Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 czerwca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Leszek Dąbek

Protokolant Beata Michalak

po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2022 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z wniosku J. F. (1)

z udziałem K. F. (F.)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni i uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 18 października 2018 r., sygn. akt I Ns 412/16

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie:

1.  w punkcie 1 o tyle, że oprócz wymienionych w nim przedmiotów majątkowych w skład majątku wspólnego uczestników postępo-wania dodatkowo wchodzą:

a)  samochód osobowy marki D. (...)/ (...) (...) o numerze rejestracyjnym (...), o numerze VIN (...), o wartości 2.900 zł,

b)  samochód osobowy marki V. (...) (...), o numerze rejestracyjnym (...), o numerze VIN (...), o wartości 7.700 zł,

c)  samochód osobowy marki O. (...) (...), o numerze VIN (...), o wartości 12.400 zł,

d)  samochód osobowy marki O. (...)’11,

rok produkcji 2012, o numerze VIN (...), o wartości 34.100 zł,

e)  samochód osobowy marki M. (...) (...),

rok produkcji 2005, o numerze VIN (...), o wartości 19.700 zł,

f)  samochód osobowy marki V. (...) (...) (...), o numerze VIN (...), o wartości 19.400 zł,

g)  samochód osobowy marki T. (...)

(...), o numerze VIN (...), o wartości 18.100 zł,

h)  samochód osobowy marki O. (...) (...)

(...), o numerze VIN (...), o wartości 17.300 zł;

2.  w punkcie 1a o tyle, że wartość wskazanego w nim samochodu wynosiła 30.300 zł (trzydzieści tysięcy trzysta złotych);

3.  w punkcie 2 w ten sposób, że ustalić, iż z majątku osobistego uczestniczki postępowania poczyniono nakłady na majątek wspólny uczestników postępowania w postaci : zakupu drzewa opałowego w kwocie 1.680,00 zł, opłat za internet w łącznej wysokości 800,00 zł, opłat za energię elektryczną w kwocie 455,00 zł oraz opłat za wodę w kwocie 133,85 zł – w łącznej wysokości 3.068,85 zł (trzy tysiące sześćdziesiąt osiem złotych osiemdziesiąt pięć groszy);

4.  w punkcie 3a o tyle, że oprócz samochodu przyznanego w tym punkcie uczestnikowi postępowania, dodatkowo przyznać mu równowartości samochodów wskazanych w punkcie „I1” niniejszego postanowienia;

5.  w punkcie 4 o tyle, że zasądzić od uczestnika postępowania K. F. na rzecz wnioskodawczyni J. F. (1) z tytułu dopłaty oraz rozliczenia nakładów kwotę 9.629,42 zł (dziewięć tysięcy sześćset dwadzieścia dziewięć złotych czterdzieści dwa grosze), płatną do 30 września 2022 r. z ustawo-wymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w jej płatności;

6.  w punkcie 5 w ten sposób, że:

a)  oddalić wniosek wnioskodawczyni o zasądzenie na jej rzecz od uczestnika postępowania zwrotu kosztów postępowania,

b)  oddalić wniosek uczestnika postępowania o zasądzenie

na jego rzecz od wnioskodawczyni zwrotu kosztów postępowania;

II.  oddalić w pozostałej części apelację wnioskodawczyni;

III.  oddalić w pozostałej części apelację uczestnika postępowania;

IV.  oddalić wniosek wnioskodawczyni o zasądzenie na jej rzecz od uczestnika postępowania zwrotu kosztów postępowania odwoław-czego;

V.  oddalić wniosek uczestnika postępowania o zasądzenie na jego rzecz

od wnioskodawczyni zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Leszek Dąbek

Sygn. akt III Ca 930/20

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Gliwicach w postanowieniu z dnia 18 10 2019r. ustalił,
że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni J. F. (1) i uczestnika postępowania K. F. wchodzą: samochód marki V. (...), motorower F., jednostki rozrachunkowe zgromadzone na rachunku prowadzonym na rzecz J. F. (1) w (...) S.A. oraz środki zaewidencjowane na subkoncie prowadzonym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na rzecz wnioskodawczyni o wartości 9.974,20zł oraz oddalił wniosek o ustalenie nakładu z majątku osobistego wnioskodawczyni ma majątek osobisty uczestnika. Następnie dokonał podziału majątku i przyznał uczestnikowi postępowania samochód V. (...), a pozostałe przedmioty majątkowe zaliczone w poczet majątku wspólnego przyznał wnioskodawczyni oraz zasadził od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 88.807,62zł, płatną w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia i zastrzegł ustawowe odsetki za opóźnienie w przypadku braku płatności „we wskazanym terminie. Ponadto obciążył wnioskodawczynię i uczestnika kosztami postępowania w częściach równych, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Orzeczenie zaskarżyli: wnioskodawczyni i uczestnik postępowania.

