Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie, II Wydział Cywilny - Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 26 maja 2021 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. K. i K. K.

przeciwko (...) Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie z dnia 14 listopada 2019r., sygnatura akt VI C 1146/18/S

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powodów na rzecz strony pozwanej 2700 ( dwa tysiące siedemset) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sędzia Barbara Kursa Sędzia Liliana Kaltenbek Sędzia Zbigniew Zgud

Sygn. akt II Ca 281/20

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 11 czerwca 2021 r.

Powodowie M. K. i K. K. domagali się zasądzenia od (...) Banku (...) SA w W. kwoty 60.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także zwrotu kosztów postępowania na swoją rzecz.

Na uzasadnienie żądania wskazali, iż zawarli ze stroną pozwaną umowę kredytu mieszkaniowego „(...)” w kwocie 360.020,14 zł na zakup lokalu mieszkalnego. Powodowie zdecydowali się na zawarcie Aneksu nr (...) do przedmiotowej umowy, którym wprowadzono klauzule waloryzacyjne oparte na walucie obcej - franku szwajcarskim, motywowani swą sytuacją ekonomiczną. Aneks ten opiewał na kwotę 268.364,09 zł (139.889,53 CHF). Natomiast Aneksem nr (...) zmieniono okres kredytowania do 1 września 2026 r., następnie zawarto kolejny aneks, zgodnie z którym strona pozwana otworzyła dla powodów bezpłatny rachunek prowadzony w walucie kredytu oraz wprowadzono załącznik ustalający kursy wymiany walut i spreadu walutowego. Stan zadłużenia na dzień 22 maja 2018 r. wynosił 62.545,60 CHF, co stanowiło 227.572,17 zł, powodowie spłacili 242.385,33 zł kapitału i 54.142,52 zł odsetek (odpowiednio 77.379,01 CHF i 17.857,46 CHF). Powodowie podnieśli, iż wraz ze stroną pozwaną byli zgodni, że umowa stron mimo, iż wyrażono w niej kwotę zobowiązania we frankach szwajcarskich, stanowiła w istocie kredyt w PLN, a CHF stanowił jedynie klauzulę waloryzacyjną. Umowa łącząca strony była tzw. kredytem denominowanym frankiem szwajcarskim. W ocenie powodów, zapisy umowne dopuszczające waloryzację kwoty udzielonego kredytu są sprzeczne z art. 69 ust. 1 i 2 ustawy prawo bankowe w zw. z art. 358 § 5 k.c. i w związku z tym nieważne na podstawie art. 58 §1 k.c. Wg powodów niedozwolone są w tym aneksie były klauzule zawarte w art. 3 ust. 1 i art. 3 ust.2, nadto z Części Ogólnej Umowy : w § 1 pkt 14, § 4 ust. 1 i 2, § 22 ust. 2 pkt.1 i § 32 ust. 1. Zdaniem powodów klauzule waloryzacyjne są sprzeczne z naturą stosunku prawnego oraz zasadami współżycia społecznego. W okresie pomiędzy zawarciem aneksu a złożeniem pozwu, doszło do znacznego osłabienia PLN do CHF z około 2 zł do 4 zł za 1 CHF, doszło tym samym do sytuacji, w której mimo spłaty kredytu przez 10 lat powodowie są zobowiązani do zapłaty kwoty zbliżonej do zaciągniętego kredytu. Umowa kredytu nie była z nimi indywidualnie negocjowana, doszło do jej zawarcia przy wykorzystaniu umownego wzorca. Powodowie nie znali zasad ustalania kursów walut stanowiących podstawę dokonywanych przez bank przeliczeń, co nie wynikało ani z umowy ani innych dokumentów. Zdaniem powodów abuzywność spornych postanowień umownych przejawia się przede wszystkim w tym, że klauzule te nie odwoływały się do ustalanego w sposób obiektywny kursu CHF, do obiektywnych wskaźników, na które żadna ze stron nie miała wpływu, lecz pozwalały w rzeczywistości stronie pozwanej kształtować kurs w sposób dowolny. Kwota kredytu wypłacona została w PLN i spłata następowała w tej walucie, zaś wartość CHF przyjęta była jedynie jako wskaźnik waloryzacji poszczególnych rat podlegających spłacie, co oznacza, iż wszelkie operacje wykonywane były jedynie „na papierze”, dla celów księgowych, natomiast do faktycznego transferu wartości dewizowych w którąkolwiek stronę nie dochodziło. Różnica pomiędzy kursem zakupu danej waluty a kursem jej sprzedaży przez bank, ustalanych wyłącznie przez stronę pozwaną, stanowiła jej czysty dochód, dodatkowo obciążający kredytobiorcę - powodów. Ponadto, powodowie wskazali, iż działania strony pozwanej mające na celu skłonienie powodów do zawarcia zmiany umowy kredytu i waloryzowania kredytu złotówkowego CHF spełniają także przesłanki niedozwolonych praktyk rynkowych. Uzyskali kredyt w kwocie 268.364,09 zł, a spłacili 296.527,85 zł, to nadal kwota jaką winni spłacić to 227.572,17 zł tj. dwukrotnie wyższa od tej jaką wypłacił im bank, przy czym z umowy szacunkowy koszt kredytu ustalono na 56.601,92 zł. Powodowie złożyli stronie pozwanej reklamację, w której domagali się usunięcia klauzul abuzywnych i uregulowania umowy zgodnie z prawem, jednakże strona pozwana nie uznała wskazanych roszczeń. W ocenie powodów posiadali oni względem strony pozwanej znaczną nadpłatę wynikającą z zamieszczenia w Aneksie nr (...) klauzul abuzywnych, które ich nie wiązały.

Zdaniem powodów skoro klauzule waloryzacyjne z Anaksu nr ich nie wiążą to tylko one nie odnoszą skutku, a pozostałe zapisy umowy są ważne. Kredyt dalej jest kredytem złotowym, który nadal posiada parametry (marżą, oprocentowanie) kredytu walutowego. Powodowie naprowadzili, iż ustalili kwotę nienależnego świadczenia w wysokości 60.000 zł za okres od 1 września 2008 r. do dnia złożenia pozwu, wskazując, iż są to wyliczenia szacunkowe.

Strona pozwana (...) Bank (...) S. A. z siedzibą w W. domagała się oddalenia powództwa w całości, a także zwrotu kosztów postępowania na swoją rzecz.

Wyrokiem z dnia 14 listopada 2019 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie oddalił powództwo oraz zasądził solidarnie od powodów na rzecz strony pozwanej kwotę 5417 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Orzeczenie to zapadło przy ustaleniu przez Sąd Rejonowy następujących faktów:

W dniu 15 września 2006 r. M. K. i K. K. zawarli z (...) Bank (...) S. A. z siedzibą w W. umowę kredytu mieszkaniowego (...). Zgodnie z przedmiotową umową (...) SA zobowiązał się postawić do dyspozycji kredytobiorcy kredyt w kwocie 360.020,14 zł z czego kwota 310.000,00 zł na zakup prawa odrębnej własności do lokalu mieszkalnego nr (...) w K. przy ul. (...), kwota 35.000 zł na remont lokalu, kwota 12.500 zł na koszty pozostałe z zakupem, zaś kwota 2.520,14 zł na należną z tytułu udzielenia kredytu prowizję z przeznaczeniem na potrzeby własne. W § 7 ust. 1 umowy wskazano, iż w dniu zawarcia umowy stawka referencyjna WIBOR wynosi 4,2 %, marża wynosi 1,17 p.p. a oprocentowanie wynosi 5,57 % w stosunku rocznym, zaś rzeczywista roczna stopa procentowa kredytu wynosi 6,70% (ust. 4). Stosownie do § 12 ust. 1 zabezpieczeniem spłaty kredytu jest hipotek zwykła w kwocie 360.020,14 zł na zabezpieczenie należności głównej (kapitał) oraz hipoteka kaucyjna do kwoty 180.010,07 zł na zabezpieczenie należności ubocznych.

