kosztów najmu w.w. pojazdu zastępczego w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 14.08.2020r.

Dowód: umowa cesji (k-9)

Pismem z dnia 29.03.2021r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 8671,50 zł, tytułem odszkodowania za wynajem auta zastępczego, zgodnie z doł. fakturą nr (...).

W odpowiedzi pozwana – pismem z dnia 12.04.2021r. – poinformowała powoda o przyznania odszkodowania, z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego, w wys. 3000 zł, po zweryfikowaniu stawki dobowej najmu do kwoty 120 zł oraz okresu najmu do 25 dni.

Pismem z dnia 14.04.2021r. powód ponownie wezwał pozwaną do zapłaty kwoty w wys. 5671,50 zł, tytułem kosztów najmu pojazdu zastępczego, w terminie 7 dni, wskazując, że kwota ta stanowi różnicę pomiędzy kwotą wynikającą z w.w. faktury, a kwotą wypłaconą.

Dowód: pismo powoda z dn. 29.03.2021r. z potwierdzeniem odbioru (k-10); wezwanie do zapłaty z dn. 14.04.2021r. (k-13); decyzja w sprawie szkody (k-11).

Średnia dobowa stawka najmu samochodu z segmentu C dla okresu 25 dni wynosiła 96,09 zł, dla okresu 35 dni – 79,29 zł.

Dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej B. D. (k-91 i nast.)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Kwestia odpowiedzialności pozwanej za skutki wypadku z dnia 14.08.2020r. nie była sporna. Powód uzasadnił swoją legitymację wobec pozwanego ubezpieczyciela tym, że nabył wierzytelność o wypłatę odszkodowania, z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego, od poszkodowanej, na podstawie umowy cesji (art. 509 k.c.). Poza sporem było, że dotychczas pozwana wypłaciła z tego tytułu kwotę 3000 zł, tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, przyjmując, jako bezsporny okres 25 dni najmu, po stawce 120 zł za dobę.

Należność dochodzona w pozwie obejmowała różnicę między kosztami wynajmu samochodu zastępczego, naliczonymi przez powoda, a wysokością odszkodowania, wypłaconego przez pozwanego ubezpieczyciela. Sporna była wysokość stawki za dobę najmu pojazdu oraz zasadność zwrotu kosztów czyszczenia auta oraz okres najmu.

Odnośnie stawki dobowej najmu, wskazać na wstępie należy, że poszkodowany nie miał obowiązku poszukiwać podmiotu, oferującego najniższe stawki. Wystarczy, aby stawki najmu pojazdu nie odbiegały rażąco od średnich stawek na rynku lokalnym.

W rozpoznawanej sprawie istotne jest jednak, że strona pozwana oferowała poszkodowanej, bezpośrednio po zgłoszeniu szkody, bezgotówkowy wynajem pojazdu zastępczego w jednej ze współpracujących z nią wypożyczalni. Wskazała stawkę 120 zł za dobę, po której możliwy był najem pojazdu w zbliżonym standardzie do uszkodzonego. Poszkodowana nie skorzystała z tej oferty, wynajmując pojazd zastępczy od powoda za dużo wyższą cenę (246 zł brutto za dobę), przy czym nie zachodziły tu żadne szczególne warunki uzasadniające wybór podmiotu, oferującego te same usługi po dużo wyższych kosztach, zwłaszcza w sytuacji, gdy to nie poszkodowany ponosił te koszty, a obowiązek ten spoczywał na ubezpieczycielu sprawcy wypadku. odnosząc się do zarzutu pozwanego, powód podał, że poszkodowana miała pełną dowolność w wyborze przedsiębiorstwa, w którym chciałaby wynająć pojazd zastępczy i z uwagi na atrakcyjne oraz korzystne warunki, wybrała ofertę powoda, która nie zawierała limitów kilometrów, kaucji, dodatkowych opłat za nawigację czy inne funkcjonalności. Zarazem jednak nie wykazał (a nawet nie twierdził), że oferty podmiotów, współpracujących z pozwanym, wiązały się z takimi utrudnieniami czy dodatkowymi opłatami lub kaucjami. Również poszkodowana, przesłuchana w charakterze świadka, na takie okoliczności nie wskazała. Co więcej, korzystając z auta zastępczego, była przekonano, że wynajęty samochód pochodzi od ubezpieczyciela, a powód nie wyprowadził jej z tego błędu, oferując pojazd zastępczy. Poszkodowana wykazała się niefrasobliwością, podpisując umowę najmu z powodem, ale ten nie może z faktu tego czerpać korzyści, w sytuacji, gdy wynajął pojazd zastępczy w zamian za cesję wierzytelności z tego tytułu. Powód miał świadomość, że pozwany będzie weryfikował stawkę najmu, powołując się na obowiązek minimalizacji szkody, nie wykazał przy tym, że oferta pozwanego była pozorna. Skoro poszkodowana mogła wynająć pojazd zastępczy po dużo niższej stawce, a jakość usługi była zbliżona, a przynajmniej powód okoliczności przeciwnej nie wykazał, to brak współdziałania poszkodowanej z pozwanym ubezpieczycielem nie powinien uzasadniać zwiększenia rozmiaru szkody.

