Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt II Ca 2413/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 stycznia 2022 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący Sędzia Grzegorz Buła

Protokolant: osobiście

po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2022 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa P. B.

przeciwko Towarzystwu (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w Wadowicach z dnia 23 czerwca 2021 roku, sygnatura akt I C 1082/20

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej Towarzystwa (...) z siedzibą w W. na rzecz powoda P. B. kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Grzegorz Buła

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 12 stycznia 2022 roku

Mając na uwadze, że niniejsza sprawa podlegała rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym i Sąd drugiej instancji nie przeprowadzał postępowania dowodowego, to stosownie do art. 505 13 § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku zostaje ograniczone jedynie do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy przyjął za własny stan faktyczny wynikający z okoliczności uznanych przez Sąd pierwszej instancji za niesporne, a także z dokonanych przez ten Sąd ustaleń.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

W niniejszej sprawie strona pozwana w swojej apelacji podniosła wyłącznie zarzuty naruszenia prawa materialnego. W ocenie Sądu Okręgowego nie były one jednak zasadne.

Odnosząc się do tych zarzutów wskazać należy, że zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, OSNC 2018/6/56 wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wyjaśnił, że jeżeli ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za celowe i ekonomicznie uzasadnione. W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty.

Przenosząc te ogólne uwagi na stan faktyczny istniejący w tej sprawie wskazać należy, że poszkodowany w wyniku zdarzenia, za skutki którego odpowiedzialność ponosi strona pozwana, wynajął samochód zastępczy wcześniej niż mógł zapoznać się z propozycją w tym samym przedmiocie przekazaną przez (...). Tak szybkie wynajęcie samochodu zastępczego (już w dniu zdarzenia wywołującego szkodę) było uzasadnione faktem, iż jego pojazd nie nadawał się do samodzielnej jazdy, a poszkodowanym samochód był konieczny z uwagi na miejsce zamieszkania oraz sytuację rodzinną. Już z tego powodu nie można zarzucić poszkodowanemu, iż zawierając umowę najmu samochodu zastępczego dokonał wyboru oferty droższej, działając świadomie w celu zwiększenia wysokości szkody. Zdaniem Sądu Okręgowego w takiej sytuacji nie można wymagać od poszkodowanego, który już dysponuje pojazdem zastępczym, aby dokonywał wypowiedzenia umowy najmu tego pojazdu. Podnieść należy, iż w przypadku przedmiotowej umowy najmu z dnia 19 grudnia 2018 roku, termin wypowiedzenia wynosił 7 dni (§13 pkt 1 umowy), a także iż w chwili zawierania tej umowy, jak również w momencie uzyskania przez poszkodowanego informacji od strony pozwanej o możliwości wynajęcia takiego pojazdu na innych warunkach, nie był mu znany czas przez jaki będzie zmuszony korzystać z samochodu zastępczego, w szczególności czas i wynik prowadzonego postępowania likwidacyjnego przez stronę pozwaną.

Nadto podnieść trzeba, że strona pozwana na żadnym etapie postępowania nie przedstawiła dowodów, na podstawie których Sąd władny byłby ustalić, że poszkodowanym przedstawiono ofertę wynajmu pojazdu zastępczego nie tylko po stawkach niższych od stosowanych przez podmiot, u którego wynajęli pojazd, ale na pozostałych warunkach umownych tożsamych lub korzystniejszych niż te które wynikały z umowy z dnia 19 grudnia 2018 roku. Brak wykazania tych okoliczności nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że warunki najmu pojazdu zastępczego oferowane przez podmiot współpracujący ze stroną pozwana w istocie były tożsame lub korzystniejsze niż te na jakich poszkodowani korzystali z wynajętego samodzielnie pojazdu zastępczego. Jak wskazał Sąd Najwyższy w powołanej wyżej uchwale dla oceny czy koszt wynajęcia samochodu zastępczego wykracza poza zakres odpowiedzialności gwarancyjnej zakładu ubezpieczeń wynikający z art.. 361 §1 k.c. w zw. z art. 363 §1 k.c. nie jest wystarczające porównanie marki i modelu pojazdów oraz cen ich wynajęcia, lecz konieczne jest porównanie istotnych warunków obu umów najmu. W tej sprawie w materiale dowodowym znalazła się umowa, na podstawie której poszkodowani wynajęli pojazd u powoda, natomiast strona pozwana nie przedłożyła w jakiejkolwiek postaci warunków umowy, której zawarcie proponowała. Nie ma więc w tej sprawie możliwości dokonania takiego porównania, a w konsekwencji stwierdzenia, iż koszt wynajmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanych w zakresie przekraczającym stawki przyjmowane za właściwe przez stronę pozwaną, nie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Zatem zarzut naruszenia wskazanych wyżej przepisów nie mógł być uznany za trafny i zasadny.