Według danych symulacyjnych przygotowanych przez stronę pozwaną kwota kredytu w wysokości 280.000 PLN odpowiadała kwocie 131.597,50 CHF, przy czym wskazano sumę rat spłaty jako 401.542,77 PLN tj. 180.598,54 CHF. Powyższe dane obejmowały oprocentowanie na poziomie 4,64 %, zaś przy oprocentowaniu 7,44 % i tożsamej kwocie kredytu wyrażonej w PLN, suma rat spłaty wskazana została jako kwota 447.295,35 PLN.

W dniu 5 sierpnia 2008 r. z uwagi na trudną sytuację finansową i rodzinną, chcąc zmniejszyć obciążenie z tytułu rat kredytu, powodowie zawarli z (...) Bank (...) S. A. z siedzibą w W. Aneks nr (...) do umowy kredytu mieszkaniowego (...). W art. 2 przedmiotowego aneksu wskazano, iż kwota zadłużenia z tytułu kapitału na dzień 5 sierpnia 2008 r. wynosi 238.364,08 zł tj.139.889,53 CHF. Stosownie do art. 3 ust. 1 aneksu na wniosek kredytobiorcy ulega zmianie waluta kredytu udzielonego na podstawie umowy na walutę wymienialną tj. CHF w ratach malejących funkcjonujący na warunkach określonych w dalszych postanowieniach aneksu. Kwota zadłużenia z tytułu kredytu - w formie rat malejących jest kwota CHF, przeliczona wg kupna dewiz wg aktualnej Tabeli kursów (...) SA obowiązującej w dniu podpisania aneksu i wynosząca 1,8184 (ust. 2). Nazwa umowy kredytu otrzymała brzemiennie „umowa kredytu mieszkaniowego (...) nr (...) spłacanego w ratach malejących, udzielonego w walucie wymienialnej” (ust. 3). W części szczegółowej umowy wskazano kwotę 24.360,63 CHF jako szacunkową wysokość kosztu, który kredytobiorca będzie zobowiązany ponieść z tytułu odsetek, a także stawkę referencyjną w dniu sporządzenia aneksu - (...). (...).p., marżę (...) SA (...),72 p.p., oprocentowanie kredytu w dniu sporządzenia umowy w stosunku rocznym - (...). (...).p., rzeczywista roczna stopa procentowa - 6,12 p.p., roczna stopa procentowa dla zadłużenia na dzień sporządzenia umowy - 28,00 p.p.. W CSU wskazano także hipotekę kaucyjną, którą wyrażono w walucie CHF (69.900 CHF). W CSU B wskazano, iż dla celów ustalenia stawki referencyjnej (...) SA posługuje się stawką LIBOR lub EURIBOR, a wzrost stawki referencyjnej wpływa na podwyższenie oprocentowania kredytu, które spowoduje wzrost spłaty kredytu. W § 22 ust. 2 CSU B wskazano, iż w przypadku dokonywania spłat zadłużenia kredytobiorcy z ROR środki z rachunku będą pobierane w walucie polskiej w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu w walucie polskiej w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz, obowiązującego w (...) S.A. w dniu, o którym mowa w § 7 ust. 5 CSU, według aktualnej Tabeli kursów. W § 23 ust. 1 ww. aneksu wskazano, iż (...) S.A. wysyła kredytobiorcy, listem zwykłym, raz na trzy miesiące, zawiadomienie o wysokości należnych rat. spłaty kredytu.

K. K. posiada wykształcenie prawnicze, w 2008 r. był wpisany na listę radców prawnych. Specjalizował się w prawie bankowym, administracyjnym i samorządowym. Z treścią aneksu zmieniającego umowę zapoznał się bezpośrednio przed zainicjowaniem niniejszej sprawy.

W dniu 27 sierpnia 2008 r. M. K. i K. K. zawarli z (...) Bank (...) S. A. z siedzibą w W. Aneks nr (...) do umowy z dn. 15 września 2006 r., zmienionej aneksem nr (...) z dn. 5 sierpnia 2008 r., zgodnie z którym okres kredytowania uległ zmianie, został wydłużony do 1 września 2026 r..

Pismem z dn. 26 września 2011 r. M. K. i K. K. wnieśli o zmianę rachunku do spłaty kredytu.

Kolejno, M. i K. K. zwrócili się o wydłużenie okresu kredytowania umowy, co zostało zaopiniowane pozytywnie. Następnie, w dnia 10 października 2011 r. strony zawarły kolejny aneks do przedmiotowej umowy mylnie nazwany aneksem nr (...), jako że aneks nr (...) został zawarty w dn. 27 sierpnia 2008 r. Zgodnie z przedmiotowym aneksem z dniem jego zawarcia otworzono dodatkowy bezpłatny nieoprocentowany rachunek prowadzony w walucie kredytu. Do wskazanej umowy dodano załącznik- zasady ustalania kursów wymiany walut oraz spreadu walutowego w (...) SA, wskazano, iż (...) SA stosuje kursy wymiany walut i spread walutowy w sposób określony ww. zasadach (§ 2 ust. 1 i 2 aneksu).

(...) S.A. pisemnie informował powodów o wysokości rat, w poszczególnych zawiadomieniach wskazując m. in. kapitał, odsetki, wskazane należności łącznie, a także stan zadłużenia z wyszczególnionymi datami na jaki został ustalony wyrażając powyższe wartości w walucie obcej tj. CHF.

Na dzień 22 maja 2018 r. stan zadłużenia z tytułu umowy kredytu wynosił 62.545,60 CHF tj. 227.572,17 PLN wg kursu średniego NBP z tego dnia wynoszącego 3,6385.

Pismem z dn. 6 marca 2018 r. M. K. i K. K. zgłosili reklamację do umowy kredytu z dn. 15 września 2006 r., kolejno pismem z dn. 18.04.2018 r. zgłosili odwołanie (reklamację) w związku z odpowiedzią strony pozwanej zawartą w piśmie z dn. 23 marca 2018 r.

(...) S.A. w ramach swej działalności ma możliwość zawierania umów ramowych dotyczących współpracy na rynku finansowym. W zakresie wskazanej umowy określane są transakcje jakie obejmuje umowa ramowa.

W zakresie umów o kredyt (...) S.A. posługuje się wzorami umów, które różnią się informacjami dotyczącymi konkretnej klienta, a także zapisami, o których umieszczenie wnosił dany klient. Dopuszcza się możliwość negocjacji poszczególnych warunków umów.

