Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lutego 2022 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2022 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy P. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

przy udziale J. L.

o ustalenie podstawy wymiaru składek

na skutek odwołania P. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 20 września 2021 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe ubezpieczonego P. D. jako pracownika zatrudnionego u płatnika składek J. L. stanowi wynagrodzenie za pracę w wysokości 6.953,30 zł (sześć tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt trzy złote i trzydzieści groszy);

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz P. D. kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) sędzia Grzegorz Tyrka

Sygn. akt VIII U 1465/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 20 września 2021r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe P. D. jako pracownika zatrudnionego u płatnika składek J. L. stanowi w 2020r. kwota 2 600 zł i w 2021r. – 2 800 zł – odpowiadająca kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że zatrudnienie pracownika za wynagrodzeniem znacznie odbiegającym od wynagrodzenia pozostałych zatrudnionych w firmie osób, w czasie niepewnej sytuacji gospodarczej w kraju związanej z pandemią jest sprzeczne z zasadą racjonalnego prowadzenia działalności oraz pozwala w sposób uzasadniony poddać w wątpliwość wykazaną podstawę wymiaru składek. Zatem organ rentowy wskazał, że zawarcie stosunku pracy przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienia do świadczenia z ubezpieczenia społecznego z wynagrodzeniem zasadniczym ustalonym w wysokości 6 953,30 zł, nastąpiło w celu uzyskania przez osobę ubezpieczonego naliczenia od tego wynagrodzenia wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

W odwołaniu od decyzji P. D. domagał się zmiany zaskarżonej decyzji przez ustalenie, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe stanowi kwota 6 953,30 zł. Odwołujący wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. Na rozprawie 22 lutego 2022r. organ rentowy wskazał, że wartość przedmiotu sporu wynosi 12 170 zł.

Sąd ustalił, co następuje:

zainteresowany J. L. prowadzi działalność gospodarczą polegającą na prowadzeniu sklepów ogólnospożywczych. Posiada 8 sklepów i zatrudnia około 20 pracowników, sprzedawców - kasjerów. Poza odwołującym P. D., pracownicy otrzymują minimalne wynagrodzenie za pracę. Zainteresowany J. L. odwołującego P. D. zna od kilku lat. W dniu 1 grudnia 2020r. zainteresowany zawarł z odwołującym umowę o pracę na czas nieokreślony od 1 grudnia 2020r. Odwołujący został zatrudniony na stanowisku kierownika sklepu w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem 6 953,30 zł brutto. Według sporządzonego dla odwołującego zakresu obowiązków, do obowiązków odwołującego należało: tworzenie szczegółowego harmonogramu dostaw, negocjowanie warunków zawierania umów, zajmowanie się promocją sklepu, dążenie do maksymalizacji zysków, realizowanie planów sprzedażowych, kontrolowanie na bieżąco budżetu, wykonywanie poleceń pracodawcy. Odwołujący został kierownikiem 5 sklepów stacjonarnych należących do odwołującego. Faktycznie jego obowiązki polegają na: odbieraniu pieniędzy ze sklepów ( utarg ), wpłacaniu tych pieniędzy na konto firmy, zbieraniu dokumentów księgowych ze sklepów i dostarczaniu tych dokumentów do księgowej, zamawianiu towaru w hurtowniach do wszystkich sklepów. Przed zatrudnieniem P. D. sklepami stacjonarnymi zainteresowanego zarządzała firma zewnętrzna i to ta firma oraz zainteresowany nadzorowali sklepy. Zasadniczym jednak powodem zatrudnienia odwołującego było to, aby zajął się uruchomieniem i prowadzeniem sklepu internetowego i następnie, gdy sklep taki zacznie działać, prowadzeniem takiego sklepu. W tym zakresie także znalezieniem dostawców towarów do klientów oraz reklamą sklepu na stronie internetowej. Sklep internetowy zaczął działać w 2022r., przy czym nadal jest jeszcze tworzony. Wcześniej był on przygotowywany przez odwołującego przez około 10 miesięcy we współpracy z programistą B. S.. Sklep ten polega na tym, że klient składa zamówienie przez Internet a następnie firma odwołującego dowozi towar na miejsce. Odwołujący dla utworzenia sklepu umieszczał towary na stronie internetowej, to jest robił zdjęcia, poddawał obróbce, musiał wpisać specyfikację każdego produktu. Na stronie internetowej jest aktualnie kilka tysięcy produktów. Odwołujący otrzymał od zainteresowanego służbowy laptop oraz kartę z dostępem do Internetu. Na chwilę obecną sklep internetowy prowadzi tylko odwołujący, obsługuje go zdalnie ze swojego miejsca zamieszkania, i w tym zakresie jest nadzorowany przez zainteresowanego. Następnie rolą odwołującego będzie wytypowanie pracowników ze sklepu stacjonarnego i przeszkolenie ich do obsługi sklepu internetowego.

