Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Piotr Daniszewski

Sędziowie: SA Małgorzata Idasiak-Grodzińska (spr.)

SA Marek Machnij

Protokolant: stażysta Mariusz Neumann

po rozpoznaniu w dniu 8 października 2020 r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa W. P. i M. P.

przeciwko (...) Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu Niestandaryzowanemu Funduszowi Sekurytyzacyjnemu z siedzibą w W.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 27 października 2016 r., sygn. akt IX GC 771/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie I (pierwszym) w ten sposób, że pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy obejmujący prawomocny nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w dniu 12 kwietnia 2002 r., sygn. akt IX GNc 390/02, zaopatrzony w klauzulę wykonalności na rzecz pozwanego (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego z siedzibą w W., nadaną postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30 kwietnia 2015 r., sygn. akt IX GCo 50/15, także w zakresie należności obejmującej sumę odsetek przewyższających poziom odsetek maksymalnych liczonych od kwoty 293.200 zł za okres od dnia 4 marca 2012 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie;

b)  w punkcie II (drugim) w ten sposób, że zasądzoną kwotę 7.317 zł obniża do kwoty 3.319 zł (trzy tysiące trzysta dziewiętnaście złotych);

c)  w punkcie III (trzecim) w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gdańsku kwotę 63.524,60 zł ( sześćdziesiąt trzy tysiące pięćset dwadzieścia cztery złote 60 groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie ;

III.  zasądza od powodów na rzecz pozwanego kwotę 27.836,37 zł ( dwadzieścia siedem tysięcy osiemset trzydzieści sześć złotych trzydzieści siedem groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu za postępowanie kasacyjne i apelacyjne.

Na oryginale właściwe podpisy.

I AGa 287/19

UZASADNIENIE

Powodowie M. P. i W. P. w pozwie przeciwko (...) Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu Niestandaryzowanemu Sekurytyzacyjnemu w W. żądali pozbawienia wykonalności w całości tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty z dnia 12 kwietnia 2002 r., wydanego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie IX GNc 390/02.

Wskazali na przedawnienie roszczenia głównego oraz odsetek umownych. Podnieśli, że tytuł wykonawczy powstał dnia 12 kwietnia 2002 r., zatem termin przedawnienia, uwzględniając 10-letni okres przedawnienia, upłynął dnia 12 kwietnia 2012 r. Pozwany wystąpił z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności w dniu 30 kwietnia 2015 r., wobec czego klauzula wykonalności została nadana po przedawnieniu roszczenia stwierdzonego w tytule egzekucyjnym. Odsetki jako świadczenie okresowe, nawet stwierdzone prawomocnym orzeczeniem, przedawniają się z upływem 3-letniego terminu, zatem możliwość zaspokojenia wierzyciela w tym zakresie upłynęła 20 kwietna 2005 r. Oprócz tego odsetki, jako należność uboczna, przedawniają się z upływem okresu przedawnienia należności głównej. Zatem odsetki uległy przedawnieniu zarówno ze względu na upływ 3 - letniego terminu przedawnienia, jak i na przedawnienie należności głównej.

Według powodów nie ma znaczenia przelew wierzytelności Banku (...) S.A. w W. na rzecz pozwanego. Powodowie podkreślili, że bieg terminu przedawnienia przerywa wyłącznie czynność przed sądem bądź organem egzekucyjnym przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Dokonanie przelewu wierzytelności nie jest czynnością przerywającą bieg przedawnienia.

Powodowie podnieśli również, iż określenie przez Bank (...) stopy odsetek "przeterminowanych" na 36%, przekroczyło ponad 3-krotnie maksymalną stopę 3 odsetek oraz rażąco naruszało zasady współżycia społecznego. Powołali się na art. 359 § 2 ¹ k.c., zgodnie z którym wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. W 2015 r. stopa ta wynosiła 2,5%, zatem odsetki maksymalne wynoszą obecnie 10%.

Zdaniem powodów nie miało znaczenia, że ustawa wprowadzająca instytucję odsetek maksymalnych weszła w życie 2006 r., tj. po powstaniu tytułu egzekucyjnego. W ocenie powodów dłużnik może wytoczyć powództwo przeciwegzekucyjne w oparciu o wprowadzone przepisy o odsetkach maksymalnych, choćby tytuł egzekucyjny powstał przed wejściem w życie tej ustawy.

Wyrokiem z dnia 27 października 2016 r. (sygn. akt IX GC 771/15) Sąd Okręgowy w Gdańsku pozbawił w całości wykonalności tytuł wykonawczy w postaci prawomocnego nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w dniu 12 kwietnia 2002 r. w sprawie IX GNc 390/02, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na rzecz pozwanego (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w W. postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30 kwietnia 2015 r. w sprawie IX GCo 50/15. Ustalił, że nakazem zapłaty z dnia 12 kwietnia 2002 r., wydanym w postępowaniu nakazowym, nakazano powodom, aby zapłacili solidarnie Bankowi (...) S.A. w W. kwotę
394 505,41 zł, wraz z odsetkami w wysokości 36% w stosunku rocznym od kwoty 293 200 zł za okres od dnia 8 lutego 2002 r. Powodowie nie wnieśli zarzutów od nakazu zapłaty. Nakaz zapłaty uprawomocnił się dnia 10 maja 2002 r., zaś postanowieniem z dnia 17 października 2002 r. został zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Na podstawie tego tytułu w styczniu 2003 r. wierzyciel wszczął przeciwko powodom postępowanie egzekucyjne, które prowadzone było przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kwidzynie. Komornik prowadził egzekucję m.in. z ruchomości należących do powodów. Postępowanie to zostało w części umorzone, postanowieniem z dnia 8 marca 2004 r.

Pozwany (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny w W. na podstawie umowy z dnia 29 sierpnia 2006 r. nabył od Banku (...) S.A. wierzytelność wobec powodów wynikającą z nakazu zapłaty z dnia 12 kwietnia 2002 r. Na dzień zawarcia umowy cesji zadłużenie powodów wobec Banku (...) S.A. wynosiło łącznie 764 965,53 zł. Na tę kwotę składał się kapitał w wysokości 293 200 zł, odsetki w wysokości 462 772,82 zł oraz koszty sądowe w wysokości 8.992,71 zł.