Jako podstawę roszczenia Sąd Rejonowy przywołał art. 405 k.c., art. 410 § 2 k.c. i 3851 § 1 k.c. W ocenie Sądu pierwszej instancji nie zostały spełnione wszystkie z przesłanek art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. uzasadniające uznanie wskazanych przez powodów postanowień umownych za klauzule abuzywne, co z kolei przekładało się na brak uznania, aby to świadczenie powodów uiszczających raty kredytu miałoby zostać uznane w jakiejkolwiek części za świadczenie nienależne, a co za tym idzie zwrócone powodom. Zdaniem Sądu Rejonowego w chwili zawierania umowy kredytu powodowie działali jako konsumenci, wszak cel na jaki miał zostać przeznaczony kredyt to zakup lokalu mieszkalnego. Powodowie nie wykazali jakoby postanowienia umowne zwarte w Aneksie nr (...) nie były indywidualnie z nimi uzgadniane. Zdaniem Sądu pierwszej instancji okoliczności tej nie potwierdził fakt, iż strona pozwana korzystała ze wzoru, albowiem jak wskazał jej pracownik takie wzory uzupełniane były w oparciu o informacje dostarczane przez klientów, nadto potwierdzono, iż istniała możliwości negocjowania warunków umowy. Sąd Rejonowy wskazał, że nieskorzystanie przez powodów ze wskazanej możliwości nie prowadzi jednak do uznania, iż powyższe nie było możliwe. Powód w dacie zawierania Aneksu nr (...) był radcą prawnym czynnie wykonującym zawód. Wprawdzie specjalizował się on w innych gałęziach prawa, jednakże powyższe nie niweczy tego, iż w stosunku do powoda, jako prawnika należy i trzeba wymagać większego zorientowania również w zakresie znajomości prawa, nawet jeżeli konkretną jego gałęzią się nie zajmuje. Oprócz bowiem prawa bankowego, w przypadku Aneksu nr (...) mamy do czynienia z prawem cywilnym, które powód musiał zgłębiać zarówno na etapie studiów, aplikacji, jak i w późniejszym czasie na etapie praktyki zawodowej. Słusznym wydaje się zatem, iż powodowi znane było pojęcie niedozwolonych klauzul umownych, w związku zatem z zawieraniem Aneksu nr (...) winien on dołożyć należytej staranności, aby choć spróbować zweryfikować czy dana umowa nie jest obarczona takimi klauzulami. Jednakże, co wynika z informacji dostarczonych przez powoda w trakcie przesłuchania, z przedmiotowym Aneksem nr (...) powód zapoznał się dopiero w sposób drobiazgowy na etapie przygotowania do niniejszego procesu. Nadto, powodowie zgodnie wskazywali, iż wobec trudnej sytuacji finansowej zdecydowali się na przewalutowanie kredytu, powód z kolei w trakcie przesłuchania podał, iż CHF był stabilną walutą, a także, iż we wskazanym okresie kredyty w tejże walucie były popularne. Powyższe nie pozostaje zatem bez znaczenia zarówno jeśli chodzi o kwestię indywidualnego uzgodnienia postanowień umowy z powodami, jak również kształtowania przez stronę pozwaną wskazanych postanowień z pokrzywdzeniem powodów. Bez wątpienia do przewalutowania, co podkreśla strona pozwana, doszło na wniosek powodów, była to ich suwerenna decyzja, niczym nie wymuszona, nawet jeżeli podejmowana w trudniejszej sytuacji materialnej. Zdaniem Sądu Rejonowego nie sposób uznać, aby powodowie zwolnieni byli z obowiązku należytego zapoznania się z przedmiotową umową tj. aneksem zakładającym przewalutowanie kredytu. Również, nie sposób uznać jakoby powodowie nie byli świadomi, iż przewalutowanie kredytu wiąże się z ryzykiem kursowym, wszak w samym Aneksie jak również załączniku CSU wskazano, iż w jakim wypadku może wzrosnąć oprocentowanie kredytu a co za tym idzie również i raty kredytu. W ocenie Sądu Rejonowego brak było podstaw do uznania, iż zrealizowały się przesłanki określone w art. 3851 § 1 k.c. Sąd pierwszej instancji wskazał, że zarówno denominowanie jak i indeksowanie kredytu do waluty obcej dopuszczalne jest zarówno na gruncie aktualnego stanu prawnego, jak i było dopuszczalne na mocy dotychczas obowiązujących przepisów. Ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw w art. 69 ust 2 dodano pkt 4a zgodnie z którym, w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu winna określać umowa kredytu. Ponadto dodano również ust. 3 zgodnie z którym w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kapitałowo-odsetkowych oraz dokonać przedterminowej spłaty pełnej lub częściowej kwoty kredytu bezpośrednio w tej walucie. W tym przypadku w umowie o kredyt określa się także zasady otwarcia i prowadzenia rachunku służącego do gromadzenia środków przeznaczonych na spłatę kredytu oraz zasady dokonywania spłaty za pośrednictwem tego rachunku. Na mocy art. 4 ustawy nowelizującej wskazano, iż w przypadku kredytów lub pożyczek pieniężnych zaciągniętych przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy ma zastosowanie art. 69 ust. 2 pkt 4a oraz art. 75b ustawy, o której mowa w art. 1, w stosunku do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które nie zostały całkowicie spłacone - do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia. Sąd Rejonowy zaznaczył, że w tym zakresie bank dokonuje bezpłatnie stosownej zmiany umowy kredytowej lub umowy pożyczki. Sąd pierwszej instancji również wskazał, że nie budzi wątpliwości, iż przedmiotowa umowa kredytu zawarta została pomiędzy przedsiębiorcą (Bank) i konsumentami (powodowie). Ponadto, umowna klauzula waloryzacyjna nie jest objęta wyłączeniem zawartym w art. 385 ^{( 1)} § 1 zdanie drugie k.c. Nie określa ona bezpośrednio świadczenia głównego, a wprowadza jedynie umowny reżim jego podwyższenia. Zdaniem Sądu Rejonowego w przedmiotowej sprawie, z uwagi na powiązanie kursu waluty wykorzystywanego do przeliczenia raty spłacanej przez kredytobiorców z kursem sprzedaży ustalanym przez NBP, nie doszło do rażącego zachwiania równowagi praw i obowiązków stron stosunku prawnego na niekorzyść powodów. Jak wskazano w CSU – załączniku do Aneksu nr (...), dla celów ustalenia stawki referencyjnej (...) SA posługuje się stawką LIBOR lub EURIBOR, a wzrost stawki referencyjnej wpływa na podwyższenie oprocentowania kredytu, które spowoduje wzrost spłaty kredytu. W § 22 ust 2 CSU B wskazano, iż w przypadku dokonywania spłat zadłużenia kredytobiorcy z ROR środki z rachunku będą pobierane w walucie polskiej w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu w walucie polskiej w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz, obowiązującego w (...) SA w dniu, o którym mowa w § 7 ust. 5 CSU, według aktualnej Tabeli kursów. Natomiast w § 23 ust. 1 ww. aneksu wskazano, iż (...) S.A. wysyła kredytobiorcy, listem zwykłym, raz na trzy miesiące, zawiadomienie o wysokości należnych rat. spłaty kredytu. Tego rodzaju obiektywizacja ustalenia omawianego czynnika, wyklucza co oczywiste dowolność i jednostronność Banku w określaniu kursu waluty, a więc i w konsekwencji wysokości raty kredytowej. Na gruncie omawianej umowy kształtowanie się tego czynnika jest niezależne zarówno od konsumentów jak i od Banku w związku z czym nie można mówić o rażącej dysproporcji prawa i obowiązków stron tego stosunku zobowiązaniowego, stanowiącej efekt nadużycia przez Bank swojej silniejszej pozycji kontraktowej. Sąd Rejonowy podkreślił, że powodowie zgodnie z zapisami aneksu byli na bieżąco informowani o wysokości rat, strona pozwana przesyłała im bowiem zawiadomienia, w których wskazywała m. in. kapitał, odsetki, wskazane należności łącznie, a także stan zadłużenia z wyszczególnionymi datami na jaki został ustalony wyrażając powyższe wartości w walucie obcej tj. CHF. Strona pozwana nie zaniechała zatem obowiązku informacyjnego względem powodów, przeciwnie na bieżąco informowała jakie raty kredytu i w jakich wysokościach będą pobierane, a także na jakiej podstawie były wyliczane. W tym względzie na aprobatę zasługuje stanowisko strony pozwanej, wskazującej, iż powodowie akceptowali taki stan rzeczy przez okres 10 lat, w tym bowiem czasie na rachunku bankowym, z którego pobierane były raty zapewniali środki na ich pobranie, o czym świadczą m. in. zestawienia operacji na wskazanym rachunku. W konsekwencji, zdaniem Sądu Rejonowego brak było podstaw do uznania, iż umowa również i w tym zakresie prowadziła do rażącego naruszenia interesów konsumenta. W ocenie Sądu pierwszej instancji powodowie nie wykazali jakoby strona pozwana stosowała względem nich nieuczciwe praktyki rynkowe. Sąd Rejonowy wskazując na treść art. 12 ust 1 pkt 4 u.p.n.p.r., art. 4 ust 1 i 2 u.p.n.p.r. oraz art. 5 ust 1 u.p.n.p.r. zaznaczył, że nie można się zgodzić z twierdzeniami powodów, iż ww. ustawa znajduje zastosowanie do przedmiotowego stanu faktycznego, z uwagi na to, że umowa kredytowa jest w dalszym ciągu stosowana. Co więcej, brak w niniejszej sprawie podstaw do przyjęcia, iż powodowie w jakikolwiek sposób byli nakłonieni do zawarcia przedmiotowego aneksu. Była to ich decyzja, co zostało zresztą wskazane powyżej, przewalutowanie kredytu nastąpiło na ich wniosek. Nie wykazano także aby strona pozwana w jakikolwiek sposób miała wprowadzić w błąd powodów na etapie zawarcia przedmiotowego aneksu.

