Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 maja 2020 r. powódka (...) spółka akcyjna w Ł. wniosła do Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi o zasądzenie od pozwanego M. K. w związku z wypowiedzianą umową leasingu kwoty 65 475,23 zł wraz z odsetkami od kwot: 922,93 zł od dnia 25 czerwca 2018 r. do dnia zapłaty; 930,03 zł od dnia 26 lipca 2018 r. do dnia zapłaty; 1022,28 zł od dnia 28 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty; 92,25 zł od dnia 8 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty; 62334,71 zł od dnia 21 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty; 173,03 zł od dnia 27 maja 2020 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Postanowieniem z dnia 2 lipca 2020 roku Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi stwierdził swą niewłaściwość miejscową i przekazał sprawę do Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie, który nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 15 stycznia 2021 r. orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Sąd ustanowił dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego kuratora procesowego.

W sprzeciwie kurator zaskarżył nakaz zapłaty w całości, wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 maja 2018 roku powódka zawarła z pozwanym umowę leasingu operacyjnego o nr (...), której przedmiotem był sprzęt IT A. M. P. z 2018 r. o wartości 23.980,46 zł (netto). W umowie ustalono opłaty leasingowe: wstępna opłata - 2 398,05 zł, 36 opłat okresowych po 761,27 zł. Zgodnie z umową powódka mogła wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym m.in. w sytuacji, jeżeli leasingobiorca pozostaje w zwłoce w zapłacie okresowej opłaty leasingowej, wynagrodzenia lub innych należności na łączną kwotę równą jednej okresowej opłacie leasingowej i pomimo wyznaczenia przez leasingodawcę na piśmie dodatkowego terminu siedmiu dni do zapłaty tych należności wraz z odsetkami nie uiści ich. W umowie postanowiono, że z tytułu opóźnienia w realizacji zobowiązań pieniężnych przez leasingobiorcę, leasingodawca ma prawo naliczać odsetki równe, w stosunku rocznym, w wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki z tytułu opóźnienia). W przypadku wypowiedzenia umowy przewidziano w umowie, że pozwany zapłaci opłatę administracyjną w wysokości siedemdziesiąt pięć złotych netto za każdy przypadek wyznaczenia mu przez powódkę dodatkowego terminu. Zapisano także w umowie, że w przypadku wypowiedzenia umowy leasingobiorca zobowiązany jest niezwłocznie, nie później niż w terminie wyznaczanym przez leasingodawcę, zwrócić kompletny sprzęt na swój koszt i ryzyko w miejsce wskazane przez powódkę na terenie Polski ze wszystkimi instrukcjami obsługi i innymi dokumentami związanymi ze sprzętem, wolny od wad fizycznych oraz oznaczeń.

Zgodnie z § 3 ust. 4 w przypadku uchybienia obowiązkowi zwrotu sprzętu przewidziano, że leasingobiorca zapłaci na rzecz powódki karę umowną w wysokości 1/15 ostatniej zafakturowanej okresowej opłaty leasingowej za każdy dzień opóźnienia w zwrocie. W przypadku, gdy sprzęt w ciągu 60 dni od wypowiedzenia nie został odzyskany lub nie został sprzedany albo przekazany do używania innemu podmiotowi, jak również nie został przejęty na potrzeby własne, to niezależnie od przyczyn takiego stanu leasingodawca uprawniony był do naliczenia kwoty zdyskontowanej powiększonej o kwotę netto kosztów poniesionych w związku z odebraniem sprzętu, jego wyceną, naprawą, usunięciem oznaczeń, ubezpieczeniem, przechowaniem i konserwacją, niezależnie od wszelkich innych wymagalnych wierzytelności głównych i ubocznych.

Dowód:

- umowa Leasingu nr (...) k.12-14.

Pozwany nie zapłacił powódce wynikających z umowy leasingu okresowych opłat leasingowych za miesiące czerwiec-wrzesień 2018 roku.

Pismem z dnia 17 sierpnia 2018 roku powódka wyznaczyła pozwanemu dodatkowy termin do zapłaty powyższej należności, lecz nie została ona zapłacona. Następnie powódka w oparciu o art. 7 § 3 pkt 2 warunków umowy leasingu operacyjnego pismem z dnia 13 września 2018 roku wypowiedziała umowę leasingu pozwanemu. Powódka zakreśliła mu termin na zwrot przedmiotu leasingu do dnia 20 września 2018 roku, który okazał się bezskuteczny.