W związku z zawarciem umowy cesji prowadzone przez komornika postępowanie egzekucyjne przeciwko powodom, zostało umorzone na wniosek wierzyciela w dniu 19 września 2007 r. Komornik uczynił wzmiankę na tytule o wyegzekwowanej należności i zwrócił tytuł wykonawczy wierzycielowi.

Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku nadał klauzulę wykonalności prawomocnemu nakazowi zapłaty wydanemu przez Sąd Okręgowy w Gdańsku Wydział IX Gospodarczy 12 kwietnia 2002 r. na rzecz (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny w W. co do należności głównej w kwocie 293 200 zł z odsetkami w wysokości 36% w stosunku rocznym od dnia 8 lutego 2002 r. i kosztów procesu w kwocie 8992,71 zł, a w pozostałej części wniosek oddalił. Na podstawie tego tytułu wykonawczego pozwany (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny wszczął 7.08.2015 r. przeciwko powodom postępowanie egzekucyjne, prowadzone przez Komornika Sądowego w Kwidzynie, pod sygnaturą akt KM 1533/15.

Sąd pierwszej instancji uznał, że termin przedawnienia rozpoczął bieg od dnia 10 maja 2002 r., tj. w dniu, w którym nakaz zapłaty stał się prawomocny w stosunku do powodów. Dlatego też pozwany niezasadnie przyjął, że w świetle art. 123 § 1 pkt 1 i art. 124 k.c. w stosunku do niego doszło do przerwania biegu przedawnienia należności stwierdzonej w tym tytule. Nakaz zapłaty Sądu Okręgowego w Gdańsku w sprawie o sygn. akt IX GNc 390/02, zasądzający egzekwowane na rzecz pozwanego roszczenie, został wydany na rzecz Banku (...) S.A., który wszczął postępowanie egzekucyjne w styczniu 2003 r.

To postępowanie zostało umorzone prawomocnym postanowieniem Komornika Sądowego z dnia 19 września 2007 r.

Wniosek o wszczęcie egzekucji został złożony przez pozwanego 17 sierpnia 2015 r. Strona pozwana uznała żądanie pozwu do kwoty 990 164,52 zł.

Sąd Okręgowy przyjął, że wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w sprawie II KM 37/2003, złożony przez pierwszego wierzyciela, nie mógł odnieść skutku wobec pozwanego, jako nabywcy wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym.

Zdaniem Sądu Okręgowego przerwę biegu terminu przedawnienia w stosunku do pozwanego spowodował dopiero jego wniosek o nadanie nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności w związku z cesją wierzytelności, co miało miejsce w 2015 r., a zatem już po upływie 10 lat od dnia uprawomocnienia się nakazu zapłaty. Zatem przedawnieniu uległo całe objęte tytułem wykonawczym roszczenie, obejmujące należność główną oraz odsetki za opóźnienie wymagalne w dacie uprawomocnienia się tego orzeczenia.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, w świetle art. 118 k.c. przedawnieniu uległo również, ze względu na swój akcesoryjny charakter, roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie, stwierdzone nakazem zapłaty z dnia 12 kwietnia 2002 r.

Sąd Okręgowy pominął rozpoznanie podniesionego przez powodów zarzutu dotyczącego wysokości zasądzonych w tytule egzekucyjnym odsetek umownych, która według twierdzeń powodów jest ponad 3 - krotnie wyższa niż maksymalna stopa odsetek oraz rażąco narusza zasady współżycia społecznego, wobec podniesionego przez powodów skutecznie zarzutu przedawnienia.

Oceniając uznanie przez pozwanego roszczenia powodów co do kwoty 990,164,52 zł Sąd Okręgowy wskazał, że oświadczenie pozwanego o uznaniu powództwa było skuteczne oraz nie budziło żadnych wątpliwości.

Strona pozwana zaskarżyła wyrok Sądu Okręgowego w zakresie wykraczającym poza należności odsetkowe za okres od dnia 18 października 2002 r. do dnia 3 marca 2012 r.