Zdaniem Sądu Rejonowego w przedmiotowym stanie faktycznym, brak było podstaw do zastosowania art. 58 k.c., bowiem denominowanie oraz indeksowanie kredytu do waluty obcej dopuszczalne było zarówno na gruncie aktualnego stanu prawnego, jak i przepisów dotychczas obowiązujących, a umowy takie mieszczą się w konstrukcji ogólnej umowy kredytu bankowego, stanowiąc jej możliwy wariant. Sąd pierwszej instancji zaznaczył, że nie można uznać, iż umowa taka jest sprzeczna z ustawą, ma na celu obejście ustawy czy też jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Brak jest również jakiejkolwiek innej podstawy, która pozwalałaby na unieważnienie przedmiotowej umowy. Powództwo podlegało oddaleniu także ze względu na fakt zaniechania przez powodów jakiejkolwiek próby wykazania, iż kwota jakiej dochodzili przedmiotowym pozwem tj. 60.000 zł stanowi kwotę jaka winna zostać im zwrócona. W ocenie Sądu Rejonowego za niewystarczające należy uznać, jak wskazywali powodowie, że wskazana kwota stanowi wartość szacunkową, albowiem, biorąc pod uwagę kolejne raty pobierane przez stronę pozwaną tytułem spłaty kredytu, powodowie nie próbowali wskazać nawet w jaki sposób miałaby być wyliczona przedmiotowa kwota. O kosztach postępowania, Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelacje od tego rozstrzygnięcia złożyli powodowie, zaskarżając wyrok w całości. Zarzucili Sądowi Rejonowemu naruszenie:

-nierozpoznanie przez Sąd pierwszej instancji istoty sprawy, tj. określenia rodzaju i charakteru zawartej przez strony umowy kredytu (Aneksu nr (...)) oraz rozważenia czy taka umowa jest dopuszczalna na gruncie polskiego prawa, w szczególności brak ustalenia czy jest to kredyt udzielony w PLN czy w CHF, co powinno determinować dalsze ustalenia Sądu Rejonowego, jak również notoryczne mylenie przez Sąd pierwszej instancji oprocentowania z ryzykiem kursowym, co spowodowało, że Sąd Rejonowy nie rozważył wszystkich okoliczności faktycznych, w szczególności wielokrotnie podkreślanego przez powodów braku informacji o ryzyku kursowym;

- błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że powód K. K. specjalizował się w prawie bankowym;

-brak dokonania ustaleń faktycznych dotyczących tej konkretnej sprawy i okoliczności zawarcia przez powodów Aneksu nr (...) z 5.08.2008 r., a ograniczenie się wyłącznie do ogólnych ustaleń treści procedur bankowych, według wersji przedstawionej przez pozwanego;

- nie dokonanie ustaleń faktycznych w zakresie nie poinformowania powodów o ryzyku zmiany kursów walutowych, co ma kluczowe znaczenie dla oceny abuzywności klauzul umownych, pomimo wielokrotnego podkreślania tego faktu przez powodów;

-całkowite pominięcie w ustaleniach faktycznych, iż w treści zawartego przez powodów Aneksu nr (...) z 5.08.2008 r. brak jest zapisu informującego o ryzykach kursowych, mimo iż ta okoliczność wynika wprost z dokumentów i została przyznana przez stronę pozwaną;

-błędne ustalenia faktyczne poprzez uznanie, iż w niniejszej sprawie kurs waluty wykorzystywany do przeliczenia raty spłacanej przez kredytobiorców powiązany jest z kursem sprzedaży ustalanym przez NBP (str. 11 uzasadnienia), co nie ma potwierdzenia w materiale dowodowym, a Sąd pierwszej instancji nie wskazuje na czym opiera takie wnioski;

- błędne ustalenie Sądu pierwszej instancji, iż „ustalony stan faktyczny był co do zasady bezsporny”, podczas gdy powodowie kwestionowali stanowisko pozwanego, w szczególności co do okoliczności zawarcia Aneksu, braku jakichkolwiek indywidualnych negocjacji z powodami, kwestionowali zeznania świadków powołanych przez pozwanego jako ogólne, a nie dotyczące bezpośrednio ich sytuacji;

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. mające istotny wpływ na wynik postępowania poprzez przekroczenie przez Sąd pierwszej instancji granic swobodnej oceny dowodów i brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności poprzez brak kompleksowej analizy zawartej umowy (Aneksu nr (...)) i pominięcie, iż nie zawierała ona informacji o ryzyku kursowym, oparcie ustaleń na podstawie zeznań świadków powołanych przez pozwanego, którzy zeznawali ogólnie o procedurach bankowych, a żaden ze świadków nie wskazał, aby prowadził jakiekolwiek czynności bezpośrednio z powodami albo nie pamiętał tych czynności;

-naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 227 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. mające istotny wpływ na wynik postępowania poprzez bezpodstawne pominięcie przez Sąd pierwszej instancji wnioskowanego przez stronę powodową dowodu z opinii biegłego sądowego do spraw rachunkowości, który był konieczny z uwagi na skomplikowanie sprawy i konieczność posiadania wiedzy specjalnej do ustalenia rzeczywistej kwoty należności powodów, której sami nie byli w stanie precyzyjnie wyliczyć;

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 207 § 6 k.p.c. w zw. z art. 217 § 2 k.p.c. (w brzmieniu sprzed nowelizacji) mające istotny wpływ na wynik postępowania, poprzez dopuszczenie dowodów spóźnionych, mimo że strona pozwana nie wykazała, iż nie mogła przedłożyć ich wcześniej, a strona powodowa zgłaszała zastrzeżenia do protokołu;

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 327 ¹ § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. mające istotny wpływ na wynik postępowania poprzez błędne wskazanie, że „ustalony stan faktyczny był co do zasady bezsporny”, podczas gdy powodowie kwestionowali stanowisko pozwanego, w szczególności co do okoliczności zawarcia Aneksu, braku jakichkolwiek indywidualnych negocjacji z powodami, kwestionowali zeznania świadków powołanych przez pozwanego jako ogólne, a nie dotyczące bezpośrednio ich sytuacji, brak wyjaśnienia w jakiej części Sąd Rejonowy dał wiarę zeznaniom świadków, brak precyzyjnego wyjaśnienia podstawy prawnej;