W dniu 1 czerwca 2018 roku powódka wystawiła na pozwanego fakturę Vat nr (...) na kwotę 930,03 zł z tytułu okresowej opłaty za czerwiec 2018 r. z terminem płatności 25 czerwca 2018 r.

W dniu 2 lipca 2018 roku powódka wystawiła na pozwanego fakturę Vat nr (...) na kwotę 930,03 zł z tytułu okresowej opłaty za lipiec 2018 r. z terminem płatności 25 lipca 2018 r.

W dniu 1 sierpnia 2018 roku powódka wystawiła na pozwanego fakturę Vat nr (...) na kwotę 1022,28 zł z tytułu okresowej opłaty za sierpień 2018 r. oraz opłaty za wysłanie wezwania z terminem płatności 27 sierpnia 2018 r.

Dowód:

- Wezwanie do zapłaty z dnia 17 sierpnia 2018 roku wraz z dowodem nadania k. 19-20, 21-24,

- Faktura VAT nr (...) k.15,

- Faktura VAT nr (...) k.16,

- Faktura VAT nr (...) k. 17,

- Oświadczenie o wypowiedzeniu Umowy Leasingu z dnia 13 września 2018 roku wraz z dowodem nadania k.25-28,

Powódka wystawiła noty odsetkowe, naliczając odsetki ustawowe za opóźnienie od niezapłaconych opisanych wyżej faktur Vat. I tak:

- w dniu 31 sierpnia 2018 r. wystawiła notę odsetkową IM (...) na kwotę 38,49 zł,

- w dniu 30 września wystawiła notę odsetkową IM (...) na kwotę 33,08 zł,

- w dniu 31 października 2018 r. wystawiła notę odsetkową IM (...) na kwotę 34,19 zł,

- w dniu 30 listopada 2018 r. wystawiła notę odsetkową IM (...) na kwotę 33,08 zł,

- w dniu 31 grudnia 2018 r. wystawiła notę odsetkową IM (...) na kwotę 34,19 zł.

Powódka wystawiła też w dniu 24 marca 2020 r. fakturę Vat nr (...) na kwotę 92,25 zł z terminem płatności 7 kwietnia 2020 r.

Dowód:

- Pięć not odsetkowych k. 29-33,

- Faktura nr (...) k.18,

W związku z wypowiedzeniem i niezwróceniem sprzętu powódka dokonała rozliczenia umowy leasingu i wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 65.475,23 złotych. Na kwotę tę składały się: kwota zdyskontowana w wysokości 24.782,96 złotych, kara umowna z tytułu opóźnienia w zwrocie przedmiotu leasingu naliczona zgodnie z art. 7 § 3 pkt 4 OWUL, stanowiąca 1/15 ostatniej Okresowej Opłaty Leasingowej brutto razy liczba dni opóźnienia w zwrocie przedmiotu leasingu za okres od dnia 20 września 2018 roku do dnia 24 marca 2020 roku w wysokości 37.551,75 zł (551 x 68,15 zł) oraz nieuregulowane zaległości z rozliczenia umowy leasingu w wysokości 3.140,52 zł. Wyżej przedstawione rozliczenie zostało przesłane pozwanemu wraz z wezwaniem do zapłaty z dnia 24 marca 2020 roku.

Dowód:

- Wezwanie do zapłaty z dnia 24 marca 2020 roku wraz z dowodem nadania k.35

- Wyliczenie kwoty zdyskontowanej k.34.

Stan faktyczny w sprawie ustalono na podstawie powołanych wyżej dokumentów złożonych do akt sprawy przez powódkę, w tym faktury oraz inne dokumenty prywatne zaliczone w poczet dowodów w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało częściowemu oddaleniu, gdyż uwzględniony został zarzut miarkowania kary umownej.