Wyrokiem z dnia 8 listopada 2017 r. (sygn. akt I ACa 93/17) Sąd Apelacyjny w Gdańsku zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego - w zakresie ponad sumę odsetek liczonych od kwoty 293 200 zł za okres od dnia 8 lutego 2002 r. do dnia 3 marca 2012 r. W pozostałej części oddalił apelację strony pozwanej. W ocenie Sądu Apelacyjnego skarżący zasadnie zarzucił, że wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 196/14, na którym oparł swoje rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji, odnosił się do stanu faktycznego, w którym podstawą dochodzenia roszczenia przez bank, będący pierwotnym wierzycielem, był bankowy tytuł egzekucyjny. W uchwale z dnia 9 czerwca 2017 r., III CZP 17/17 Sąd Najwyższy wskazał, że z ugruntowanego orzecznictwa wynika, iż przerwa biegu przedawnienia wynikająca z dokonania czynności związanych z bankowym tytułem egzekucyjnym odnosi skutek wyłącznie wobec podmiotu, który mógł wystawić taki tytuł i dochodzić na jego podstawie roszczeń. Jeżeli zatem nabywca wierzytelności nie może posługiwać się bankowym tytułem egzekucyjnym, przerwa biegu przedawnienia nie wywołuje wobec niego skutków. W rozpoznawanej sprawie sytuacja była inna. Postępowanie egzekucyjne prowadzone było przez Bank (...) S.A. na podstawie tytułu egzekucyjnego którym był nakaz zapłaty. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2017 r., III CZP 17/17 wskazano, że na poziomie ogólnym nie ulega wątpliwości, iż skutki przerwy biegu przedawnienia wywołane przez zbywcę wierzytelności odnoszą się z zasady także do cesjonariusza. Nabywa on wierzytelność w takim kształcie, w jakim przysługiwała ona zbywcy, także w kontekście jej przedawnienia. W konsekwencji, jeżeli bieg terminu przedawnienia uległ przerwaniu, cesjonariusz - wstępując w sytuację cedenta - zostaje objęty skutkami przerwy przedawnienia. Zgodnie z ogólnym założeniem, fakt zbycia wierzytelności pozostaje z zasady bez wpływu na bieg terminów przedawnienia oraz skutki zdarzeń kształtujących ten bieg, które nastąpiły przed dokonaniem cesji. Takie stanowisko Sąd Najwyższy zajął także w uzasadnieniach uchwały z dnia 29 czerwca 2016 r., III CZP 29/16 (OSNC 2017, nr 5, poz. 55) i postanowienia z dnia 26 października 2016 r., III CZP 60/16. Sąd Apelacyjny wskazał, że te reguły nie mają jedynie zastosowania do przerwy biegu przedawnienia w przypadku dochodzenia roszczenia na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego. Stanowisko Sądu Najwyższego w tym zakresie zostało sformułowane wprost w uchwale z dnia 29 czerwca 2016 r., III CZP 29/16, w której przyjęto, że w razie cesji wierzytelności przerwa biegu przedawnienia wywołana złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji na podstawie takiego tytułu zachowa skutek wyłącznie wobec tych cesjonariuszy, którzy sami mogliby posłużyć się bankowym tytułem egzekucyjnym. W pozostałych sytuacjach przerwę biegu przedawnienia uznaje się za niebyłą, zatem bieg terminu przedawnienia w stosunku do nabywcy wierzytelności określa się na zasadach ogólnych. Również z uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2016 r., III CZP 60/16 wynika, że w przypadku prowadzenia egzekucji na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zachodzi wyjątek od zasady ogólnej, zgodnie z którą nabywca wierzytelności przejmuje ją w takiej postaci, w jakiej przysługiwała zbywcy.

W związku z tym zasadny był zarzut naruszenia art. 123 § 1 k.c. polegający na jego błędnej wykładni poprzez przyjęcie, że złożenie wniosku egzekucyjnego przez pierwszego wierzyciela nie wywołało skutku w postaci przerwy biegu przedawnienia w stosunku do pozwanego. W świetle art. 509 § 2 k.c. powód jako nabywca wierzytelności wszedł w całości w sytuację prawną zbywcy wierzytelności i może się powołać na przerwę biegu przedawnienia powstałą wskutek działań poprzednika prawnego. Bieg terminu przedawnienia został przerwany przed upływem 10-letniego terminu, tj. w dniu 4 marca 2015 r. poprzez złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty na rzecz nabywcy wierzytelności. Zatem pomiędzy dniem przejścia na stronę pozwaną wierzytelności wobec W. i M. P., tj. 29 sierpnia 2006 r. a dniem złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego, tj. dniem 4 marca 2015 r. nie upłynął 10-letni okres przedawnienia należności zasądzonej prawomocnym nakazem zapłaty. Bieg przedawnienia przedmiotowego roszczenia mógł się rozpocząć na nowo najwcześniej z dniem 29 sierpnia 2006 r., tj. w dniu dokonania przelewu wierzytelności.

Sąd Apelacyjny nie podzielił stanowiska powodów, że wniosek poprzedniego wierzyciela o umorzenie postępowania egzekucyjnego w efekcie przelewu wierzytelności powodował, iż wszczęcie tego postępowania nie przerwało biegu terminu przedawnienia. Istotne jest, że przyczyną umorzenia postępowania egzekucyjnego było zbycie egzekwowanej wierzytelności, która nie została dobrowolnie zaspokojona, zaś w toku postępowania egzekucyjnego nie mogło dojść do przekształcenia podmiotowego po stronie wierzyciela.

Nie ma zatem podstaw do dopatrywania się w tym przypadku analogii do skutków cofnięcia pozwu w postępowaniu rozpoznawczym. O podstawie do ewentualnego stosowania art. 203 § 2 k.p.c., można by mówić, gdyby wierzyciel wniósł o umorzenie postępowania egzekucyjnego z innych przyczyn, niż zbycie wierzytelności.

Pozwany wskazał, że przedawnieniu uległy odsetki zasądzone w nakazie zapłaty za okres od dnia 18 października 2002 r. do dnia marca 2012 r. Datę 18 października 2002 r. (data wydania tytułu wykonawczego) pozwany błędnie przyjął jako datę uprawomocnienia się nakazu zapłaty, gdy tymczasem nakaz zapłaty uprawomocnił się w dniu 10 maja 2002 roku. W ocenie Sądu Apelacyjnego pozwany jednak błędnie w tym zakresie przyjął, że przedawnieniu nie uległy odsetki zasądzone nakazem zapłaty za okres wcześniejszy niż 18 października 2002 r., tj. od dnia 8 lutego 2002 r. Tymczasem przedawnieniu uległy wszystkie odsetki zasądzone nakazem zapłaty do dnia 3 marca 2012 r., nie zaś tylko od dnia uprawomocnienia się nakazu zapłaty. Zgodnie zaś z treścią nakazu zasądzono odsetki od dnia 8 lutego 2002 r. Zatem również w tym zakresie, poza częścią uznaną przez pozwanego, powództwo podlegało uwzględnieniu, a apelacja okazała się niezasadna.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie był też zasadny zarzut powodów dotyczący zasądzenia odsetek przekraczających wysokość odsetek maksymalnych. Wytoczenie powództwa na podstawie art. 840 k.p.c. nie może bowiem prowadzić do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy. W postępowaniu o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego - sąd nie bada słuszności wyroku sądowego w chwili jego wydania, gdyż godziłoby to w powagę rzeczy osądzonej. W oparciu o przepis art. 840 k.p.c. nie jest dopuszczalna merytoryczna zmiana prawomocnego orzeczenia. Podważenie prawomocnego orzeczenia może bowiem nastąpić tylko w trybie wznowienia postępowania. Sąd rozpoznający powództwo opozycyjne jest bezwzględnie związany wyrokiem wydanym w sprawie między wierzycielem a dłużnikiem, co do ustalonego obowiązku świadczenia. Z tego względu - przy orzekaniu na podstawie art. 840 § 1 punkt 2 k.p.c., gdy tytułem egzekucyjnym jest orzeczenie sądu - uwzględnia się wyłącznie zdarzenia, które nastąpiły po wydaniu wyroku. Zakwestionowanie zatem wysokości zasądzonych odsetek umownych oraz ich ocena w świetle zasad współżycia społecznego mogło nastąpić w postępowaniu wszczętym na skutek zaskarżenia nakazu zapłaty. Jednak nakaz zapłaty uprawomocnił się wobec jego niezaskarżenia w toku postępowania, a sąd jest związany jego treścią i nie jest uprawniony do modyfikowania wysokości zobowiązania stwierdzonego w nakazie zapłaty. Prekluzyjny skutek prawomocności oraz powagi rzeczy osądzonej jest niezależny od tego, czy strona ponosi winę w zaniechaniu przytoczenia określonych okoliczności lub podniesienia właściwych zarzutów.