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 65 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i brak jakichkolwiek ustaleń w zakresie rzeczywistej woli, zgodnego zamiaru stron i celu zawarcia umowy kredytu w złotych polskich przy zastosowaniu jedynie klauzuli waloryzacyjnej za pomocą waluty CHF;

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie:

a) przyjęcie, że postanowienia Aneksu nr (...) zostały indywidualnie uzgodnione z powodami w sytuacji, gdy do takiej konkluzji nie upoważnia zgromadzony materiał dowody, w szczególności zeznania świadków powołanych przez pozwanego, którzy zeznawali o ogólnych procedurach obowiązujących w banku i wszyscy zaprzeczyli lub twierdzili, że nie pamiętają, aby prowadzili jakiekolwiek negocjacje lub uzgodnienia z powodami;

b) dokonanie oceny spełnienia lub niespełnienia przesłanek uznania klauzul za abuzywne na podstawie nie konkretnych ustaleń stanu faktycznego w tej sprawie, lecz domniemań i hipotetycznych możliwości podjęcia negocjacji, mimo iż w sprawie pozwany nie wykazał, że w tym konkretnym przypadku takie negocjacje zostały podjęte, a ponadto nieuprawnione dokonanie przez Sąd pierwszej instancji oceny teoretycznych możliwości prowadzenia negocjacji przez pryzmat wykształcenia prawniczego powoda, co nie ma w sprawie żadnego znaczenia i nie może skutkować odmową przyznania powodowi ochrony przysługującej mu jako konsumentowi;

c) nieznanej ustawie przesłanki „świadomości ryzyka”, gdzie Sąd pierwszej instancji pisze: „nie sposób uznać jakoby powodowie nie byli świadomi, iż przewalutowanie kredytu wiąże się z ryzykiem kursowym, wszak w samym Aneksie jak również załączniku CSU wskazano, iż w jakim wypadku może wzrosnąć oprocentowanie kredytu a co za tym idzie również i raty kredytu”, która to „świadomość” nie jest przesłanką stosowania tego przepisu, a poza tym Sąd pierwszej instancji myli kluczowe dla rozstrzygnięcia sprawy pojęcia „ryzyka kursowego” z „oprocentowaniem” całkowicie błędnie utożsamiając je ze sobą, podczas gdy są to dwie odrębne kwestie i oprocentowanie nie ma nic wspólnego z ryzykiem kursowym - stąd też zupełnie błędna konstatacja Sądu pierwszej instancji, iż w Aneksie jest zawarta informacja o ryzyku kredytowym, gdy informacja dotyczy wyłącznie ryzyka wzrostu oprocentowania;

d) poprzez bezpodstawne uznanie, że nie doszło do rażącego zachwiania równowagi praw i obowiązków stron stosunku prawnego na niekorzyść powodów „z uwagi na powiązanie kursu waluty wykorzystywanego do przeliczenia raty spłacanej przez kredytobiorców z kursem sprzedaży ustalanym przez NBP”, co nie znajduje żadnego oparcia w materiale dowodowym; Sąd pierwszej instancji zupełnie błędnie ustalił, iż nie występuje „dowolność i jednostronność Banku w określaniu kursu waluty”, gdy z dokumentów jasno wynika, że kursy walut bank ustalał całkowicie dowolnie w oparciu o sobie tylko znane kryteria;

-naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ § 4 k.c. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie i bezpodstawne przyjęcie, że to powodów obciąża ciężar dowodu wykazania, że postanowienia Aneksu nie zostały uzgodnione z nimi indywidualnie, wbrew literalnemu brzmieniu przepisu: „Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje”, a na indywidualne uzgodnienie powoływał się pozwany;

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 385 k.c. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie i dokonanie oceny istnienia klauzul abuzywnych nie na dzień zawarcia umowy (Aneksu nr (...)), ale przez pryzmat późniejszego wykonywania umowy i obecnej sytuacji stron, a do tego bezpodstawnie Sąd pierwszej instancji wywodzi z faktu informowania o bieżącym zadłużeniu, iż klauzule nie mają charakteru niedozwolonego, co nie ma ze sobą żadnego związku;

-naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 58 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 69 ust. 1 prawa bankowego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez brak uznania nieważności klauzul waloryzacyjnych z powodu sprzeczności z naturą stosunku prawnego oraz zasadami współżycia społecznego;

-naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 5 i art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U.2017.2070 t.j.), poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w szczególności poprzez uznania, iż powodowie nie byli nakłaniani do zawarcia umowy, bez uwzględnienia faktu, że powodowie pierwotnie posiadali kredyt w PLN i zwrócili się o wydłużenie spłaty, a to pracownik banku zasugerował, iż w celu zmniejszenia kosztów mogą skorzystać z opcji „przewalutowania” kredytu w CHF, a z przedłożonych symulacji jednoznacznie wynikała korzyść takiego rozwiązania i dodatkowo bank nie pobierał od takiej operacji prowizji, co niewątpliwie stanowi formę nakłaniania do zawarcia konkretnego rodzaju umowy;

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 405 w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie.

W związku z podniesionymi zarzutami powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów solidarnie kosztów procesu za wszystkie instancję, według norm przepisanych. Ewentualnie powodowie domagali się uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji.

Na podstawie 380 k.p.c. wnieśli o dopuszczenie oddalonego przez Sąd pierwszej instancji dowodu z opinii biegłego sądowego do spraw rachunkowości na okoliczność ustalenia jaką kwotę zapłacili powodowie z tytułu umowy kredytu, a jaką powinni zapłacić po usunięciu z umowy (Aneksu nr (...) z 5.08.2008 r.) klauzul niedozwolonych, przy zachowaniu pozostałych parametrów kredytu, w szczególności oprocentowania oraz ustalenie kwoty nadpłaty, tzn. ustalenie wysokości rat miesięcznych kredytu jako zlotowego, płatnych w złotówkach, zgodnie z oprocentowaniem z zastosowaniem stawki LIBOR i porównanie z wysokością miesięcznych rat płatnych wg umowy, tj. przy przeliczeniu CHF na PLN, począwszy od dnia 1 września 2008 r.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od powodów na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje:

Rację ma apelujący, że podstawa faktyczna rozstrzygnięcia przyjęta przez Sąd Rejonowy po części jest wadliwa, a po części niepełna. Sąd Okręgowy zauważa też dalsze wadliwości w tym zakresie. Stan faktyczny sprawy wymaga zatem poniższych uwag i korekty:

Treść pierwotnie zawartej przez strony umowy z 19 września 2006r. Sąd Rejonowy ustalił prawidłowo.

Ustalenie, jak wyglądały symulacje przygotowane przez stronę pozwaną przed przewalutowaniem kredytu, nie mają większego znaczenia dla rozstrzygnięcia. Podobnie, ogólnie ustalone przez Sąd Rejonowy procedury banku. W szczególności okoliczność, że pozwany Bank dopuszcza możliwość negocjacji poszczególnych warunków umów, nie oznacza, że w tej konkretnej sytuacji tak możliwość istniała. Zwłaszcza w zakresie kursu walut na etapie spłaty kredytu.