Należało zgodzić się ze stanowiskiem pozwanego, że zasada pełnej kompensacji szkody nie może przewidywać jakichkolwiek, dowolnych kosztów, tylko ze względu na fakt, że finalnie koszty te ponosić ma nie sprawca szkody, a jego ubezpieczyciel. W rezultacie przyjęcia stanowiska, że koszty związane ze szkodą winny zostać pokryte niezależnie od ich wysokości, doprowadzić może do niewspółmiernego obciążania ubezpieczycieli nierzadko rażąco wygórowanymi żądaniami podmiotów, świadczących usługi, związane z najmem zastępczym.

Ustalona przez powoda stawka za dobę, była zawyżona, co słusznie podnosiła pozwana, znacznie odbiegała od średnich stawek, ustalonych w oparciu o opinię biegłego sądowego. Koszt najmu pojazdu zastępczego, przedstawiony w dołączonej do pozwu fakturze, nie może być uznany za ekonomicznie uzasadniony. Wprawdzie poszkodowana nie miała obowiązku szukania najtańszej oferty na rynku, jednak w rozpoznawanej sprawie takiej konieczności nie było, skoro otrzymała ofertę od pozwanej bezpośrednio po zgłoszeniu szkody. Dla poszkodowanej oferta ta nie była mniej korzystna co do świadczonych usług, natomiast istotna była cena tych usług. Rację miał pozwany, powołując się na obowiązek poszkodowanego minimalizowania szkody i zmniejszenia jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i art. 826 § 1 kc). Skorzystanie z oferty, która gwarantowała satysfakcjonujący poziom i zakres usług, a więc najem auta zastępczego za cenę 120 zł za dobę gwarantowałoby wypełnienie tego obowiązku. Jeśli jednak poszkodowana skorzystała z innej oferty bez uzasadnienia szczególnymi okolicznościami, to wówczas wyższe koszty tej usługi obciążają poszkodowaną, niezależnie od tego, że powód, który wynajął jej samochód za cenę dużo wyższą - 246 zł za dobę - twierdzi, że stawka ta nie jest rażąco wygórowana w porównaniu z cenami innych wypożyczalni na rynku. Nie kwestionując uprawnienia poszkodowanego do wyboru wypożyczalni, wskazać należy, że w sytuacji, gdy dokonał on wyboru, nie kierując się kryterium celowym i ekonomicznym (nie uiścił wynagrodzenia za najem pojazdu w gotówce, lecz w formie cesji wierzytelności, w konsekwencji nie był zainteresowany negocjowaniem cen najmu, skoro i tak, to nie on ponosił ten koszt), to taka decyzja nie może wpływać na obowiązek odszkodowawczy pozwanego. Oferta pozwanego kompensowałaby bowiem szkodę. Wynajęcie auta za dużo wyższą stawkę, bez względu na zakres i jakość usług, prowadzi do nieuzasadnionego zwiększenia rozmiarów szkody i nie zasługuje na uwzględnienie. Istotnym jest, że poszkodowana nie liczyła się z kosztami najmu pojazdu zastępczego, skoro powód niejako zwolnił ją z obowiązku minimalizacji szkody, dostarczając bezpłatnie auto zastępcze. Z tego punktu widzenia wybór poszkodowanej oferty powoda był racjonalny, korzystała z podstawionego samochodu, nie ponosząc żadnych kosztów najmu, przy czym została zapewniona, że wszystkie koszty pokrywa zakład ubezpieczeń. Oczywiście takie zachowanie powoda nie kreuje obowiązku odszkodowawczego i jego zakresu. W dalszym ciągu zakład ubezpieczeń odpowiada tylko w granicach art. 361 kc. Odszkodowanie ma zrekompensować szkodę, nie może służyć wzbogaceniu poszkodowanego.

