Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 56/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia (...) r., sygn. akt (...).

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

W sprawie wniesione zostały dwie apelacje przez obrońcę, który reprezentował obu oskarżonych.

W apelacji dotyczącej oskarżonego W. M. obrońca podniósł następujące zarzuty:

1)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, a polegający na przyjęciu, że oskarżony dopuścił się popełnienia czynów opisanych w wyroku, w sytuacji gdy materiał dowodowy zgromadzony w toku postępowania nie daje podstaw do takich ustaleń,

2)  obrazę prawa materialnego, tj. art. 11 § 1 k.k. polegającą na przyjęciu, że zachowania oskarżonego stanowią samoistne czyny zabronione, podczas gdy są to czyny współukarane, a konkretnie chodzi o zachowania wyszczególnione w wyroku w punktach:

- 3 i 4,

- 11 i 12,

-19, 20, 21 i 22,

- 24 i 25,

- 31 i 32,

- 33 i 34,

- 35 i 36,

- 40 i 41,

- 42, 43 i 44,

- 46 i 47,

- 50 i 51,

- 55 i 56,

- 59 i 60,

- 61 i 62,

- 63 i 64,

- 65 i 66,

- 67, 68 i 69,

- 70 i 71,

- 72 i 73,

- 75 i 76,

- 79 i 80,

- 81 i 82,

- 83 i 84,

- 85 i 86,

- 87 i 88,

- 89 i 90,

- 94 i 95,

- 96, 97 i 98,

- 99 i 100,

- 103 i 104,

- 109 i 110,

- 112 i 113,

- 114 i 115,

- 116 i 117,

- 118 i 119,

- 120, 121 i 122,

- 124, 125 i 126,

- 127 i 128,

- 129 i 130,

- 131 i 132,

- 134 i 135,

- 136, 137 i 138,

- 139 i 140,

- 141, 142 i 143,

- 145 i 146,

- 147 i 148,

- 149 i 150,

- 153, 154 i 155,

- 156, 157 i 158,

- 159 i 160,

- 161 i 162,

- 165 i 166,

- 167 i 168,

- 169 i 170,

- 171 i 172;

3)  obrazę art. 624 § 1 k.p.k. poprzez niezwolnienie oskarżonego od kosztów sądowych, w sytuacji gdy ich uiszczenie będzie dla oskarżonego zbyt uciążliwe ze względu na sytuację rodzinną, majątkową oraz wysokość dochodów oskarżonego.

W apelacji dotyczącej oskarżonego K. M. (1) obrońca podniósł następujące zarzuty:

1)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, a polegający na przyjęciu, że oskarżony dopuścił się popełnienia czynów opisanych w wyroku, w sytuacji gdy materiał dowodowy zgromadzony w toku postępowania nie daje podstaw do takich ustaleń,

2)  obrazę prawa materialnego, tj. art. 11 § 1 k.k. polegającą na przyjęciu, że zachowania oskarżonego stanowią samoistne czyny zabronione, podczas gdy są to czyny współukarane, a konkretnie chodzi o zachowania wyszczególnione w wyroku w punktach:

- 184, 185 i 186,

- 189 i 190,

- 191 i 192,

- 193 i 194,

- 197 i 198,

- 199 i 200,

- 201 i 202,

- 206 i 207,

- 208 i 209,

- 215 i 216,

- 217 i 218,

- 219 i 220,

- 221 i 222,

- 223 i 224,

- 225 i 226,

- 227 i 228,

- 229 i 230,

- 232 i 233,

- 234 i 235,

- 237 i 238,

- 239 i 240,

- 241 i 242,

- 243, 244 i 245,

- 247 i 248,

- 251 i 252,

- 253 i 254,

- 265 i 266,

- 275 i 276,

- 277 i 278;

3)  obrazę art. 624 § 1 k.p.k. poprzez niezwolnienie oskarżonego od kosztów sądowych, w sytuacji gdy ich uiszczenie będzie dla oskarżonego zbyt uciążliwe ze względu na sytuację rodzinną, majątkową oraz wysokość dochodów oskarżonego.

W piśmie z dnia (...) r. złożonym już znacząco po terminie do wniesienia apelacji obrońca „uzupełniła apelację” o zarzut rażącej niewspółmierności kary w zakresie pkt V i VII zaskarżonego wyroku – dotyczących W. M. oraz w zakresie pkt XVI dotyczącego K. M. (1). Sprecyzowała również wniosek odnoszący się do zarzutu obrazy art. 11 § 1 k.k. i wniosła o umorzenie postępowania co do czynów współukaranych na podstawie art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty podniesione w apelacjach obrońcy oskarżonych (obaj oskarżeni mają tego samego obrońcę) nie zasługiwały na uwzględnienie. Z uwagi na to, że zarzuty te ściśle się ze sobą wiążą, gdyż opierają się na tych samych rzekomych uchybienia i są de facto tożsame, a wręcz identyczne, zostaną one omówione łącznie.

Po pierwsze, całkowicie chybione są podniesione w apelacjach obrońcy oskarżonych zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych. Pomijając część dotycząca skazania W. M. za przestępstwo z art. 258 § 1 i 3 k.k., a K. M. (1) za przestępstwo z art. 258 § 1 k.k., do której Sąd Apelacyjny odniesie się w dalszej kolejności, w pozostałym zakresie analizowane zarzuty są nie tylko ujęte w sposób ogólnikowy, ale przede wszystkim uzasadnione w taki sposób, iż trudno dociec w czym konkretnie obrońca dostrzega przyczynę błędnych ustaleń, czy to polegających na błędach dowolności, czy też na błędach braku, ponieważ taką postać może przybrać podstawa odwoławcza ujęta w art. 438 pkt 3 k.p.k. Uzasadnienie tych zarzutów sprowadza się bowiem do prostych zaprzeczeń wyrażonych w sposób następujący:

- „Ustalenie, iż oskarżony miał świadomość, że nabyty przez niego pojazd pochodzi z przestępstwa kradzieży z włamaniem jest dowolne i nie ma oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym.”;

- „Oskarżony nie dokonywał przerabiania znaków identyfikacyjnych pojazdów – nie posiadał on niezbędnej wiedzy i umiejętności ku temu, nie polecał on też wykonania takich działań innym osobom.”;

- „Oskarżony nie dopuszczał się oszustw na szkodę kupujących pojazdy. Sprzedażą samochodów zajmował się komis samochodowy. Oskarżony nie wydawał poleceń dokonania oszustwa.”;

- „Oskarżony nie polecał osobom trzecim dokonania kradzieży z włamaniem pojazdów opisanych we wskazanych czynach. Brak dowodów potwierdzających takie ustalenia.”;

- „Oskarżony nie podżegał do dokonania przestępstwa z art. 271 § 1 i 3 k.k. Brak dowodów potwierdzających takie ustalenia. Nadto, faktura nie poświadcza niczego w rozumieniu art. 271 k.k., zatem nie może być przedmiotem popełnienia przestępstwa.”;

- „Oskarżony nie dokonał kradzieży z włamaniem pojazdów opisanych we wskazanych czynach. Brak dowodów potwierdzających takie dane.”;

- „Oskarżony nie popełnił czynów opisanych we wskazanych punktach. Brak dowodów potwierdzających takie ustalenia”.

Stwierdzenia te są poprzedzone przytoczeniem numerów poszczególnych punktów z części wstępnej zaskarżonego wyroku, którymi oznaczone są kolejne czyny zarzucone oskarżonym.