Powodowie zaskarżyli wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku w części, w której został zmieniony wyrok Sądu pierwszej instancji i oddalono powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, tj. w zakresie ponad sumę odsetek liczonych od kwoty 293 200 zł za okres od dnia 8 lutego 2002 r. do dnia 3 marca 2012 (pkt I a). Zarzucili naruszenie przepisów postępowania - art. 825 pkt 1 w zw. z art. 203 § 2 w zw. z art. 13 § 2 oraz zw. z art. 192 pkt 3 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. przez niezastosowanie, art. 788 § 1 k.p.c., art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., art. 359 § 2 ¹ -2 ² k.c., art. 366 k.p.c. przez błędną wykładnię i art. 325 k.p.c., a takie naruszenie prawa materialnego - art. 123 § 1 pkt 1 k.c., i art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. (Dz. U. Nr 157, poz. 13165) o zmianie ustawy - kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustawy zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji oraz art. 2 Konstytucji. Wnieśli o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2019 r., sygn. akt IV CSK 438/18 Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok w punkcie I w części oddalającej powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w zakresie należności obejmującej odsetki od należności głównej za okres od dnia 4 marca 2012 r. oraz w pkt III i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Gdańsku do ponownego rozpoznania (pkt 1), oddalił dalej idąca skargę kasacyjną (pkt 2) i orzeczenie o kosztach postępowania kasacyjnego pozostawił do rozstrzygnięcia Sądowi Apelacyjnemu w Gdańsku ( pkt 3).

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

1)  Zarzuty skargi kasacyjnej kwestionujące ocenę Sądu Apelacyjnego, że w wyniku wszczęcia przez Bank (...) SA egzekucji na podstawie nakazu zapłaty z dnia 12 kwietnia 2002 r., wydanego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku sygn. Akt IX GNc 390/02, w części nie uległa przedawnieniu wierzytelność wobec powodów stwierdzona tym tytułem egzekucyjnym były nieuzasadnione.

Sąd drugiej instancji zasadnie podkreślił, że egzekucja przeciwko powodom, wszczęta po uzyskaniu przez wierzyciela w październiku 2002 r. klauzuli wykonalności, nie była prowadzona w oparciu o bankowy tytuł egzekucyjny. Z tego względu prezentowane w judykaturze poglądy dotyczące przelewu wierzytelności stwierdzonych bankowymi tytułami egzekucyjnymi oraz skutków wszczęcia przez bank egzekucji na podstawie takich tytułów nie mogły mieć znaczenia dla sposobu rozstrzygnięcia sprawy. Trafnie Sąd Apelacyjny uznał więc za nieuzasadnione odwołanie się przez Sąd Okręgowy do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 196/14., w ramach argumentacji wskazującej na przedawnienie wierzytelności objętej nakazem zapłaty z dnia 12 kwietnia 2002 r.

a.  Nie ulega wątpliwości, że wszczęcie egzekucji przez Bank (...) spowodowało przerwę biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 k.c. Sąd Apelacyjny wskazał zasadnie, z odwołaniem się do art. 509 § 2 k.c., że według ogólnych zasad, w przypadku przelewu wierzytelności nabywca wierzytelności uzyskuje wierzytelność w takim samym kształcie, w jakim przysługiwała zbywcy. Z tego względu skutek w postaci przerwy przedawnienia uzyskany przez zbywcę odnosi się także do cesjonariusza. Wobec tego, że cesjonariusz zostaje objęty skutkami zdarzeń wpływających na bieg przedawnienia, które zaszły przed dokonaniem przelewu, samo zawarcie umowy cesji wierzytelności pozostaje bez wpływu na bieg terminu przedawnienia. Takie stanowisko wyraził wcześniej Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwał z dnia 29 czerwca 2016 r., III CZP 29/16 i z dnia 9 czerwca 2017 r., III CZP 17/17.

b.  Powyższej oceny nie zmienia w żaden sposób to, że wierzyciel po dokonaniu przelewu w dniu 29 sierpnia 2006 r. złożył wniosek o umorzenie egzekucji i postępowanie to zostało umorzone postanowieniem komornika z dnia 19 września 2007 r. Postępowanie wierzyciela było zgodne z przepisami, gdyż w wyniku przelewu wierzytelności utracił status wierzyciela i uprawnienie do dalszego prowadzenia egzekucji. Wbrew ocenie wyrażonej przez skarżącego, w obowiązującym wówczas stanie prawnym nabywca wierzytelności nie był uprawniony do wstąpienia do toczącego się postępowania egzekucyjnego w charakterze wierzyciela egzekwującego i postępowanie z jego udziałem nie mogło być kontynuowane. Takie stanowisko było konsekwentnie wyrażane w judykaturze.

