Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 czerwca 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan - Karasińska

Protokolant: sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 r. w Warszawie

sprawy W. K. (...) z siedzibą w R. (płatnika składek) i K. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

z udziałem T. T., G. L.,

na skutek odwołania W. K. (...) z siedzibą w R. (płatnika składek) i K. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 9 lipca 2021 r., znak: (...) (dotyczącej T. T.)

z dnia 9 lipca 2021 r., znak: (...)(dotyczącej K. G.)

z dnia 9 lipca 2021 r., znak: (...)(dotyczącej G. L.)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 9 lipca 2021 r., znak: (...) (dotyczącą T. T.) w ten sposób, że stwierdza, że T. T. jako zleceniobiorca płatnika składek W. K. (...) w R. podlega obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu i dobrowolnie ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu od 1 sierpnia 2020 r.;

2.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 9 lipca 2021 r., znak: (...)(dotyczącą K. G.) w ten sposób, że stwierdza, że K. G. jako zleceniobiorca płatnika składek W. K. (...) w R. podlega obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu i dobrowolnie ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu od 1 sierpnia 2020 r.;

3.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 9 lipca 2021 r., znak: (...) (dotyczącą G. L.) w ten sposób, że stwierdza, że G. L. jako zleceniobiorca płatnika składek W. K. (...) w R. podlega obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu i dobrowolnie ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu od 1 sierpnia 2020 r.;

4.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddziału w W. na rzecz W. K. (...) w R. 540,00 zł (pięćset czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 1188/21

UZASADNIENIE

W. K. (...) w R. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 9 lipca 2021 r., nr (...) zarzucając dokonanie przez organ rentowy błędnych ustaleń faktycznych polegających na ustaleniu, że zgłoszenie przez niego K. G. do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania na jego rzecz czynności z umowy zlecania miało służyć uzyskaniu przez przedsiębiorcę wyższej kwoty subwencji z Państwowego Funduszu (...). Płatnik składek domagał się w związku z tym zmiany zaskarżonej decyzji i stwierdzenia, że K. G. od 1 sierpnia 2020 r. podlega ubezpieczeniu wypadkowemu oraz dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym (odwołanie – k. 3).

Odwołanie od opisanej na wstępie decyzji złożyła również ubezpieczona K. G. wskazując podobne jak u płatnika argumenty mające uzasadniać wniosek o zmianę zaskarżonej decyzji. W konkluzji odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i stwierdzenie, że od 1 sierpnia 2022 r. podlega ubezpieczeniu wypadkowemu oraz dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym. Odwołanie zarejestrowano pod sygn. akt VII U 1189/21, zaś zarządzeniem z 8 października 2021 r. sprawę tę połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą niniejszą (akta VII U 1189/21 i pkt 1 zarządzenia z 8.10.2021 r. k. 6).

Płatnik składek złożył również odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 lipca 2021 r. nr (...)dotyczącej ubezpieczonego T. T. oraz od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 lipca 2021 r. nr (...) dotyczącej ubezpieczonego G. L., wskazując na tą samą argumentację oraz wnioski dowodowe. Płatnik składek domagał się zmiany zaskarżonych decyzji i stwierdzenia, że T. T. oraz G. L. od 1 sierpnia 2020 r. podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu oraz dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym. Odwołanie dotyczące ubezpieczonego T. T. zarejestrowano pod sygn. akt VII U 1216/21, zaś zarządzeniem z 8 października 2021 r. sprawę tę połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą niniejszą (akta VII U 1216/21 i pkt 2 zarządzenia z 8.10.2021 r. k. 20), z kolei odwołanie dotyczące ubezpieczonego G. L. zarejestrowano pod sygn. akt VII U 1214/21, zaś zarządzeniem z 8 października 2021 r. sprawę tę połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą niniejszą (akta VII U 1214/21 i pkt 2 zarządzenia z 8.10.2021 r. k. 19).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. w odpowiedzi na odwołania wniósł o ich oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz od odwołujących się zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Organ rentowy wskazał, że płatnik zgłosił ubezpieczonych K. G., T. T. oraz G. L. jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego, po czym wyrejestrował ich z tego ubezpieczenia i od 1 sierpnia 2020 r. i 24 kwietnia 2021 r. zgłosił ich do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od 1 sierpnia 2020 r. Następnie 12 maja 2021 r. dokonał wyrejestrowania zleceniobiorców z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od 1 sierpnia 2020 r., po czym w dniu 13 maja 2021 r. dokonał korekty tych zgłoszeń – na dobrowolne ubezpieczenia społeczne. Korekty zgłoszeń – na dobrowolne ubezpieczenia społeczne, dokonane zostały po wszczęciu przez ZUS postępowania kontrolnego. Organ rentowy uznał za nieprzekonywujące wyjaśnienia stron co do przyczyn zgłoszenia ubezpieczonych do ubezpieczeń społecznych po terminie zwłaszcza wobec faktu, że ubezpieczeni byli zgłoszeni jedynie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych u innego płatnika z tytułu wykonywania umowy o pracę (odpowiedź na odwołania – akta VII U 1188/21 – k. 10, akta VII U 1216/21 – k. 11, akta VII U 1214/21 – k. 11)

