Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lipca 2022 roku.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 28 lipca 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa R. S. i M. S.

przeciwko Towarzystwu (...) SA w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 27 kwietnia 2022 roku, sygn. akt I C 673/21

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1,2 w ten sposób, że:

A.  zasądzoną w punkcie 1 kwotę odszkodowania 8 712 złotych obniża do wysokości 2 217,60 ( dwa tysiące dwieście siedemnaście 60/100 ) złotych, oddalając powództwo dalej idące;

B.  punktowi 2 nadaje następujące brzmienie: „2. zasądza od powodów R. S. i M. S. solidarnie na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) SA w W. 779 ( siedemset siedemdziesiąt dziewięć ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty.”

II.  zasądza od powodów R. S. i M. S. solidarnie na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) SA w W. 1300 ( jeden tysiąc trzysta ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia następnego po upływie tygodnia od doręczenia powodom odpisu wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I Ca 311/22

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 27 kwietnia 2022 r. wydanym w sprawie I C 673/21 z powództwa R. S. i M. S. przeciwko (...) S.A. w W. zasądzono od pozwanego na rzecz powodów 8.712,00 zł tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 27 lutego 2020 r. do dnia zapłaty (pkt 1. wyroku) oraz zasądzono od pozwanego na rzecz powodów 2.334,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sąd Rejonowy uwzględniając w całości powództwo, uznał za uzasadniony czterdziestopięciodniowy najem pojazdu zastępczego przez poszkodowanego właściciela pojazdu, albowiem – jak wskazał Sąd – nie można czynić zarzutu z faktu, że poszkodowany oczekiwał z naprawą pojazdu do momentu faktycznego otrzymania pieniędzy. Sąd Rejonowy uznał nadto za uzasadnioną zastosowaną stawkę najmu pojazdu zastępczego w kwocie 220 zł, albowiem strona powodowa w sposób wyczerpujący wskazała powody, dla których nie zdecydowała się na najem pojazdu zastępczego u ubezpieczyciela po tańszej stawce dobowej.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł pełnomocnik pozwanego, zaskarżając wyrok w części, tj.:

- w zakresie punktu 1. – co do kwoty 6.494,40 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 27 lutego 2020 r. do dnia zapłaty,

- w zakresie punktu 2. – w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu skarżący zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez niewszechstronną, wybiórczą i fragmentaryczną ocenę materiału dowodowego, co skutkowało dowolną oceną dowodów, w tym dowodu z przesłuchania świadka B. B. i pominięciem okoliczności mających istotne znaczenia lub nienadaniem im nieodpowiedniej wagi, w szczególności poprzez:

- pominięcie w ustaleniach faktycznych faktu, że skoro poszkodowany był w stanie znaleźć wynajmującego pojazdy zastępcze w formie bezgotówkowej, to mógł również zlecić naprawę pojazdu w formie bezgotówkowej i zlecić ją jak najszybciej;

- dowolne przyjęcie za uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego okres 45 dni w sytuacji, gdzie poszkodowany organizował części zastępcze przez 9 dni, podczas gdy praktyka warsztatowa przyjmuje, że okres ten nie powinien trwać dłużej niż 2 dni robocze;

b)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewszechstronną, wybiórczą i fragmentaryczną ocenę materiału dowodowego, co skutkowało dowolną oceną dowodów i pominięciem okoliczności mających istotne znaczenie lub nienadaniem im odpowiedniej wagi, w szczególności poprzez:

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

a)  art. 361 § 2 k.c., art. 805 k.c. oraz art. 824 ¹ § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię, a w konsekwencji zasądzenie odszkodowania przekraczającego wysokość poniesionej szkody, co w odniesieniu do całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego nie było uzasadnione i stanowi kwotę nieadekwatną do wysokości poniesionej szkody,

b)  art. 354 k.c., art. 362 k.c., art. 361 § 2 k.c., art. 805 k.c. art. 824 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 5 k.c. poprzez błędną wykładnię, a w konsekwencji uznanie, że:

- zachowanie powoda przyczyniające się do powiększenia szkody takie jak wstrzymanie się z decyzją o podjęciu naprawy do czasu wydania decyzji przez ubezpieczyciela mieszczą się w zakresie normalnych następstw szkody i obciążają pozwanego,