W rzeczywistości strona pozwana, jako nabywca wierzytelności miała po dniu 29 sierpnia 2006 r. możliwość wystąpienia z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności na swoją rzecz na podstawie art. 788 k.p.c. Dopiero zatem z dniem 29 sierpnia 2006 r. mógł się najwcześniej rozpocząć dla pozwanego bieg dziesięcioletniego terminu przedawnienia roszczenia stwierdzonego nakazem zapłaty. Ponieważ strona pozwana złożyła wniosek o nadanie klauzuli wykonalności w dniu 4 marca 2015 r., co ponownie spowodowało przerwę biegu przedawnienia, wierzytelność objęta tytułem wykonawczym nie uległa przedawnieniu za okres po dniu wszczęcia pierwszej egzekucji prowadzonej przez Bank (...).

c.  Nie znajduje też racji pogląd skarżącego, że umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela rodzi dla biegu przedawnienia roszczenia takie same skutki jak cofnięcie pozwu. W tym zakresie istnieje odrębna regulacja w art. 203 k.c. Tej sytuacji nie można zrównać z powołaniem się jedynie na odpowiednie stosowanie przepisów o procesie w postępowaniu egzekucyjnym, w przypadku wniosku o umorzenie egzekucji.

2)  Sąd Apelacyjny wyraził pogląd, że wytoczenie powództwa przeciwegzekucyjnego nie może prowadzić do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy i w tym postępowaniu nie można badać słuszności prawomocnego wyroku, gdyż godziłoby to w powagę rzeczy osądzonej. Z tego względu przy rozpoznawaniu takiego powództwa sąd jest związany treścią prawomocnego wyroku i nie jest uprawniony do modyfikowania wysokości zobowiązania stwierdzonego w wyroku (w rozpoznawanej sprawie wysokości zasądzonych odsetek). To słuszne co do zasady stanowisko, co potwierdza brzmienie art. 840 k.p.c., nie może być jednak przenoszone wprost na grunt rozpoznawanej sprawy.

Powodowie wyraźnie powoływali się bowiem na zdarzenia uzasadniające pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, które zaszły po wydaniu wyroku stanowiącego tytuł wykonawczy. Ich żądanie nie zmierzało zatem do ponownej merytorycznej oceny tytułu wykonawczego w odniesieniu do chwili jego wydania. Wymagało to oceny, czy wejście w życie przepisu ustawowego przewidującego wysokość maksymalnych odsetek, po wydaniu wyroku stanowiącego tytuł wykonawczy, może stanowić podstawę do pozbawienia wykonalności takiego tytułu w części, w której zasądzone w nim odsetki przekraczają wysokość odsetek maksymalnych.

W ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 2005 r., Nr 157, poz. 1316) określono maksymalną wysokość odsetek wynikających z czynności prawnych. Zgodnie z art. 5 przepisy tej ustawy stosuje się do czynności prawnych dokonanych po jej wejściu w życie, tj. od dnia 20 lutego 2006 r., co może budzić wątpliwości na tle okoliczności rozstrzyganej sprawy, wskazujących, że umowa określająca wysokość odsetek zasądzonych nakazem zapłaty została zawarta przed tą datą.

Do tego zagadnienia Sąd Najwyższy odniósł się w uzasadnieniu uchwały z dnia 15 marca 2018 r., III CZP 107/17. Wskazał, że wykładnia art. 5 powołanej wyżej ustawy z dnia 7 lipca 2005 r., ograniczająca się do stwierdzenia, że jej przepisów nie stosuje się do wysokości odsetek umownych wynikających z czynności prawnych dokonanych przed wejściem w życie ustawy nie odpowiadałaby zasadniczemu celowi ustawy. Podkreślił, że kwestią odrębną od poddania czynności prawnych dokonywanych po dniu 20 lutego 2006 r. przepisom ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. jest reżim prawny stosunków prawnych wynikających z takich stosunków powstałych przed dniem 20 lutego 2006 r. i uznał za zasadne pomocnicze odwołanie się do reguł intertemporalnych wywodzonych z ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny. Uznając, że każdy kolejny dzień niewykonywania zobowiązania pieniężnego w terminie stanowi odrębne zdarzenie oznaczające koleje przypadki niewykonania zobowiązania, należy z art. XLIX § 3 tej ustawy wywieść regułę, iż prawem właściwym dla odsetek za opóźnienie powinno być prawo obowiązujące w dniu, za który należą się odsetki. W przypadku odsetek za opóźnienie każdym dniem, za który należą się odsetki jest każdy kolejny dzień opóźnienia. W rezultacie w stosunkach prawnych, które powstały przed dniem 20 lutego 2006 r., od tego dnia należą się odsetki nie wyższe niż odsetki maksymalne wprowadzone przez ustawę z dnia 7 lipca 2005 r.

Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym skargę kasacyjną podzielił to stanowisko. W konsekwencji przyjął, że od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. wygasły zobowiązania do zapłaty odsetek za opóźnienie w zakresie przewyższającym odsetki maksymalne. W przypadku zobowiązania do zapłaty odsetek za opóźnienie, stwierdzonego w tym zakresie w tytułach wykonawczych, wejście w życie ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. stanowi zdarzenie prawne, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., mogące stanowić podstawę pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego. Odmienne stanowisko wyrażone przez Sąd drugiej instancji nakazywało uznanie zarzutu naruszenia art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. za uzasadniony.

Uzasadniony był także zarzut naruszenia art. 325 k.p.c. z uwagi na wadliwą redakcję części wyroku zaskarżonego skargą kasacyjną. Podniesiono w niej zasadnie, że wyrok pozbawiający wykonalności tytuł wykonawczy powinien być sformułowany w taki sposób, że sama treść wyroku powinna umożliwiać jego wykonanie. Powinien zatem jednoznacznie określać zakres tytułu wykonawczego, w jakim został on pozbawiony wykonalności. Użycie przez Sąd drugiej instancji zwrotu o oddaleniu powództwa „w zakresie ponad sumę odsetek liczonych od kwoty 293 200 zł za okres od dnia 8 lutego 2002 r. do dnia 3 marca 2012 r." nie może być uznane za dostatecznie precyzyjne, w szczególności wobec ustaleń wskazujących na skapitalizowaną wysokość odsetek i uznanie przez stronę pozwaną w części powództwa do wysokości 990164,52 zł, obejmującej również skapitalizowane odsetki. Z tych względów, wobec zasadności części zarzutów skargi kasacyjnej zaskarżony wyrok w granicach zaskarżenia podlegał uchyleniu na podstawie art. 398 ¹⁵ § 1 k.p.c.

