Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 lipca 2022 roku

Sąd Rejonowy w Chełmnie Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący : sędzia Julita Preis

Protokolant: ----------------------------

po rozpoznaniu w dniu 29 lipca 2022 roku w Chełmnie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w restrukturyzacji z siedzibą w G.

przeciwko B. C.

o zapłatę

orzeka :

I.  Oddala powództwo .

II.  Oddala wniosek powódki o zasądzenie kosztów procesu .

Sędzia Julita Preis

UZASADNIENIE

Powódka – (...) Spółka Akcyjna w restrukturyzacji z siedzibą w G. wniosła pozew przeciwko B. C. o zapłatę kwoty 524,29 zł, w tym kwoty 480,76 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie od dnia 27 marca 2021 r. do dnia zapłaty; kwoty 43,53 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów procesu według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej udzieliła stronie pozwanej pożyczki pieniężnej w kwocie 2.000 zł na podstawie pożyczki nr (...) . Zgodnie z umową pożyczka została zawarta na okres 737 dni i miała być zwrócona w 24 miesięcznych latach. Pozwana oprócz zwrotu całkowitej kwoty pożyczki zobowiązana była do zapłacenia powódce także prowizji przygotowawczej, która zgodnie z umową stanowi wynagrodzenie za uruchomienie finansowania, rozpatrzenie wniosku o udzielenie pożyczki, ocenę zdolności kredytowej, a także przygotowanie, doręczenie i podpisanie umowy pożyczki w kwocie 340 zł oraz prowizji administracyjnej, która zgodnie z umową stanowi wynagrodzenie za obsługę pożyczki, utrzymanie baz danych zgodnie z obowiązującymi przepisami, a także poniesione ryzyko w kwocie 1.358,36 zł. Podniosła, że prowizja przygotowawcza oraz prowizja administracyjna stosowane przez powódkę są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa w zakresie maksymalnych kosztów kredytu. Wskazała, iż strona pozwana tytułem zwartej umowy pożyczki dokonała jedynie wpłat w łącznej kwocie 3.386,08 zł. Z uwagi na zaległość w spłacie dwóch pełnych rat, umowa pożyczki została pozwanej wypowiedziana zgodnie z zawartą umową i postawiona w stan natychmiastowej wymagalności dnia 4 sierpnia 2020 r. Powódka domaga się zatem zapłaty kwoty należności głównej w wysokości 268,57 zł wraz z należną prowizją przygotowawczą w kwocie 42,43 zł oraz prowizją administracyjną w kwocie 169,76 zł; skapitalizowanych odsetek umownych w wysokości 7% w stosunku rocznym, naliczonych od całkowitej kwoty pożyczki od dnia jej wypłacenia do dnia 4 sierpnia 2020 r. w kwocie 3,07 zł, a także skapitalizowanych odsetek karnych w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie zgodnie z § 6 umowy naliczonych od powstałego zadłużenia przeterminowanego od dnia następnego po dniu wymagalności niezapłaconej w terminie raty do dnia 26 marca 2021 r. w kwocie 40,46 zł. Wskazała, że dalszych odsetek umownych domaga się od dnia 27 marca 2021 r., gdyż do tego dnia zostały one skapitalizowane (k. 1-4 akt).

Powódka wniosła pierwotnie w dniu 16 kwietnia 2021 r. pozew o zapłatę od pozwanej B. C. kwoty 524,29 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 480,76 zł od dnia 27 marca 2021 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 43,53 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. (...) Dnia 17 maja 2021 r. został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Dnia 15 września 2021 r. Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie wobec niemożliwości skutecznego doręczenia wydanego nakazu zapłaty pozwanej, uchylił nakaz zapłaty z dnia 17 maja 2021 r. i umorzył postępowanie stwierdzając, że strona powodowa ponosi koszty procesu związane ze swym udziałem w sprawie (k. 6-13 i 35-43 akt).

Zarządzeniem z dnia 28 lutego 2022 r. Sąd stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i skierował sprawę do rozpoznania w trybie postępowania uproszczonego. Sprawa została zatem zakreślona w rep. Nc i wpisana do rep. C pod niniejszą sygnaturą (k. 44 akt).