Odwołujący pracę u zainteresowanego wykonywał do 14 czerwca 2021r., a następnie od 15 czerwca 2021r. do 26 października 2021r. przebywał na zwolnieniu lekarskim z przyczyn psychiatrycznych. Odwołujący od około 3 lat leczy się u psychiatry. Po zakończeniu zwolnienia lekarskiego odwołujący powrócił do pracy u zainteresowanego i wykonuje taką samą pracę co wcześniej, za takim samym wynagrodzeniem.

Przed zatrudnieniem u zainteresowanego odwołujący miał przerwę w zatrudnieniu przez około 2 – 3 lata. Wcześniej pracował w firmie na stanowisku logistyka i zajmował się flotą pojazdów, był kierownikiem wypożyczalni samochodów.

Z pisma procesowego organu rentowego z 16 lutego 2022r. wynika, że podstawy wymiaru składek zadeklarowane przez zainteresowanego J. L. wynoszą 7 147,50 zł.

/ dowód z: akt ZUS, zeznań świadków B. S. i M. H., zeznań zainteresowanego J. L., zeznań odwołującego /

Sąd zważył, co następuje:

odwołanie P. D. zasługuje na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie nie był przedmiotem sporu fakt podlegania przez odwołującego P. D. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownika zainteresowanego J. L., lecz wysokość wynagrodzenia ustalonego przez strony za lata 2020 i 2021, gdy zdaniem organu rentowego określone w umowie o pracę wynagrodzenie w wysokości 6 953,30 zł było wygórowane.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalone jest stanowisko o możliwości zakwestionowania wysokości ustalonego przez strony wynagrodzenia za pracę ( por. wyrok tegoż Sądu z 1 czerwca 2017r. I UK 253/16 i powołane w nim orzecznictwo ). W ramach art.41 ust.12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych może negować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało ono wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zamiaru obejścia prawa (art.58 k.c.). Uprawnienie to wynika z założenia - przedstawionego w uchwale Sądu Najwyższego z 27 kwietnia 2005r., II UZP 1/05 - że umowa o pracę wywołuje skutki nie tylko bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych; kształtuje ona stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi
do uzyskania odpowiednich świadczeń. Zgodność z Konstytucją ustalania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych innej - niż wynikająca z umowy o pracę - wysokości podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe potwierdził także Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 29 listopada 2017r., P 9/15 ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 marca 2021r. II USKP 24/21 ).

Na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych wysokość osiąganego wynagrodzenia
ma doniosłe skutki, gdyż wynagrodzenie stanowi podstawę wymiaru składek na poszczególne ubezpieczenia, a zatem ma przełożenie na wysokość pobieranych świadczeń. Niesie to za sobą skutki zarówno w sferze interesu ubezpieczonego jak i interesu społecznego. Ustalenie nadmiernie wygórowanego wynagrodzenia prowadzącego – w okolicznościach konkretnej sprawy – do pobierania wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nieadekwatnych do odprowadzonych wcześniej składek pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, do których na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych należy zaliczyć m. in. zasadę równego traktowania wszystkich ubezpieczonych, zasadę solidaryzmu ubezpieczeń społecznych, zasadę ochrony interesów i niepokrzywdzenia innych ubezpieczonych, zasadę nieuprawnionego nieuszczuplania środków FUS.

Zgodnie z art. 78§1 Kodeksu pracy wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość pracy.

Przyjmuje się, że podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku ( por. uzasadnienie do uchwały Sądu Najwyższego z 27 kwietnia 2005r., II UZP 2/05, OSNP 2005/21/338).