Powódka na uzasadnienie dochodzonych roszczeń podała, że pozwany nie zapłacił powódce wynikających z umowy leasingu okresowych opłat leasingowych za miesiące czerwiec-wrzesień 2018 rok, wobec czego powódka wypowiedziała mu umowę leasingu, zakreślając termin na zwrot przedmiotu leasingu do dnia 20 września 2018 roku oraz obciążyła go odsetkami za opóźnienie w wysokości ustawowej. Pozwany nie zapłacił też składki ubezpieczeniowej oraz opłaty za sporządzenie wezwania. Powódka w związku z wypowiedzeniem umowy dokonała ostatecznego rozliczenia i zażądała zapłaty kwoty 65.475,23 zł dochodzonej pozwem, na którą składały się:

- kwota zdyskontowana w wysokości 24.782,96 złotych,

- 37.551,75 zł tytułem kary umownej za opóźnienie w zwrocie przedmiotu leasingu stanowiąca 1/15 ostatniej okresowej opłaty leasingowej brutto razy liczba dni opóźnienia w zwrocie przedmiotu leasingu za okres od dnia 20 września 2018 roku do dnia 24 marca 2020 roku (551 x 68,15z) oraz

- nieuregulowane zaległości z rozliczenia umowy w wysokości 3.140,52 zł.

Sprzeciwiając się żądaniu pozwu kurator pozwanego podniósł, że powódka nie udowodniła roszczenia co do wysokości. Nadto podniósł zarzut o rażącym zawyżeniu kary umownej, wskazując, że kwota zdyskontowana wynosi 24.782,96 zł, zaś kara umowna 37.551,75 zł, zatem jest o 151% wyższa niż samo zobowiązanie. I zarzut strony pozwanej w tym przedmiocie okazał się skuteczny.

Łączący strony stosunek zobowiązaniowy stanowiła umowa leasingu, której elementy istotne określa przepis art. 709 ¹§ 1 k.c. Zgodnie z art. 709 ¹³ § 1 k.c. korzystający obowiązany jest płacić raty w terminach umówionych. Jeżeli dopuszcza się zwłoki z zapłatą co najmniej jednej raty, finansujący powinien wyznaczyć na piśmie korzystającemu odpowiedni termin do zapłacenia zaległości z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego upływu terminu może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym. Co miało też miejsce w niniejszej sprawie. W razie wypowiedzenia przez finansującego umowy leasingu na skutek okoliczności, za które korzystający ponosi odpowiedzialność, finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i rozwiązania umowy leasingu (art. 709 ¹⁵ k.c.).

Ustalono, że strony postępowania w dniu 2 maja 2018 roku zawarły umowę leasingu o nr (...), której przedmiotem był sprzęt IT A. M. P. z 2018 r. Integralną częścią był harmonogram opłat leasingowych oraz ogólne warunki umowy leasingu, które to kształtowały powstały pomiędzy stronami stosunek zobowiązaniowy. W umowie tej strony poza określeniem warunków płatności opłaty wstępnej i rat leasingowych ukształtowały także obowiązki korzystającego aktualizujące się po rozwiązaniu umowy, a dotyczące pokrycia kosztów obioru przedmiotu leasingu oraz opłat wynikających z opóźnienia w przekazaniu przedmiotu leasingu przez korzystającego. Umowa przewidywała, że w przypadku, gdy sprzęt w ciągu 60 dni od wypowiedzenia nie został odzyskany lub nie został sprzedany albo przekazany do używania innemu podmiotowi, jak również nie został przejęty na potrzeby własne, to niezależnie od przyczyn takiego stanu leasingodawca uprawniony był do naliczenia kwoty zdyskontowanej. Powódka naliczyła z tego tytułu kwotę 24.782,96 zł, a sąd uznał to roszczenie za zasadne i udowodnione. Pozwany wzywany był do zwrotu, nie uczynił tego, więc powódka miała prawo naliczyć tę opłatę.

Zasadne okazało się także roszczenie dotyczące kwoty 3 140,52 zł z tytułu zaległych opłat leasingowych.

Powódka żądała nadto kary umownej w kwocie 37.551,75 zł. Kurator pozwanego wystąpił z wnioskiem o miarkowanie kary umownej. Powódka naliczyła ją z tytułu opóźnienia w zwrocie przedmiotu leasingu.

