Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt II Ca 1928/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2020 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Jarosław Tyrpa (sprawozdawca)

Sędziowie:

Katarzyna Serafin-Tabor

Anna Koźlińska

Protokolant: stażysta Justyna Adamczewska

po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 2020 roku w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko A. K. i L. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie z dnia 10 maja 2019 roku, sygnatura akt I C 114/18/P

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie na rzecz adwokata A. Z. kwotę 2 214 zł (dwa tysiące dwieście czternaście złotych) brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

SSO Anna Koźlińska SSO Jarosław Tyrpa SSO Katarzyna Serafin-Tabor

Sygn. akt II Ca 1928/19

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 5 listopada 2020 roku

Strona powodowa (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wniosła o zapłatę od pozwanych A. K. i L. K. solidarnie łącznie kwoty 70.719,30 zł z odsetkami liczonymi od następujących kwot: od kwoty 67.438,30 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, od dnia 1 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty; od kwoty 2.592,82 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty; od kwoty 673,80 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, że pozwani A. K. i L. K. oraz strona powodowa (...) Bank S.A. w W. zawarli w dniu 7 grudnia 2015 roku umowę kredytu o numerze (...). Strona powodowa podniosła, że pozwani nie wywiązali się z przyjętego na siebie zobowiązania dokonywania spłat rat kredytowych w wysokościach ustalonych w zawartej umowie, wobec czego wypowiedziała pozwanym umowę oraz wystawiła wyciąg z ksiąg bankowych. Strona powodowa wskazała, iż mając na względzie postanowienia zawartej pomiędzy stronami umowy, jest uprawniona do naliczania odsetek umownych za opóźnienie w spłacie wymagalnych rat w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP.

Pozwani A. K. i L. K. wnieśli o oddalenie powództwa. Zarzucili, że w 2015 roku zawarli umowę świadczenia usług pośrednictwa finansowego, przy czym pracownik biura oszukał ich i podsunął do podpisania umowę kredytu. Wskazali ponadto, że nigdy nie otrzymali kredytu i w związku z tym nie ma podstaw do żądania tej kwoty. Pozwani podali, iż zgłosili zawiadomienie do prokuratury i reklamację w powodowym Banku. W ocenie pozwanych działali oni pod wpływem błędu, bo gdyby pozwani oceniali sprawę rozsądnie to nigdy nie podpisaliby tej umowy, gdyż szczególnie brzmienie §9 i §10 umowy jest bardzo niekorzystne dla kredytobiorców. Ponadto, z ostrożności procesowej podniósł, iż dochodzona pozwem kwota jest niewspółmiernie wygórowana, gdyż strony zawarły umowę kredytu na kwotę 32.972,49 zł z oprocentowaniem 9,90 % w stosunku rocznym, zaś jak wynika z wyciągu ksiąg strony powodowej (...) Bank S.A. w W. kredyt na dzień 14 czerwca został spłacony w kwocie 17.669,09 zł, stąd po potrąceniu spłaconej części kredytu przez pozwanych zgodnie z umową pozostałaby do spłaty reszta kredytu wraz z odsetkami w kwocie 25.358,26 zł.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie:

- w punkcie I zasądził solidarnie od pozwanych A. K. i L. K. na rzecz strony powodowej (...) Bank S.A. w W. kwotę 70.719,30 zł (siedemdziesiąt tysięcy siedemset dziewiętnaście złotych trzydzieści groszy) z odsetkami liczonymi następująco:

- od kwoty 67.438,02 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, od dnia 1 sierpnia 2018 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 2.592,82 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 4 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 673,80 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 4 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty;

- w punkcie II zasądził solidarnie od pozwanych A. K. i L. K. na rzecz strony powodowej (...) Bank S.A. w W. kwotę 901 zł (dziewięćset jeden złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

- w punkcie III przyznał ze środków budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie na rzecz adwokata A. Z. kwotę 4.428 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu.

