Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lipca 2022 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Maciej Flinik

po rozpoznaniu w dniu 28 lipca 2022 roku w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania J. L. (1) oraz małoletnich
E. L. i J. L. (2) reprezentowanych przez matkę J. L. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 8 marca 2022 roku; znak: (...)

w sprawie: J. L. (1) oraz małoletnich E. L. i J. L. (2) reprezentowanych przez matkę J. L. (1)

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o odpowiedzialność osób trzecich za zobowiązania składkowe

1.  oddala odwołanie;

2 . nie obciąża odwołujących kosztami zastępstwa prawnego strony przeciwnej

Sędzia Maciej Flinik

Sygn. akt VI U 1041 /22

UZASADNIENIE

Odwołująca się – J. L. (1) w imieniu własnym oraz jako przedstawiciel ustawowy dzieci - E. L. i J. L. (2) wniosła odwołanie od decyzji (...) Oddział w B. z dnia 8 marca 2022 r., którą określono wysokość zobowiązań zmarłego w dniu 29 stycznia 2019 r. S. L. na dzień otwarcia spadku na łączną kwotę 2810, 23 zł . W uzasadnieniu podnosiła , że jej mąż miał orzeczony zakaz zbliżania się do niej, w związku z czym ona jako żona nie posiadała żadnych informacji dotyczących prowadzonej przezeń działalności gospodarczej i nie czuje się zobowiązania do spłaty zadłużenia powstałego w związku z przedmiotową działalnością.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od odwołujących na jego rzecz kosztów zastępstwa prawnego . W uzasadnieniu argumentował, iż odwołująca oraz reprezentowane przez nią dzieci spadek po zmarłym S. L. przyjęły z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, iż do chwili działu spadku ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe, przy czym odpowiedzialność pozostaje ograniczona do masy czynnej spadku. W drodze spadku w/w- ni nabyli udział w nieruchomości , wartość spadku jest zatem bezsprzecznie wyższa niż kwota zaległości z tytułu nieopłaconych składek ZUS.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje :

Zmarły S. L. posiadał zaległości składkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Odwołująca się J. L. (1) ( żona zmarłego ) oraz ich dzieci - E. L. i J. L. (2) zgodnie z prawomocnym postanowieniem SR w Żninie I Wydział Cywilny z 30 listopada 2021 r. sygn. akt I Ns 44/20 spadek po w/w- nym nabyły z dobrodziejstwem inwentarza każde z nich w 1/3 części. W drodze spadku osoby te nabyły udział w nieruchomości.

W powyższym , bezspornym stanie faktycznym, odwołanie jest bezzasadne. Argumentacja odwołującej związana z zakazem zbliżania się do niej orzeczonym w stosunku do S. L. , w konsekwencji z brakiem jakiejkolwiek wiedzy na temat prowadzonej przez niego działalności gospodarczej ( i powstałego w związku z nią zadłużenia składkowego ) pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. W świetle przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa / Dz. U. 2021. 1540 t.j./ nie ulega wątpliwości fakt, iż spadkobiercy płatnika przejmują prawa i obowiązki spadkodawcy z tytułu składek . Art. 97 § 1 tej ustawy stanowi, że spadkobiercy podatnika z zastrzeżeniem § 1 a, 2 i 2 a przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe ( art. 98 § 1 ordynacji podatkowej ) . Odpowiedzialność ta obejmuje znane na dzień otwarcia spadku zaległości z tytułu składek, odsetek za zwłokę, opłaty prolongacyjnej i kosztów upomnienia oraz kosztów postępowania egzekucyjnego ( § 2 tego artykułu ) . Z mocy art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych / Dz. U. 2022. 1009 t.j. do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio między innymi art. 97 § 1 i 1 a , 98 § 1 i 2 pkt 1, 2, 5 i 7, art. 100 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 – Ordynacja podatkowa. Przechodząc na mocy powyższych regulacji na grunt kodeksu cywilnego należy wskazać, iż stosownie do treści art. 1031 § 2 w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Art. 1034 k.c. stanowi natomiast , iż do chwili otwarcia spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe . W świetle powyższego, wobec przyjęcia przez odwołujących się spadku z dobrodziejstwem inwentarza ( na mocy którego uzyskali oni udział w nieruchomości ) , są oni odpowiedzialni za długi składkowe spadkobiercy do wysokości masy czynnej spadku . Wartość nabytego udziału w nieruchomości ( jak słusznie wskazuje pozwany ) z pewnością przewyższa wysokość zaległości składkowych ( 2810 , 23 zł ) . W konsekwencji zaskarżoną decyzję należy uznać za zasadną.

W istocie powódka odwołuje się do zasad współżycia społecznego jako podstaw dla uwolnienia siebie i zstępnych od odpowiedzialności za długi składkowe jej zmarłego męża, tymczasem ugruntowanym jest w tym zakresie stanowisko, zgodnie z którym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, sąd tymi zasadami kierować się nie może. Zasady współżycia społecznego czy też społeczno – gospodarczego przeznaczenia prawa nie znajdują bowiem zastosowania w prawie ubezpieczeń społecznych, zaś materialnoprawną podstawą orzeczeń w tych sprawach mogą być tylko przepisy prawa , a nie zasady współżycia społecznego ( patrz przykładowo wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 22 marca 2018 r. III AUa 821/17 ).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 sentencji .

Sąd w puncie 2 orzeczenia postanowił nie obciążać odwołujących się kosztami procesu. Orzeczenie o kosztach znajduje uzasadnienie w przepisie art. 102 k.p.c., stanowiącym, iż w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Ustawodawca przyznał sądowi w powołanym przepisie pewną swobodę w zasądzaniu kosztów procesu, gdy stosowaniu zasady odpowiedzialności za wynik sporu (art. 98 k.p.c.) sprzeciwiają się względy słuszności. Zastosowanie przez sąd art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1974 r., , Legalis nr 17661). Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2006 r., , Legalis nr 156422). W ocenie sądu, całokształt okoliczności przemawia za odstąpieniem od obciążania powodów kosztami procesu strony przeciwnej. Mając na względzie wiek dwojga z odwołujących - fakt, iż są to małoletnie dzieci zmarłego, jak i subiektywne przekonanie odwołującej ( powołującej się na orzeczony wobec jej męża zakaz zbliżania się do niej , co może implikować niegodziwe zachowanie tegoż w stosunku do małżonki ) o braku podstaw do obciążania jej w takiej sytuacji długami zmarłego męża ( w treści odwołania i pisma stanowiącego odpowiedź na zobowiązanie sądu odwołująca eksponuje poczucie pokrzywdzenia obciążaniem jej w tych okolicznościach zadłużeniem małżonka ), sąd uznał, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, o którym mowa w art. 102 k.p.c., w rezultacie odstąpił od obciążania w/w- nych kosztami zastępstwa prawnego strony przeciwnej .

Sędzia Maciej Flinik