Pełny tekst orzeczenia

Formularz UWO

Sygnatura akt

XII Ko 114/21

1. WNIOSKODAWCA

A. C. (2)

1.ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

---

---

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

100 000 złotych

ustawowe od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

3.

Inne

---

1.3. Ustalenie faktów

0.1.3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

Postanowieniem z dnia 23 lipca 2020 r. prokurator Prokuratury Okręgowej del. do Prokuratury (...) w P. na podstawie art. 247 § 1 pkt 2 i § 2 oraz art. 219 § 1 i 2 k.p.k. zarządził zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie do Prokuratury (...) w P. w dniu 28 lipca 2020 r. podejrzanego A. C. (1) oraz zarządził przeszukanie jego osoby celem znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie. Przeprowadzenie czynności zostało zlecone funkcjonariuszom Centralnego Biura Antykorupcyjnego w W.. Z uzasadnienia postanowienia wynikało, że w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy wobec A. C. (1) wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów o czyn z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. Zachodziła konieczność wykonania czynności procesowych z jego udziałem, ogłoszenie mu postanowienia o przedstawieniu zarzutów i przesłuchania go w charakterze podejrzanego. Zatrzymanie A. C. (1) prokurator uzasadniał obawą bezprawnego utrudniania postępowania wobec okoliczności, że nie przeprowadzono jeszcze czynności z pozostałymi ustalonymi osobami zaangażowanymi w przestępczy proceder. Zatrzymanie i doprowadzenie A. C. (1) do Prokuratury (...) w P. miało być jedynym skutecznym środkiem służącym zapewnieniu sprawności i prawidłowości postępowania.

Dnia 28 lipca 2020 roku o godzinie 6:05 A. C. (1) został zatrzymany przez funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego w swoim miejscu zamieszkania. W trakcie czynności zatrzymania wnioskodawcy zostały przedstawione przyczyny zatrzymania, wylegitymowano go, a następnie po przeprowadzeniu czynności w postaci przeszukania pomieszczeń i umożliwieniu ubrania się, A. C. (1) został przewieziony do delegatury (...) w W., gdzie okazało się, że zatrzymanych było więcej osób. Oczekiwał na badanie lekarskie, w trakcie którego zweryfikowano konieczność przyjmowania leków, które wnioskodawca wziął ze sobą z domu. Następnie samochodem osobowym wraz z trzema funkcjonariuszami udał się do Prokuratury (...) w P.. W trakcie czynności wniskodawcy nie zostały założone kajdanki. Po przyjeździe i godzinnym oczekiwaniu w samochodzie A. C. (1) został umieszczony w jednoosobowej celi. Po dwóch-trzech godzinach o godz. 17.19 wnioskodawca został, po przedstawieniu mu zarzutów, przesłuchany w charakterze podejrzanego. Nie przyznał się do popełnienia zarzucanych mu czynów i złożył wyjaśnienia, w których przedstawił historię kredytu. Przesłuchanie odbyło się w obecności obrońcy – adw. M. H.. W trakcie przesłuchanie zostały przedstawione dokumenty świadczące o spłacie kredytu datowane na 13 maja 2019 r. Przesłuchanie zostało zakończone w dniu 28 lipca 2020 r. o godz. 19.55. Pomimo tego A. C. (1) nie został zwolniony, lecz przewieziony do (...). Tam nakazano mu zdjęcie bielizny, kucnięcie (celem sprawdzenia, czy nic nie ukrył w ciele). Po przesłuchaniu otrzymał od swojego obrońcy dwie kanapki i butelkę wody. W celi oddał wodę innemu zatrzymanemu, który był osobą brudną i o przykrym zapachu. W nocy w celi cały czas świeciło się światło. Wnioskodawca bał się możliwości zastosowania wobec niego tymczasowego aresztowania, choć nie zgadzał się z powodem zatrzymania. Rano otrzymał śniadanie, mógł skorzystać z prysznica i około 8 rano został ponownie przewieziony do Prokuratury. Po przesłuchaniu zostały wobec wnioskodawcy zastosowane środki o charakterze wolnościowym i został zwolniony o godz. 16.01. Wraz z obrońcą powrócił do W.. Wnioskodawca czuł się upodlony, zatrzymanie było dla niego traumatycznym przeżyciem, ponieważ został bez przyczyny zatrzymany, postawione zarzuty nie miały związku z rzeczywistym stanem rzeczy, został umieszczony w celi, dokonano poniżającego przeszukania jego osoby, przez cały czas czuł lęk o chorą żonę, kancelarię, którą prowadził. Wiedział bowiem, że zatrzymano także dwóch jego wspólników K. Ż. i E. S..