Wyrok ten zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 7 grudnia 2015 roku pozwani L. K. i A. K. zawarli ze stroną powodową (...) Bank S.A. w W. umowę kredytu konsolidacyjnego nr (...). Na podstawie tej umowy pozwanym została udostępniona kwota kredytu w wysokości 73.091,91 zł. W umowie przewidziano, że kredyt ten jest przeznaczony: na potrzeby konsumpcyjne kredytobiorcy w kwocie 23.190,44 zł; kwota 27.740 zł na spłatę zobowiązań kredytowych kredytobiorcy z tytułu umowy o kredyt; kwota 17.322,79 zł tytułem sfinansowania prowizji bankowej oraz kwota 4.848,68 zł na składkę ubezpieczeniową. W § 2 umowy wskazano, że całkowita kwota kredytu wynosi 50.930,44 zł, a całkowita kwota do zapłaty do zapłaty przez kredytobiorcę ustalona w dniu zawarcia umowy wynosi 104.957,21 zł. Pozwani zobowiązali się do spłaty pożyczki wraz z należnymi odsetkami umownymi w 108 ratach płatnych do dnia 14 każdego miesiąca. W § 2 umowy przewidziano, że pożyczka jest oprocentowana wg stopy zmiennej, oprocentowanie na dzień zawarcia umowy wynosiło 8,49 % w stosunku rocznym. W § 7 umowy postanowiono, że w przypadku opóźnienia w terminowym regulowaniu rat kredytu, bank będzie pobierał od niespłaconego w terminie podwyższone odsetki w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP obowiązującej na dzień powstania zadłużenia przedterminowego. Pozwani zawierając umowę kredytową otrzymali wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

W dniu 7 grudnia 2015 roku strona powodowa przelała na wskazane w umowie kredytowej numery rachunków bankowych kwotę 27.740,00 zł tytułem spłaty zobowiązań kredytowych pozwanych z tytułu umowy o kredyt, kwotę 23.190,44 zł przeznaczonej na sfinansowanie potrzeb konsumpcyjnych pozwanych oraz kwotę 4.838,68 zł tytułem składki ubezpieczeniowej.

W związku z nieuregulowaniem zaległości w spłacie kredytu, strona powodowa wypowiedziała w piśmie z dnia 4 maja 2017 roku pozwanym L. K. i A. K. umowę kredytu gotówkowego o numerze (...) z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia po uprzednim wezwaniu do zapłaty pismem z dnia 29 marca 2017 roku. Pismo zostało odebrane 17 maja 2017 roku. Pismem z dnia 30 czerwca 2017 roku pozwani zostali wezwani do zapłaty. Nie ustosunkowali się do tego pisma. Całkowita kwota zobowiązania pozostałego do spłaty na dzień 31 lipca 2017 roku wynosiła 70.719,30 zł.

Mając na względzie powyższe ustalenia Sąd Rejonowy – przywołując treść art. 69 ustęp 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe uznał powództwo za uzasadnione. Wskazał, że twierdzenia pozwanych pozostają w ewidentnej sprzeczności z treścią zawartej przez nich umowy kredytowej. Zwrócił uwagę na fakt, że pozwani wskazali konkretny numer rachunku, na które (...) Bank S.A. z siedzibą w W. miał przelać i rzeczywiście przelał środki pochodzące z kredytu, co znajduje potwierdzenie w dokumentach przedstawionych przez stronę powodową. Pozwani dokonywali także spłat rat kredytu na wskazany w umowie numer rachunku bankowego przez okres pierwszego roku od zawarcia umowy kredytu. Tym samym, ich twierdzenia co do nieświadomości jaką umowę rzeczywiście podpisują są całkowicie nieuzasadnione.

Sąd pierwszej instancji zauważył również, że podpisanie umowy kredytowej bez zapoznania się z jej treścią wyłącza możliwość powoływania się na błąd w rozumieniu art. 84 k.c. Błędem co do czynności prawnej jest mylne wyobrażenie podejmującego tą czynność o rzeczywistym stanie sprawy, czyli niezgodność między rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości tego podmiotu. Błąd nie odnosi się więc do sfery motywacyjnej. Złożenie przez stronę podpisu na dokumencie umowy bez uprzedniego zapoznania się z jego treścią nie narusza zasługujących na ochronę jej interesów. W sytuacji złożenia podpisu na dokumencie bez przeczytania go nie można mówić, że osoba podpisująca myli się, ponieważ świadomie składa oświadczenie woli, nie znając jego treści, akceptując w ten sposób każde postanowienie zawarte w dokumencie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 8 grudnia 1999 roku sygn. I ACa 661/99, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 6 sierpnia 2015 roku sygn. I ACa 169/15).