Obowiązkiem odszkodowawczym nie mogą być objęte koszty, wynikające ze świadomego lub niedbałego postępowania poszkodowanych, którzy wbrew obowiązkowi minimalizacji szkody, zawierają umowę najmu pojazdu zastępczego z przedsiębiorcą, oferującym usługi po zawyżonych cenach. Jak bowiem wyżej wskazano, istniała obiektywna możliwość wynajęcia podobnego samochodu za dużo niższą cenę. Jeżeli jednak poszkodowany zdecydował się na droższą opcję, to wywołane tym dodatkowe koszty, nie powinny obciążać odpowiedzialnego za szkodę ubezpieczyciela (art. 361 § 1 kc).

Zgodnie z art. 826 § 1 kc, w razie zajścia wypadku, ubezpieczający obowiązany jest użyć dostępnych mu środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów. Oznacza to zarazem, że poszkodowany nie powinien swoim zachowaniem doprowadzać do zwiększenia rozmiarów szkody. Obowiązkiem poszkodowanego jest podejmowanie działań, zmierzających do zminimalizowania szkody. Brak z jego strony takiego działania nie może zwiększać obowiązku odszkodowawczego ubezpieczyciela, zobowiązanego do naprawienia szkody (por. uz. uchwały SN z dnia 22.04.1997r. III CZP 14/97, OSNC 1997, z. 8, poz. 103; uchwała SN z dnia 16.10.1998r., III CZP 42/98; wyrok SN z dnia 26.11.2002r., I CKN 1993/00).

Strony stosunku najmu samochodu zastępczego, nie mogą w sposób dowolny i z mocą wiążącą dla osób trzecich ustalać wysokości opłat za wynajem. Zgodnie z powołanym art. 826 § 1 kc, ubezpieczający ma obowiązek użycia dostępnych mu środków w celu m.in. zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów. Ubezpieczyciel, odpowiedzialny za szkodę, może oczekiwać od wierzyciela zachowania, zmierzającego do zminimalizowania szkody. Dlatego, ubezpieczyciel nie ma obowiązku zwrócić uprawnionemu każdej kwoty, wskazanej w fakturze, dokumentującej wartość szkody. Zgodnie z art. 354 § 1 kc, dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno - gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel (§ 2). Nie oznacza to, jak już wyżej wskazano, że uprawniony ma obowiązek poszukiwać najtańszej oferty na rynku. Nie można jednak zaakceptować stanowiska, że kwestia wynajmu i jego kosztów pozostaje poza kontrolą czy też możliwością zajęcia stosownego stanowiska przez ubezpieczyciela. Wybór podmiotu, świadczącego usługę najmu należy do poszkodowanego, jednak decyzja w tym zakresie nie może powodować wzrostu zobowiązania ubezpieczyciela ponad niezbędny, uzasadniony zakres kosztów najmu.