Wyżej zaprezentowano całokształt wywodów obrońcy zawartych w uzasadnieniach wniesionych apelacji, które mają wykazywać słuszność podniesionych zarzutów błędu w ustaleniach faktycznych. Już na pierwszy rzut oka zauważyć można, że w rzeczywistości obrońca poprzestał na autorytatywnych stwierdzeniach polegających na „jednozdaniowych” zaprzeczeniach, które nawet w najmniejszym zakresie nie tłumaczą istoty podniesionych zarzutów. Nie wiadomo de facto w czym konkretnie obrońca dopatruje się błędnych ustaleń faktycznych. Utrudnia to w praktyce poddanie takiego zarzutu szczegółowej ocenie pod względem trafności uzasadniającego go wywodu. Oczywiście takie ogólnikowe ujęcie zarzutu nie uniemożliwia dokonania rzetelnej kontroli odwoławczej, Sąd Apelacyjny dysponuje bowiem ujawnionymi na rozprawie dowodami i uzasadnieniem wyroku sporządzonym przez Sądu I instancji, które podlegają analizie, ale formułując zarzuty i ich uzasadnienie w opisany wyżej sposób skarżący musi się liczyć z tym, że odnosząca się do nich argumentacja Sąd II instancji będzie dostosowana poziomem „szczegółowości”. Nie jest to rzecz jasna wynikiem pobieżnego badania sprawy, lecz po prostu skutek tego, że Sąd Apelacyjny (poza pewnymi niedociągnięciami dotyczącymi dat popełnienia czynów), po uważnej analizie zgromadzonych dowodów i ich ocenie zaprezentowanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie dostrzegł niejako „z urzędy”, aby Sąd Okręgowy popełnił jakiekolwiek błędy w ustaleniach faktycznych w zakresie odnoszącym się do sprawstwa oskarżonych, a wręcz przeciwnie, stwierdził, że ustalenia te są prawidłowe, ponieważ mają pełne oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym. Obrońca nie naprowadził zaś jakiegokolwiek szerszego wywodu, w którym którekolwiek z ustaleń Sądu I instancji byłoby podważane, z powołaniem się na jakikolwiek logiczny wywód, co skłaniałoby i zarazem zmuszało Sąd Apelacyjny do przedstawienia szczegółowego odniesienia się do zaprezentowanego stanowiska. Jest to wynikiem bardzo pobieżnego ujęcia omawianych zarzutów i ich motywów. W tej sytuacji, Sąd Apelacyjny uznaje za w pełni wystarczające odwołanie się do bardzo obszernego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, w którym poddano wnikliwej ocenie wszystkie zgromadzone dowody i na ich podstawie poczyniono prawidłowe ustalenia faktyczne. Sąd Okręgowy bardzo precyzyjnie wskazał jakim dowodom dał wiarę, a jakim tej wiary odmówił i dlaczego. Dokonana ocena mieści się w granicach swobody określonej w art. 7 k.p.k., ponieważ jest zgodna z zasadami prawidłowego rozumowania doświadczenia życiowego i wiedzy. Nadto Sąd I instancji jasno wskazał, które dowody były podstawą poczynienia określonych ustaleń faktycznych w zakresie sprawstwa oskarżonych, co obrońca stara się zakwestionować li tylko poprzez autorytatywne zaprzeczenia, pozbawione jakiegokolwiek rzeczowego uzasadnienia. Przypomnieć też wypada, że błąd w ustaleniach faktycznych, jak już to zaznaczono wyżej, może mieć dwie postacie, tj. błędu „braku” albo błędu „dowolności”. W obu przypadkach uchybienie to dotyczy sytuacji, gdy prawidłowo ujawniono dowody stanowiące podstawę orzeczenia, a także dokonano ich prawidłowej oceny. Oznacza to, że sąd, ustalając stan faktyczny, wziął pod uwagę wszystkie dowody ujawnione na rozprawie (art. 410 k.p.k.), a także prawidłowo je ocenił (7 k.p.k.). Natomiast ustalając stan faktyczny na podstawie tych dowodów, sąd pominął wynikające z nich fakty istotne w sprawie albo ustalił fakty, które wcale z danego dowodu nie wynikają lub wynikają, ale zostały zniekształcone (przeinaczone). W pierwszym przypadku chodzi o błąd „braku”, który polega na nieustaleniu określonego fakty wynikającego z danego dowodu. W drugim przypadku chodzi o błąd „dowolności”, który ma miejsce wówczas, gdy w ustaleniach faktycznych został wskazany fakt , lecz nie wynika on z przywołanego na jego poparcie dowodu. Podnosząc zatem zarzut błędu w ustaleniach faktycznych obrońca w rzeczywistości zaakceptował dokonaną przez Sąd I instancji ocenę dowodów i nie dopatrzył się błędów na etapie ich gromadzenia. Niemniej, co już kilkakrotnie podkreślano, poprzestając na samych ogólnikach nie wykazał, aby Sąd Okręgowy ustalił fakt, który z danego dowodu (dowodów) nie wynikał (błąd „dowolności”) albo zaniechał ustalenia faktu, który z danego dowodu (dowodów) wynikał (błąd „braku”).

W tym miejscu wypada jedynie podkreślić, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia wymogi przewidziane przez art. 424 k.p.k. Odtwarza proces myślowy, który doprowadził Sąd Okręgowy do rozstrzygnięcia i stąd umożliwia przeprowadzenie kontroli instancyjnej.

Podsumowując dotychczas poczynione rozważania, stwierdzić trzeba, że wskutek przeprowadzonej kontroli instancyjnej Sąd Apelacyjny stanął na stanowisku, że – wbrew twierdzeniom apelującego obrońcy oskarżonych - przyjęta przez Sąd Okręgowy wersja wydarzeń znajduje odzwierciedlenie w prawidłowo zgromadzonym i należycie ocenionym materiale dowodowym.

Powyższą konstatację odnieść też trzeba do ustaleń Sądu Okręgowego dotyczących przypisanego W. M. przestępstwa z art. 258 § 1 i 3 k.k. oraz przypisanego K. M. (1) przestępstwa z art. 258 § 1 k.k. Także i w tym przypadku Sąd Okręgowy precyzyjnie wskazał, jakie dowody stały się podstawą do ustalenia faktów wskazujących na wyczerpanie przez oskarżonych znamion wymienionych przestępstw. Ustalenia te poprzedził zaś pełną, logiczną, wnikliwą i co za tym idzie przekonującą oceną dowodów.

Jeżeli chodzi o W. M. to na kierowanie przez niego zorganizowana grupą przestępcą wskazują jednoznacznie wyjaśnienia i zeznania K. M. (2), A. F. i F. W.. Z ich relacji wprost wynika, że oskarżony:

- organizował kradzieże samochodów osobowych we F. i N. oraz fałszowanie znaków identyfikacyjnych tych pojazdów, a następnie ich sprzedaż w P.,

- instruował uczestniczące w grupie osoby, w tym K. M. (2), A. F. i F. W., w jaki sposób należy dokonywać kradzieży samochodów i zmiany znaków identyfikacyjnych, a co polegało na organizowaniu „szkoleń”, „instruktaży”,

- przekazywał na bieżąco instrukcje, wskazówki i informacje umożliwiające dokonanie konkretnych kradzieży i zmian numerów identyfikacyjnych,

- dostarczał niezbędne narzędzia, a mianowicie komputery, moduły sterujące silnikami, kody do kart kluczy, które umożliwiały przełamanie zabezpieczeń pojazdów,

- dostarczał przedmioty niezbędne do zmiany numerów VIN i tablic rejestracyjnych,

- organizował przerzut samochodów do P.,

- przekazywał polecenia kradzieży szczegółowo określonych pojazdów, które odpowiadały wcześniej nabytym i zarazem „rozbitym” samochodom,

- wypłacał wynagrodzenie członkom grupy za dokonanie poszczególnych kradzieży samochodów.

Relacje K. M. (2), A. F. i F. W. jednoznacznie też wskazują na udział w zorganizowanej grupie przestępczej K. M. (1), który w pełni zdawał sobie sprawę ze struktury, jaką ona posiada i celów, jakie jej przyświecają. Wiedział, że to jego bracia - początkowo W. M., a później Z. M. – z którymi pozostawał bardzo blisko, kierują dokonywanymi na szeroką skalę, przez wiele osób, w sposób skoordynowany, na terenie Niemiec i F., kradzieżami samochodów, fałszowaniem znaków identyfikacyjnych tych pojazdów i następnie ich sprzedażą w P.. Sam brał udział w kradzieżach szeregu samochodów, które dostarczał, do miejsc, gdzie je przechowywano do czasu sfałszowania znaków identyfikacyjnych i przewiezienia do P.. Uczestniczył również w samej zmianie numerów i oszustwach związanych ze sprzedażą pojazdów. Bardzo często towarzyszył braciom, którzy kierowali grupą przestępczą. Miał pełną świadomość ich i swojej roli w grupie. Uczestniczył w prowadzonych „instruktażach” i niekiedy przekazywał polecenia kierujących grupą innym jej członkom.

Wbrew sugestiom obrońcy, omawiana grupa miała wręcz typowe, „książkowe” cechy zorganizowanej grupy przestępczej. Odznaczała się bowiem trwałą strukturą pionową o wyraźnie wyodrębnionym kierownictwie (początkowo W. M., a później Z. M.), które organizowało i koordynowało popełniane przestępstwa oraz wydawało stosowne polecenia innych członkom grupy, którzy sytuowali się niżej w hierarchii. W. M. „szkolił” członków grupy, instruując ich w jaki sposób należy popełniać przestępstwa kradzieży samochodów, czy też podrobienia znaków identyfikacyjnych. Dostarczał im specjalistyczny sprzęt. Pozostali członkowie grupy, w tym K. M. (1) mieli pełną świadomość zorganizowanego charakteru grupy i roli, jaką w niej odgrywają. Wykonywali zadania im zlecone i otrzymywali za to wynagrodzenie. Przestępstwa były popełniane na szeroką skalę, „profesjonalnie” zorganizowane i skoordynowane – z zachowaniem wypracowanego schematu, tj. kradzież pojazdu, podrobienie znaków identyfikacyjnych („legalizacja”), przewiezienie do P. i sprzedaż (poprzez wprowadzenie w błąd nabywających). Cały proceder był szczegółowo przemyślany, przygotowany i wykonany. Działanie grupy obejmowało terytorium trzech państw, co wiązało się z zapewnieniem członkom grupy mieszkań, wyszukaniem miejsc przechowywania pojazdów i zorganizowaniem „przerzutu” samochodów do P..

Tak opisana struktura i działalność z pewnością wyczerpuje znamiona przypisanych oskarżonym przestępstw. Sugestie obrońcy, że grupa nie posiadała struktury, nie funkcjonował w niej podział zadań, a poszczególne osoby (wskazane w treści wyroku) nie wykonywały zadań na jej rzecz, lecz ad hoc, w nieregularnych odstępach czasu, podejmowały zachowania o charakterze przestępczym, są po prostu oderwane od realiów dowodowych sprawy.