- naprawa powinna zostać rozpoczęta od daty wypłaty odszkodowania za naprawę, podczas gdy w przypadku szkody częściowej nie istnieje zależność między datą wypłaty odszkodowania a możliwym terminem rozpoczęcia naprawy, a ponadto poszkodowany jest zobowiązany do podjęcia wszelkich czynności mających na celu minimalizowanie szkody;

c)  art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 826 § 1 k.c. w zw. z art. 16 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych poprzez błędną wykładnię i nieuwzględnienie przez Sąd I instancji, iż zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynika, a ewentualna szkoda wynikająca z decyzji poszkodowanego o wstrzymaniu się z naprawą do czasu otrzymania odszkodowania nie stanowi normalnego następstwa i nie powinna obciążać pozwanego;

d)  art. 436 § 1 i 2 w zw. z art. 363 § 2 k.c. w zw. z art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 822 § 1 k.c. i w zw. z art. 36 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że wartość poniesionej przez poszkodowanego szkody w adekwatnym związku ze zdarzeniem stanowi koszt najmu za okres 45 dni, w sytuacji, gdy w przypadku rozpoczęcia naprawy, licząc od dnia przesłania kosztorysu, najem zakończyłby się najpóźniej w 21 dobie od dnia wynajmu pojazdu zastępczego;

e)  art. 361 § 2 k.c., art. 805 k.c. oraz art. 824 ¹ § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię, a w konsekwencji:

- uznanie, że zachowania powoda przyczyniające się do powiększenia szkody mieszczą się w zakresie normalnych następstw szkody i obciążają pozwanego i nieuwzględnienie w tym zakresie, że poszkodowany nie zlecił naprawy bezgotówkowej niezwłocznie po otrzymaniu kosztorysu naprawy,

- zasądzenie odszkodowania przekraczającego wysokość poniesionej szkody, co w odniesieniu do całokształtu zebranego materiału dowodowego nie było uzasadnione i stanowi kwotę nieadekwatną do wysokości poniesionej szkody.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej części, jak również zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów sądowych, według norm przepisanych. Wniósł również o zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za okres od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do zapłaty na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

W odpowiedzi na apelację, pełnomocnik powoda wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się zasadna, co skutkowało koniecznością zmiany zaskarżonego wyroku w kierunku postulowanym przez skarżącego.

Na wstępie podnieść należy, że niniejsza sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym. Wobec tego - zgodnie z art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. - skoro Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku zawiera jedynie wyjaśnienie jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa. Trzeba mieć także na uwadze, że w postępowaniu uproszczonym apelacja ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy, apelacja ograniczona wiąże Sąd Odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 1 ¹ i 2 k.p.c. (tak też Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów z dnia 31 stycznia 2008 roku, sygn. III CZP 49/07, publ. OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55; tak również M. M. w: „Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo”, W. 2013, s. 305 – 306). Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie.

Wszelkie podniesione w apelacji zarzuty sprowadzały się w istocie do zakwestionowania uznania za zasadny najem pojazdu w okresie aż 45 dni. Strona skarżąca wskazywała bowiem, że takie przyjęcie stoi w sprzeczności z zasadą dążenia do minimalizacji szkody przez poszkodowanego, który w ocenie strony pozwanej był uprawniony do korzystania z najmu pojazdu zastępczego przez jedynie 21 dni. W ocenie Sądu Okręgowego zarzuty te są słuszne i muszą prowadzić do modyfikacji rozstrzygnięcia Sądu I instancji.

W tym miejscu przypomnieć trzeba, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, odszkodowanie przysługujące z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów powinno odpowiadać wartości stanowiącej pełną kompensatę poniesionego uszczerbku, zatem jednym z jego składników jest zwrot poniesionych kosztów korzystania z pojazdu zastępczego w zakresie obejmującym okres technologicznie uzasadnionej naprawy pojazdu uszkodzonego.

Ocena czy poniesione przez poszkodowanego koszty w tym względzie powinny być objęte odszkodowaniem musi być dokonana przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, a w szczególności w zależności od ustalenia czy zachodzi normalny związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem tego wydatku, a zdarzeniem szkodzącym oraz czy poniesienie tego kosztu było obiektywnie uzasadnione i konieczne (por. uchwała SN z dnia 18 maja 2004 r, III CZP 24/04, OSNC 2005, str. 7-8 poz. 117).

Zdaniem Sądu II instancji, nie znajduje uzasadnienia z punktu widzenia zasady dążenia do minimalizowania szkody oczekiwanie przez poszkodowanego z rozpoczęciem naprawy uszkodzonego samochodu na otrzymanie środków pieniężnych od ubezpieczyciela. Odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciela posiadacza pojazdu przysługuje niezależnie od tego, czy poszkodowany (uprawniony do wypłaty ubezpieczenia) zdecydował się na dokonanie naprawy, czy też nie. W utrwalonym orzecznictwie wskazuje się niezmiennie, że samo rzeczywiste naprawienie szkody w pojeździe nie ma wpływu na zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela, która powstaje już w momencie wyrządzenia szkody przez sprawcę, tj. w momencie wypadku. W niniejszej sprawie szkoda powstała dnia 07 stycznia 2020 r., zaś kosztorys został przesłany poszkodowanemu przez ubezpieczyciela dnia 15 stycznia 2020 r. i nie był przez niego kwestionowany. Zatem już wówczas poszkodowany miał pewność co do wartości poniesionego uszczerbku, za który odpowiedzialność ponosi ubezpieczyciel. W ocenie Sądu odwoławczego w tej dacie więc zaczął liczyć się uzasadniony okres technologicznej naprawy samochodu, uzasadniający tym samym najem pojazdu zastępczego przez poszkodowanego. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem doktryny i orzecznictwa, w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem, z którego szkoda wynikła, pozostają koszty najmu samochodu zastępczego tylko w okresie niezbędnym do dokonania naprawy pojazdu. Zwlekanie przez poszkodowanego do uzyskania wypłaty środków z odszkodowania nie jest objęte tymże okresem. Innymi słowy, naprawa pojazdu (jeśli poszkodowany by się na nią zdecydował) powinna zacząć się z momentem ustalenia zakresu uszkodzeń przez zakład ubezpieczeń i nie ma tu znaczenia przyjęcie odpowiedzialności przez ubezpieczyciela. Faktem jest, że nie można wymagać od poszkodowanego posiadania zgromadzonych funduszy własnych, z których sfinansowałby naprawę samochodu, oczekując dopiero na ich zwrot od ubezpieczyciela. Niemniej jednak, nic nie stało na przeszkodzie, aby poszkodowany decydujący się na naprawę, dokonał jej w sposób bezgotówkowy, gdzie taki sposób dokonywania napraw jest pewnym standardem także w autoryzowanych serwisach samochodowych. Skoro poszkodowany zdecydował się finalnie na samodzielną naprawę samochodu, to ubezpieczyciel nie może ponosić negatywnych konsekwencji przedłużającego się w ten sposób procesu likwidacji szkody.

Warto również zauważyć, że strona powodowa w żaden sposób nie udowodniła, aby poszkodowany uzależniał naprawę od otrzymania odszkodowania i że w przeciwnym razie nie dokonałby naprawy. Jednostronna decyzja poszkodowanego o zwlekaniu z rozpoczęciem naprawy i w konsekwencji wydłużeniu najmu pojazdu zastępczego, z całą pewnością nie była wyrazem chęci minimalizowania szkody po jego stronie.

Z tych względów na gruncie art. 386 § 1 k.p.c. zaskarżony wyrok należało zmodyfikować poprzez obniżenie zasądzonej w punkcie 1. zaskarżonego wyroku kwoty 8.712,00 zł do poziomu 2.217,60 zł, będącej uzupełnieniem otrzymanego odszkodowania wypłaconego na etapie postępowania likwidacyjnego w kwocie 3.465,00 zł. Na łączną kwotę odszkodowania należnemu stronie powodowej (w sumie 5.682,60 zł) składa się zatem równowartość najmu pojazdu zastępczego w kwocie 220 zł netto za dobę (270,60 zł brutto) przez 21 dni. Z tych wszystkich względów orzeczono jak w punkcie I.A wyroku.

Zmiana orzeczenia Sądu I instancji w zakresie roszczenia głównego skutkowała koniecznością zmiany rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu. Ostateczne rozstrzygnięcie oznacza bowiem, że pozwany uległ w procesie jedynie w 25% i w takim zakresie będzie odpowiedzialny za powstałe koszty procesu.

Skoro zatem łącznie wygenerowane przez obie strony kosztu procesu w I instancji wyniosły 4.151 zł, a koszty po stronie pozwanej uplasowały się na poziomie 1.817 zł, to stosując zasadę stosunkowego rozdzielania kosztów, koszty za powstanie których odpowiedzialna jest pozwana, wynoszą jedynie 1.037,75 zł (4.151 zł x 25%). Z tych względów, zasądzono od powodów na rzecz pozwanego pozostałą kwotę, tj. 779 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, o czym orzeczono w punkcie I.B wyroku.

Zmieniając zaskarżony wyrok w całości zgodnie z żądaniem skarżącego, Sąd Okręgowy przyjął, że pozwany wygrał w postępowaniu apelacyjnym w całości. Tym samym, w punkcie II. wyroku zasądzono od powodów na rzecz pozwanego 1.300 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym. Na koszty te składa się: zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 900 zł (ustalony w oparciu o § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz równowartość opłaty od apelacji w kwocie 400 zł.