Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący:

Sędzia SO Agata Kowalska

Protokolant:

p. o. sekr. sąd. Olga Wojtczuk

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 356/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Siedlcach z dnia 31 stycznia 2022 r., sygn. II K 953/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny – pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

----

----------------------

--------------------------------------------------------------

--------------

--------------

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

--------

----------------------

--------------------------------------------------------------

--------------

--------------

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

-----------------

-------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

-----------------

------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

Błąd w ustaleniach faktycznych, przyjęty za podstawę orzeczenia, a to w kwestii poczynienia przez Sąd ustaleń, że społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna, poprzez zdawkowe odniesienie się do kwantyfikatora motywacji i stwierdzenie, iż działania oskarżonego były „reakcją na nieuczciwe zachowanie pokrzywdzonego”, z jednoczesnym pominięciem pozostałych kwantyfikatorów określonych enumeratywnie w art. 115 § 2 kk, a które powinny być zbadane i wyczerpująco umotywowane w niniejszej sprawie.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Okręgowy podziela stanowisko pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, wyrażone we wniesionej apelacji, odnoszące się do braku dostatecznego uwzględnienia przez Sąd I instancji wszystkich kodeksowych kwantyfikatorów społecznej szkodliwości czynu popełnionego przez oskarżonego D. D.. Uchybienie to miało istotny wpływ na ostateczne rozstrzygnięcie w postaci umorzenia przez Sąd Rejonowy postępowania karnego na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 kpk w zw. z art. 1 § 2 kk, co nastąpiło niesłusznie.

Odnosząc się do redakcji zarzutu sformułowanego przez skarżącego, do którego wadliwości szeroko odniósł się obrońca oskarżonego w złożonej odpowiedzi na apelację, nadmienić należy, że kwestią tą zajął się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 czerwca 2021 r., sygn. III KK 49/21, w którym orzeczono, iż uchybienia przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu mogą przybierać dwojaką postać, tj. obrazy prawa materialnego oraz błędu w ustaleniach faktycznych. Błąd co do prawa materialnego występuje wówczas, gdy przy ocenie stopnia karygodności czynu pominięto okoliczności (lub okoliczność) wymienione w art. 115 § 2 kk lub wzięto pod uwagę okoliczności (lub okoliczność) niewyszczególnione w tym przepisie. Błąd w ustaleniach faktycznych występuje natomiast wtedy, gdy okolicznościom z art. 115 § 2 kk przydano zbyt dużą lub zbyt małą rangę. (LEX nr 3358972).

Niezależnie jednak od tego, jak zredagowano zarzut we wniesionej apelacji, Sąd Odwoławczy każdorazowo winien się odnieść do esencji zarzucanego uchybienia. W kontekście argumentów podnoszonych przez obie strony, zacząć należało od tego, że popełnienie przestępstw umotywowanych chociażby posiadaniem przez sprawcę przekonania, że ma on rację w sporze cywilnym, nie służy temu, aby skonfliktowane ze sobą strony rozstrzygały swoje roszczenia o charakterze cywilnym przy pomocy sądu karnego. W procesie karnym sąd skupia się na zarzucie stawianym oskarżonemu i wyczerpaniu przez niego znamion konkretnego przestępstwa opisanego w kodeksie karnym. W sprawie niniejszej oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał znamiona przestępstwa art. 254a kk w zw. z art. 18 § 1 kk.

Zgodnie z art. 115 § 2 kk przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych obowiązków i stopień ich naruszenia.

Ferując wyrok Sąd Rejonowy ograniczył się natomiast do stwierdzenia, że stopień społecznej szkodliwości czynów D. D. był znikomy, ponieważ była to reakcja na nieuczciwe zachowanie pokrzywdzonego. W tym stwierdzeniu mieściło się i quasi rozstrzygnięcie sporu cywilnego (do czego sąd karny nie jest uprawniony) i pominięcie kodeksowych kwantyfikatorów społecznej szkodliwości, o których stanowi wyżej przytoczony przepis art. 115 § 2 kk. Jednocześnie wskazać należało, iż w kodeksie karnym brak jest kontratypu dotyczącego „nieuczciwego zachowania pokrzywdzonego”, co niejako legalizowałoby działanie sprawcy przestępstwa penalizowanego przez ów kodeks. Ustawodawca, kształtując w regulacji art. 115 § 2 kk normatywne przesłanki oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, sformułował zamknięty katalog okoliczności, z których każda charakteryzuje się prawną doniosłością. Nieskorzystanie w ocenie z którejkolwiek z nich oraz formułowanie przez Sąd I instancji własnych okoliczności, różnych od ustawowych i nadawanie im zasadniczego znaczenia było w sprawie niniejszej uchybieniem mających negatywny wpływ na treść zaskarżonego wyroku o umorzeniu postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 kpk w z. z art. 1 § 2 kk. Wszak nie sposób uznać za prawidłowe ferowanie oceny stopnia społecznej szkodliwości, jakim nacechowane ma być dane zachowanie, wyłącznie o ocenę cząstkową, opartą na pojedynczych elementach, w sposób jaki dokonał tego Sąd wydając wyrok.