Zdaniem obrońcy osobą, która faktycznie kierowała działalnością zorganizowanej grypy przestępczej był K. M. (2). Problem w tym, że w niniejszym postępowaniu K. M. (2) nie występował w roli oskarżonego i nie oceniano jego roli w grupie pod kątem kwalifikacji prawnej. Niemniej, jego obszerne relacje pozwoliły m.in. na ustalenie roli W. M. i K. M. (1), co znalazło odzwierciedlenie w kwalifikacjach prawnych przyjętych w zaskarżonym wyroku, które zostały należycie umotywowane.

Nadto Sąd Okręgowy słusznie dał wiarę relacjom K. M. (2) (najprawdopodobniej mylnie określonego w apelacji mianem (...), gdyż w spawie występowały osoby o tym nazwisku, ale o innych imionach i ich zeznania miały inne zgoła znaczenie), ponieważ znajdują one potwierdzenie w wyjaśnieniach i zeznaniach A. F. i F. W.. Korespondują także z relacjami D. B., L. H., Z. W. oraz materiałem w postaci utrwalonych rozmów telefonicznych, bilingów, opinii biegłych z zakresu mechanoskopii, techniki pojazdowej, protokołów przeszukań i przedmiotów zabezpieczonych w toku eksperymentów procesowych, jak też w zeznaniach pokrzywdzonych, którzy kupowali pochodzące z kradzieży samochody. Właśnie te dowody, które wzajemnie uzupełniają się i tworzą logiczną całość były podstawą odmówienia wiary wyjaśnieniom oskarżonych oraz niektórym świadkom, szczegółowo wymienionym w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Z uwagi na to, że w uzasadnieniu apelacji dotyczącej oskarżonego W. M. obrońca stwierdził, że faktura nie może być przedmiotem przestępstwa z art. 271 k.k., niezbędne jest odniesienie się do tej kwestii, choć skarżący w żaden sposób nie umotywował swojego stanowiska. Otóż, prawdą jest, że zarówno we wcześniejszym orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i w doktrynie prezentowano stanowisko, iż wystawienie nierzetelnej faktury należy traktować jako czyn wyczerpujący znamiona przestępstwa skarbowego z art. 62 § 2 k.k.s, albowiem wskutek zastosowania zasad wyłączania wielości ocen, stanowi on lex specialis w stosunku do tożsamego czynu wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 271 § 1 k.k., co eliminuje możliwość zastosowania znanej m.in. prawu karnemu skarbowemu instytucji idealnego zbiegu czynów zabronionych (zob. np. wyrok SN z dnia 18 kwietnia 2012 r., IV KK 20/12; postanowienie SN z dnia 23 listopada 2006 r., IV KK 321/06, R-OSNKW 2006, poz. 2251 i uchwała SN z dnia 30 września 2003 r., I IZP 16/03, OSNKW 2003 r., Nr 9-10, poz. 77). W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 roku (I KZP 19/12, R-OSNKW 2013, poz. 13) przyjęto jednak, że reguły wyłączania wielości ocen mają zastosowanie jedynie w wypadku zbiegu przepisów ustawy, natomiast nie stosuje się ich w razie idealnego zbiegu czynów zabronionych, o którym mowa w art. 8 § 1 k.k.s, co w konsekwencji oznacza, że wykluczone jest, aby przepis Kodeksu karnego skarbowego mógł wyprzeć na zasadzie specjalności lub konsumpcji przepis Kodeksu karnego albo odwrotnie. Pogląd ten zyskał powszechną akceptację w orzecznictwie (zob. postanowienie SN z dnia 5 grudnia 2017 r., III KK 256/17, L.; postanowienie SN z dnia 18 kwietnia 2019 r., II KK 82/19, L.; wyrok SA w Warszawie z dnia 14 października 2019 r., II AKa 404/18, L., wyrok SA w Katowicach z dnia 6 kwietnia 2018 r., II AKa 1/18, L. i postanowienie SN z dnia 24 stycznia 2013 r., I KZP 21/12, R- OSNKW 2013, poz. 14). W rezultacie, jeżeli ten sam czyn będący przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa lub wykroczenia określonego w przepisach karnych innej ustawy, stosuje się każdy z tych przepisów (art. 8 § 1 KKS). W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy nie zastosował zbiegu idealnego z art. 8 § 1 k.k.s. i nie skazał oskarżonego za czyn z art. 62 § 2 k.k.s, a przy braku apelacji na jego niekorzyść czynienie przez Sąd Apelacyjny jakichkolwiek rozważań w tym kierunku byłoby postąpieniem naruszającym zakaz reformationis in peisu wynikający z art. 434 § 1 k.p.k.

Na marginesie można jedynie zauważyć, że ani w piśmiennictwie, ani w orzecznictwie nie ma aktualnie żadnych wątpliwości, że faktura jest dokumentem, który może być przedmiotem zarówno przestępstwa z art. 271 k.k., jak i z art. 62 k.k.s.

Po drugie, w realiach analizowanej sprawy zarzut obrazy art. 11 § 1 k.k. również nie mógł być uwzględniony i to z różnych, niezależnych od siebie powodów, związanych ze zgoła odmienną argumentacją.

Przedmiotowy zarzut obrońca oparł na twierdzeniu, że szereg czynów przypisanych oskarżonym należało potraktować, jako współukarane. Odnośnie W. M., jak należy mniemać, skarżący dopatruje się instytucji współukarania w następujących układach:

- czyn z art. 279 § 1 k.k. jako główny, a współukarne czyny to przestępstwa wyczerpujące znamiona z art. 306 k.k., 18 § 2 k.k. w zw. z art. 271 § 1 i 3 k.k. oraz z art. 286 § 1 k.k. (ilość sugerowanych czynów współkaranych zależy od konkretnego układu – niekiedy jest to tylko czyn z art. 306 k.k., niekiedy czyn z art. 306 k.k. i z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 271 § 1 i 3 k.k., a niekiedy obok tych dwóch również art. 286 § 1 k.k.),

- czyn z art. 286 § 1 k.k. jako główny, a współukarany czyn to przestępstwo z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 271 § 1 i 3 k.k., a niekiedy także przestępstwo z art. 306 k.k.

Z kolei odnośnie K. M. (1) skarżący dopatruje się instytucji współukarania z reguły w układzie: czyn z art. 279 § 1 k.k. jako główny, a przestępstwo z art. 306 k.k., jako współukarane, zaś tylko w dwóch przypadkach czynem współukaranym ma być również przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.

Dla wyczyszczenia przedpola, przed przejściem do rozważań dotyczących istoty zarzutu, zauważyć należy, że w punkcie III zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., z uwagi na przedawnienie karalności, umorzył postępowanie karne przeciwko W. M. o szereg czynów (łącznie dwudziestu dziewięciu!) kwalifikowanych z art. 306 k.k., czy też 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. Z kolei w punkcie XVII, na tej samej podstawie prawnej, umorzył postępowanie karne przeciwko K. M. (1) o szereg przestępstw (łącznie siedemnastu!) kwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i o jeden czyn z art. 306 k.k. W tych częściach wyrok nie został zaskarżony i uprawomocnił się w I instancji. Mimo to jednak obrońca domagał się procedowania co do tych zachowań i potraktowania ich, jako czynów współukaranych. Nadto, Sąd Apelacyjny, działając z urzędu, uchylił zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu W. M. w punktach VIII i X, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach: 88, 120, 126, 136, 141 i 156 – kwalifikowanych z art. 306 k.k. – oraz w punktach 135,140,146, 148, 150, 155, 160 i 162 – kwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. – i na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.k. postępowanie karne przeciwko wymienionemu oskarżonemu umorzył. Sąd Apelacyjny uchylił także zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu K. M. (1) w punkcie XXIII, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach: 233, 235, 238, 240, 242, 244 i 248, zakwalifikowanych art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i odnośnie tych czynów, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., postępowanie karne przeciwko niemu umorzył. Powody, które zdecydowały o takim postąpieniu Sądu Apelacyjnego zostaną omówione poniżej, ale w tym miejscu zaznaczyć trzeba, że podnoszony przez obrońcę problem współukarania czynów z art. 306 k.k., przy uwzględnieniu wskazanych decyzji o umorzeniu, dotyczy tylko:

1.  Czterech przypadków odnośnie W. M., a konkretnie czynów opisanych w części wstępnej wyroku w punktach 166, 168, 170 i 172 (punkty 2.52, 2.53, 2.54 i 2.55 zarzutu podniesionego w apelacji). Wprawdzie ostatecznie został on również skazany za przestępstwo z art. 306 k.k. opisane w punkcie 173 części wstępnej zaskarżonego wyroku, ale w tym zakresie obrońca nie podniósł zarzutu współukarnia, co jest w pełni zrozumiałe, gdyż czyn ten nie pozostaje w związku z jakimkolwiek czynem z art. 279 § 1 k.k., czy też z art. 286 § 1 k.k., który mógłby być potraktowany, jako główny.

2.  Pięciu przypadków odnośnie K. M. (1), przy czym co do tego oskarżonego w ogóle z sugerowanych przez obrońcę 29 przypadków współukarania pozostaje do rozważanie 7, z czego 5 jest związanych właśnie ze skazaniem z art. 306 k.k., konkretnie chodzi o czyny oznaczone w części wstępnej wyroku w punktach 152, 254, 256, 276 i 278 (punkty 2.25, 2.26, 2.27, 2.28 i 2.29 zarzutu podniesionego w apelacji), a dwa są związane ze skazaniem z art. 286 § 1 k.k. (punkty 2.1 i 2.23 zarzutu podniesionego w apelacji).