Wnioskodawczyni J. F. (1) zaskarżyła postanowienie w części:

- ustalającej majątek wspólny uczestników postępowania (pkt 1 postanowienia),

w zakresie zaniechania ustalenia, iż w skład majątku wspólnego wchodzi wartość pojazdów mechanicznych posiadanych przez uczestnika według stanu na dzień 12 11 2013r.,

- oddalającej jej wniosek o rozliczenie nakładów z majątku osobistego wniosko-dawczyni ma majątek osobisty uczestnika,

- dokonujące podziału majątku wspólnego i zaniechania przyznania uczestnikowi wartości pojazdów mechanicznych posiadanych przez niego według stanu na dzień 12 11 2013r.,

- w części zasądzającej od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni spłaty, jako zaniżonej.

Wnosiła o zmianę zaskarżonego postanowienia w sposób wskazany w apelacji oraz za-sądzenie na jej rzecz od uczestnika postępowania zwrotu kosztów zastępstwa adwo-kackiego, według norma prawem przepisanych, bądź jego uchylenie i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Zarzucała, że istnieje wskazana w apelacji sprzeczność pomiędzy istotnymi ustaleniami Sądu Rejonowego a treścią zebranego w sprawie materiały dowodowego.

Ponadto zarzucano, że naruszono przy ferowaniu postanowienia regulacje:

- art. 325 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez nie rozstrzygnięcie o całości żądania wnioskodawczyni, tj. nie rozstrzygnięto o żądaniu wnioskodawczyni zaliczenia w poczet majątku wspólnego kwoty 146.000zł pochodzącej ze sprzedaży posiadanych przez uczestnika postępowania pojazdów mechanicznych oraz kwota 470.000zł stanowiąca wspólne oszczędności uczestników postępowania,

- art. 567 § 1 k.p.c. poprzez bezzasadne zaniechanie rozliczenia – pomimo złożenia stosownego wniosku nakładów poczynionych przez wnioskodawczynię na nierucho-mość, która przy dokonaniu częściowego podziału przypadła uczestnikowi ma własność.

Uczestnik postępowania K. F. zaskarżył postanowienie w części orzekającej o spłacie, który wnosił o jego zmianę „w ten sposób, że uczestnik postępo-wania jest zobowiązany do spłaty na rzecz wnioskodawczyni kwoty 22.961,84zł w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, bądź jego uchylenie i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania

Zarzucał, że przy ferowaniu postanowienia naruszono prawo procesowe, regulację

art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodne oceny dowodów, a w konse-kwencji tego dokonanie błędnych ustaleń faktycznych mających istotne znaczenie

dla rozstrzygnięcia sprawy i uznanie, że:

- uczestnik jest zobowiązany do spłaty na rzecz wnioskodawczyni kwoty 88.807,62zł, która nie odpowiada rzeczywistemu majątkowi podlegającemu podziałowi,

- wartość majątku podlegającego podziałowi wynosi 192.523,68zł, podczas gdy wartość ta opiewa na kwotę 45.923,68zł,

- wnioskodawczyni nie jest zobowiązana do rozliczenia z tytułu środków zgromadzonych na rachunkach OFE i ZUS na rzecz uczestnika, pomimo, że w świetle ustalonych spłat , a także znacznego majątku, który przypadł wnioskodawczyni jawi się to jako jawne jej faworyzowanie i jest nieproporcjonalne, a także krzywdzące dla niego,

- wartość towaru (pojazdów oferowanych do sprzedaży przez uczestnika) opiewa

na kwotę 146.600zł, podczas, gdy uczestnik przedłożył stosowne dokumenty w celu wykazania, iż wartość ta jest o wiele niższa, a nadto nie dokonanie przez Są odliczeń

z tytułu zakupu tych pojazdów, a w konsekwencji tego znaczne zawyżenie wartości pojazdów.

Sąd Okręgowy w Gliwicach postanowieniem z dnia 5 09 2019r. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania.

Orzeczenie zaskarżyła wnioskodawczyni J. F. (1) , która wniosła

o jego uchylenie i przekazanie sprawy tut. Sadowi do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym, pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego.

Zarzuciła naruszenie przepisów prawa procesowego wskazanych w treści zażalenia do Sądu Najwyższego.

Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 12 03 2020r. uchylił zaskarżone postanowienie tut. Sadu i pozostawił rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

W uzasadnieniu podał, że wskazane przez tut. Sąd okoliczności w postaci sprzeczności pomiędzy zawartymi w postanowieniu z dnia 18 10 2018r. rozstrzygnięciami w przedmiocie ustalenia majątku wspólnego i wysokości spłaty zasądzonej od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni i braku ustaleń w przedmiocie przynależności do majątku wspólnego określonych składników (samochodów) i ich wartości nie dają podstaw do przyjęcia, że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy. Podał także, że Sąd Okręgowy jest władny dokonać kontroli prawidłowości ustalenia składników majątku wspólnego i ich wartości lub wskazania tej wartości oraz weryfikacji postanowienia Sadu Rejonowego w tym zakresie.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował wniosek, lecz częściowo wadliwie rozpoznał sprawę, co miało wpływ na poczynione przez ten Sąd ustalenia faktyczne, a w konsekwencji tego również na treść zaskarżonego orzeczenia.

Zwarte w części ustalającej zaskarżonego postanowienia ustalenia faktyczne składające się na podstawę mają podstawę w informacjach zawartych we wskazanych wiarygodnych źródłach dowodowych.

W wyniku przeprowadzonego przez Sąd odwoławczy postępowania dowodo-wego uzupełniono i zmieniono skonstruowaną przez Sąd Rejonowy podstawę faktyczną orzeczenia (na podstawie informacji zawartych w zeznaniach uczestnika postępowania

oraz w opinii biegłego ustalając dodatkowo, że w dniu ustania wspólności majątkowej małżeńskiej (12 11 2013r.) w posiadaniu uczestnika postępowania znajdowały się nabyte przez niego samochody osobowe wyszczególnione w sentencji uzasadnianego postanowienia (z dnia 24 06 2022r.), o podanych w niej wartościach (dowód: zeznania wnioskodawczyni J. F. (2), k. 600 – 602 akt; zeznania uczestnika postępowania K. F., k. 514 – 516, 605 – 606 akt, Opinia biegłego J. R. z dnia 28 01 2022r., k. 646 – 683 akt).

Ponadto w oparciu o dane zawarte we wskazanej powyżej opinii zmieniono ustalenia faktyczne dotyczące wartości samochodu marki V. (...) (...) o (...) (wskazanego w punkcie „1a” zaskarżonego postanowienia, ustalając, że posiada om wartość 30.300zł

Dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena zgromadzonego materiału dowodowego w kontekście żądania zaliczenia w poczet majątku wspólnego posiadanych przez uczestnika postępowania w chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej byłych małżonków F. środków pieniężnych jest wnikliwa i logiczna i co należy podkreślić izostała dodatkowo potwierdzona przez materiał zebrany w toku postępowania przed Sądem odwoławczym.

Z całokształtu zebranego w sprawie materiału wynika, co również jest bezsporne pomiędzy uczestnikami, że uczestnik postępowania K. F. prowadził działalność gospodarczą, w której ramach zajmował się sprowadzaniem z zagranicy

do Polski używanych samochodów, w tym także konkretnych marek samochodów

na zlecenie jego klientów.

Z tego powodu dysponował on środkami pieniężnymi, częściowo własnym,

a częściowo przekazanych mu przez klientów, które były przez niego przechowywane w dzbanku w domu uczestników postępowania.

Z uwagi na charakter prowadzonej przez uczestnika postępowania działalności gospodarczej były to różne kwoty i nie można także wykluczyć, że w pewnych odcinkach czasu były one przez niego całkowicie użyte na zakup samochodu, bądź też w jego dyspozycji znajdowały się środki pieniężne przekazane mu przez jego klientów na zakup samochodów za granicą.

W materiale sprawy brak jest jakichkolwiek wiarygodnych informacji pozwalających ustalić, czy w chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej posiadał on jakieś znaczące kwoty pieniężne, w jakiej wysokości i czy należały one do niego lub jego klientów.

W szczególności nie wynika, to z przywoływanego przez wnioskodawczynię faktu spłacenia jej w części przez uczestnika postępowania w dniu wydania przez Sąd Okręgowy w Gliwicach wyroku rozwodowego.

Pomiędzy jego wydaniem w dniu 6 07 2015r. a wcześniejszym zawarciem przez uczestników postępowania w dniu 12 11 2013r. umowy znoszącej łączący ich ustrój majątkowy małżeński upłynął bowiem znaczy okres (ponad półtora roku), w czasie którego kontynuował on przynoszącą zyski działalność gospodarczą, z w trakcie której był on w stanie zgromadzić znaczące środki finansowe.

Z tych też względów Sąd odwoławczy z powyższymi modyfikacjami przyjął

za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.).

Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena prawna ustalonego stanu faktycznego

w swym zasadniczym zarysie dotyczącym: składu majątku wspólnego i sposobu jego podziału ma oparcie w przywołanych regulacjach prawnych i jest prawidłowa, stąd też w tej części Sąd odwoławczy w całości ją podziela i przyjmuje za własną (art. 387 § 2 ¹ pkt 2 k.p.c.).

Zgodnie poczynionymi powyżej ustaleniami faktycznym w chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskie (ustała ona w dniu 12 11 2013r. w następstwie zawarcia w tym dniu przez byłych małżonków F. umowy ustanawiającej ustrój rozdzielności majątkowej) w posiadaniu uczestnik postępowania znajdowały się samochody wskazane w sentencji uzasadnianego postanowienia (z dnia 24 06 2022r.)

Zostały ona zakupione przez uczestnika postępowania w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, stąd też zgodnie z regulacją art. 31 § 1 zd. 1 k.r.o. wchodzą one w skład majątku wspólnego uczestników postępowania, co w tej części prowadziło do zmiany zaskarżonego postanowienia poprzez ich zaliczenie w poczet majątku wspólnego.

Dochodzone przez wnioskodawczynię nakłady w postaci : zakupu drzewa opałowego w kwocie 1.680zł, opłat za internet w łącznej wysokości 800zł, opłat za energię elektryczną w kwocie 455zł oraz opłat za wodę w kwocie 133,85zł zostały poczynione przez nią z jej środków finansowych na nieruchomość stanowiącą w tym czasie składnik majątku wspólnego.

Stanowią one zatem nakłady z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek wspólny uczestników postępowania.

Wbrew temu co przyjął Sąd Rejonowy wniosek o ich rozliczenie został prawidłowo zgłoszony przez wnioskodawczynię, stąd też z mocy regulacji art. 45 § 1 k.r.o. podlegają one rozliczeniu w niniejszym postępowaniu.

Zostały one poczynione w czasie kiedy uczestnik przebywał na terenie nieruchomości, w tym korzystał z pomieszczeń znajdujących w posadowionym na niej budynku oraz używał doprowadzonego do budynku internetu.

Z tej przyczyny z mocy przywołanej regulacji podlegały one rozliczeniu w niniejszym postępowaniu, co również w tej części prowadziło do zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Z mocy regulacji art. 43 § 1 k.r.o. wnioskodawczyni i uczestnik postępowania posiadają zgromadzonym przez nich majątku wspólnym udziały w ½ części.

Dokonując rozliczeń finansowych z tytułu podziału majątku wspólnego Sąd okręgowy podzielił ocenę Sądu Rejonowego, że z podanych przez niego powodów, uwzględnienie wartości przyznanych wnioskodawczyni jednostek rozrachunkowych

na rachunku prowadzonym na jej rzecz w (...) S.A. o wartości 10.949,48zł oraz środków zaewidencjonowanych na rzecz wnioskodawczyni na subkoncie prowadzonym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych

o wartości 9.974,20zł – jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i uznał,

że zasądzenie od niej na rzecz uczestnika postępowania połowy ich wartości narusza regulację art. 5 k.c.

W konsekwencji powyższego uczestnikowi postępowania przyznano przedmioty majątkowe o łącznej wartości 16.190zł i z tytułu ich rozliczenia powinien zapłacić on wnioskodawczyni kwotę 8.095zł, a z tytułu rozliczenia nakładów poczynionych

z majątku osobistego na majątek wspólny dodatkowo kwotę 1.534,42zł (3.068,85zł x ½ = 1.534,42zł).

Łącznie z obydwu tych tytułów powinien on zapłacić wnioskodawczyni kwotę 9.629,42zł (8.095zł + 1.534,42zł = 9.629,42zł) odraczając termin jej zapłaty do 30 09 2022r., w celu umożliwienia mu zgromadzenia na ten cel stosownych środków finansowych, co również w tej części prowadziło do zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Orzeczenie o kosztach postępowania zmieniono poprzez oddalenie wniosków skarżących o zasądzenie na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania, gdyż zgodnie

z utrwalonym poglądem judykatury w sprawach o podział majątku wspólnego zastosowanie ma regulacja art. 520 § 1 k.p.c. co oba wnioski czyniło bezzasadnymi.

Reasumując zaskarżone postanowienie jest w części wadliwe, a apelacje wnioskodawczyni i uczestnika postępowania uzasadniona, co w tym zakresie prowadziło do zmiany zaskarżonego orzeczenia w sposób wskazany w sentencji

przy zastosowaniu regulacji art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.,

a w pozostałej części obie apelacje jako bezzasadne oddalono w oparciu o regulację art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono przy zastosowaniu regulacji zawartej w art. 520 § 1 k.p.c., z tych samych przyczyn, które legły u podstaw zmiany orzeczenia o kosztach postępowania za pierwszą instancję.

SSO Leszek Dąbek