W zakresie aneksu nr (...) z dnia 5 sierpnia 2008 r. sprostować należało, że w art. 2 kwotę zadłużenia z tytułu kapitału na dzień podpisania aneksu określono na 268.364,08 zł, a nie 238.364,08 zł jak podał Sąd Rejonowy, a w art. 3 ust. 2 określono kurs waluty CHF na 1,9184, a nie 1,8184 jak błędnie wskazał to Sąd Rejonowy. Był to kurs z dnia podpisania przedmiotowego aneksu. Dodać też należy, że w Części Szczegółowej Umowy w § 7 ust. 4 wskazano nr rachunku z którego pobierane będą środki na spłatę kredytu. Był to rachunek złotowy.

Nadto ustalone przez Sąd zasady dokonywania spłat z ROR wskazane zostały w § 22 Części Ogólnej Umowy, a nie Części Szczegółowej Umowy.

Uzupełnić też trzeba, że wg § 21 COU spłata zadłużenia Kredytobiorcy z tytułu kredytu i odsetek następuje w drodze potrącenia przez (...) SA wierzytelności pieniężnych z tytułu udzielonego kredytu z wierzytelnościami pieniężnymi Kredytobiorcy z tytułu środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku ROR, rachunku walutowym, rachunku technicznym, prowadzonych przez (...) SA. Wg zaś § 22 ust. 2 COU w przypadku dokonywania spłaty zadłużenia Kredytobiorcy z rachunku walutowego środki będą pobierane a) w walucie kredytu, w wysokości stanowiącej kwotę kredytu lub ratę spłaty kredytu, b) w walucie innej niż waluta kredytu, w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielonej jest kredyt, przy zastosowaniu kursów kupna/sprzedaży dla dewiz, obowiązujących w (...) SA w dniu, o którym mowa w § 7 ust. 5 CSU, według tabeli kursów. Nadto COU w § 25 przewidywała, że zmiana rachunku, o którym mowa w § 7 ust. 4 CSU nie wymaga zmiany umowy.

Niezależnie od tego ustalić należało, że przed podpisaniem aneksu nr (...) powodowie otrzymali dokumenty stanowiące projekt tego aneksu, w tym COU z analogicznym jak wyżej zapisem § 21 i § 22. Projekt ten (k. 452-461) powodowie przedłożyli do swojego pisma z 16 stycznia 2019r., twierdząc, że stanowił on załącznik do decyzji Dyrektora z dnia 7 kwietnia 2008r. Projekt aneksu wystawiony jest na nazwisko powodów i nosi datę „03.2008”.

Ze stanu faktycznego ustalonego przez Sąd Rejonowy wyeliminować należy z kolei, że K. K. specjalizował się w prawie bankowym, bo okoliczność taka nie wynika z jego ze zeznań, co słusznie zarzucają apelujący. Natomiast na podstawie tych zeznań należało dodatkowo ustalić, czego Sąd Rejonowy wadliwie nie uczynił, że propozycję przewalutowania kredytu powodowie otrzymali od pozwanego banku, przy okazji rozmów o przedłużeniu okresu kredytowania. Przeprowadzone wówczas analizy i symulacje wskazywały, że przewalutowanie jest korzystne dla powodów, gdyż zmniejszeniu uległy koszty kredytu oraz wysokość rat do spłaty. Zaproponowane rozwiązanie spodobało się powodowi. Wiedział, że kursy walut mogą się zmieniać. Sprawdzał kursy franka w okresie od momentu przedstawienia symulacji do momentu podpisania aneksu. Kurs ten wówczas się nie zmienił. Z uzyskanych od pracownika banku informacji powód wywnioskował, że nie ma warunków do negocjacji treści umowy. Ze słyszenia wiedział, że „franki” są popularne i warto korzystać z możliwości korzystania z kredytu we „frankach”. Nie rozmawiano wówczas o możliwości spłaty kredytu w walucie kredytu, od razu wpisano, że spłata nastąpi z ROR. Powód nie posiadał wówczas rachunku walutowego w tym banku. W chwili podpisywania aneks nie miał świadomości, że może spłacać kredyt we frankach, nie pytał więc o to (dowód: zeznania powoda k. 621-625).

Pozwany bank nie poinformował powodów o ryzyku kursowym związanym z walutą kredytu (okoliczność przyznana k. 658).

Rację mają też apelujący, że przedmiotowy kredyt nie był powiązany z kursem walut ustalanym przez NBP, stąd rozważania Sądu Rejonowego w tym fragmencie nie mają oparcia w materiale dowodowym.

Ustaleń dodatkowych Sąd Okręgowy dokonał na bazie zaoferowanych dokumentów, których treść nie była kwestionowana i wiarygodnych zeznań powoda.

Przy tak zmienionych i uzupełnionych ustaleniach faktycznych, mimo częściowej zasadności zarzutów apelacji w zakresie podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia, brak jest podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku, gdyż odpowiada on prawu.

Na wstępie wskazać należy, że nie był uzasadniony zarzut nierozpoznania przez Sąd Rejonowy istoty sprawy. Jakkolwiek uzasadnienie rozstrzygnięcia ma liczne mankamenty, to jednak bez wątpienia Sąd Rejonowy orzekł o zgłoszonym w niniejszej sprawie żądaniu, przyjmując, że nie zostały spełnione przesłanki zastosowania art. 385 ¹ k.c., co było podstawą powództwa.

Zaakcentować też należy na wstępie, że sformułowane w pozwie żądanie nie opiera się o twierdzenia dotyczące nieważności umowy przewalutowania, zawartej w Aneksie nr (...). Żądanie pozwu oparte jest o wywód, że niektóre postanowienia tego Aneksu są niedozwolone i jako takie nie wiążą powodów, na podstawie art. 385 ¹ k.c. Żądanie kwoty wskazanej w pozwie powodowie wywodzili z twierdzenia, iż mają względem banku nadpłatę. Wg powodów umowa zawarta w Aneksie nr (...) zawiera klauzule waloryzacyjną zadłużenia w złotówkach względem CHF, klauzula ta jest niedozwolonym postanowieniem umownym, gdyż uzależnia wartość świadczenia powodów od arbitralnej decyzji Banku w zakresie ustalenia kursu waluty. W związku z tym, wg twierdzeń pozwu, kredyt powodów nadal ma charakter złotowy. Niemniej sama umowa zawarta w Aneksie nr (...) jest ważna w pozostałym zakresie, tj. co do oprocentowania, innych kosztów kredytu i zasad spłaty. Bank pobierał od powodów zatem wyższe spłaty niż powinien, przy wyeliminowaniu klauzuli waloryzacyjnej. Powodowie wskazali, że wyliczona przez nich kwota żądania pozwu ma jedynie wymiar szacunkowy i wnosili o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw rachunkowości, na okoliczność ustalenia jaką kwotę zapłacili powodowie z tytułu umowy kredytu, a jaką powinni zapłacić po usunięciu z umowy tj. Aneksu nr (...) z dnia 5 sierpnia 2008r. klauzul niedozwolonych (przewalutowanie), przy zachowaniu pozostałych parametrów tego kredytu, w szczególności oprocentowania wg stawki LIBOR.

Jak z powyższego wynika, kwota żądania pozwu oparta jest o założenie, że kredyt powodów nadal jest kredytem złotowym, ale oprocentowanie tego kredytu od dnia podpisania Aneksu nr jest takie jak przyjęto dla kredytu walutowego. Już samo to założenie czyni żądanie pozwu nieuzasadnionym. Oprocentowanie kredytu jest bowiem ściśle powiązane z walutą kredytu. Zasadą na rynku finansowym jest, że w przypadku kredytów w złotych stawką referencyjną stanowiącą składową oprocentowania kredytu jest WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate). W przypadku innych walut jest to LIBOR (London Interbank Offered Rate) lub EURIBOR (Euro Interbank Offered Rate). Nie można zatem twierdzić, że kredyt powodów nadal jest kredytem złotowym, ale od 5 sierpnia 2008r. kredyt ten oprocentowany jest wg zasad obowiązujących dla kredytów walutowych, w oparciu o wskaźnik LIBOR i w związku z tym powodowie mają nadpłatę. Skoro zaś żądanie pozwu wyliczone zostało w oparciu o w/w błędne założenie, to już z tego tylko względu jest nieuzasadnione, a ponawiany w apelacji wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na w/w okoliczność- pozbawiony znaczenia dla rozstrzygnięcia. Stąd zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. w związku z art. 232 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c. nie był zasadny.

Niewątpliwym jest, że w niniejszej sprawie powodowie działali jako konsumenci, strona pozwana jest zaś przedsiębiorcą i posługuje się w relacjach prawnych ze swoimi klientami wzorami umów. Tak też było w niniejszej sprawie.

Wbrew wywodom apelujących, Aneks nr (...) z dnia 5 sierpnia 2008r. nie wprowadzał żadnej klauzuli waloryzacyjnej. Kwota kredytu nie miała być bowiem wypłacana w złotówkach po przeliczeniu kursu kupna CHF. Nie był to też kredyt denominowany (kwota kredytu określona w walucie, a wypłatana w złotówkach, spłata w złotówkach przeliczana wg kursu sprzedaży CHF). Powodom wypłacono kredyt w złotówkach w 2006r., przy czym w chwili zawarcia pierwotnej umowy i w chwili wypłaty, kredy ten w ogóle nie był związany z jakąkolwiek walutą. Podkreślanie w analizach powodów, że kredyt wypłacono w złotówkach a przeliczono go na CHF, co miało uzasadniać tezę o stosowaniu klauzuli waloryzacyjnej, nie ma żadnego uzasadnienia. W chwili wypłaty kredyt nie był przeliczany na CHF i zobowiązanie banku do udostępnienia określonej ilości złotych w ogóle nie miało powiązania z jakąkolwiek walutą. O stosowaniu klauzuli waloryzacyjnej nie świadczy zatem w ogóle kwestia wypłaty kredytu w złotówkach.

W okolicznościach niniejszej sprawy na CHF przeliczono jedynie zadłużenie powodów, tj. istniejący po dwóch latach obowiązywania umowy dług, a nie kwotę zobowiązania banku do udostępnienia powodom, bo kwota ta była dwa lata wcześniej udostępniona i wykorzystana przez powodów.

W niniejszej sprawie mamy do czynienia zatem nie z klauzulą waloryzacyjną, ale z klauzulą przewalutowania. Jest to konwersja kredytu złotowego na walutowy. Od momentu podpisania Aneksu nr (...) kredyt powodów stał się kredytem walutowym. Tego typu klauzula co do zasady jest dopuszczalna, ale może podlegać badaniu pod kątem istnienia abuzywnych postanowień umownych. Skoro zaś nie była to klauzula waloryzacyjna jak twierdzą powodowie, ale klauzula przewalutowania, to zarzut naruszenia art. 353 ¹ w związku z art. 58 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 69 ust. 1 prawa bankowego nie był zasadny.

Zachęcanie powodów przez bank do przewalutowania kredytu, która to operacja była wówczas dla powodów korzystna finansowo, przy zagwarantowaniu odpowiedniego czasu na namysł, nie stanowi też nieuczciwej praktyki rynkowej w rozumieniu ustawy z 23 sierpnia 2007r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

Analizując zapisy Aneksu Nr (...) wraz z Częścią Szczegółową Umowy oraz Częścią Ogólną Umowy, przy ustalonych wyżej okolicznościach zawarcia tej umowy, Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska powodów, że doszło tu do zastosowania klauzul niedozwolonych.

Kwota długu kredytowego w PLN została przeliczona na CHF po kursie z daty podpisania Aneksu nr (...). W samym aneksie wskazano przy tym wartość kredytu w PLN, kurs CHF w dniu podpisania aneksu i wysokość kredytu w CHF. Na to więc powodowie musieli się godzić i nic tu nie było pozostawione poza sferą ich decyzji. Co więcej, jak wynika z zeznań powoda, sprawdzał on kursy CHF w okresie od momentu przedstawienia symulacji przewalutowania do momentu podpisania aneksu. Przedstawiona mu przez stronę pozwaną symulacje, przy zastosowaniu w/w kursu, wskazywały, że przewalutowanie jest korzystne dla powodów. Zmniejszeniu uległy koszty kredytu oraz wysokość rat do spłaty. Powodowi podobało się zaproponowane rozwiązanie.

Konwersja dokonana została w dniu podpisania Aneksu nr (...). Pomiędzy podpisaniem aneksu a przewalutowaniem nie było żadnej różnicy czasowej, która mogłaby mieć wpływ na zmianę kursu, a co za tym idzie na zmianę kwoty kredytu wyrażonej w CHF. Klauzula przewalutowania była zatem indywidualnie uzgodniona z powodami, bo znając wszystkie zaproponowane zasady przewalutowania, w tym zwłaszcza kurs CHF, powodowie wyrazili na to zgodę. Świadczenie banku dotyczące wypłaty kredytu zostało wcześniej zrealizowane w PLN, na mocy poprzedniej treści umowy stron. Klauzula przewalutowania w Aneksie nr (...) jednoznacznie wyrażone. Nie pozostawiają wątpliwości jaka jest kwota długu w PLN, wg jakiego kursu jest przeliczana i jaka w związku z tym jest kwota kredytu w CHF. Nie mają zatem uzasadnienia wywody powodów, że w tym obszarze bank kształtował ich prawa w sposób jednostronny i arbitralny i przez to klauzula przewalutowania nie jest skuteczna względem powodów na podstawie art. 385 ¹ k.c.

Z powyższego wynika, że przewalutowanie umowy było ważne i skuteczne. Od tego dnia kwota kredytu była wyrażona w CHF i w takiej też walucie mogła być spłacana. Nie ma więc zatem żadnych podstaw do twierdzenia, że aktualnie mamy do czynienia z kredytem wyrażonym w walucie polskiej. Bynajmniej nie świadczą o tym nawet zeznania powoda, który świadomie zdecydował się na przewalutowanie kredytu, bo to rozwiązanie było dla powodów wówczas korzystne. W zakresie zaś oświadczenia woli pozwanego banku- nie ma nawet cienia dowodu, że w zakresie Aneksu nr (...) jego zamiarem było zawarcie umowy kredytu w złotych polskich, przy zastosowaniu klauzuli waloryzacyjnej do CHF. Chybione są więc zarzuty apelacji, że Sąd Rejonowy wadliwie nie ustalił, że był to w rzeczywistości kredyt złotowy, bo zgromadzony materiał dowody temu przeczy. Z tego też względu nieuzasadniony był zarzut naruszenia art. 65 § 2 k.c.