Sąd ustalił, co następuje:

Początkowo W. K. prowadził jednoosobową działalność gospodarcza, następnie w 2019 r. założył spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą (...), która przejęła zakład produkcyjny w K. oraz część kontrahentów. Pracownicy tego zakładu zostali zatrudnieni w spółce. Treść części umów zawartych przez W. K. spowodowała jednak konieczność dalszego prowadzenia przez niego działalności gospodarczej pod dotychczasową firmą. Do obsługi tych umów W. K. zawarł z kilkoma dotychczasowymi pracownikami umowy zlecenia. Zleceniobiorców, w tym K. G., T. T., G. L. zgłoszono do ubezpieczeń zdrowotnych (zeznania G. L. – k. 229, zeznania K. G. – k. 230, zeznania T. T. – k. 231, zeznania W. K. – k. 231).

T. T. jest zatrudniony od 1 marca 2014 r. u W. K. na podstawie umowy o pracę. Czynności wykonuje w R., a wcześniej w M.. Na podstawie umowy zlecenia od 1 sierpnia 2020 r. zajmował się sprawami logistyczno-organizacyjnymi (świadectwo pracy – k. 174, zeznania T. T. - k. 231).

K. G. jest zatrudniona od 1 grudnia 2011 r. u W. K. na podstawie umowy o pracę na stanowisku pracownika biurowego, fakturzystki. Odwołująca jest zatrudniona w ramach umowy zlecenia od 1 października 2019 r. Czynności wykonuje w R., a w okresie spornym w M.. Na podstawie umowy zlecenia zajmowała się wystawianiem faktur oraz realizacją zleceń (umowa o pracę – k. 107, umowy zlecenia – k. 113-125, świadectwo pracy – k. 111v, zeznania K. G. – k. 230).

G. L. był zatrudniony od 2014 r. u W. K. na podstawie umowy o pracę. Na podstawie umowy zlecenia jest zatrudniony od 1 sierpnia 2020 r. na stanowisku kierownika. Zajmował się towarami W. K. (umowa o pracę – k. 88, umowy zlecenia – k. 91-106, zeznania G. L. – k. 229-230).

Zleceniobiorcy zgłosili W. K. potrzebę objęcia ich dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi. Odbyło się to z inicjatywy pracownicy K. K., która zamierzała odejść na emeryturę, następnie pozostali pracownicy, w tym G. L., T. T. oraz K. G. zgłosili się, że chcą być objęci dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym. Wnioski o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi złożyli do zleceniodawcy 1 sierpnia 2020 r. Z uwagi na remont pomieszczeń biurowych w siedzibie firmy wnioski te nie zostały przekazane do ZUS – aż do kwietnia 2021 r. Osoba pracująca w kadrach, w firmie płatnika, 24 kwietnia 2021 r. dokonała zgłoszenia K. G., T. T. oraz G. L. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych ze skutkiem od 1 sierpnia 2020 r., po uprzednim wyrejestrowaniu ich z ubezpieczenia zdrowotnego, po czym 13 maja 2021 r. dokonała kolejnej korekty zgłoszenia – wskazując, że zgłoszenia dotyczą objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem rentowym i emerytalnym, również ze skutkiem wstecznym, tj. 1 sierpnia 2020 r. Należne składki zostały uiszczone przez płatnika (zeznania G. L. – k. 229, zeznania K. G. - k. 230, zeznania T. T. – k. 231, zeznania W. K. – k. 231, zgłoszenie zmiany do ubezpieczenia oraz imienne raporty miesięczne o należnych składakach – akta rentowe).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. zawiadomił ubezpieczonych i płatnika składek na podstawie art. 61 § 1 i § 4 k.p.a. w związku z art. 123 ustawy z 13 października 1998 r. o wszczęciu postępowań z urzędu w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych od 10 listopada 2020 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umów zlecenia zawartych z płatnikiem składek ( zawiadomienie – akta rentowe).