Powodowie w piśmie z dnia 9.03.2020 r. podtrzymali swe dotychczasowe stanowisko w sprawie i domagali się pozbawienia w całości wykonalności tytułu wykonawczego. W piśmie z dnia 12.03.2020 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Obie strony przedstawiły własne poglądy prawne i podjęły polemikę ze stanowiskiem Sądu Najwyższego.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Porządkując, wobec wydania w tej sprawie trzech orzeczeń, należało wskazać na zakres orzeczenia podlegającego aktualnie rozpoznaniu a tym samym na zakres rozstrzygnięcia już prawomocnego.

1)  W pozwie z dnia 23.09.2015 r. powodowie wnieśli o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty z 12.04.2002 r., sygn. akt IX GNc 390/02 Sądu Okręgowego w Gdańsku, wskazując jako wartość przedmiotu sporu kwotę 1.740.141 zł obliczoną jako suma należności głównej – 293.000 zł i odsetek naliczonych na dzień 21.09.2015 r. oraz kosztów procesu.

2)  Wyrokiem z dnia 27.10.2016 r., sygn. akt IX GC771/15 Sąd Okręgowy w Gdańsku pozbawił tytuł wykonawczy w całości wykonalności i zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 7.317 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (7.217 zł + 100 zł opłata od wniosku o zabezpieczenie).

Tytułem był nakaz zapłaty zasądzający od powodów solidarnie kwotę 394.505,41 zł z odsetkami w wysokości 36% w stosunku rocznym od kwoty 293.200 zł od 8.02.2002 r. do dnia zapłaty i koszty 10.065 zł.

Pozwany uznał za zasadny zarzut powodów dotyczący przedawnienia należności odsetkowej co do kwoty 990.164,52 zł obejmującej okres od 18.10.2002 r. do 3.03.2012 r.

3)  Pozwany wniósł apelację w części co do uwzględnionego powództwa wskazując jako wartość przedmiotu zaskarżenia kwotę 749.977 zł (1.740.141 – 990.164,52)

4)  Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 8.11.2017 r., sygn. akt I ACa 93/17 uwzględnił w części apelację pozwanego w ten sposób, że oddalił powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego obejmującego nakaz zapłaty z 12.04.2002 r., sygn. akt IX GNc 390/02 w zakresie ponad sumę odsetek liczonych od kwoty 293.200 zł za okres od dnia 8.02.2002 r. do dnia 3.03.2012 r. i zmienił orzeczenie o kosztach postępowania ( pkt1) oraz oddalił apelację w pozostałym zakresie (pkt II) i orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego (pkt III).

Wyrok Sądu Apelacyjnego wydany na skutek apelacji pozwanego w istocie więc spowodował, że prawomocnie pozbawiono wykonalności nakaz zapłaty w części uznanej przez pozwanego a więc co do wartości odsetek naliczonych od kwoty 293.200 zł za okres od 18.10.2002 r. do 3.03.2012 r., tj. 990.164,52 zł, a dodatkowo co do wartości odsetek od kwoty 293.200 zł za okres wcześniejszy czyli od 8.02.2002 r. zatem pozbawiono wykonalności tytuł wykonawczy w zakresie obejmującym sumę odsetek liczonych od kwoty 293.200 zł od dnia 8.02.2002 r. do 3.03.2012 r. Orzeczenie w tym kształcie jest prawomocne. W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku.

5)  Na skutek skargi kasacyjnej powodów wniesionej w zakresie oddalonego przez Sąd Apelacyjny powództwa, wskazującej jako wartość przedmiotu zaskarżenia kwotę 677.103 zł, Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w jego punkcie I (więc a, b, i c) w części oddalającej powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w zakresie należności obejmującej odsetki od należności głównej (tj. 293.200 zł) za okres od dnia 4.03.2012 r. oraz w pkt III (koszty postępowania apelacyjnego) i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Tym samym więc przedmiotem ponownej oceny, w ramach apelacji wniesionej przez pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku, będzie prawidłowość wydanego orzeczenia w zakresie obejmującym orzeczenie o pozbawieniu wykonalności tytułu wykonawczego tylko w odniesieniu do należności obejmującej odsetki od należności głównej (293.200 zł) za okres od 4.03.2012 r., bowiem dalej idąca skarga kasacyjna powodów została oddalona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, który ponownie rozpoznaje sprawię we wskazanych wyżej granicach, powództwo o pozbawienie w części tytułu wykonawczego wykonalności należało uznać za zasadne jedynie w zakresie należności wyrażającej się kwotą obejmującą wartość odsetek maksymalnych obliczonych od kwoty 293.200 zł za okres od dnia 4.03.2012 r. do dnia zapłaty, a dalej idące żądanie pozwu było niezasadne i tym samym zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego należało zmienić i powództwo oddalić, a apelację pozwanego ocenić jako w części zasadną.

Powyższe rozstrzygnięcie o apelacji pozwanego jest oczywistą konsekwencją zapadłego przed Sądem Najwyższym orzeczenia, w tym ustawowo określonej w art. 398 ²⁰ k.p.c. zasady związania Sądu II instancji wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy.

Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie w całości przyjmuje nie tylko za wiążący ale i zasadny pogląd prawny Sądu Najwyższego odnoszący się do wykładni art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 359 § 2 ¹ k.c., przedstawiony w sprawie niniejszej w wyroku z dnia 28.08.2019 r. ale także i w przywołanej tamże uchwale Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2018 r., sygn. akt III CZP 107/17.