Wskazał, iż na podstawie art. 88 § 2 k.c. uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone pod wpływem błędu wygasa z upływem roku od wykrycia błędu. Termin ten ma charakter terminu zawitego, jego upływ powoduje, że uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu wygasa. Nie budzi wątpliwości, iż złożenie przez pozwanych oświadczenia zawartego w sprzeciwie z dnia 10 października 2017 roku nastąpiło z przekroczeniem terminu z art. 88 § 2 k.c. Niezaprzeczalnie możliwość wykrycia błędu przez pozwanych nastąpiła najpóźniej po zapoznaniu się z treścią podpisanej przez nich umowy kredytowej, a więc w dniu 7 grudnia 2015 roku. Dodatkowo, po zaciągnięciu kredytu pozwani dokonywali spłat rat kredytu przez pierwszy rok, co wskazuje na to, iż już wtedy mieli oni świadomość co do rzeczywistej treści czynności prawnej.

Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że strona powodowa nie tylko za pomocą wyciągu z ksiąg bankowych, ale także za pomocą innych dowodów tj. pozostałych złożonych do akt dokumentów wykazała słuszność żądania – co do zasady oraz co do wysokości. Biorąc pod uwagę, iż powód wypowiedział pozwanym umowę pismem z dniem 4 maja 2017 roku, można precyzyjnie ustalić, iż w tym czasie pozwani byli w zwłoce już co do czterech rat płatności. Należy zatem stwierdzić, iż pozwani nie wypełnili warunków umowy kredytu, który zawarli z powodem i z tego względu powód zasadnie wystąpił do Sądu o ochronę sądową. Datę wymagalności swoich roszczeń powód określił na dzień 16 stycznia 2017 roku, a więc datę dopuszczenia się przez stronę pozwaną pierwszej zaległości w spłacie wymagalnych rat.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie II wyroku na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c. – zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na zasądzone na rzecz strony powodowej – jako strony wygrywającej sprawę - koszty złożyły się: poniesiona opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz uiszczona na etapie postępowania elektronicznego część opłaty od pozwu w wysokości 884 zł.

Mając na uwadze udział w sprawie pełnomocnika pozwanych, ustanowionego z urzędu oraz treść art. 29 ustawy Prawo o adwokaturze w zw. z § 8 pkt 6, § 4 ustęp 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, Sąd przyznał adwokatowi tytułem wynagrodzenia kwotę 4.428 zł brutto, wyrzekając o tym w pkt IV wyroku.

W apelacji od powyższego wyroku pozwani, zaskarżając go w punktach I i II, domagali się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucili naruszenie art. 84 i 88 k.c. oraz art. 5 i 6 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia Sądu pierwszej instancji, przyjmując je także za podstawę własnego wyroku. Podkreślić należy, że ustalenia te znajdują pełne potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, w tym w szczególności w podpisanej przez pozwanych umowie kredytu, którego ocena została dokonana przez Sąd pierwszej instancji z poszanowaniem zasad określonych w art. 233 § 1 k.p.c. Słusznie Sąd pierwszej instancji - wobec jednoznacznego brzmienia treści umowy i wykazania przez stronę powodowym uruchomienia kredytu - uznał za niewiarygodne zeznania pozwanych, którzy przeczyli, aby otrzymali środki z kredytu. Podkreślić należy, że zgodnie z § 15 umowy, którą bez wątpienia pozwani podpisali (k. 50), pozwani wnioskowali o wypłatę środków w następujący sposób: kwotę 23 190, 44 zł na potrzeby konsumpcyjne na wskazany przez nich w umowie numer rachunku bankowego L. K.; kwoty 27 740 740 zł na spłatę zobowiązań pozwanych zaciągniętych w Banku (...) ze wskazaniem przez pozwanych numeru rachunku. Ponadto pobrana została od pozwanych prowizja i składka ubezpieczeniowa. W świetle treści tych dokumentów, jak również potwierdzeń wykonania operacji (k. 47, 105 – 106) twierdzenia pozwanych, iż nie otrzymali środków z kredytu są całkowicie niewiarygodne, co słusznie stwierdził Sąd pierwszej instancji. Przedstawione przez stronę powodową dokumenty jednoznacznie bowiem wskazują, że część środków została przekazana – zgodnie z dyspozycją pozwanych – na rachunek bankowy pozwanej, część – również zgodnie z dyspozycją pozwanych - przelana na rachunek w Banku (...) na spłatę zobowiązań. Pozostałe środki przeznaczone zostały na spłatę prowizji oraz składki ubezpieczenia, zgodnie z umową. Na fakt świadomości zawarcia umowy przez pozwanych wskazuje również to, że w początkowym okresie pożyczka była spłacana. Zresztą pozwani w swoich zeznaniach przyznali, że osoba, która zawierała z nimi umowę powiedziała, że jest to pożyczka w kwocie około 70 000 zł. Twierdzenie pozwanych, iż osoba ta dodała, że umowa ta będzie leżeć w szufladzie i pozwani nie będą zobowiązani do zapłaty żadnej kwoty nie może być uznane za wiarygodne. Trudno bowiem przyjmować, by osoba, która zawiera umowę pożyczki, nie była świadoma co do konieczności spłaty zadłużenia, zwłaszcza, jeżeli poprzednio już zaciągnęła zobowiązania pożyczkowe, a udzielana jej pożyczka w części przeznaczana jest na spłatę zobowiązań.