W odpowiedzi na zobowiązanie Sądu, powódka pismem z dnia 6 kwietnia 2022 r. przedłożyła zestawienie wszystkich wpłat dokonanych przez pozwaną na spłatę należności z umowy pożyczki nr (...). Podniosła, że powódka tytułem prowizji pokrywa straty spółki. Wskazała, że stosowane w umowie opłata przygotowawcza oraz administracyjna są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa, a także nie są nadmiernie wygórowane ponieważ są związane z rzeczywiście ponoszonymi przez powódkę kosztami. Wyszczególniła, iż opłata przygotowawcza za rozpatrzenie wniosku o udzielenie pożyczki, ocenę zdolności kredytowej oraz przygotowanie i podpisanie umowy wiąże się z kosztami w postaci: prowizji za pośrednictwo w zawarciu umowy w wysokości 10% tj. w kwocie 200 zł oraz kosztami związanymi z zawarciem umowy pożyczki w wysokości 7% tj. w kwocie 140 zł obejmujące ocenę zdolności kredytowej poprzez złożenie płatnych zapytań do biur informacji gospodarczej oraz Biura (...) S.A., wynagrodzenie pracowników, koszty korespondencji listowej, doręczenie umowy przez kuriera i koszt przekazu pieniężnego, przedstawienie oraz podpisanie umowy oraz ochrona danych osobowych klienta. Z kolei koszty ponoszone przez powódkę związane z opłatą administracyjną w wysokości 1.358,36 zł obejmowały: koszty operacyjne w kwocie 858,36 zł oraz koszt ryzyka w kwocie 500 zł. Wyjaśniła, iż na koszty operacyjne w przypadku umowy pożyczki zawartej na 24 miesiące wynoszą minimum 42,918% od kwoty kapitału pożyczki tj. 858,36 zł i obejmują ustanowienie zabezpieczeń (poręczenie przez podmiot trzeci), koszt pozyskania kapitału (minimum 10% kapitału w skali roku), wynagrodzenie pracowników, koszty korespondencji listowej, utrzymywanie baz danych o klientach, utrzymanie programu informatycznego, aktualizacja danych w biurach informacji gospodarczych, ochrona danych osobowych, zabezpieczenie systemów informatycznych, koszt zatrudnienia administratora bezpieczeństwa informacji oraz fizyczne zabezpieczenie danych. Co do kosztu ryzyka wskazała, iż został on oszacowany przez powoda w przypadku pożyczek na 24 miesiące na 25% kwoty pożyczki. W ocenie powódki postanowienie umowy dotyczące konieczności uiszczenia opłaty administracyjnej oraz opłaty przygotowawczej nie może zostać uznane za abuzywne, albowiem dotyczy głównych świadczeń stron, w tym wynagrodzenia powódki za czynności związane z wykonaniem umowy pożyczki, a do tego zostało sformułowane w sposób jednoznaczny (k. 51-54 akt).

Do zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 25 lipca 2018 r. pozwana B. C. (Pożyczkobiorca) zawarła z (...) S.A. z siedzibą w G. (Pożyczkodawcą) umowę pożyczki nr (...), na mocy której otrzymała kwotę 2.000 zł, którą zobowiązała się zwrócić w 24 miesięcznych ratach po 160,32 zł każda wraz z prowizją przygotowawczą w kwocie 340 zł, prowizją administracyjną w kwocie 1.358,36 zł oraz odsetkami umownymi w wysokości 149,37 zł. W myśl § 2 ust. 1 a) i b) umowy prowizja przygotowawcza stanowiła wynagrodzenie Pożyczkodawcy za uruchomienie finansowania, za rozpatrzenie wniosku o udzielenie pożyczki, ocenę zdolności kredytowej, a także przygotowanie, doręczenie i podpisanie umowy pożyczki, natomiast prowizja administracyjna obejmowała wynagrodzenie Pożyczkodawcy za obsługę pożyczki, utrzymanie baz danych zgodnie z obowiązującymi przepisami, a także poniesione ryzyko. Oprocentowanie pożyczki było stałe i wynosiło 7% w stosunku rocznym. Całkowita kwota do spłaty wynosiła 3.847,73 zł.