Przechodząc do analizy prawnej przedstawionego przez obrońcę problemu wypada zacząć od tego, że nie istnieją żadne sztywne i oczywiste zasady uznawania czynów za współukarane. Można jedynie opierać się na wskazówkach sformułowanych w orzecznictwie Sądu Najwyższego i w doktrynie – biorąc jednak pod uwagę i to, że w doktrynie bardzo często nie ma zgody co do faktu, czy konkretne typy przestępstw mogą zostać uznane za czynności współukarane. Konstrukcja czynów współukaranych ma charakter pozaustawowy, dlatego też przy określaniu warunków wymaganych do jej zastosowania, możliwych postaci oraz podstawy rozstrzygnięcia sądu w przypadku jej przyjęcia, niezbędne jest odwoływanie się do reguł wypracowanych w tym zakresie w doktrynie i orzecznictwie, a ocena musi być dokonywana nie w formie abstrakcyjnej, lecz z uwzględnieniem realiów konkretnej sprawy. W postanowieniu z dnia (...) r., w sprawie I KZP 5/03 (LEX nr 438164), Sąd Najwyższy trafnie stwierdził, że przy dokonywaniu analizy, czy w okolicznościach konkretnego wypadku powinno dojść do redukcji ocen prawnokarnych z zastosowaniem konstrukcji czynu współukaranego, należy mieć w polu rozważań następujące okoliczności:

a) integralne powiązanie czynu, za który sąd skazuje sprawcę i wymierza mu karę, z czynem, który uznany zostaje za przestępstwo współukarane;

b) porównanie stopnia społecznej szkodliwości obu czynów, przy czym nie może być uznane za współukarane przestępstwo, które przewyższa stopniem społecznej szkodliwości czyn, który stanowi podstawę skazania i wymierzenia kary lub gdy w istotny sposób wzmaga ono skutek wywołany przestępstwem głównym;

c) czy pomiędzy czynem głównym, a tym który ma być uznany za współukarany istnieje tożsamość rodzajowego dobra chronionego prawem oraz tożsamość pokrzywdzonego.

Prawdą jest, że Sąd Najwyższy, na gruncie wielu rozstrzyganych spraw, stwierdzał między innymi, że czyn sprawcy kradzieży mienia, czy też kradzieży z włamaniem, polegający na tym, że sprawca ten następnie mienie to sprzedaje, wprowadzając nabywcę w błąd, tylko co do tego, że jest właścicielem tego mienia w następstwie czego doprowadza nabywcę do takiego rozporządzenia mieniem, które - w wypadku ujawnienia kradzieży – może okazać się dla niego niekorzystne – nie stanowi odrębnego przestępstwa oszustwa. Sprzedaż w takich warunkach skradzionej rzeczy nie powinna być traktowana jako odrębne przestępstwo, lecz jako tzw. czyn następczy współukarany (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 lutego 2010 r., III KK 276/09, LEX nr 577201; z dnia 9 grudnia 2009 r. V KK 313/09, LEX nr 553743). Szczegół jednak tkwi w tym, że wprowadzenie w błąd ofiary musi w tej sytuacji ograniczyć się wyłącznie do zapewnienia przez sprawcę, iż jest właścicielem mienia. Wprowadzenie zarazem w błąd co do innych cech sprzedawanej rzeczy, np. co do jakości, wartości, czy innych jej istotnych cech lub elementów uniemożliwia zastosowania instytucji współukarania. Sprawca winien odpowiedzieć zarówno za kradzież, czy kradzież z włamaniem, jak i za oszustwo. To stanowisko Sądu Najwyższego łączy się z tzw. testem właściciela. Gdyby bowiem sam właściciel rzeczy sprzedając ją wprowadził nabywcę w błąd co do wymienionych przykładowo cech, a zatem ukrywając określone jej wady i doprowadził go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, to przecież odpowiedziałby za oszustwo. Dlaczego więc nie miałby w takiej sytuacji odpowiedzieć za to przestępstwo ktoś, kto sprzedawaną rzecz wcześniej ukradł. Z takim właśnie przypadkiem mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Otóż oskarżeni sprzedając samochody uzyskane w wyniku kradzieży z włamaniem, poza zapewnieniem o posiadaniu prawa własności, wprowadzali pokrzywdzonych w błąd co do prawdziwości numerów identyfikacyjnych pojazdów, a w niektórych wypadkach także co do innych elementów wyposażenia – zatajając przed nimi, że numery te zostały usunięte, wycięte wraz z częścią karoserii, a w ich miejsce zostały zamontowane części od innych pojazdów z ich numerami identyfikacyjnymi (odnieść to należy tę do innych elementów, jeżeli one występowały). W rzeczywistości samochód posiadał inną „tożsamość”. Przeprowadzając tzw. test właściciela niewątpliwie trzeba przyjąć, że właściciel pojazdu, który, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, dokonałby w nim zmiany numerów identyfikacyjnych (nadając mu nową „tożsamość’) i sprzedając go nabywcy zataiłby tę okoliczności, odpowiedziałby za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. W konsekwencji, oskarżeni winni odpowiedzieć tak za kradzież z włamaniem samochodów, jak i za późniejsze oszustwo przy ich sprzedaży, a o przyjęciu współukarania nie może być mowy. Z tej perspektywy mniejsze znaczenie ma już to, że w przypadku obu przestępstw występują zupełnie inni pokrzywdzeni. Nie sposób jednak pominąć i tego, że przecież oskarżeni sprzedając skradzione samochodu ukrywali siebie, jako stronę transakcji i czynili to „na inne osoby”.

Nadto, niezależnie od przedstawionej argumentacji, stanowisko Sądu Najwyższego, że czyn sprawcy kradzieży mienia, czy też kradzieży z włamaniem, polegający na tym, że sprawca ten następnie mienie to sprzedaje, wprowadzając nabywcę w błąd, tylko co do tego, że jest właścicielem tego mienia w następstwie czego doprowadza nabywcę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem jest czynem współukaranym winno w ogóle ulec zrewidowaniu. Podzielenie tego poglądu prowadziłoby do przyjęcia, że uzyskanie kwoty pieniężnej w zamian za przedmiot pochodzący z przestępstwa we wskazanym ujęciu nie pozwalałoby na orzeczenie przepadku korzyści majątkowej, stosownie do treści art. 45 § 1 k.k. Tymczasem w orzecznictwie prawidłowo uznaje się, że każda suma pieniężna uzyskana w wyniku przestępczej transakcji, choćby nie przyniosła sprawcy dochodu, stanowi korzyść majątkową w rozumieniu powołanego przepisu (por. postanowienie SN z dnia 26 sierpnia 2010 r., I KZP 12/10, OSNKW 2010, Nr 9, poz. 78). Stojąc na gruncie tego poglądu, uznać należy, że także samo wprowadzenie w błąd co do legalności pochodzenia rzeczy winno prowadzić do odpowiedzialności za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k., choćby sprawca rzecz tę wcześniej skradł. Nie można też pominąć tego, że skazanie i wymierzenie kary wyłącznie za inny czyn z punktu widzenia pokrzywdzonego oszustwem nie realizuje celów postępowania karnego, bowiem nie uwzględnia jego prawnie chronionych interesów (art. 2 § 1 pkt 3 k.p.k.). Choć przyjęcie konstrukcji współukarania nie uniemożliwia orzeczenia obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego czynem współukaranym (por. uchwała SN z dnia 15 września 1989 r., I KZP 26/99, OSNKW 1999, Nr 11-12, poz. 74)., ten ostatni jest wszak zainteresowany nie tylko uzyskaniem naprawienia poniesionej szkody, lecz także tym, aby oskarżony poniósł odpowiednią karę za popełniony czyn.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, także przestępstwo z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 271 § 1 i 3 k.k. nie może być potraktowane jako współukarane zarówno w relacji do kradzieży z włamaniem, jak i oszustwa – oczywiście odnosząc to do realiów badanej sprawy, co nie oznacza, że w innych okolicznościach nie mogłoby to być uzasadnione. Czyn ten jest bowiem zagrożony karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Jest to identyczne zagrożenie, jakie przewidziane jest za popełnienie przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. i też niewiele odbiega od zagrożenia wskazanego w art. 279 § 1 k.k., tj. od 1 roku do 10 lat pozbawienia wolności. Mimo, iż samo zagrożenie karą nie może być tu decydujące, to jednak również porównanie stopnia społecznej szkodliwości czynów nie pozwala przyjąć, że stopień ten w przypadku czynów z art. 271 § 1 i 3 k.k. istotnie różni się od stopnia społecznej szkodliwości kradzieży z włamaniem, czy oszustwa, a przynajmniej w takim zakresie, aby uzasadniało to przyjęcie współukarania. Nie można bowiem tracić z pola widzenia nie tylko tego, że czyny te godzą w zgoła różne dobra chronione prawem, ale też tego, jaki był ich modus operandi. Mianowicie, W. M. nabywał uszkodzone samochody, a następnie nakłaniał pracowników firm zajmujących się sprzedażą pojazdów, uprawnionych do wystawienia faktury, aby w fakturze poświadczyli nieprawdę poprzez wskazanie, że nabywcą były inne osoby. Choć miało to służyć m.in. sprzedaży nieuszkodzonych, a wcześniej skradzionych w wyniku włamań pojazdów, to jednak samo w sobie wiązało się z dużym ładunkiem społecznej szkodliwości, wyodrębniającym te czyny na tyle, że zastosowanie współukarania nie powinno mieć miejsca. Problem nie tylko w tym, że ta formuła doprowadziła do wyodrębnienia w ramach grupy przestępczej odrębnego niejako „działu” przestępczej działalności, ale też w tym, iż takie faktury na trwałe trafiały do obrotu i przez pryzmat tej okoliczności musi być oceniona skala zagrożenia analizowanych zachowań. Sprawia to, że pomiędzy porównywanymi czynami nie ma zasadniczych dysproporcji, które nakazywałyby uwzględnić stanowisko obrońcy.