Przekonuje wywód uczyniony w uchwale oraz powielony w wyroku, że powództwo opozycyjne skierowane przeciwko tytułowi wykonawczemu, którym jest prawomocne orzeczenie sądowe nie może służyć ponownemu merytorycznemu rozpoznaniu sprawy. Nie jest ono środkiem prawnym, za pomocą którego można by podważyć prawomocność materialną orzeczenia (tak też uchwała SN z 23.05.2012 r., III CZP 16/12), a zatem zmiana stanu prawnego może mieć wpływ na prawomocne orzeczenie wówczas, gdy wywołuje skutek w postaci wygaśnięcia zobowiązania stwierdzonego takim tytułem wykonawczym lub niemożności jego wyegzekwowania (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.).

Sytuacja taka może być rezultatem tego, że nowe regulacje prawne wyraźnie retroaktywnie odnoszą się do określonych zobowiązań stwierdzonych tytułami wykonawczymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1972 r., II CR 385/72, nie publ.) albo ingerują na przyszłość, tj. od dnia ich wejścia w życie, w stwierdzone takimi tytułami zobowiązania, w szczególności zobowiązania do świadczeń powtarzających się lub zobowiązania, których treścią są - działające na przyszłość - nakazy albo zakazy określonego zachowania się dłużnika. W takich przypadkach zmiana stanu prawnego kwalifikuje się jako zdarzenie, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., gdyż nie chodzi wtedy o ponowną ocenę - według nowych regulacji - zagadnień rozstrzygniętych prawomocnym orzeczeniem, lecz o oddziaływanie takiej zmiany na istnienie albo możność egzekwowania zobowiązania, które zostało stwierdzone w tym orzeczeniu.

Skoro powodowie jako zdarzenie mające uzasadniać powództwo opozycyjne wskazali zmianę normatywną wynikającą z ustawy z 2005 r., polegającą na tym, że ustawodawca z dniem 20 lutego 2006 r. ustanowił odsetki maksymalne w określonej wysokości (art. 359 § 2 ¹ k.c.) i postanowił, że przekroczenie ich progu w czynności prawnej sprawia, że należą się odsetki maksymalne (art. 359 § 2 ² k.c.), to odpowiedź na pytanie o dopuszczalność kwalifikowania tej zmiany normatywnej w odniesieniu do powstałych przed dniem 20 lutego 2006 r. tytułów wykonawczych w postaci prawomocnych orzeczeń sądowych zasądzających odsetki w wysokości wyższej od wprowadzonych odsetek maksymalnych w kategoriach zdarzenia, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., zależy od tego, czy przedmiotowa zmiana normatywna miała wpływ na zobowiązania do zapłaty odsetek stwierdzone takimi tytułami.

Obowiązek zapłaty odsetek za opóźnienie, jak wyjaśniono, wynika z niewykonania zobowiązania pieniężnego w terminie, w związku z czym punktem odniesienia winien być art. XLIX § 3 p.w.k.c. Uznając każdy kolejny dzień niewykonania zobowiązania pieniężnego za odrębne zdarzenia oznaczające poszczególne wypadki niewykonania zobowiązania, wywieść należy z art. XLIX § 3 p.w.k.c. regułę, że prawem właściwym dla odsetek za opóźnienie powinno być prawo obowiązujące w dniu, za który należą się odsetki. W wypadku odsetek za opóźnienie każdy kolejny dzień opóźnienia jest okresem, za który należą się odsetki (por. w związku z tym art. 56 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. poz. 1830). W rezultacie w stosunkach prawnych, które powstały przed dniem 20 lutego 2006 r., od tego dnia należały się odsetki nie wyższe niż odsetki maksymalne, wprowadzone ustawą z 2005 r., choćby strony zastrzegły odsetki wyższe.

W kontekście powództwa opozycyjnego przedstawione uwagi prowadzą do wniosku, że wejście w życie ustawy z 2005 r. spowodowało, iż zobowiązania zapłaty odsetek za opóźnienie, które stwierdzone były wcześniej tytułami wykonawczymi, w zakresie, w którym odsetki te przekraczały wysokość wprowadzonych ustawą z 2005 r. odsetek maksymalnych (art. 359 § 2 ¹ k.c.), wygasły i od tego dnia należały się tylko odsetki maksymalne (art. 359 § 2 ² k.c.). W związku z tym wejście w życie ustawy z 2005 r. w tym zakresie stanowiło zdarzenie, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., mogące uzasadniać powództwo opozycyjne.

Tym samym więc należało ustalić, że wygasło zobowiązanie zapłaty odsetek za opóźnienie od kwoty 293.200 zł za okres od 4.03.2012 r. do dnia zapłaty, które zostało stwierdzone prawomocnym nakazem zapłaty z 12.04.2002 r., sygn. akt IX GNc 390/02 w zakresie, w którym odsetki te (36%) przekraczały wysokość odsetek maksymalnych, co zaś skutkuje oceną, że należą się tylko odsetki maksymalne (art. 359 § 2 ¹ k.c. w zw.
z art. 359 § 2 ² k.c.).

Zatem wejście w życie, z dniem 20.02.2006 r. przepisu art. 359 § 2 ¹ i § 2 ² k.c. o odsetkach maksymalnych stanowiło zdarzenie, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., które uzasadniało powództwo opozycyjne. Powodowie na to właśnie zdarzenie powołali się jako na podstawę powództwa opozycyjnego, co należało uznać za prawidłową przesłankę dla jego uwzględnienia w części.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że Sąd Najwyższy jedynie w tym zakresie podzielił zarzuty skargi kasacyjnej powodów i tylko we wskazanym zakresie sprawę nakazał ponownie rozpoznać przez Sąd Apelacyjny. Jednocześnie wprost przesądził o niezasadności pozostałych zarzutów kasacyjnych co do przedawnienia, przerwy w biegu przedawnienia, umorzenia egzekucji i co do skutków przelewu wierzytelności, uznając stanowisko Sądu Apelacyjnego w Gdańsku zaprezentowane w tej mierze w wyroku z dnia 8.11.2017 r. za prawidłowe. Zarzuty te i stanowisko prawne w tym zakresie nie podlega zatem ani ponownej analizie ani ponownemu rozpoznaniu.