Opłata przygotowawcza za rozpatrzenie wniosku o udzielenie pożyczki, ocenę zdolności kredytowej oraz przygotowanie i podpisanie umowy wiąże się dla powódki z kosztami w postaci: prowizji za pośrednictwa w zawarciu umowy w wysokości 10% tj. w kwocie 200 zł oraz kosztami związanymi z zawarciem umowy pożyczki w wysokości 7% tj. w kwocie 140 zł obejmujące ocenę zdolności kredytowej poprzez złożenie płatnych zapytań do biur informacji gospodarczej oraz Biura (...) S.A., wynagrodzenie pracowników, koszty korespondencji listowej, doręczenie umowy przez kuriera i koszt przekazu pieniężnego, przedstawienie oraz podpisanie umowy oraz ochronę danych osobowych klienta. Z kolei koszty ponoszone przez powódkę związane z opłatą administracyjną w wysokości 1.358,36 zł obejmują: koszty operacyjne w kwocie 858,36 zł oraz ustalony przez powódkę koszt ryzyka w kwocie 500 zł. Koszty operacyjne w przypadku umowy pożyczki zawartej na 24 miesiące wynoszą według powódki minimum 42,918% kwoty kapitału pożyczki tj. 858,36 zł i obejmują ustanowienie zabezpieczeń (poręczenie przez podmiot trzeci), koszt pozyskania kapitału (minimum 10% kapitału w skali roku), wynagrodzenie pracowników, koszty korespondencji listowej, utrzymywanie baz danych o klientach, utrzymanie programu informatycznego, aktualizacja danych w biurach informacji gospodarczych, ochronę danych osobowych, zabezpieczenie systemów informatycznych, koszt zatrudnienia administratora bezpieczeństwa informacji oraz fizyczne zabezpieczenie danych.

Umowa w § 6 ust. 2 wskazywała, iż niedopełnienie przez Pożyczkobiorcę warunków umowy polegające na niezapłaceniu w terminach określonych w umowie dwóch pełnych rat pożyczki wraz z należnymi odsetkami i prowizjami, uprawnia Pożyczkodawcę do wypowiedzenia umowy pożyczki w terminie 30 dni, od dnia upływu terminu płatności dwóch pełnych rat pożyczki wraz z należnymi odsetkami i prowizjami i postawienia całej pożyczki wraz z należnymi odsetkami i prowizjami w stan natychmiastowej wymagalności, a wypowiedzenie to poprzedzi pisemne wezwanie do zapłaty zaległych rat, ze wskazaniem, iż brak ich uregulowania będzie skutkował wypowiedzeniem umowy.

Dodatkowo Pożyczkodawca zastrzegł sobie możliwość naliczenia odsetek karnych za opóźnienie w płatności raty pożyczki wraz z należnymi odsetkami i prowizjami w ustalonym terminie w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie (§ 6 ust. 4 umowy).

/Fakty uznane za prawdziwe na podstawie twierdzeń powódki zawartych w pozwie oraz w piśmie procesowym z dnia 6 kwietnia 2022 r., a nadto dowody: umowa pożyczki nr (...) wraz z harmonogramem spłat– k. 18-23 akt/

W związku brakiem spłaty zobowiązań z tytułu zaciągniętej pożyczki przez pozwaną, powódka po uprzednim wezwaniu do zapłaty dnia 2 lipca 2020 r., pismem z dnia 4 sierpnia 2020 r. wypowiedziała pozwanej umowę w związku z niespłaceniem dwóch kolejnych rat pożyczki, jednocześnie wzywając ją do spłaty zaległego zadłużenia. W treści pisma wskazała, iż na łączną wysokość zadłużenia w wysokości 489,17 zł składają się: zaległy kapitał - 268,57 zł, zaległa prowizja przygotowawcza – 42,43 zł; zaległa prowizja administracyjna – 169,76 zł; odsetki umowne – 3,07 zł; odsetki karne – 5,34 zł. Wypowiedzenie zostało nadane dnia 4 sierpnia 2020 r. i doręczone pozwanej dnia 11 sierpnia 2020 r.