Stosunkowo najbardziej kontrowersyjnym przypadkiem są zachowania kwalifikowane z art. 306 k.k., choć ostatecznie, uwagi na przedawnienie karalności znakomitej większości tych czynów, jest to problem wręcz marginalny. Sąd Apelacyjny odmawiając zastosowania instytucji współukarania miał na uwadze różne aspekty tego zagadnienia, które uwidaczniają się na tle indywidualnych, specyficznych okoliczności niniejszej sprawy. W rzeczywistości jednak argumentem, który zdecydował o decyzji Sądu Apelacyjnego było to, że za trafne przyjął stanowisko, iż jedynym prawidłowym działaniem w zakresie procesowych skutków przyjęcia konstrukcji czynu współukarenego jest czynność polegająca na uzupełnieniu opisu czynu głównego będącego podstawą skazania i wymiaru kary o znamiona czynu współukaranego, a nie uniewinnienie oskarżonego, czy też umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k. Tak więc w sytuacji uwzględnienia zarzutów obrońcy doszłoby do skazania za jeden czyn, ale w jego opisie znalazłyby się obok znamion czynu głównego, tj. kradzieży z włamaniem z art. 279 § 1 k.k., czy ewentualnie oszustwa z art. 286 § 1 k.k. także znamiona przestępstwa z art. 306 k.k., co również winno wpływać na oceną całej zawartości kryminogennej przestępnego zachowania oskarżonych. Takie jednak postąpienie, w realiach sprawy, naruszałoby zakaz reformationis in peius wynikający z art. 434 § 1 k.p.k. Apelacje wniósł jedynie obrońca. Prokurator nie zaskarżył wyroku Sąd I instancji. Sąd Okręgowy ustalił zaś, że zachowania wyczerpujące znamiona przestępstw z art. 306 k.k. są odrębnymi czynami, do których nie zastosował instytucji współukarania (umarzając co do większości z nich postępowanie!). Nabiera to bardzo istotnego znaczenia, gdy weźmie się pod uwagę to, że gdyby nie traktować tych czynów jako współukarane, to co do większości z nich w momencie orzekania przez Sąd Apelacyjny doszło do przedawnienia, co winno skutkować umorzeniem postępowania, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., do czego Sąd II instancji byłby zobligowany, gdyż ta ujemna przesłanka procesowa stanowi zarazem bezwzględną przyczynę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k., która musi być wzięta pod uwagę z urzędu, tj. niezależnie od zakresu zaskarżenia, podniesionych zarzutów i wpływu uchybienia na treść wyroku. Gdyby zaś Sąd Apelacyjny zastosował instytucję współukarania, to uzupełniłby opisy czynów głównych w sposób wcześniej opisany. Nie mógłby umorzyć postępowania co do czynów uznanych za współukarane, ponieważ termin przedawnienia wyznaczałby wówczas czyn główny, którego karalność jeszcze nie upłynęła (to samo dotyczyłoby ewentualnego przyjęcia kwalifikacji kumulatywnej) . W tej sytuacji Sąd Apelacyjny uznał, że korzystniejszym rozwiązaniem, z punktu widzenia treści art. 434 § 1 k.p.k., będzie dla oskarżonych umorzenie postępowania z uwagi na przedawnienie, i tak: - co do czternastu czynów z art. 306 k.k., za które W. M. został skazany przez Sąd Okręgowy i ostatecznie skazanie go za ciąg (art. 91 § 1 k.k.) czterech czynów kwalifikowanych z tego przepisu (jak już wspomniano, został on też skazany za taki czyn, jako jednostkowy, który opisano w punkcie 173 części wstępnej wyroku, ale nie mógł on pozostawać w stosunku współukarania z żadnym z zarzuconych oskarżonemu przestępstw i obrońca w tym zakresie nie podniósł zarzutu),

- co do siedmiu czynów z art. 306 k.k., za które K. M. (1) został skazany przez Sąd I instancji i ostatecznie skazanie go za ciąg (art. 91 § 1 k.k.) pięciu przestępstw kwalifikowanych z tego przepisu.

Przedstawiona „operacja” skutkowała obniżeniem kar za umniejszone liczbowo ciągi przestępstw odnośnie W. M. z kary 1 roku pozbawienia wolności do 4 miesięcy pozbawienia wolności, a odnośnie K. M. (1) z kary 1 roku pozbawienia wolności do 5 miesięcy pozbawienia wolności. Co jednak najważniejsze, dalszym skutkiem tej „operacji” było obniżenia kar łącznych pozbawienia wolności:

- W. M. z 8 lat pozbawienia wolności do 7 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności,

- K. M. (1) z 5 lat pozbawienia wolności do 4 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Idąc dalej, analizując, która z przedstawionych koncepcji będzie dla oskarżonych korzystna, Sąd Apelacyjny dokonał symulacji, jaki wyrok wydałby, gdyby zastosował instytucję współukarania i nie umarzał postępowania z uwagi na przedawnienie, lecz znamiona wszystkich czynów z art. 306 k.k. umieścił w przestępstwach głównych i doszedł do przekonania, że kary łączne pozbawienia wolności orzekłby w wyższym rozmiarze aniżeli wskazane powyżej, choć, co oczywiste, nie przekroczyłby rozmiaru kar łącznych ukształtowanych przez Sąd I instancji (to samo dotyczyłoby ewentualnego przyjęcia kwalifikacji kumulatywnej).

Na marginesie tylko można zaważyć, że kary orzeczone przez Sąd Apelacyjny za ciągi przestępstw z art. 306 k.k. praktycznie nie miały wpływu na rozmiar kar łącznych pozbawienia wolności. Pamiętać należy, że W. M. za inne przestępstwa wymierzono m.in. kary jednostkowe: 5 lat pozbawienia wolności, 4 lat pozbawienia wolności, 3 lat pozbawienia wolności, 2 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Z kolej K. M. (1) wymierzono m.in. kary jednostkowe: 4 lat pozbawienia wolności, 2 lat pozbawienia wolności, 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz czterokrotnie po 8 miesięcy pozbawienia wolności.

Po trzecie, nie zasługiwał też na uwzględnienie zarzut obrazy art. 624 § 1 k.p.k., który w żadnej z dwóch apelacji nie został przez obrońcę uzasadniony. W tej sytuacji można jedynie stwierdzić, że oskarżeni są w sile wieku i kierując się możliwościami zarobkowymi, jakie posiadają, związanymi z wykształceniem i sytuacją na rynku pracy, nie ma podstaw do ich zwolnienia od ponoszenia kosztów postępowania, a obrońca nie naprowadził jakichkolwiek okoliczności, które by się temu sprzeciwiały.

Reasumując, żaden z zarzutów podniesionych przez obrońcę nie zasługiwał na uwzględnienie. Nie podlegał zarazem rozpoznaniu zarzut rażącej niewspółmierności kary podniesiony w „piśmie uzupełniającym”. Pismo to zostało złożone znacząco po upływie terminu do wniesienia apelacji. Zarzut zaś nie został oparty na żadnej z sytuacji, w których sąd odwoławczy ma obowiązek wyjścia poza granice zaskarżenia i podniesione zarzuty (art. 435 k.p.k., art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k. i art. 455 k.p.k.). Kwestia współmierności kary i tak jednak będzie przedmiotem analizy Sądu Apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny z urzędu jednak dostrzegł potrzebę ingerencji w zaskarżony wyrok. Na pierwszy plan wysuwa się tu kwestia przedawnienia karalności szeregu czynów kwalifikowanych z art. 306 k.k. Chodzi o czyny przypisane w zaskarżonym wyroku:

- W. M. w punkcie VIII, a opisane w części wstępnej tego wyroku w punktach: 88, 120, 126, 136, 141 oraz 156,

- W. M. w punkcie X, a opisane w części wstępnej tego wyroku w punktach: 135, 140, 146, 148, 150, 155, 160 oraz 162,

- K. M. (1) w punkcie XXIII, a opisane w części wstępnej tego wyroku w punktach 233, 235, 238, 240, 242, 244 oraz 248.

Przedawnienie karalności tych czynów nastąpiło po wydaniu wyroku przez Sąd I instancji, a przed rozpoznaniem apelacji przez Sąd Apelacyjny.

Przestępstwo z art. 306 k.k. zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3. Karalność tego przestępstwa ustaje, zgodnie z art. 101 § 1 pkt 4 k.k. i przy uwzględnieniu treści art. 102 k.k., jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło 15 lat. Niemniej, w związku z zakażeniami (...)19 ustawodawca zdecydował się zaingerować w bieg terminów przedawnienia karalności czynów zabronionych. Niezbędne jest zatem uwzględnienie tych regulacji, przy czym, dla lepszej przejrzystości, z wyróżnieniem stanów prawnych obowiązujących w poszczególnych okresach.