Po zakończeniu postępowań organ rentowy wydał decyzje z 9 lipca 2021 r. nr (...), (...), (...), na podstawie art. 83 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 83 § 1 k.c. ZUS stwierdził, że G. L., K. G. oraz T. T., jako zleceniobiorcy płatnika W. K., nie podlegają od 1 sierpnia 2020 r. obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu.

Organ rentowy wskazał, że zmiana schematu podlegania G. L., K. G. oraz T. T. ubezpieczeniom społecznym została dokonana w celu skorzystania przez płatnika ze wsparcia (...) Funduszu (...) (decyzje z 9 lipca 2021 r. – akta rentowe).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wymienione dokumenty oraz na podstawie w/w zeznań stron.

Dokumenty w zakresie, w jakim potwierdzają wynikające z nich okoliczności, zostały ocenione jako wiarygodne, tym bardziej że ich treść koresponduje z osobowymi środkami dowodowymi.

Sąd dał wiarę zeznaniom stron, którzy w sposób przekonujący i spójny przedstawili okoliczności dotyczące wykonywania swoich obowiązków. Oceniając zeznania stron sąd miał na względzie, że strony zmieniły schemat podlegania G. L., K. G. oraz T. T. ubezpieczeniom społecznym na ich wniosek motywowany potrzebą zasilania ich indywidualnego konta emerytalno-rentowego w ZUS.

Strony przedstawiły zatem racjonalne przyczyny, które doprowadziły do zmiany schematu podlegania ubezpieczeniom i wskazały na wiarygodne okoliczności wskazujące, że zostało to dokonane na wniosek ubezpieczonego, a nadto – nie miało to związku z ubieganiem się przez płatnika o subwencję z (...). Sąd na podstawie art. 235 (z ind. 2 ) par. 1 pkt 3 i 5 k.p.c. pominął wniosek dowodowy pełnomocnika organu rentowego zawarty w odpowiedzi na odwołanie tj. o zobowiązanie płatnika składek do przedstawienia całości dokumentacji dotyczącej udzielonego wsparcia w ramach tzw. Tarczy antykryzysowej przez (...) S.A. (dalej: (...)), a jeśli ww. podmiot ten nie posiadał takiej dokumentacji o zwrócenie się do (...) o jej przekazanie i dopuszczenie dowodu z ww. dokumentacji celem wykazania faktu czy zgłoszenie wsteczne (znacznie z przekroczeniem terminu) ubezpieczonych do systemu ubezpieczeń społecznych jako pracowników miało związek z ubieganiem się o wsparcie z (...) w ramach tzw. tarczy antykryzysowej , a także na okoliczność czy ww. płatnik i w jakim terminie składał wniosek o udzielenie wsparcia w ramach (...) i czy fakt zatrudniania lub nie ubezpieczonych na podstawie umowy o pracę miał lub mógł mieć wpływ na dokonanie zgłoszenia do ubezpieczeń z datą wsteczną, bez istnienia faktycznego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym (k. 11 odpowiedź na odwołanie – akta główne, k. 229 protokół rozprawy z dnia 13 czerwca 2022 r. – k. 229 tom II akt głównych). W ocenie Sądu wniosek ten był bezprzedmiotowy z uwagi na ocenę całokształtu materiału dowodowego tj. strony przedstawiły racjonalne przyczyny, które doprowadziły do zmiany schematu podlegania ubezpieczeniom i wskazały na wiarygodne okoliczności wskazujące, że zostało to dokonane na wniosek ubezpieczonego, a nadto – nie miało to związku z ubieganiem się przez płatnika o subwencję z (...).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania były uzasadnione.

W sprawie sporne były okoliczności korekty schematu podlegania przez G. L., K. G. oraz T. T. ubezpieczeniom społecznym.

Sąd zważył, że zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z o systemie ubezpieczeń społecznych osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7.

K. G., T. T. oraz G. L. objęci byli obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu umowy o pracę w spółce (...) na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej. Na podstawie art. 9 ust. 1 zd. drugie złożyli wniosek o objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi w związku z umową zlecenia zawartą z W. K.. W związku z treścią art. 6 ist. 1 pkt 4 ustawy systemowej wnioski takie były uzasadnione.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi albo chorobowym następuje od dnia wskazanego odpowiednio w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 36 ust. 10 albo 14, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostało złożone w Zakładzie, Art. 36 ust. 5 ustawy systemowej wskazuje, że osoby, które są obejmowane ubezpieczeniami społecznymi na zasadach dobrowolności, zgłaszają wniosek o objęcie ich ubezpieczeniem w terminie przez nie wybranym.