/Fakty uznane za prawdziwe na podstawie twierdzeń powódki zawartych w pozwie, a nadto dowody: ostateczne wezwanie do zapłaty z dnia 2 lipca 2020 r. – k. 26 akt, wydruk z systemu Poczty Polskiej – k. 27 akt, wypowiedzenie umowy – k. 18 akt, wydruk z systemu Poczty Polskiej – k. 29 akt/

Pismem z dnia 26 marca 2021 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty należności w łącznej kwocie 524,29 zł, na którą składają się: 480,76 zł – należność główna, 3,07 zł -skapitalizowane w dniu 26 marca 2021 r. odsetki umowne; 40,46 zł - skapitalizowane w dniu 26 marca 2021 r. odsetki karne - w terminie do dnia 5 kwietnia 2021 r. pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego.

/Fakty uznane za prawdziwe na podstawie twierdzeń powódki zawartych w pozwie, a nadto dowody: ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty – k. 30 akt, wydruk ze strony Poczty Polskiej – k. 31 akt/

Pozwana na poczet zobowiązań z tytułu zawartej z powódką umowy nr (...) spłaciła łącznie kwotę 3.386,08 zł. Pozwana z reguły płaciła miesięcznie kwotę 160,32 , jednakże nie zawsze w terminie płatności przewidzianym w umowie , zdarzałaby się też miesiące, gdy nie zapłaciła raty i uregulowała zadłużenie wraz z ratą bieżącą w kolejnym miesiącu , zdarzyło się też , że uregulowała ratę przed terminem jej płatności .

/Fakty uznane za prawdziwe na podstawie twierdzeń powódki zawartych w pozwie oraz w piśmie procesowym z dnia 6 kwietnia 2022 r./

Sąd zważył, co następuje:

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o wyżej wymienione dokumenty i wydruki komputerowe przedłożone przez stronę powodową, którym to dowodom dał w całości wiarę. Zgodnie z art. 77 ³ k.c. dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jego treścią. Art. 243 ² k.p.c. stanowi, że dokumenty znajdujące się w aktach sprawy lub do nich dołączone stanowią dowody bez wydawania odrębnego postanowienia, a zgodnie z art. 243 ¹ k.p.c. przepis ten stosuje się do dokumentów zawierających tekst, umożliwiających ustalenie ich wystawców.

W związku z faktem, że pozwana w wyznaczonym terminie nie złożyła odpowiedzi na pozew, nie ujawniły się w sprawie żadne kwestie sporne i na podstawie przepisu art. 339 § 1 k.p.c. Sąd wydał wyrok zaoczny. Mając na uwadze § 2 art. 339 k.p.c., Sąd przyjął za prawdziwe twierdzenia powódki o faktach zawarte w pozwie i w piśmie procesowym powódki z dnia 6 kwietnia 2022 r., doręczonym pozwanej dnia 11 maja 2022 r., bowiem nie wzbudziły one żadnych wątpliwości co do ich zgodności z prawdziwym stanem rzeczy. Należy przy tym zaznaczyć, że przyjęcie twierdzeń pozwu za prawdziwe, po myśli art. 339 § 2 k.p.c., nie zwalnia Sądu od merytorycznej oceny zasadności dochodzonych pozwem roszczeń. Na Sądzie rozpoznającym sprawę, w której zaistniały przesłanki do wydania wyroku zaocznego, zawsze spoczywa obowiązek rozważenia, czy w świetle przepisów prawa materialnego twierdzenia strony powodowej uzasadniają uwzględnienie żądania. W tym zakresie bowiem nie obowiązuje domniemanie z art. 339 § 2 k.p.c., negatywny zaś wynik takich rozważań powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 marca 1999 r., sygn. akt (...), LEX nr 37430; w wyroku z dnia 7 czerwca 1972 r., (...), nie publ.).

W niniejszej sprawie powódka domagała się zasądzenia od strony pozwanej kwoty 524,29 zł wskazując, że strony zawarły umowę pożyczki nr (...), z której pozwana się w całości nie wywiązała. Na kwotę dochodzoną pozwem składała się: kwota należności głównej w wysokości 480,76 zł, która stanowi 268,57 zł – kwotę pożyczki wraz z należną prowizją przygotowawczą w kwocie 42,43 zł oraz prowizją administracyjną w kwocie 169,76 zł; skapitalizowane odsetki umowne w wysokości 7% w stosunku rocznym, naliczone od całkowitej kwoty pożyczki od dnia jej wypłacenia do dnia 4 sierpnia 2020 r. w kwocie 3,07 zł, a także skapitalizowane odsetki karne w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie zgodnie z § 6 umowy naliczonych od powstałego zadłużenia przeterminowanego od dnia następnego po dniu wymagalności niezapłaconej w terminie raty do dnia 26 marca 2021 r. w kwocie 40,46 zł.