Odnośnie okresu najmu, również należało podzielić stanowisko pozwanego. Poszkodowana miała świadomość wystąpienia tzw. szkody całkowitej już w dniu 15.09.2020r., kiedy pozwany przesłał jej taką informację pocztą elektroniczną, oczekując dyspozycji co do wypłaty odszkodowania. Zarzut pozwanej, że poszkodowana opóźniała się ze wskazaniem rachunku, na który miało zostać przelane odszkodowanie z tytułu szkody całkowitej, był zasadny – poszkodowana nie przekazała potrzebnej informacji co najmniej do dnia 23.09.2020r., z której to daty pochodzi sms pozwanego deklarujący gotowość wypłaty odszkodowania, z prośbą o kontakt, celem potwierdzenia numeru rachunku do wypłaty. Dlatego sposób, w jaki powód uzasadniał dłuższy okres najmu pojazdu zastępczego, uzależniając ten okres od faktycznej wypłaty odszkodowania, nie zasługiwał na uwzględnienie. Opóźnienie wypłaty odszkodowania było zawinione przez poszkodowaną, co nie może uzasadniać zwiększenia rozmiaru szkody, za którą odpowiedzialność ponosi pozwana. Od chwili, kiedy poszkodowana powzięła informację o wystąpieniu tzw. szkody całkowitej, mogła niezwłocznie podjąć czynności, zmierzające do zakupu innego pojazdu, czego nie zrobiła w całym okresie korzystania z najmu pojazdu zastępczego, decydując się na naprawę, a ta była w niniejszej sprawie nieopłacalna, dlatego okres jej trwania nie może uzasadniać okresu najmu pojazdu zastępczego.

Strona pozwana uznała w niniejszej sprawie, jako bezsporny, okres najmu wynoszący 25 dni, w tym również 7 dni najmu po zawiadomieniu poszkodowanej o wystąpieniu szkody całkowitej, na zagospodarowanie pozostałości. Powód nie wykazał zasadności dalszego okresu najmu (ponad uznane przez pozwanego 25 dni), a w konsekwencji wydatki poniesione na najem pojazdu ponad ten okres, jako zbędne i niecelowe, nie podlegają zwrotowi (art. 6 kc).

Na uwzględnienie nie zasługiwało również powództwo w części dotyczącej zapłaty kwoty 61,50 zł, tytułem zwrotu opłaty za czyszczenie pojazdu. Opłata ta nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą, ponadto powód nie wykazał, aby zaszła potrzeba czyszczenia auta po najmie – tj., że nastąpił zwrot pojazdu brudnego z zewnątrz, czy we wnętrzu – bo takie rozróżnienie dla zastosowania opłat dodatkowych zostało zawarte w umowie najmu (k-7v.).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów w zw. z art. 822 kc i art. 436 § 1 kc w zw. z art. 435 kc, art. 361 § 1 i 2 kc, art. 363 § 1 i 2 kc, powództwo oddalono, jako nieuzasadnione.

Orzeczenie w pkt II oparto na przepisach art. 98§ 1,1(1), 3 kpc. W skład kosztów procesu, obciążających powoda, jako przegrywającego sprawę, wchodzi: uiszczona zaliczka na wynagrodzenie biegłego, opłata skarbowa od pełnomocnictwa, wynagrodzenie pełnomocnika, będącego radcą prawnym, w stawce minimalnej (800 + 17 + 1800).

Orzeczenie w pkt III wyroku oparto na przepisie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. 2019, poz. 785 ze zm.) w zw. z art. 98 § 1 kpc. W toku postępowania Skarb Państwa poniósł tymczasowo wydatki na wynagrodzenie biegłego w kwocie 626,80 zł, ponad uiszczoną przez pozwaną zaliczkę (k-141). Zgodnie z wynikiem procesu, wydatkami tymi obciążono powoda.