W konsekwencji, podzielając ustalenia faktyczne Sądu a quo lecz czyniąc na ich podstawie odmienne wywody prawne, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. wydał orzeczenie reformatoryjne poprzez stosowną zmianę wyroku Sądu I instancji, przy uwzględnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28.08.2019 r., sygn. akt IV CSK 438/18 i orzekł o pozbawieniu wykonalności tytułu wykonawczego także w zakresie należności obejmującej odsetki przewyższające poziom odsetek maksymalnych obliczonych od kwoty 293.200 zł za okres od dnia 4.03.2012 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

W konsekwencji więc tych orzeczeń sporny tytuł wykonawczy pozbawiony został wykonalności co do sumy odsetek liczonych od kwoty 293.200 zł za okres od 8.02.2002 r. do 3.03.2012 r. (prawomocny wyrok SA z 8.11.2017 r.) oraz co do sumy odsetek od kwoty 293.200 zł za okres dalszy, tj. od 4.03.2012 r., przewyższających poziom odsetek maksymalnych obowiązujących w okresie od 4.03.2012 r. do dnia zapłaty. Sąd Apelacyjny uznał, że treść wyroku odpowiada wymogom art. 325 k.p.c.

Dla potrzeb wydania zaś rozstrzygnięcia o kosztach procesu za postępowanie przed Sądem I i II instancji oraz przed Sądem Najwyższym należało wskazać, że przedmiotem ponownego rozpoznania sprawy była apelacja pozwanego o wartości przedmiotu zaskarżenia ustalonej na kwotę 749.977 zł oraz postępowanie kasacyjne o wartości zaskarżenia 677.103 zł, a także koszty za postępowanie pierwszoinstancyjne o wartości sporu 1.790.141 zł, przy czym wartości te obliczono na dzień 21.09.2015 r. ( jak w pozwie).

Powodowie w postępowaniu przez Sądem I instancji wygrali co do kwoty uznanego powództwa – 990.164,52 zł (odsetki od kwoty 293.200 zł za okres od 18.10.2002 – 3.03.2012 r.) oraz co do kwoty 278.591,73 zł, która stanowi wartość odsetek przewyższających odsetki maksymalne za okres od 4.03.2012 r. do dnia wskazanego w pozwie przy obliczaniu wartości przedmiotu sporu (tj. 21.09.2015 r.) od kwoty 293.200 zł. Tym samym więc należy wskazać, że z wartości przedmiotu zaskarżenia w apelacji 749.977 zł pozwany wygrał apelację, co do kwoty 471.385,27 zł, na którą składa się wartość roszczenia głównego 293.200 zł i odsetek maksymalnych od tej kwoty obliczonych za okres od 4.03.2012 r. do 21.09.2015 r. (według kalkulatora internetowego wydawnictwo (...) kwota odsetek maksymalnych to 178.185,27 zł i kapitał 293.200 zł co stanowi sumę zobowiązania 471.385,27 zł).

Zatem na skutek rozpoznania apelacji powodowie spór wygrali co do łącznej wartości sporu 1.268.756,25 zł (990.164,52 zł + 278.591,73 zł), mają zaś obowiązek zapłaty z tytułu wykonawczego co do kwoty 293.200 zł i % maksymalnych od niej od 4.03.2012 r. obliczonych na potrzeby procesu do dnia 21.09.2015 r., czyli kwotę 471.385,27 zł. Ostatecznie więc ustalić należało, że powodowie wygrali spór w ok. 73% (1.740.141 zł x 73% ≈ 1.270.302 zł) zaś przegrali w 27%.

Koszty sądowe to 87.008 zł opłaty, 11.90 zł kopie, razem 87.019,90 zł z tego zaś 73% poniesie pozwany na rzecz Skarbu Państwa co stanowi kwotę 63.524,60 zł (pkt I c). Koszty zastępstwa procesowego stron to kwota 7.217 zł z czego powodom należy się ich zwrot w 73% a więc w kwocie 5.268 zł, a pozwanemu w 27% a więc w kwocie 1.949 zł. Po ich wzajemnej kompensacie zasądzono na rzecz powodów od pozwanego kwotę 3.319 zł (5.268 – 1949) w pkt I b. W zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego należało z kolei ustalić, że pozwany wygrał je w ≈ 63% a powodowie w ≈ 37%, bowiem przy wartości przedmiotu zaskarżenia 749.977 zł powodowie wygrali spór co do kwoty 278.592 zł a przegrali co do kwoty 471.385 zł. Koszty pozwanego to uiszczona opłata od apelacji w kwocie 37.499 zł i koszty zastępstwa procesowego 8.100 zł, czyli razem 45.599 zł z czego 63% stanowi kwotę 28.727,37 zł należna do zwrotu pozwanemu. Powodom należy się zwrot w zakresie kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 2.997 zł (8.100 zł x 37%), a więc po kompensacie należna pozwanemu kwota to 25.730,37 zł.

Za postępowanie kasacyjne stronom należy się zwrot kosztów zastępstwa w stawce 75%, w tym samym stosunku, a więc 8.100 x 63% dla pozwanego, czyli 5.103 zł i 2.997 zł dla powodów, a więc po kompensacie na rzecz pozwanego kwota należna to 2.106 zł. Ostatecznie zatem na skutek rozliczenia kosztów za postępowanie kasacyjne i apelacyjne wedle zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów zgodnie ze stosunkiem w jakim strony spór przegrały i wygrały, należało zasądzić na rzecz pozwanego od powodów kwotę 27.836,37 zł (25.730,37 + 2.106) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego i kasacyjnego. Powodowie korzystali ze zwolnienia od obowiązku uiszczenia opłaty od pozwu i od skargi kasacyjnej, zatem w tej części kosztów nie ponieśli .

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 385 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

SSA Marek Machnij SSA Piotr Daniszewski SSA Małgorzata Idasiak - Grodzińska