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd zważył, iż niewątpliwym w przedmiotowej sprawie był fakt, iż powódka zawarła z pozwaną umowę pożyczki. Na mocy postanowień umowy pozwana otrzymała do dyspozycji kwotę 2.000,00 zł. Równocześnie zobowiązała się do spłacenia powódce kwoty 3.847,73 zł, zawierającej oprócz pożyczonego kapitału, prowizję przygotowawczą (340 zł), prowizję administracyjną (1.358,36 zł), a także oprocentowanie umowne (149,37 zł).

W tym miejscu należy odwołać się do właściwości stosunku łączącego powódkę z pozwaną. Sensem umowy pożyczki jest, według art. 720 k.c., przeniesienie przez pożyczkodawcę własności określonej sumy pieniężnej na rzecz pożyczkobiorcy przy jednoczesnym zobowiązaniu się przez pożyczkobiorcę, iż w określonym terminie zwróci tę samą ilość pieniędzy pożyczkodawcy. Z treści powołanego przepisu wynika, że do essentialia negotii umowy pożyczki należy zobowiązanie dającego pożyczkę do przeniesienia przedmiotu pożyczki na własność biorącego, który zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Odpłatność (lub jej brak ) nie należy do postanowień przedmiotowo istotnych umowy pożyczki. Pożyczka może bowiem mieć ona charakter nieodpłatny albo odpłatny, gdy udzielający pożyczki zastrzegł wynagrodzenie za korzystanie z kapitału w postaci odsetek. W konsekwencji wynagrodzenie pożyczkodawcy może przybrać jedynie formę pobranych odsetek od udzielonego kapitału. Inne naliczone przez pożyczkodawcę opłaty stanowią jedynie zwrot kosztów poniesionych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Opłaty te, prowizja, jak i inne koszty pożyczki powinny znajdować swoje odzwierciedlenie w rzeczywiście ponoszonych przez pożyczkodawcę kosztach. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na pożyczkodawcy. Opłaty te nie stanowią świadczenia głównego umowy pożyczki. Należy nadmienić, że stanowisko Sądu w tym zakresie znajduje potwierdzenie także w ostatnich orzeczeniach Sądu Najwyższego, a mianowicie w uchwale z dnia 26 października 2021 r. wydanej w sprawie (...) (LEX nr 3246814) i w uchwale z dnia 27 października 2021 r. wydanej w sprawie(...) (LEX nr 3246823). W przypadku, gdy ekwiwalentność prowizji nie zostanie wykazana, uznać należy, że postanowienia jej dotyczące stanowią klauzulę niedozwoloną, jako nieuzgodnione indywidualnie i kształtujące prawa oraz obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interes (art. 385 ^{( 1)} k.c.). Pozwana występowała bowiem w omawianym stosunku prawnym w charakterze konsumenta (art. 22 ^{( 1)} k.c.). Do zawartej między stronami umowy pożyczki miała zastosowanie ustawa o kredycie konsumenckim z dnia z dnia 12 maja 2011 r. (Dz.U. z 2022 r., poz. 246 t.j.) na podstawie jej art. 3 ust. 2 pkt 1.

Umowy konsumenckie podlegają ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. w myśl której postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Za nieuzgodnione indywidualnie uznaje się te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Za sprzeczne z dobrymi obyczajami uznaje się działania wykorzystujące np. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi tu więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne i odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2011 r., (...)). "Rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza natomiast nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Chodzi zatem o zachwianie równowagi kontraktowej wyrażające się w tym, że kontrahent konsumenta zastrzega dla siebie nadmierne korzyści lub uprzywilejowaną pozycję, wyraźnie i w znacznym stopniu przewyższające korzyści uzyskane przez konsumenta lub pod innym względem znacznie pogarszające sytuację konsumenta (por. np. wyrok SN z 13 lipca 2005 r., (...)). Określenie "rażąco" należy przy tym interpretować jako znaczne odbieganie przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków, a oceny tej nie należy ograniczać do kwestii czysto ekonomicznych, lecz uwzględniać również i inne okoliczności, jak np. niewygodę, na jaką konsument został narażony, stratę czasu. Niemniej jednak mieści się niewątpliwie w hipotezie art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. dysproporcja praw i obowiązków wynikających z umowy skutkująca niekorzystnym ukształtowaniem sytuacji ekonomicznej konsumenta (por. wyrok SN z 27 listopada 2019 r.,(...)).