Po powrocie do domu, wnioskodawca stał się osobą zamkniętą, poddenerwowaną, budził się rano i z niepokojem wyglądał przez okno. Wiadomość o zatrzymaniu rozeszła się w środowisku (...) prawników.

W związku ze złożonym przez obrońcę A. C. (1) zażaleniem na postanowienie o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu wnioskodawcy, Sąd Rejonowy Poznań S. w P. w Wydziale VIII Karnym postanowieniem z dnia 15 grudnia 2020 r. uznał, że zarządzenie przez prokuratora zatrzymania i przymusowego doprowadzenia wnioskodawcy początkowo było legalne i prawidłowe, ale niezasadne, a po zakończeniu przesłuchania wnioskodawcy w dniu 28 lipca 2020 r. nielegalne i niezasadne, choć prawidłowe, a zarządzenie przeszukania jego osoby niezasadne.

Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2020 roku sygn. akt VIII Kp 556/20 Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. zmienił zaskarżone postanowienie o zastosowaniu wobec A. C. (1) środków zapobiegawczych w postaci dozoru policji, poręczenia majątkowego w ten sposób, że uchylił wszystkie stosowane wobec A. C. (1) środki zapobiegawcze.

A. C. (1) jest radcą prawnym. Od 2004 roku jest wspólnikiem i partnerem zarządzającym w Kancelarii Radców Prawnych (...) (...) Sp. k. w W. (wcześniej Kancelaria (...), (...) sp. k.). Kancelaria ta w latach 2018-2019 była odpowiednio 60 i 68 największą kancelarią prawną w Polsce, doradzała przy szeregu dużych transakcjach.

Postanowienie o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu

k. 164-165

Protokół zatrzymania

k. 166-167

Wyjaśnienia A. C. (1)

k. 140-143

Protokoły przesłuchania wnioskodawcy z dnia 28 i 29 lipca 2020 r. i postanowienie o przedstawieniu zarzutów

k. 168-174, płyta t. I teczka osobowa A. C. (1)

Postanowienie o zastosowaniu środków zapobiegawczych

k. 175-179

Postanowienie z dnia 15 grudnia 2020 r. sygn. akt VIII Kp 555/20

k. 27-32

akt VIII Kp 555/20

Postanowienie z dnia 15 grudnia 2020 r. sygn. akt VIII Kp 556/20 w przedmiocie uchylenia środków zapobiegawczych

k. 48-54 akt VIII Kp 556/20

Zeznania M. R. (2) C.

Zeznania P. Z.

k. 155v-156v

k. 156v-157v

0.1.3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

--

--

--

--

4.  ocena DOWODów

0.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Zeznania wnioskodawcy A. C. (1)

Sąd dał wiarę zeznaniom A. C. (1) co do okoliczności i przebiegu zatrzymania.

Wnioskodawca szczegółowo opisał powody zaciągnięcia kredytu, będącego podstawą postawienia zarzutów, jak również wskazał dokładny przebieg procesu spłaty kredytu.