Z kolei korektę dokumentu zgłoszeniowego umożliwia art. 44 ustawy systemowej, zaś zgodnie z poglądem piśmiennictwa (P. Kostrzewa [w:] Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, LEX/el. 2014, art. 44), „przy korekcie dokumentu zgłoszeniowego zmiana danych ma charakter wsteczny, tj. od daty wynikającej z poprzednio złożonego dokumentu zgłoszeniowego.”

Przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia społecznego nie jest czynnością prawną prawa cywilnego, którego ważność może być badana pod kątem zgodności z art. 58 k.c. - oświadczenie o zgłoszeniu do ubezpieczenia chorobowego nie stanowi czynności prawnej, a jedynie oświadczenie woli, którego wady wskazane są w art. 82 i nast. k.c.

Badaniem objęto zatem czy oświadczenia K. G., T. T. oraz G. L. o objęciu ich dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym złożone zostały pod wpływem błędu, podstępu lub groźby albo dla pozoru lub też w stanie wyłączającym swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli.

Sąd nie dopatrzył się w sprawie okoliczności wskazujących na zaistnienie powyższych okoliczności. K. G., T. T. i G. L. złożyli sporne oświadczenia samodzielnie, z własnej inicjatywy, będąc świadomym, że dokonują go w celu przysporzenia środków na indywidualnym koncie emerytalnym. Nie ujawniono przy tym żadnych faktów, które mogłyby wskazywać, że oświadczenia te złożyli w stanie wyłączającym swobodne podjęcie decyzji, w tym w szczególności za namową zleceniodawcy, który zmierzał do uzyskania dodatkowych świadczeń z Państwowego Funduszu (...).

Brak było przy tym podstaw, by oceniać te oświadczenia jako złożone w stanie wyłączający świadome podjęcie decyzji i wyrażenie woli, ponieważ nie wskazano na żadne okoliczności wyłączające zdolność do podejmowania przez K. G., T. T. oraz G. L. świadomych decyzji, zaś złożone przez nich zeznania i oświadczenia w postępowaniu sądowym nie nasunęły wątpliwości co do ich rozeznania stanu prawnego, który wywołany został na skutek tych oświadczeń.

Sąd zważył, że dla stwierdzenia czy K. G., T. T. oraz G. L. podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu rentowemu i emerytalnemu oraz obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu istotne jest ustalenie czy ubezpieczeni istotnie wyrazili taką wolę.

W toku niniejszego postępowania wykazano, że K. G., T. T. oraz G. L. zainicjowali negocjacje ze zleceniodawcą, by objęto ich tymi ubezpieczeniami i złożyli stosowny wniosek. Jakkolwiek wniosek ten został z przyczyn leżących po stronie płatnika zrealizowany po terminie – uzupełniono jednak następnie brakujące składki.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy argumentował, że objęcie ubezpieczonego dobrowolnym ubezpieczeniem rentowym i emerytalnym miało na celu uzyskanie przez płatnika subwencji z (...), zaś oświadczenie o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym zostało złożone dla pozoru (z art. 83 § 1 k.c.).

Jakkolwiek płatnik dokonywał korekt zgłoszenia ubezpieczonych do ZUS, to brak jest jednak podstaw do przyjęcia za organem rentowym, że korekty te oparto na złożonych dla pozoru oświadczeniach ubezpieczonych zawierających wnioski o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym. Wskazać należy, iż ubezpieczeni potwierdzili, że skorzystali z możliwości wnioskowania o objęcie ich dobrowolnymi ubezpieczeniami: rentowym i emerytalnym. Co więcej, negocjowali to z pracodawcą i doszli z nim w tym zakresie do porozumienia.

W świetle poczynionych ustaleń sąd uznał, że K. G., T. T. i G. L. skutecznie złożyli wniosek o objęcie ich dobrowolnym ubezpieczeniem rentowym i emerytalnym i w związku z tym podlegali tym ubezpieczeniom. Mając na uwadze powyższe, sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, że ubezpieczeni podlegają spornym ubezpieczeniom od 1 sierpnia 2020 r. i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w punkcie 1., 2. i 3. sentencji wyroku.

O kosztach procesu sąd orzekł w pkt 4. sentencji wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).