Sąd analizując postanowienia wzorca umownego, przy pomocy którego zawarto umowę z pozwaną doszedł do wniosku, że znajdują się w niej klauzule abuzywne. Badaniu podlegała kwota prowizji, która została podzielona na prowizję przygotowawczą (340 zł) i prowizję administracyjną (1.358,36 zł).

Co do części prowizji określonej jako prowizja przygotowawcza, która wynosiła 340 zł Sąd uznał, iż jest to kwota należna. Stanowiła ona 17% kwoty udzielonej pożyczki, a więc nie była ona rażąco wygórowana w stosunku do wysokości pożyczonej kwoty. Pożyczkodawca, w ocenie Sądu na podstawie umowy pożyczki mógł domagać się od pozwanej zapłaty wskazanej powyżej opłaty, która stanowiła swego rodzaju prowizję pobieraną przez pożyczkodawcę w związku z zawarciem umowy pożyczki. Jak sama wskazała powódka w treści pisma procesowego z dnia 6 kwietnia 2022 r. składały się na nią koszty pośrednictwa w zawarciu umowy w kwocie 10% - 200 zł oraz koszty w kwocie 140 zł obejmujące ocenę zdolności kredytowej poprzez złożenie płatnych zapytań do biur informacji gospodarczej oraz Biura (...) S.A., wynagrodzenie pracowników, koszty korespondencji listowej, doręczenie umowy przez kuriera i koszt przekazu pieniężnego, przedstawienie oraz podpisanie umowy oraz ochrona danych osobowych klienta. Potrzeba podejmowania przez pożyczkodawcę będącego instytucją pożyczkową takich działań poprzedzających zawarcie umowy, jak i generowanie z tego tytułu po stronie pożyczkodawcy kosztów, nie budzi wątpliwości, zaś ich wysokość, jak była , o tym mowa wyżej nie jest wygórowana Natomiast Sąd dokonał innej oceny , co do zapisów umowy dotyczących prowizji administracyjnej . W świetle zasad doświadczenia życiowego i reguł obrotu gospodarczego nie sposób przyjąć, że rzetelnie prowadzona działalność gospodarcza generuje koszty związane z szeroko pojętą obsługą pożyczki na tak wysokim poziomie, jak to określił w umowie Pożyczkodawca, ustalając dalej wysokość prowizji administracyjnej na kwotę kolejnych 1.358,36 zł odpowiadającą ok. 67% kwoty udzielonej pożyczki. Uznać zatem trzeba, że przy określaniu przez pożyczkodawcę całkowitych kosztów pożyczki doszło do rażącego zachwiania ekwiwalentności świadczeń stron, przysparzając Pożyczkodawcy korzyści nie dających się uzasadnić żadnymi racjami. Strona powodowa wskazywała, iż na tę prowizję składają się koszty operacyjne w kwocie 858,36 zł obejmujące ustanowienie zabezpieczeń, koszt pozyskania kapitału, wynagrodzenie pracowników, koszty korespondencji listowej, utrzymywanie baz danych o klientach, utrzymanie programu informatycznego, aktualizacja danych w biurach informacji gospodarczych, ochrona danych osobowych, zabezpieczenie systemów informatycznych, koszt zatrudnienia administratora bezpieczeństwa informacji i fizyczne zabezpieczenie danych oraz koszt ryzyka w kwocie 500 zł, jednakże w tym zakresie nie przedstawiła żadnych dowodów , wskazując jedynie ogólne opracowania . Oczywistym jest też, że administrowanie pożyczką, przyjmowanie wpłat, bieżące ich kontrolowanie powoduje powstawanie kosztów pracy. Pożyczkodawca mógł w tych kosztach partycypować, ale w rozsądnych granicach. Zauważyć też należy, iż w umowie zawartej między pozwaną i powódką nie było konieczności ustanowienia zabezpieczenia – poręczenia przez podmiot trzeci, a zatem z tego tytułu powód żadnych kosztów nie poniósł. Odnosząc się także do części prowizji administracyjnej stanowiącej wg powódki opłatę w kwocie 500 zł za tzw. ryzyko, wskazać należy, iż brak jest podstaw do obciążania klienta (pozwanej) kosztami spłaty pożyczek niedokonanych przez innych pożyczkobiorców. Nadto, należy wskazać, iż wbrew twierdzeniom strony powodowej, nawet fakt – jak podnosiła powódka, iż łączna wysokość prowizji (przygotowawczej i administracyjnej) nie przekraczała maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu przewidzianych w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r., nie powodowało niemożliwości badania przez Sąd tych klauzuli pod kątem ich abuzywności. Samo określenie wysokości prowizji, czy innych opłat na poziomie nieprzekraczającym limitu z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie świadczy o tym, że zapisy umowy w tym zakresie nie mają charakteru abuzywnego. Celem ustawowego limitu kosztów kredytu nie jest bowiem wyłączenie kontroli abuzywności, lecz uniemożliwienie kredytodawcom stosowania kosztów przekraczających ten limit, chociażby postanowienia umowy przewidujące takie koszty nie stanowiły postanowień niedozwolonych (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 lipca 2019 r.,(...) (...), LEX nr 2741626; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2020 r. (...), LEX nr 3067026; wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 26 marca 2020 r., sygn. (...)). Nie powinno budzić także wątpliwości, że analizowane postanowienia umowne nie zostały uzgodnione indywidualnie z pozwaną. Zważyć bowiem należy, że w istocie do zawarcia przedmiotowej umowy doszło poprzez zaproponowanie pozwanej wzorca umowy. Powódka nie udowodniła, że analizowane postanowienia umowne są wynikiem ich indywidualnego uzgodnienia.