A. C. (1) w sposób wiarygodny przedstawił moment zatrzymania oraz przeszukania, które były przeprowadzone w sposób prawidłowy przez uprawnionych do tego funkcjonariuszy. Wnioskodawca opisał także swoje odczucia związane z zatrzymaniem, które od początku uważał za niezasadne. Wskazał na warunki panujące w miejscu zatrzymania, konieczność przebywania w jednym pomieszczeniu z osobą niedającą poczucia bezpieczeństwa, jak również traumatyczne przeżycia związane z koniecznością dokonania rewizji osobistej, konieczność rozebrania się przed funkcjonariuszką Policji, kucnięcia, celem sprawdzenia, czy nie ukrył niczego wewnątrz ciała, co stanowiło dla niego sytuację traumatyczną. Przedstawił również swoje odczucia związane z ograniczoną możliwością spożycia posiłku i napicia się wody, połączone z brakiem kontaktu z rodziną, którą samodzielnie utrzymywał i troską o stan zdrowia żony. Podkreślił lęk wynikający z obawy o zastosowanie długotrwałego aresztu, co uniemożliwiało nocny spoczynek.

W ocenie Sądu zeznania wnioskodawcy należy uznać za rzeczowe, wyważone, szczere, obrazujące wszelkie aspekty doznanych cierpień zarówno fizycznych, ale przede wszystkim psychicznych związanych z zatrzymaniem. Z tych względów Sąd obdarzył je przymiotem całkowitej wiarygodności. Nadto korespondują one z zeznaniami świadków: żony M. R. (2) C. i wspólnika P. Z..

Zeznania M. R. (2) C.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania M. R. (2) C. będącej żoną wnioskodawcy i świadkiem jego zatrzymania. Świadek wskazała, że przebieg zatrzymania nie był brutalny ani intensywny. W trakcie przeszukania świadek skontaktowała się z żoną wspólnika A. C. (1) oraz adwokatem. Nadto wskazała, że funkcjonariusze pozwolili A. C. (1) przebrać się z ubrań nocnych we właściwy strój, jak również nie zakuli go w kajdanki. Sąd przyjął za wiarygodne zeznania M. R. (2) C. dotyczące stanu psychicznego i emocjonalnego wnioskodawcy po powrocie do domu. A. C. (1) po zwolnieniu i powrocie do domu zamknął się w sobie. Żona zauważyła, że wnioskodawca stał się poddenerwowany, miał kłopoty ze snem, obawiał się kolejnego zatrzymania, czuł się obserwowany.

Z jej zeznań wynika, że informacje medialne były czytelne dla pewnego kręgu osób, stąd telefony od znajomych bliższych i dalszych z pytaniami o zaistniałą sytuację i zatrzymanie.

Podkreśliła, że mąż czuł się także upokorzony jako prawnik, bał się, że zatrzymanie wpłynie na pracę kancelarii.

Zeznania świadka P. Z.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka będącego wspólnikiem wnioskodawcy.

Świadek opisał wpływ zatrzymania na pracę kancelarii, obawy pracowników oraz skutki zawodowe, jakie w związku z tym poniósł wnioskodawca – konieczność tłumaczenia się przed klientami. P. Z. w sposób rzetelny i realny przedstawił reakcje klientów na informację o zatrzymaniu wnioskodawcy. Wskazał również, że jego zdaniem A. C. (1) po zatrzymaniu stał się osobą smutną i zamkniętą w sobie.

Dokumenty znajdujące się w aktach spraw o sygn. akt VIII Kp 556/20 i VIII Kp 555/20, RP I Ds. (...) oraz dołączone do wniosku

Sąd uznał zgromadzony w sprawie ogół dokumentów za w pełni wiarygodny. Dokumenty urzędowe zostały sporządzone zgodnie z przepisami prawa, we właściwym trybie i formie oraz przez uprawnione i właściwe do tego organy. Obrazują one (zawarte w sprawie RP I Ds. (...)) czynności związane bezpośrednio z zatrzymaniem wnioskodawcy, w sprawie VIII Kp 556/20 i VIII Kp 555/20 decyzje Sądu w związku ze złożonymi zażaleniami, a nadto podważają zasadność postawionych wnioskodawcy zarzutów w związku z bezsporną okolicznością spłaty kredytu przed zatrzymaniem.