I. Stan prawny obowiązujący od 31 marca 2020 r. do 15 maja 2020 r.

W dniu 31 marca 2020 r. weszła w życie ustawa z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568). Zaznaczyć jednocześnie należy, iż w tym dniu minął już okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego (trwający od 14 marca 2020 r. do 19 marca 2020 r.), a obowiązywał stan epidemii (od 20 marca 2020 r.).

Zgodnie z art. 15zzr ust. 6 tej ustawy, w okresie, o którym mowa w ust. 1 (tj. w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu (...)19), nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia. Przy stosowaniu powyższego przepisu, należy mieć na uwadze to, że brak jest przepisów przejściowych, regulujących stan prawny w okresie od 14 marca 2020 r. do 31 marca 2020 r. Omawiany przepis znajduje zatem zastosowanie jedynie w okresie od 31 marca 2020 r. do 15 maja 2020 r.

II. Stan prawny obowiązujący w okresie od 16 maja 2020 r. do 21 czerwca 2021 r.

Przepis art. 15zzr ust. 6 wyżej wskazanej ustawy został uchylony z dniem 16 maja 2020 r., na podstawie ustawy z 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 875).

Tak wiec od 16 maja 2020 r. do dnia 21 czerwca 2021 r., terminy przedawnienia karalności oraz wykonalności biegły, pomimo obowiązywania stanu epidemii.

III. Stan prawny obowiązujący od 22 czerwca 2021 r.

W dniu 22 czerwca 2021 r. weszła w życie ustawa z dnia 20 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1023), na podstawie której w ustawie z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842), wprowadzono przepis art. 15zzr ¹. Zgodnie ustępem 1 tego przepisu, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu (...)19, oraz w okresie 6 miesięcy po ich odwołaniu nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe. W myśl zaś ustępu 2, okresy, o których mowa w ust. 1, liczy się od 14 marca 2020 r. – w przypadku stanu zagrożenia epidemicznego oraz od 20 marca 2020 r. – w przypadku stanu epidemii.

Co istotne jednak, zgodnie z art. 7 cytowanej ustawy nowelizującej, do czynów popełnionych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy oraz kar orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy o przedawnieniu w brzmieniu nadanym tą ustawą, chyba że termin przedawnienia już upłynął.

Przepis art. 15zzr ¹ sięga więc aż do początku stanu zagrożenia epidemicznego, pomimo uprzedniego obowiązywania przepisu art. 15zzr ust. 6. To „cofnięcie w czasie” i wstrzymanie biegu przedawnienia karalności w oparciu o art. 15zzr ¹ znajdzie zastosowanie do tych wszystkich przestępstw, co do których w dniu wejścia jego w życie termin przedawnienia karalności jeszcze nie upłynął. Jeżeli zaś przede wejściem w życie tego przepisu, tj. do dnia 21 czerwca 2021 r., termin przedawnienia karalności już upłynął na poprzednich zasadach, z uwzględnieniem okresu wstrzymania biegu tegoż przedawnienia od(...) r., to wynikająca z niego reguła nie znajdzie zastosowania. Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w przypadku wymienionych wyżej przestępstw z art. 306 k.k., gdy uwzględni się czas ich popełnienia.

W przypadku niektórych z tych przestępstw Sąd Apelacyjny skorygował daty ich popełnienia. Wiązało się to z tym, że zarówno w akcie oskarżenia, jak i w zaskarżonym wyroku czas ich popełnienia został określony jako pewien okres „od do”. Nie wynikało to jednak z rozciągliwości działania w czasie oskarżonych, lecz li tylko z tego, że ze zgromadzonych dowodów nie było możliwe ustalenia konkretnego dnia, w którym dane przestępstwo zostało popełnione, tj. kiedy doszło do sfałszowania znaków identyfikacyjnych w pojeździe. Dało się jednak wskazać pewien przedział czasowy, w którym musiało to nastąpić (np. że miało to miejsce w przedziale czasowym liczonym od momentu dokonania kradzieży z włamaniem samochodu do dnia jego sprzedaży, gdzie znaki identyfikacyjne z pewnością już były sfałszowane). Taki charakter określenia czasu popełnienia przedmiotowych przestępstw rysuje się jako oczywisty nie tylko z uwagi na sposób jego językowego ujęcia, ale i w konfrontacji ze zgromadzonymi w sprawie dowodami. Uwzględniając zarazem problematykę przedawnienia karalności, Sąd Apelacyjny skorygował daty popełnienia tych przestępstw, zgodnie z zasadą określoną w art. 5 § 2 k.p.k. nakazującą rozstrzygać na korzyść oskarżonego wszelkie niedające się usunąć wątpliwości. W znakomitej większości przypadków nie miało to znaczenia dla przyjęcia przedawnienia karalności, ale w niektórych przypadkach było to rozstrzygające.

W efekcie Sąd Apelacyjny:

I.  Uchylił zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu W. M. w punkcie VIII, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach: 88 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 120 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 126 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 136 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 141 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r. oraz 156 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., zakwalifikowanych z art. 306 k.k. i odnośnie tych czynów, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., postępowanie karne przeciwko niemu umarzył i w tym zakresie kosztami procesu obciążył Skarb Państwa;

II.  Uchylił zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu W. M. w punkcie X, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach: 135, 140, 146, 148, 150, 155, 160 oraz 162, zakwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i odnośnie tych czynów, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., postępowanie karne przeciwko niemu umarzył i w tym zakresie kosztami procesu obciążył Skarb Państwa;

III.  Uchylił zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu K. M. (1) w punkcie XXIII, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach 233, 235, 238, 240, 242, 244 - ustalając, że czyn ten został popełniony w dniu (...) r. oraz 248, zakwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i odnośnie tych czynów, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., postępowanie karne przeciwko niemu umarzył i w tym zakresie kosztami procesu obciążył Skarb Państwa;

Następstwem tych rozstrzygnięć była zmiana zaskarżonego wyroku odnośnie oskarżonego W. M. w ten sposób, że Sąd Apelacyjny:

a)  spośród przestępstw przypisanych mu w punkcie VIII uznał go za winnego jedynie przestępstwa określonego w punkcie 173 części wstępnej tego wyroku, popełnionego w sposób tam opisany, tj. przestępstwa z art. 306 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 1 (jednego) miesiąca pozbawienia wolności,

b)  spośród przestępstw przypisanych mu w punkcie X uznał go za winnego czterech przestępstw określonych w punktach 166, 168, 170 oraz 172 części wstępnej tego wyroku, popełnionych w sposób tam opisany, ustalając, że zostały one popełnione w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu, zanim zapadł pierwszy wyrok, co do któregokolwiek z nich, a kwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i za to na podstawie art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierzył mu karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności.

Wymierzając wskazane kary W. M. Sąd Apelacyjny miał na uwadze to, że był on już uprzednio karany. Brak jest zarazem jakichkolwiek okoliczności łagodzących. Trzeba jednak zauważyć, że kara 1 miesiąca pozbawienia wolności jest najniższą karą przewidzianą za przestępstwo z art. 306 k.k. Natomiast za ciąg przestępstw przypisany oskarżonemu w punkcie X zaskarżonego wyroku Sąd I instancji wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności. W skład tego ciągu wchodziło 12 przestępstw. Można przyjąć, że niejako każdemu z przestępstw „przypisany był” jeden miesiąc pozbawienia wolności. Kierując się tą proporcją Sąd Apelacyjny orzekł karę 4 miesięcy pozbawienia wolności, skoro ostatecznie ustalił, że ciąg ten składa się z czterech przestępstw (co do pozostałych czynów umorzono postępowanie).

Także w przypadku K. M. (1), efektem umorzenia postępowania, co do niektórych czynów z uwagi na przedawnienie, była zmiana zaskarżonego wyroku. Polegała ona na tym, że Sąd Apelacyjny spośród przestępstw przypisanych mu w punkcie XXIII uznał go za winnego pięciu przestępstw określonych w punktach 252, 254, 266, 276 oraz 278 części wstępnej tego wyroku, popełnionych w sposób tam opisany, ustalając, że zostały one popełnione w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu, zanim zapadł pierwszy wyrok, co do któregokolwiek z nich, a kwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i za to na podstawie art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierzył mu karę 5 (pięciu) miesięcy pozbawienia wolności. Kształtując rozmiar tej kary Sąd Apelacyjny miał na uwadze uprzednią karalność oskarżonego oraz brak okoliczności łagodzących. I w tym przypadku warto zauważyć, że Sąd I instancji za ciąg przestępstw przypisany oskarżonemu w punkcie XXIII zaskarżonego wyroku wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności. W skład tego ciągu wchodziło 12 przestępstw. Można przyjąć, że niejako każdemu z przestępstw „przypisany był” jeden miesiąc pozbawienia wolności. Kierując się tą proporcją Sąd Apelacyjny orzekł karę 5 miesięcy pozbawienia wolności, skoro ostatecznie ustalił, że ciąg ten składa się z pięciu przestępstw (co do pozostałych czynów umorzono postępowanie).

Na podstawie art. 105 § 1 k.p.k., Sąd Apelacyjny sprostował oczywistą omyłkę pisarską w zaskarżonym wyroku w ten sposób, że w jego części wstępnej, odnośnie czynu zarzuconego W. M. w punkcie 11, w miejsce zapisu „tj. o przestępstwo z art. 279 § 1 k.k.” przyjąć zapis „tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.” Oczywistość tej omyłki wynika jednoznacznie z lektury akt. Opis tego czynu odpowiada znamiona oszustwa, a nie kradzieży z włamaniem. W akcie oskarżenia został on prawidłowo zakwalifikowany z art. 286 § 1 k.k. Sporządzając wyrok Sąd Okręgowy po postu dopuścił się omyłki w części wstępnej, ale już w części rozstrzygającej trafnie czyn ten ujął wśród ciągu przestępstw z art. 286 § 1 k.k.