Za zupełnie nieuzasadniony uznać należy zarzut naruszenia art. 84 i 88 k.c. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na podzielenie zarzutów pozwanych, by działali oni pod wpływem błędu. Twierdzenie, iż umowa została pozwanym „podsunięta do podpisania” nie może być uznane za wiarygodne, skoro w treści umowy znajdują się dyspozycje pozwanych co do rozdysponowania środków ze wskazaniem konkretnych rachunków bankowych. Dowodzi to temu, że pozwani z rozeznaniem zawarli umowę, a w każdym razie zebrany w sprawie materiał dowodowy i okoliczności sprawy nie pozwalają na przyjęcie by było inaczej. Jakkolwiek nie ma podstaw do przyjmowania, że pozwani działali pod wpływem błędu, to nawet gdyby teoretycznie tak było, słusznie Sąd Rejonowy uznał, iż uchybiono terminowi do uchylenia się od skutków złożenia oświadczenia woli pod wpływem błędu. Z zeznań samej pozwanej, potwierdzonych przez pozwanego, wynika, że już w niedługim czasie od zawarcia umowy kierowano do nich wezwania, z których wynikał obowiązek zapłaty. Nie jest zatem tak, jak chcieliby pozwani, że dopiero doręczenie im nakazu zapłaty spowodowało powzięcie wiedzy o błędzie.

Pozwani w apelacji wskazują, że na istotność ich błędu wpływają postanowienia § 9 i 10 umowy, w których jest mowa o możliwości wypowiedzenia umowy w przypadku zaprzestania regulowania rat oraz informacja o prawie odstąpienia od umowy. Pomijając już wskazaną powyżej okoliczność, iż w sprawie nie może być mowy o żadnym błędzie, to postanowienie § 9 i 10 umowy nie mogą być rozpatrywane w kategorii błędu. Zresztą pozwani w tym zakresie żadnej argumentacji nie rozwijają, poprzestając na ogólnym odwołaniu się do treści tych postanowień. Postanowienie z § 10 dotyczące możliwości bez kosztowego odstąpienia od umowy w terminie 14 dni jest korzystne dla pozwanych i jednocześnie wskazuje na to, że pozwani nawet już po zawarciu umowy mieli czas na zastanowienie, i mogli bez konsekwencji wycofać się z umowy, czego nie zrobili. Z kolei postanowienia z § 9 dotyczą standardowego wypowiedzenia umowy na wypadek opóźnienia w płatności rat. Zwrócić przy tym należy uwagę, że pozwani przed wypowiedzeniem umowy zostali poinformowani przez bank o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację.

Za niezasadny Sąd Okręgowy również uznaje zarzut naruszenia art. 5 i 6 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Jak już wskazano we wcześniejszych rozważaniach brak jest jakichkolwiek podstaw do podzielenia zarzutów pozwanych o wprowadzeniu ich w błąd.

Mając powyższe na względzie orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 385 k.p.c.

Sąd Okręgowy nie orzekał o kosztach postępowania odwoławczego, które byłyby należne stronie pozwanej, albowiem nie była ona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, któremu przysługiwałoby wynagrodzenie.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie § 8 pkt 6 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.