Inna kwestią jest okoliczność, że spłaty rat kredytu dokonywane były do 2011r. w złotówkach, a bank przeliczał je wg własnego kursu na CHF. Od dnia przewalutowania kredytu powodowie mieli jednak możliwość skorzystania z dwóch opcji spłaty: 1) w złotówkach- ale wówczas spłata była przeliczana przez stronę pozwaną wg przez siebie ustalonego kursu lub 2) w walucie kredytu- wówczas nie byli narażeni na ustalanie kursu przez bank. Pierwsze z w/w rozwiązań cechowało się, jak zasadnie twierdzą powodowie, arbitralnością decyzji banku w zakresie przyjętej wartości kursu, bo zasady ustalania tego kursu nie były jednoznacznie wskazane w umowie. Bank miał zatem uprawnienie do jednostronnego regulowania wysokości raty kredytu. Jednakże drugie z przewidzianych w umowie rozwiązań polegało na tym, że powodowie mogli spłacać kredyt bezpośrednio w walucie kredytu, czym uniezależniliby się do jakichkolwiek decyzji banku w zakresie kursu waluty. Spłata kredytu w walucie nie była obwarowana jakimikolwiek warunkami. Nie zależała od decyzji banku, ale od decyzji powodów. Wystarczającym było wskazanie numeru rachunku walutowego, z którego pobierane miały być spłaty i zapewnienie na tym rachunku środków na spłatę. Zmiany rachunku spłaty można było dokonać w każdym czasie, bez jakichkolwiek uzgodnień. Wg § 25 COU zmiana numeru rachunku spłaty nie wymagała zmiany umowy. Jak wynika z ustalonych faktów, powodowie skorzystali z tej możliwości dopiero w październiku 2011r. Nie można uznać przy tym, że informacja na ten temat była przed nimi tajona. Nie świadczy w szczególności o tym fakt, że w czasie rozmów z pracownikiem banku nie zwrócono im na to uwagi. Powodowie otrzymali projekt przewalutowania kredytu wraz z Częścią Ogólną Umowy, w której traktował o tym § 22, przed podpisaniem Aneksu nr (...). Jak zeznał powód, dokumenty związane z aneksem przeczytał dokładnie jednak dopiero przed złożeniem niniejszego pozwu. Przedstawiona powodom propozycja przewalutowania była dla nich korzystna, więc zapewne z tego względu nie zainteresowali się bliżej opcjami spłaty.

Nie można też uznać, że sam brak w umowie poinformowania powodów o ryzyku kursowym świadczy o stosowaniu klauzul niedozwolonych. Ryzyko kursowe jest immanentną cechą kredytu dewizowego. Różnice kursowe wynikają z mechanizmów makroekonomicznych, a ich występowanie jest powszechnie znane. Powód nadto wprost zeznał, że wiedział, iż kursy walut mogą się zmieniać. Sprawdzał też na własną rękę kursy „franka” w okresie od momentu przedstawienia symulacji zmiany do momentu podpisania aneksu.

Nie jest zgodne z postanowieniami umowy twierdzenie powodów, że umowa nie ograniczała w żadnym zakresie ich ryzyka zmiany kurów waluty przez pozwany bank. W każdej chwili powodowie mogli bowiem spłacać kredyt w walucie kredytu, co jednak postanowili uczynić dopiero w Aneksie z 10 października 2011r. Wówczas dopiero otworzyli w tym samym banku bezpłatny rachunek walutowy w CHF dla spłaty kredytu. Zgodnie natomiast z § 27 COU kredytobiorca był zobowiązany jedynie do poinformowania banku przed terminem spłaty o zmianie numeru rachunku z którego spłata następowała.

Tylko przy wyborze opcji spłaty w złotówkach, obowiązek spłaty powodów był zależny od polityki kursowej banku i w rzeczywistości nie był możliwy do zweryfikowania. Jeżeli jednak powodowie mieli od momentu przewalutowania możliwość spłaty kredytu w walucie kredytu, a możliwość ta nie była obwarowana jakimikolwiek warunkami, lecz zależała jedynie od ich woli, to brak jest podstaw do stwierdzenia, że ich prawa i obowiązki zostały ukształtowane w sposób rażąco naruszający ich interesy, o czym mowa w art. 385 ¹ k.c. Przedmiotem oceny Sądu nie może być bowiem jedynie wybrany przez powodów fragment umowy stron, ale także inne jej postanowienia, w tym w szczególności cały zapis § 21 i 22 COU. Brak było zatem w niniejszej sprawie podstaw do stosowania art. 385 ¹ k.c.

Sumując wskazać należy, że żądanie pozwu nie było uzasadnione.

Po pierwsze, samo żądanie pozwu, wyliczone w oparciu o twierdzenie o obowiązywaniu między stronami kredytu złotowego z oprocentowaniem jak przy kredycie walutowym, jawi się jako nieuzasadnione a priori, bo nie można uznać, że postanowienia Aneksu nr (...) w zakresie oprocentowania, bez zapisów o przewalutowaniu, mogą kształtować wysokość zobowiązania powodów względem strony pozwanej, skoro takie a nie inne oprocentowanie jest immanentnie związane z walutą kredytu.

Po drugie, nie można uznać, że wskazane w pozwie zapisy Aneksu nr (...) stanowią klauzule niedozwolone. I tak kolejno, nie można przyjąć, że :

- zapisy art. 3 ust. 1 i ust. 2 Aneksu nr (...), dotyczące zmiany waluty i obliczenia wartości zobowiązania powodów w CHF na dzień podpisania tego Aneksu, nie były indywidualnie uzgadniane - skoro w Aneksie podano stan długu w złotówkach, kurs waluty i stan długu w CHF wg tego kursu, a powodowie mieli tego świadomość, a nawet sami sprawdzali kursy CHF i uznali, że zaproponowane przewalutowanie jest dla nich korzystne. W Aneksie tym podano kurs CHF z dnia podpisania aneksu, więc na ten kurs powodowie się godzili podpisując Aneks;

- zapis § 1 pkt.14 Części Ogólnej Umowy świadczy o stosowaniu klauzul niedozwolonych - skoro opisana tam tabela kursów (...) SA w chwili przewalutowania, w zakresie w jakim wyznaczała kurs na moment przewalutowania, była wprost zaakceptowana przez powodów, a w zakresie przeliczania późniejszych rat spłaty mogła być łatwo wyeliminowana przez powodów poprzez wybór opcji spłaty bezpośrednio w walucie kredytu;

- § 4 ust. 1 COU i § 4 ust. 2 COU, dotyczące wypłaty kredytu i przeliczania wypłaty w złotówkach wg kursu określonego przez stronę pozwaną są zapisami niedozwolonymi

- skoro pierwotnie powodowie zawarli umowę kredytu w złotówkach i w złotówkach im kredyt wypłacono, niczego nie przeliczając na CHF;

– § 22 ust. 2 pkt. 1 COU traktujący o tym, że w przypadku spłat z ROR pobrane środki w walucie polskiej są przeliczane na walutę kredytu wg kursu sprzedaży banku są abuzywne - skoro nie była to jedyna opcja spłaty kredytu. Wg § 22 ust. 2 powodowie mieli też możliwość spłaty w walucie kredytu, czym uniezależniliby się od kursów określanych przez stronę pozwaną. Analiza zapisu całego § 22 COU wyklucza przyjęcie, że interesy powodów zostały rażąco naruszone, skoro tylko od ich decyzji zależało, czy będą zależni od polityki kursowej banku, czy też nie;

- § 32 ust. 1 COU ma charakter abuzywny i w związku z tym żądanie pozwu jest zasadne - skoro przedmiotowe postanowienie umowne nie ma związku z żądaniem pozwu. Zapis ten stanowi, że niespłacenie części albo całości raty spłaty kredytu w terminie spowoduje, że należność z tytułu zaległej spłaty staje się zadłużeniem przeterminowanym i może zostać przez bank przeliczona na walutę polską przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz, obowiązującego w banku, wg aktualnej tabeli kursów. Tymczasem w pozwie brak jest nawet twierdzeń, że kiedykolwiek ten mechanizm względem powodów stosowano. Stąd nie można przyjąć, że przedmiotowy zapis ma jakiś związek z żądaniem pozwu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 2 pkt 6 i 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Sędzia Barbara Kursa Sędzia Liliana Kaltenbek Sędzia Zbigniew Zgud