Zgodnie z art. 484 k.c. § 1 w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły. W myśl § 2 tego artykułu jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Przepis art. 484 § 2 k.c. przyznający dłużnikowi uprawnienie do żądania zmniejszenia kary umownej jest bezwzględnie wiążący. Nie ulega wątpliwości, że przepis art. 484 § 2 k.c. zezwala na obniżenie wysokości kary umownej na żądanie dłużnika zgłoszone w postępowaniu sądowym, którego przedmiotem jest obowiązek zapłaty kary umownej. Uwzględnienie przez sąd tego zarzutu, zawsze prowadzi do częściowego oddalenia powództwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2015 r., IV CSK 276/14, Legalis nr 1213090). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 listopada 2008 r. wskazał wręcz, że przewidziane w przepisie art. 484 § 2 k.c. uprawnienie do żądania zmniejszenia kary umownej jest środkiem obrony pozwanego, który może być realizowany jedynie w formie zarzutu merytorycznego (III CSK 168/08, Legalis nr 555122). Niemniej jednak za licznymi poglądami doktryny i orzecznictwa przyjąć należy, że dłużnik - dopóki kara nie została zapłacona - może żądać (także w stosunkach między przedsiębiorcami) miarkowania przez sąd wyrokiem konstytutywnym wysokości kary umownej. Tego uprawnienia strony nie mogą wyłączyć w umowie, a możliwość miarkowania jest niezależna od charakteru kary umownej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2009 r., II CSK 511/08, Legalis nr 242717, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 marca 2016 r, I ACa 1040/15, Legalis nr 1446829, H. Pietrzykowski Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450-1088, Legalis).

Jednym z kryteriów miarkowania i oceny, czy kara jest rażąco wygórowana jest stosunek pomiędzy wartością kary umownej a wartością całego zobowiązania głównego. Powódka żądała kary umownej w kwocie 37.551,75 zł, która to kwota przewyższała całe zobowiązanie główne o 151%, Sąd podziela zarzuty strony pozwanej wyrażone w sprzeciwie (k. 110-111 akt sprawy), że w przypadku gdy kara umowna stanowi 251% wartości zobowiązania mamy do czynienia z rażącym jej zawyżeniem. Argumentację w tym przedmiocie przyjmuje za własną bez potrzeby powielania jej w tym miejscu. Zwraca bowiem uwagę, że wartość sprzętu IT będącego przedmiotem umowy wynosiła 23.980,46 zł, a niniejszym pozwem powódka dochodziła obok kary umownej również kwoty zdyskontowanej oraz zaległych opłat leasingowych wraz z odsetkami od szczegółowo wskazanych w pozwie kwot i dat, na łączną sumę 65.475,23 zł. Mając powyższe na uwadze, Sąd uznając zasadność kary umownej za nieterminowy zwrot sprzętu, ocenił, że kwota jaką powódka obciążyła pozwanego była rażąco wygórowana. W przekonaniu Sądu okoliczności sprawy uzasadniają jej obniżenie o połowę (mając na uwadze wyżej podaną wartość sprzętu określoną w umowie). 1/2 z kwoty 37.551,75 zł dochodzonej przez powódkę z tytułu kary umownej wynosi 18 775,87 zł, która to kwota uwzględnia rozsądny kompromis między ochroną interesów obu stron, a zarazem nie narusza funkcji prewencyjno – represyjnej zastrzeżonej kary.

Dlatego powództwo co do pozostałej części kwoty z tytułu kary umownej podlegało oddaleniu, podobnie jak roszczenie odsetkowe od oddalonej części kwoty z tytułu kary umownej. O czym orzeczono jak w pkt II wyroku.

O kosztach w pkt III sentencji orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. stosunkowo je rozdzielając. Powódka wygrała proces w 71 % . Poniosła następujące koszty w sprawie: 3 274 zł – opłata od pozwu, 17 zł - opłata od pełnomocnictwa procesowego wynagrodzenie radcy prawnego w stawce minimalnej adekwatnej do wartości przedmiotu sporu – 5400 zł, 118,59 zł z tytułu kosztów doręczenia pism pozwanemu przez komornika sądowego oraz wynagrodzenie kuratora przyznane ogłoszonym na rozprawie w dniu 13 lipca 2022 roku postanowieniem w kwocie 4428 zł (3600 zł plus należny podatek VAT). Łącznie daje to kwotę 13 237,59 zł, z czego 71 % daje kwotę 9 399 zł i taką też kwotę zasądził sąd od pozwanego na rzecz powódki.

SSR Kalina Gomuła

ZARZĄDZENIE

1.  O. ować,

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

5.  (...)

6.  (...)

7.  (...)

(...)