Z tych samych przyczyn nie można uznać za zasadne pozostałych zarzutów podniesionych w apelacji tj. art. 826 §1 k.c. w zw. z art. 16 ust.1 pkt 2 w zw. z art. 17 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tj. Dz.U. z 2021r. poz. 854 z późn. zm.- dalej określanej jako u.u.o.), a także naruszenia art. 354 §2 k.c. w zw. z art. 362 k.c. Zauważyć należy, iż przepis art. 826 §1 k.c. nie może mieć w ogóle zastosowania w tej sprawie, gdyż ani bezpośrednio poszkodowani zdarzeniem wywołującym szkodę, ani powód jako ich następca prawny, nie są i nie byli ubezpieczającymi w rozumieniu powyższego przepisu, a więc nie mógł ich obciążać jakikolwiek obowiązek, który ten przepis nakłada na ubezpieczającego jako stronę umowy zawieranej z zakładem ubezpieczeń. Z kolei z art. 17 u.u.o. wynika, że ciężar dowodowy wykazania okoliczności uzasadniających ograniczenie wysokości odszkodowania należnego poszkodowanym obciąża zakład ubezpieczeń. W ocenie Sądu Okręgowego z przyczyn wskazanych wcześniej nie można stwierdzić, że strona pozwana wykazała, że poszkodowani z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, nie dopełnili obowiązków wymienionych w art. 16 u.o.o., tj. zapobieżenia, w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody. Podnieść w tym miejscu dodatkowo trzeba, że poszkodowany nie ma obowiązku wynajęcia pojazdu zastępczego we wskazanej przez zakład ubezpieczeń wypożyczalni, a także za kwotę przez ten zakład wskazaną. Jeśli koszt wynajmu nie odbiega od cen rynkowych obowiązujących na rynku lokalnym, nie można stwierdzić, aby działanie poszkodowanego prowadziło do zwiększenia wysokości szkody. W tej sprawie strona pozwana nie wykazała, aby cena najmu pojazdu była wyższa niż rynkowa, a także aby wypożyczalnia wskazana przez ten zakład oferowała pojazd zastępczy na tych samych zasadach co firma, w której wynajął on swój pojazd.

Odnosząc się do zarzutu strony pozwanej polegającego na naruszeniu obowiązku minimalizacji szkody wynikającego z art. 354 § 2 k.c. należy zaznaczyć, że przytoczony artykuł powinien być stosowany w rozsądnych granicach, tak aby nie ograniczać poszkodowanego w realizacji przysługujących mu praw podmiotowych. W stanie faktycznym istniejącym w tej sprawie wierzyciel tj. poszkodowani wskutek zdarzenia drogowego z dnia 19 grudnia 2018 roku, w związku z tym zdarzeniem nagle i niespodziewanie utracili możliwość korzystania z samochodu, który był im niezbędny do codziennego życia. W tej sytuacji niezwłoczne wynajęcie pojazdu zastępczego u podmiotu, z usług którego korzystali transportując swój rozbity samochód, bez analizy warunków rynkowych i bez oczekiwania na ewentualną ofertę w tym przedmiocie zakładu ubezpieczeń, nie może być ocenione jako działanie podjęte z naruszeniem zasad współżycia społecznego oraz w sposób sprzeczny z celem społeczno-gospodarczym. Podobnie należy ocenić brak zmiany wynajętego samochodu na inny oferowany przez podmiot wskazany przez zakład ubezpieczeń. Skoro poszkodowani dysponowali już pojazdem zastępczym spełniającym ich oczekiwania i wynajętym na znanych warunkach (przy czym okres przez jaki będą zmuszeni z niego korzystać nie był im znany, gdyż był zależny w istocie wyłącznie od sprawności czynności podejmowanych przez stronę pozwaną), to wypowiedzenia dotychczasowej umowy w celu zawarcia innej umowy w tym samym przedmiocie, lecz której warunki nie zostały wykazane, także nie może być traktowane jako działanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Powyższe okoliczności doprowadziły do uznania, że Sąd pierwszej instancji nie naruszył art. 361 §1 k.c. w zw. z art. 363 §1 k.c., art. 826 § 1 k.c. w zw. z art. 16 ust.1 pkt 2 i art. 17 u.o.o., a także art. 354 §2 k.c. zw. z art. 362 k.c.

Mając na uwadze przedstawioną argumentację Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację strony pozwanej. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 §1 i §3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powoda, obliczone na podstawie §2 pkt 3 i § 10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U z 2015r. poz. 1804 z późn. zm.).

SSO Grzegorz Buła