Podsumowując zatem, w ocenie Sądu umowa pożyczki, w zakresie w jakim przewidywała obciążenie pozwaną opłatą w kwocie 1.358,36 zł stanowiła klauzulę abuzywną, a zatem żądanie jej zapłaty należało uznać za nienależne. Z tytułu umowy pożyczki pozwana zobowiązana była zwrócić powódce pożyczoną kwotę – 2.000 zł wraz z prowizją przygotowawczą – 340 zł. Łącznie zatem kwotę 2.340 zł.

Powódka mogła też zgodnie z art. 359 § 1 k.c. domagać się odsetek umownych, które nie przekraczały wysokości odsetek maksymalnych, o których mowa w art. 359 § 2 ¹ k.c.. Powódka domagała się zapłaty tytułem odsetek umownych kwoty w wysokości 149,37 zł, które naliczyła – zgodnie z umową - od kwoty kapitału pożyczki w wysokości 7% w skali roku za okres trwania umowy. W ocenie Sądu tak sformułowane żądanie należało uznać za zasadne w świetle postanowień łączącej strony umowy (§ 2 ust. 2 i 5 umowy).

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu, łącznie pozwana winna zapłacić na rzecz powódki kwotę 2.489,37 zł (2.000 zł + 340 zł + 149,37 zł), jednakże jako, że pozwana przed wniesieniem pozwu , także przed wniesieniem pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym, dokonała na poczet zadłużenia z umowy pożyczki nr (...) wpłat w łącznej wysokości 3.386,08 zł, uznać zatem należało, iż spłaciła całą wierzytelność przysługującą powódce z tego tytułu. Mając powyższe na względzie, powództwo podlegało oddaleniu w całości o czym orzeczono w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt II sentencji wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. W oparciu o tę zasadę strona przegrywająca zobowiązana jest do zwrotu stronie przeciwnej poniesionych przez nią niezbędnych kosztów procesu. Zważając na to, że w rozpoznawanej sprawie powództwo zostało w całości oddalone, to pozwaną należało uznać na stronę wygrywającą, tym samym to jej przysługuje zwrot poniesionych kosztów procesu. Jednakże, jako, że strona ta nie poniosła żadnych kosztów związanych z postępowaniem, Sąd oddalił wniosek powódki o zasądzenie kosztów procesu.

Sędzia Julita Preis