W wyroku z 23 stycznia 2014r., I UK 302/13 (LEX nr 1503234), Sąd Najwyższy wyjaśnił, że ocena czy ustalone przez strony umowy o pracę wynagrodzenie może być uznane za właściwe, uwzględniające przesłankę ekwiwalentności zarobków do rodzaju i charakteru świadczonej pracy oraz posiadanego przez pracownika doświadczenia i kwalifikacji zawodowych, nie powinna być oparta o subiektywną ocenę charakteru pracy wykonywanej przez pracownika na danym stanowisku pracy, ale powinna być dokonana w oparciu o obiektywne wzorce. Dla takiej oceny należy stosować wzorzec, który w najbardziej obiektywny sposób pozwoli ustalić poziom wynagrodzeń za pracę o zbliżonym lub takim samym charakterze i będzie uwzględniał również warunki obrotu i realia życia gospodarczego (koniunkturę gospodarczą, opłacalność działalności
w danej branży, miejsce wykonywania pracy, poziom bezrobocia na lokalnym rynku pracy, dostępność wykwalifikowanych kadr). Wzorcem godziwego wynagrodzenia, który czyni zadość ekwiwalentności zarobków do rodzaju i charakteru świadczonej pracy oraz posiadanych przez pracownika doświadczenia i kwalifikacji zawodowych, będzie wzorzec uwzględniający, między innymi, takie czynniki jak: obowiązująca u pracodawcy siatka wynagrodzeń, średni poziom wynagrodzeń za taki sam lub podobny charakter pracy w danej branży, wykształcenie, zakres obowiązków, odpowiedzialność materialna oraz dyspozycyjność. Nie można też pomijać, że na wysokość wynagrodzenia wpływ mają nie tylko kryteria wymienione w art.78 §1 k.p., ale także pośrednio koniunktura gospodarcza, opłacalność działalności w danej branży, miejsce wykonywania pracy, relacja między popytem i podażą, wielkość stopy bezrobocia. Wielość czynników wpływających na wysokość wynagrodzenia wymaga głębszej analizy przed postawieniem tezy, że kwestionowane wynagrodzenie nie jest ekwiwalentne (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2018r., I UK 166/17, LEX nr 2508619).

W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd orzekający nie podzielił wątpliwości organu rentowego co do wysokości ustalonego przez strony wynagrodzenia dla odwołującego, które w ocenie tut. Sądu nie zostało zawyżone.

W ocenie Sądu wynagrodzenie ustalone w umowie o pracę dla odwołującego w wysokości 6 953,30 zł nie narusza reguł przewidzianych art.78§1 k.p. Zdaniem Sądu wynagrodzenie to nie jest wygórowane, lecz jest adekwatne do rodzaju wykonywanej przez niego pracy, odpowiadające nakładowi pracy i przyjętej odpowiedzialności. Stąd też uzasadniona jest różnica pomiędzy wynagrodzeniem odwołującego a pozostałych pracowników zainteresowanego, którzy wykonywali inną pracę, sprzedawców - kasjerów. Odwołujący bowiem został zatrudniony na stanowisku kierownika sklepów stacjonarnych i nadto jego rolą było stworzenie i prowadzenie sklepu internetowego. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego, zeznań świadków, zeznań zainteresowanego i odwołującego wynika, że odwołujący faktycznie pracę taką wykonywał i do nadal wykonuje. Odwołujący nadzoruje pracę podległych mu 5 sklepów stacjonarnych, a dodatkowo we współpracy w programistą tworzył sklep internetowy dla zainteresowanego i aktualnie zajmuje się jego obsługą. Sąd miał na uwadze, że zainteresowany miał możliwości finansowe, aby uiszczać takie wynagrodzenie dla odwołującego, gdy sam odprowadza składkę od wysokiej podstawy, bo ponad siedem tysięcy złotych. Wreszcie, Sąd miał na uwadze, że odwołujący powrócił do pracy u zainteresowanego po zakończeniu zwolnienia lekarskiego i zarówno przed przejściem na to zwolnienie jak i po powrocie do pracy otrzymywał i otrzymuje nadal wynagrodzenie w umówionej kwocie 6 953,30 zł brutto.

W konsekwencji Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż stwierdził, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe ubezpieczonego P. D. jako pracownika zatrudnionego u płatnika składek J. L. stanowi wynagrodzenie za pracę w wysokości 6 953,30 zł.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. i §2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz.U. poz.1800 ze zm. ) wyliczając je od wartości przedmiotu sporu 12 170 zł, gdy pełnomocnik odwołującego na rozprawie 22 lutego 2022r. oświadczył, że wartości tej nie kwestionuje.

(-) sędzia Grzegorz Tyrka