0.1.4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

0.2.(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

--

--

--

1.PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

--

--

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

--

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

40 000 złotych

ustawowe od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z art. 552 § 4 k.p.k. zadośćuczynienie przysługuje w wypadku niewątpliwie niesłusznego zatrzymania. Zgodnie z orzecznictwem, niewątpliwie niesłuszne, w rozumieniu art. 552 § 4 KPK, jest takie zatrzymanie, które było stosowane z obrazą przepisów dotyczących zatrzymania oraz w sytuacji, gdy zatrzymanie powoduje dolegliwość, których dana osoba nie powinna doznać, w świetle całokształtu okoliczności ustalonych w sprawie.

Oceny słuszności i prawidłowości zatrzymania dokonał Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P., który postanowieniem z dnia 15 grudnia 2020 roku uznał, że zarządzenie przez prokuratora zatrzymania i przymusowego doprowadzenia A. C. (1) było legalne i prawidłowe, ale nie zasadne, a po zakończeniu przesłuchania nielegalne i niezasadne, choć prawidłowe, a zarządzenie przeszukania jego osoby niezasadne. Podważył także w kolejnym postanowieniu zasadność zastosowania wobec wnioskodawcy wszelkich środków zapobiegawczych, stwierdzając brak ogólnej przesłanki z art. 249 § 1 k.p.k. Z przedstawioną w powyższych orzeczeniach argumentacją tutejszy Sąd w pełni się zgadza. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego już w momencie zatrzymania nie istniała ku temu żadna podstawa, bowiem zgodnie z przedłożonymi dokumentami nie istniały wierzytelności (...) BANK SA, gdyż zostały one zaspokojone, zaś wszelkie zabezpieczenia wygasły lub zostały uchylone. Nie istniało zatem duże prawdopodobieństwo popełnienia przez wnioskodawcę zarzucanych mu czynów. Wnioskodawca w trakcie przesłuchania w dniu 28 lipca 2020 r. przedłożył stosowane dokumenty, które już wówczas winny były skutkować odstąpieniem od dalszego zatrzymania wnioskodawcy. A. C. (1) przedstawił właściwe dokumenty, które znacznie zmieniały ocenę prawną zarzucanych mu czynów. Już wówczas wnioskodawca winien zostać zwolniony, a przedstawione przez niego czy innych podejrzanych dokumenty sprawdzone i przeanalizowane.

W ocenie Sądu w stosunku do A. C. (1) nie zachodziła w żadnym stopniu obawa, że może on w bezprawny sposób utrudniać postępowanie. Wnioskodawca nie miał żadnych powodów, aby ukrywać się czy mataczyć. Przede wszystkim – jak wynika z jego zeznań – miał świadomość toczącego się postępowania przygotowawczego, wywiązał się z obowiązków kredytobiorcy, posiadał stałe miejsce zamieszkania, prowadził znaną kancelarię prawną, zaś sama waga zarzutów nie była w ocenie Sądu taka, aby należało wnioskodawcę o godz. 6 rano zatrzymać, a następnie w asyście funkcjonariuszy (...) przewozić do P.. Jeżeli nawet prokurator był przekonany o słuszności zarzutów i zgromadził na tę okoliczność dowody, wystarczającym środkiem byłoby wezwanie wnioskodawcy do stawiennictwa i przesłuchanie go. Sąd ma wątpliwości, czy radca prawny o dotychczas nieposzlakowanej opinii, prowadzący jedna z największych kancelarii w Polsce unikałby stawiennictwa i koniecznym byłoby jego doprowadzenie.

Sąd wziął pod uwagę konsekwencje wynikające z zatrzymania A. C. (1). Wnioskodawca nagle stracił poczucie bezpieczeństwa, jak również zaburzony został spokój jego i jego domowników. Ponadto, jako czynny i znany prawnik naraził się na utratę dobrego imienia w branży, w której zaufanie i działanie zgodne z prawem są nadzwyczaj pożądanymi cechami. Zdaniem Sądu przede wszystkim przewiezienie do odległego miasta i przetrzymywanie tam wnioskodawcy przez ponad 24 godziny wiązało się z dolegliwościami fizycznymi, takimi jak nagłe zaburzenie snu, konieczność spędzenia nocy w pomieszczeniu z osobą niedającą poczucia bezpieczeństwa, brak posiłku, konieczność zdjęcia ubrań w obecności funkcjonariuszki Policji, ale też psychicznymi – nie stanowił zagrożenia, przedstawił stosowne dokumenty, zapewnił o ich wiarygodności, a został pomimo to pozbawiony wolności na dalszy czas. Zatrzymanie było dla niego zdarzeniem traumatycznym, jego powód od początku wydawał się niesłuszny, stanowiło naruszenie jego godności i prawa do wolności.

Inne

3.

--

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

--

1.ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

--

--

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

40 000 złotych

Sąd uwzględnił roszczenie wnioskodawcy jedynie co do kwoty wyżej wskazanej, zaś powyżej tej kwoty żądanie wnioskodawcy co do zadośćuczynienia zostało oddalone (pkt II sentencji wyroku).

Zadośćuczynienie musi stanowić kwotę adekwatną do doznanych dolegliwości, szanującą poczucie krzywdy i przywracającą godność. W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z zatrzymaniem osoby wcześniej niekaranej, wykonującej zawód zaufania publicznego, prowadzącej spokojny i ustabilizowany tryb życia. Ponadto, wnioskodawca przedstawił stosowne dokumenty, które podważyły zasadność postawionych mu zarzutów. Wnioskodawca spędził w trakcie zatrzymania noc w trudnych warunkach lokalowych, w towarzystwie osoby niezapewniającej poczucia bezpieczeństwa. Z całą pewnością godziło to w poczucie godności, bezpieczeństwa, wywoływało lęk nie tylko o swój los, ale także chorej i niepracującej żony. Niemniej jednak Sąd uznał, że kwota 100 000 zł jest żądaniem zbyt wygórowanym, biorąc pod uwagę długość zatrzymania, brak wyjątkowych cierpień fizycznych związanych np. ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego czy wyjątkowo niegodnymi warunkami. Żądanie powyższej kwoty nie znajduje uzasadnienia także w konsekwencjach, jaki niosło zatrzymanie (konieczność podjęcia leczenia, stosowania farmakologii). Zdaniem Sądu, kwota 40 000 złotych zrekompensuje wnioskodawcy wyrządzone krzywdy, których nie można deprecjonować tj. niewątpliwą niesłuszność zatrzymania w świetle okoliczności sprawy i postawionych zarzutów, zastosowanie tej instytucji wobec osoby, która z całą pewnością nie utrudniałaby postępowania i brak było dowodów, aby takie działania mogła podejmować, upokarzające czynności przed umieszczeniem w (...) na noc, przewiezienie wnioskodawcy do innej miejscowości, a także opisane powyżej cierpienia psychiczne związane z upokorzeniem, pozbawieniem wolności, lękiem o siebie, rodzinę i pracę związaną z zaufaniem publicznym.

ustawowe od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

Sąd przyznał wnioskodawcy wskazaną kwotę z tytułu zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Odsetki od sumy pieniężnej stanowiącej zadośćuczynienie za niesłuszne zatrzymanie są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagalna, i dlatego należy uznać, że za czas do wydania przez sąd prawomocnego orzeczenia odszkodowawczego odsetki nie przysługują (zob. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 kwietnia 1991 roku, sygn. akt V KRN 475/90).

Inne

3.

--

1.Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

--

--

1.KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Zgodnie z art. 554 § 4 k.p.k., w myśl którego postępowanie o odszkodowanie lub zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne m.in. zatrzymanie jest wolne od kosztów sądowych, Sąd kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

1.PODPIS