W punkcie V zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy skazał W. M. za ciąg przestępstw z art. 279 § 1 k.k. Przyjął, że w skład tego ciągu wchodzi m.in. przestępstwo opisane w punkcie 5 części wstępnej zaskarżonego wyroku. Rzecz w tym, że opis tego czyny w żaden sposób nie oddaje znamion kradzieży z włamaniem, a jedynie kradzieży w typie podstawowym z art. 278 § 1 k.k. Przy braku apelacji na niekorzyść oskarżonego, z uwagi na treść art. 434 § 1 k.p.k., Sąd Apelacyjny nie był władny do uzupełnienia opisu tego czynu o brakujące znamię, ponieważ poczyniłby tym samym niekorzystne dla W. M. ustalenie faktyczne. W konsekwencji Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  z ciągu przestępstw przypisanego oskarżonemu w punkcie V wyeliminował czyn opisany w punkcie 5 części wstępnej tego wyroku oraz ustalił, że ciąg ten składał się z 17 przestępstw i jednocześnie obniżył orzeczoną za ten ciąg karę pozbawienia wolności do 2 (dwóch) lat i 8 (ośmiu miesięcy), jak też obniżył orzeczoną za ten ciąg karę grzywny do 180 (stu osiemdziesięciu) stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 100 (stu) złotych,

b)  przestępstwo przypisane oskarżonemu w punkcie V, a opisane w punkcie 5 części wstępnej tego wyroku, zakwalifikował z art. 278 § 1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności.

Dokonując tej zmiany Sąd Apelacyjny baczył, aby nie naruszyć zasady wynikającej z art. 434 § 1 k.k. Obniżył więc karę pozbawienia wolności wymierzoną W. M. za ciąg przestępstw o cztery miesiące i w takim też rozmiarze orzekł karę za „wyodrębnione” przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. Jest to zarazem kara bardzo zbliżona do dolnej granicy ustawowego zagrożenia.

Opisane ingerencje w zaskarżony wyrok skutkowały uchyleniem orzeczeń o karze łącznej pozbawienia wolności, co do obu oskarżonych i koniecznością wymierzenia nowych kar łącznych, przy czym w przypadku W. M. dotyczyło to również kary łącznej grzywny. Sąd Apelacyjny zatem zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

- na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 czerwca 2010 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., połaczył jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone wobec W. M. w punktach I, II, IV, V (obniżoną wyrokiem Sądu Apelacyjnego), VI, VII, IX i XI zaskarżonego wyroku oraz orzeczone w punktach V.1b, V.1c i V.1e wyroku Sądu Apelacyjnego i wymierzył mu karę łączną 7 (siedmiu) lat i 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności,

- na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 i 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 czerwca 2010 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., połączył jednostkowe kary grzywny orzeczone wobec W. M. w punktach IV, V (obniżoną wyrokiem Sądu Apelacyjnego), VI, VII i IX zaskarżonego wyroku i wymierzył mu karę łączną grzywny w rozmiarze 480 (czterystu osiemdziesięciu) stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 100 (stu) złotych,

- na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 czerwca 2010 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., połączył jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone wobec K. M. (1) w punktach XV, XVI, XVIII, XIX, XX, XXI, XXII, XXIV i XXV zaskarżonego wyroku oraz orzeczoną w punkcie V.2b wyroku Sądu Apelacyjnego i wymierzył mu karę łączną 4 (czterech) lat i 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności.

Wymierzając kary łączne Sąd Apelacyjny, zgodnie z art. 85a k.k., miał na uwadze przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć wobec oskarżonych, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Sąd Apelacyjny nie tracił też z pola widzenia tego, że oskarżeni przed długi okres czasu popełniali przestępstwa, które złożyły się na zbieg realny i to, iż godziły one w różne dobra chronione prawem, tj. mienie, wiarygodność dokumentów i obrót gospodarczy.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, zarówno wymierzone oskarżonym jednostkowe kary pozbawienia wolności i grzywny, jak i kary łączne (chodzi o wszystkie kary, tj. te orzeczone przez Sąd Okręgowy oraz przez Sąd Apelacyjny) są adekwatne do stopnia ich zawinienia oraz do stopnia społecznej szkodliwości popełnionych przez nich przestępstw. Zapewniają też prawidłowe oddziaływanie wychowawcze i zapobiegawcze wobec nich, jak i czynią zadość potrzebom w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Przy ich kształtowaniu wzięto pod uwagę wszystkie istotne w tej materii okoliczności, którym nadano odpowiednią rangę i wagę.

Nie budzą też zastrzeżeń orzeczone wobec oskarżonego W. M. środki z art. 46 § 1 k.k., skoro pokrzywdzeni ponieśli szkody na skutek popełnionych przez niego przestępstw i nie zostały one dotychczas naprawione.

Reasumując, mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny orzekł, że:

I.  Na podstawie art. 105 § 1 k.p.k., prostuje oczywistą omyłkę pisarską w zaskarżonym wyroku w ten sposób, że w jego części wstępnej, odnośnie czynu zarzuconego W. M. w punkcie 11, w miejsce zapisu „tj. o przestępstwo z art. 279 § 1 k.k.” przyjąć zapis „tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.”;

II.  Uchyla zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu W. M. w punkcie VIII, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach: 88 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 120 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...)r., 126 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 136 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 141 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r. oraz 156 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., zakwalifikowanych z art. 306 k.k. i odnośnie tych czynów, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., postępowanie karne przeciwko niemu umarza i w tym zakresie kosztami procesu obciąża Skarb Państwa;

III.  Uchyla zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu W. M. w punkcie X, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach: 135, 140, 146, 148, 150, 155, 160 oraz 162, zakwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i odnośnie tych czynów, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., postępowanie karne przeciwko niemu umarza i w tym zakresie kosztami procesu obciąża Skarb Państwa;

IV.  Uchyla zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu K. M. (1) w punkcie XXIII, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach 233, 235, 238, 240, 242, 244 - ustalając, że czyn ten został popełniony w dniu (...) r. oraz 248, zakwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i odnośnie tych czynów, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., postępowanie karne przeciwko niemu umarza i w tym zakresie kosztami procesu obciąża Skarb Państwa;

V.  Zmienia zaskarżony wyrok:

1.  odnośnie oskarżonego W. M. w ten sposób, że:

a)  uchyla orzeczenia o karze łącznej pozbawienia wolności oraz o karzę łącznej grzywny zawarte w punktach XIII i XIV,

b)  spośród przestępstw przypisanych mu w punkcie VIII uznaje go za winnego jedynie przestępstwa określonego w punkcie 173 części wstępnej tego wyroku, popełnionego w sposób tam opisany, tj. przestępstwa z art. 306 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierza mu karę 1 (jednego) miesiąca pozbawienia wolności,

c)  spośród przestępstw przypisanych mu w punkcie X uznaje go za winnego czterech przestępstw określonych w punktach 166, 168, 170 oraz 172 części wstępnej tego wyroku, popełnionych w sposób tam opisany, ustalając, że zostały one popełnione w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu, zanim zapadł pierwszy wyrok, co do któregokolwiek z nich, a kwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i za to na podstawie art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierza mu karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności,

d)  z ciągu przestępstw przypisanego mu w punkcie V eliminuje czyn opisany w punkcie 5 części wstępnej tego wyroku oraz ustala, że ciąg ten składał się z 17 przestępstw i jednocześnie obniża orzeczoną za ten ciąg karę pozbawienia wolności do 2 (dwóch) lat i 8 (ośmiu miesięcy), jak też obniża orzeczoną za ten ciąg karę grzywny do 180 (stu osiemdziesięciu) stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 100 (stu) złotych,

e)  przestępstwo przypisane mu w punkcie V, a opisane w punkcie 5 części wstępnej tego wyroku, kwalifikuje z art. 278 § 1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierza mu karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności,

f)  na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 czerwca 2010 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., łączy jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone w punktach I, II, IV, V (obniżoną niniejszym wyrokiem), VI, VII, IX i XI zaskarżonego wyroku oraz orzeczone w punktach V.1b, V.1c i V.1e niniejszego wyroku i wymierza mu karę łączną 7 (siedmiu) lat i 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności,

g)  na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 i 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 czerwca 2010 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., łączy jednostkowe kary grzywny orzeczone w punktach IV, V (obniżoną niniejszym wyrokiem), VI, VII i IX zaskarżonego wyroku i wymierza mu karę łączną grzywny w rozmiarze 480 (czterystu osiemdziesięciu) stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 100 (stu) złotych;

2.  odnośnie oskarżonego K. M. (1) w ten sposób, że:

a)  uchyla orzeczenie o karze łącznej pozbawienia wolności zawarte w punkcie XXVI,

b)  spośród przestępstw przypisanych mu w punkcie XXIII uznaje go za winnego pięciu przestępstw określonych w punktach 252, 254, 266, 276 oraz 278 części wstępnej tego wyroku, popełnionych w sposób tam opisany, ustalając, że zostały one popełnione w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu, zanim zapadł pierwszy wyrok, co do któregokolwiek z nich, a kwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i za to na podstawie art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierza mu karę 5 (pięciu) miesięcy pozbawienia wolności,

c)  na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 czerwca 2010 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., łączy jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone w punktach XV, XVI, XVIII, XIX, XX, XXI, XXII, XXIV i XXV zaskarżonego wyroku oraz orzeczoną w punkcie V.2b niniejszego wyroku i wymierza mu karę łączną 4 (czterech) lat i 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności;

VI.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałym zakresie.

Wniosek

Odnośnie oskarżonego W. M. obrońca wniósł zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego, a ewentualnie „o potraktowanie zachowań opisanych w zarzutach w pkt 2.1 – 2.55”, jako pięćdziesięciu pięciu czynów współukaranych oraz odpowiednie obniżenie orzeczonej kary”.

Odnośnie oskarżonego K. M. (1) obrońca wniósł zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego, a ewentualnie „o potraktowanie zachowań opisanych w zarzutach w pkt 2.1 – 2.29”, jako dwudziestu dziewięciu czynów współukaranych oraz odpowiednie obniżenie orzeczonej kary”.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wnioski nie zasługiwały na uwzględnienie, ponieważ niezasadne okazały się podniesione w apelacjach obrońcy zarzuty, o czym była mowa wyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Sąd Apelacyjny z urzędu orzekł, że:

I.  Na podstawie art. 105 § 1 k.p.k., prostuje oczywistą omyłkę pisarską w zaskarżonym wyroku w ten sposób, że w jego części wstępnej, odnośnie czynu zarzuconego W. M. w punkcie 11, w miejsce zapisu „tj. o przestępstwo z art. 279 § 1 k.k.” przyjąć zapis „tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.”;

II.  Uchyla zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu W. M. w punkcie VIII, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach: 88 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 120 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 126 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 136 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 141 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r. oraz 156 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., zakwalifikowanych z art. 306 k.k. i odnośnie tych czynów, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., postępowanie karne przeciwko niemu umarza i w tym zakresie kosztami procesu obciąża Skarb Państwa;

III.  Uchyla zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu W. M. w punkcie X, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach: 135, 140, 146, 148, 150, 155, 160 oraz 162, zakwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i odnośnie tych czynów, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., postępowanie karne przeciwko niemu umarza i w tym zakresie kosztami procesu obciąża Skarb Państwa;

IV.  Uchyla zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu K. M. (1) w punkcie XXIII, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach 233, 235, 238, 240, 242, 244 - ustalając, że czyn ten został popełniony w dniu 30 marca 2006 r. oraz 248, zakwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i odnośnie tych czynów, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., postępowanie karne przeciwko niemu umarza i w tym zakresie kosztami procesu obciąża Skarb Państwa;

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Przedawnienie, jako bezwzględną przyczynę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k., Sąd Apelacyjny miał obowiązek uwzględnić niezależnie od zakresu zaskarżenia, podniesionych zarzutów i wpływu uchybienia na treść wyroku.

Z kolei zgodnie z art. 105 § 2 k.p.k., sąd odwoławczy może z urzędu sprostować oczywistą pomyłkę pisarską w orzeczeniu sądu pierwszej instancji.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Utrzymano w mocy zaskarżony wyrok w tych zakresach, w których nie dokonano jego zmiany oraz nie uchylono zawartych w nim rozstrzygnięć.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powody utrzymania w mocy zaskarżonego wyroku w powyższym zakresie zostały wskazane przy omówieniu zarzutów podniesionych w apelacjach obrońcy oskarżonych i zbędnym byłoby powtarzanie tej samej argumentacji w tym miejscu.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.15.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok:

1)  odnośnie oskarżonego W. M. w ten sposób, że:

a)  uchylił orzeczenia o karze łącznej pozbawienia wolności oraz o karzę łącznej grzywny zawarte w punktach XIII i XIV,

b)  spośród przestępstw przypisanych mu w punkcie VIII uznał go za winnego jedynie przestępstwa określonego w punkcie 173 części wstępnej tego wyroku, popełnionego w sposób tam opisany, tj. przestępstwa z art. 306 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 1 (jednego) miesiąca pozbawienia wolności,

c)  spośród przestępstw przypisanych mu w punkcie X uznał go za winnego czterech przestępstw określonych w punktach 166, 168, 170 oraz 172 części wstępnej tego wyroku, popełnionych w sposób tam opisany, ustalając, że zostały one popełnione w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu, zanim zapadł pierwszy wyrok, co do któregokolwiek z nich, a kwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i za to na podstawie art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierzył mu karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności,

d)  z ciągu przestępstw przypisanego mu w punkcie V wyeliminował czyn opisany w punkcie 5 części wstępnej tego wyroku oraz ustalił, że ciąg ten składał się z 17 przestępstw i jednocześnie obniżył orzeczoną za ten ciąg karę pozbawienia wolności do 2 (dwóch) lat i 8 (ośmiu miesięcy), jak też obniżył orzeczoną za ten ciąg karę grzywny do 180 (stu osiemdziesięciu) stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 100 (stu) złotych,

e)  przestępstwo przypisane mu w punkcie V, a opisane w punkcie 5 części wstępnej tego wyroku, zakwalifikował z art. 278 § 1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności,

f)  na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 czerwca 2010 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., połączył jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone w punktach I, II, IV, V (obniżoną niniejszym wyrokiem), VI, VII, IX i XI zaskarżonego wyroku oraz orzeczone w punktach V.1b, V.1c i V.1e wyroku Sądu Apelacyjnego i wymierzył mu karę łączną 7 (siedmiu) lat i 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności,

g)  na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 i 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 czerwca 2010 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., połączył jednostkowe kary grzywny orzeczone w punktach IV, V (obniżoną niniejszym wyrokiem), VI, VII i IX zaskarżonego wyroku i wymierzył mu karę łączną grzywny w rozmiarze 480 (czterystu osiemdziesięciu) stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 100 (stu) złotych;

3.  odnośnie oskarżonego K. M. (1) w ten sposób, że:

d)  uchylił orzeczenie o karze łącznej pozbawienia wolności zawarte w punkcie XXVI,

e)  spośród przestępstw przypisanych mu w punkcie XXIII uznał go za winnego pięciu przestępstw określonych w punktach 252, 254, 266, 276 oraz 278 części wstępnej tego wyroku, popełnionych w sposób tam opisany, ustalając, że zostały one popełnione w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu, zanim zapadł pierwszy wyrok, co do któregokolwiek z nich, a kwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i za to na podstawie art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierzył mu karę 5 (pięciu) miesięcy pozbawienia wolności,

f)  na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 czerwca 2010 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., połączył jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone w punktach XV, XVI, XVIII, XIX, XX, XXI, XXII, XXIV i XXV zaskarżonego wyroku oraz orzeczoną w punkcie V.2b wyroku Sądu Apelacyjnego i wymierzył mu karę łączną 4 (czterech) lat i 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności;

Zwięźle o powodach zmiany

Także i w tym przypadku powody zmiany zaskarżonego wyroku zostały wskazane przy omówieniu apelacji obrońcy oskarżonych i nie ma potrzeby powtarzania tego samego tutaj.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

Sąd Apelacyjny orzekł, że:

I.  Uchyla zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu W. M. w punkcie VIII, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach: 88 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 120 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 126 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 136 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., 141 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r. oraz 156 – ustalając, że czyn został popełniony w dniu (...) r., zakwalifikowanych z art. 306 k.k. i odnośnie tych czynów, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., postępowanie karne przeciwko niemu umarza i w tym zakresie kosztami procesu obciąża Skarb Państwa;

II.  Uchyla zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu W. M. w punkcie X, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach: 135, 140, 146, 148, 150, 155, 160 oraz 162, zakwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i odnośnie tych czynów, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., postępowanie karne przeciwko niemu umarza i w tym zakresie kosztami procesu obciąża Skarb Państwa;

III.  Uchyla zaskarżony wyrok co do czynów przypisanych oskarżonemu K. M. (1) w punkcie XXIII, a opisanych w części wstępnej tego wyroku w punktach 233, 235, 238, 240, 242, 244 - ustalając, że czyn ten został popełniony w dniu 30 marca 2006 r. oraz 248, zakwalifikowanych z art. 306 k.k. w zw. z art. 65 k.k. i odnośnie tych czynów, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., postępowanie karne przeciwko niemu umarza i w tym zakresie kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.

☒ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Kolejny raz wypada podkreślić, że przyczyny uchylenia wyroku i umorzenia postępowania we wskazanym zakresie zostały przytoczone przy okazji omawiania zarzutów podniesionych w apelacjach obrońcy oskarżonych.

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Umorzono postępowanie we wskazanym wyżej zakresie z uwagi na przedawnienie karalności (art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.).

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Punkt VII

Na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 627 k.p.k. oraz art. 2 ust. 1 pkt 5) i 6), art. 3 ust. 1 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych, Sąd Apelacyjny kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze obciążył oskarżonych w częściach równych, tj. po 40 złotych każdego z nich oraz wymierzył im opłaty za obie instancje, i tak: W. M. w kwocie 10 200 złotych, a K. M. (1) w kwocie 5 400 złotych.

7.  PODPIS

I. P. H. K. M. K.

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonych W. M. i K. M. (1).

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Skazanie oskarżonych za przestępstwa przypisane im w zaskarżonym wyroku.

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

zmiana