W sprawie niniejszej Sąd Rejonowy oceniając stopień społecznej szkodliwości pominął elementy podmiotowe czynu, rodzaj zamiaru, motywację oskarżonego, fakt, że jest on przedsiębiorcą – profesjonalistą w swojej dziedzinie, który zna zasady działania sieci, skutki jej uszkodzenia i przewidywał ewentualne szkody, które mogło spowodować przypisane mu działanie. W sytuacji istniejącego konfliktu oczekiwać od niego należało zachowania zgodnego z prawem, tym bardziej, że ma on świadomość możliwości i sposobu dochodzenia swoich roszczeń w sposób uregulowany w przepisach prawa. Oskarżony zdawał sobie sprawę, że poprzez swoje zachowanie, poza szkodą materialną i wizerunkową wyrządzoną pokrzywdzonemu, pozbawia mieszkańców osiedla przy ul. (...) w S. dostępu do sieci telekomunikacyjnej. Jednocześnie cechował go brak refleksji, jakie skutki dla tychże osób może mieć jego postępowanie. Zamiar bezpośredni oskarżonego w tej sprawie miał kluczowe znaczenie. D. D. wiedział, że dostawcą Internetu dla mieszkańców bloku jest firma (...), na co wskazuje rozmowa jednego z zatrudnianych przez niego pracowników z B. C., która poinformowała go o zawartej już umowie na usługi internetowe. O motywacji oskarżonego świadczy wydane po tejże rozmowie i odmowie zmiany dostawcy na firmę (...), polecenie przecięcia kabla, co spowodowało natychmiastowe zakłócenie funkcjonowania sieci.

Rozmiarów wyrządzonej lub grożącej szkody w tej sprawie nie należy przeceniać, aczkolwiek brak było również podstaw do stwierdzenia, iż odnośnie do czynu penalizowanego w art. 254a kk była ona na tyle atypowa, aby przyjmować ją jako element składowy znikomego stopnia społecznej szkodliwości. Sposób i okoliczności popełnienia czynu, właściwie czynów oskarżonego, bo do czynienia nie mieliśmy z jednostkowym zachowaniem, również nie przemawiał na korzyść podsądnego. Działanie oskarżonego cechowało się nieustępliwością i premedytacją. D. D. nie dążył do rozstrzygnięcia sporu stricte cywilnego na drodze prawnej, lecz subiektywnie ujmowaną sprawiedliwość wziął we własne ręce, angażując w to swoich pracowników i wydając im konkretne polecenia, tym samym pozbawiając mieszkańców osiedla przy ul. (...) w S. dostępu do sieci telekomunikacyjnej. Należy zatem odpowiedzieć na pytanie, czy takie działanie jest zgodne z wartościami akceptowanymi przez społeczeństwo.

Rację miał skarżący wskazując, że dla rozpoznania niniejszej sprawy nie miało znaczenia na jakim odcinku doprowadzenia światłowodu doszło do jego uszkodzenia, czy to w samej studzience, czy też w dalszej, odchodzącej od niej infrastrukturze. Znamieniem przestępstwa z art. 254a kk przypisanego oskarżonemu jest uszkodzenie sieci telekomunikacyjnej ze skutkiem zakłócenia funkcjonowania, niezależnie od tego, gdzie do tego doszło.

Dla uznania znikomości stopnia społecznej szkodliwości czynu, co do zasady nie jest konieczne, aby owa znikomość była obustronna, tzn. aby dotknęła zarówno strony przedmiotowej, jak i podmiotowej. Rzecz w tym, iż w ocenie Sądu Okręgowego, akurat w sprawie niniejszej nie dotykała żadnej z nich. Jednocześnie uwzględnić należało, że nie wpływają na stopień społecznej szkodliwości czynu okoliczności dotyczące samego sprawcy, charakteryzujące jego dotychczasowy tryb życia, warunki osobiste, właściwości i karalność. Te mogą mieć znaczenie jedynie w kontekście złagodzenia kary.

Puentując powyższe rozważania, jeżeli w art. 1 § 2 kk mówi się o znikomej społecznej szkodliwości czynu, to wymóg znikomości dotyczy społecznej szkodliwości ocenianej kompleksowo, nie zaś jej poszczególnych faktorów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19.10.2016 r., sygn. V KK 250/16, LEX nr 2152411). Niepełna oraz niewłaściwa ocena stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego dokonana przez Sąd Rejonowy doprowadziła w efekcie do bezzasadnego zastosowania przez ów Sąd przepisu art. 1 § 2 kk, z najdalej idącym skutkiem w postaci umorzenia postępowania.

Wniosek

- o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zasadność zarzutu warunkowała zasadność wniosku.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

--------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach zmiany

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

----------------------------------------------------------------------------------

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.1.

Zakaz orzekania na niekorzyść

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Zgodnie z regułą ne peuis z art. 454 § 1 kpk, sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w pierwszej instancji lub co do którego w pierwszej instancji umorzono postępowanie.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Procedując po raz kolejny, Sąd I instancji szczegółowo rozważy kwestie wskazane w niniejszym uzasadnieniu. Następnie dokona wszechstronnej, wnikliwej, wieloaspektowej oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego, zgodnie z wytycznymi z art. 115 § 2 kk.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

---------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

-------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Cały wyrok

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana