Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 375/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Chodzieży z dnia 19 stycznia 2022 r., sygn. akt II K 321/21

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Błąd w ustaleniach faktycznych polegający na błędnej i dowolnej analizie i ocenie prawidłowo zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci zeznań R. J. (1), J. J. (1), Z. J. oraz D. J., skutkujący niezasadnym uniewinnieniem oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu przestępstwa z art. 190 § 1 kk, podczas gdy prawidłowo oceniony zebrany w sprawie materiał dowodowy, jednoznacznie wskazuje, iż oskarżony zachowaniem swoim popełnił zarzucane mu przestępstwo.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przeprowadzone postępowanie odwoławcze potwierdziło, że Sąd Rejonowy co najmniej przedwcześnie uniewinnił oskarżonego A. J. od popełnienia zarzucanego mu przestępstwa z art. 190 § 1 kk.

Rację ma apelujący kwestionując poprawność analizy i oceny materiału dowodowego zgromadzonego w zakresie zarzucanego oskarżonemu A. J. występku z art. 190 § 1 kk. Sąd Rejonowy zakwestionował moc dowodową zeznań R. J. (1) podnosząc, że pokrzywdzony zgłosił groźby dopiero podczas przesłuchania, a interweniującym policjantom nic o tym nie wspominał. Tymczasem odpowiednio wnikliwa lektura akt sprawy prowadzi do wniosku, że informacja o groźbach wobec pokrzywdzonego zawarta jest już w protokole zatrzymania A. J., wśród przyczyn zatrzymania (k. 3). Dokument ten został sporządzony przez jednego z interweniujących funkcjonariuszy Policji - D. S.. W świetle treści tego dokumentu nie sposób ocenić jako trafnego ustalenia poczynionego przez Sąd I instancji, zgodnie z którym pokrzywdzony zgłosił groźby dopiero podczas przesłuchania, a interweniującym policjantom nic o tym nie wspominał. Wobec braku spójności pomiędzy notatką urzędową z dnia 2 maja 2021 r., a protokołem zatrzymania A. J. w zakresie gróźby pobicia brata R. J. (1) niezbędne było przesłuchanie funkcjonariuszy Policji przeprowadzających interwencję w miejscu zamieszkania oskarżonego - D. S. oraz G. Z. po uzyskaniu kserokopii ich notatników służbowych z dnia 1 maja 2021 r. i wypytanie ich o to czy pokrzywdzony już na miejscu zgłaszał im popełnienie przestępstwa z art. 190 § 1 kk na jego szkodę. Sąd Rejonowy nie przeprowadził takich dowodów, nie wezwał policjantów na rozprawę. Ponadto zeznania funkcjonariuszy Policji zastąpił treścią notatki urzędowej z dnia 2 maja 2021 r., ponieważ właściwie jedynie w oparciu o ten dokument stwierdził, że R. J. (1) nie zgłaszał na miejscu zdarzenia groźby wypowiedzianej do niego przez brata A. J.. Nie zauważył przy tym Sąd, że co innego wynika z protokołu zatrzymania osoby. W związku z tym doszło do naruszenia normy proceduralnej wyrażonej w art. 174 kpk, co zasadnie podniósł apelujący prokurator.

Sąd odwoławczy stwierdził także, że zaniechanie dopuszczenia z urzędu dowodu z zeznań funkcjonariuszy Policji D. S. oraz G. Z. stanowiło uchybienie przepisowi art. 167 kpk zobowiązującego organ meriti do podejmowania inicjatywy dowodowej z urzędu wtedy kiedy przeprowadzenie dodatkowego dowodu pozwoli na prawidłowe ustalenie stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy. Taka sytuacja zaistniała w kontrolowanej sprawie albowiem przesłuchanie policjantów było niezbędne by ustalić, co dokładnie zgłaszał im na miejscu interwencji R. J. (1). Sąd Rejonowy zawierzył treści notatki policyjnej spisanej dzień po interwencji, poddając w wątpliwość zawiadomienie o groźbie karalnej zgłoszonej formalnie organom ścigania jeszcze w dniu zdarzenia, dosłownie w kilka godzin po zajściu.

Rację miał również prokurator, że przeprowadzona przez Sąd Rejonowy ocena dowodów w części dotyczącej przestępstwa z art. 190 § 1 kk uchybiała regułom z art. 7 kpk. Sąd I instancji dowolnie i bezzasadnie przyjął, że świadkowie J. J. (1) oraz Z. J. zaprzeczyli w swoich wyjaśnieniach wypowiedzeniu przez A. J. groźby pod adresem pokrzywdzonego. Tymczasem Z. J. podczas przesłuchania, które głównie dotyczyło znęcania się nad nią przez syna A. J., w ogóle na tę okoliczność nie zeznawała (nie zadano jej takiego pytania). Natomiast jak wynika z protokołów przesłuchania świadka J. J. (1), nie pamiętał on by w czasie awantury domowej dnia 1 maja 2021 r. brat A. J. groził słownie drugiemu bratu R. J. (1). Wyraźnego rozgraniczenia tu wymaga, że czym innym jest niepamiętanie jakiegoś fragmentu zdarzenia, a czym innym zaprzeczenie by dane zachowanie miało miejsce. Niepoprawnie też Sąd I instancji przyjął, że świadek D. J. swoją wiedzę ze słyszenia o groźbach uzyskał bezpośrednio od pokrzywdzonego. Z protokołu przesłuchania tego świadka wynika, że dowiedział się on o tym od matki czyli R. J. (2). W związku z powyższym przesłuchując R. J. (2) zabrakło poruszenia okoliczności z tym związanych.

Sąd I instancji przy tym mało wnikliwie przeanalizował konsekwentną w toku procesu postawę pokrzywdzonego, który jak już wyżej wspomniano, w trakcie pierwszych zeznań złożonych bezpośrednio po zakończeniu interwencji wraz ze zgłoszeniem zawiadomienia o przestępstwie mówił o groźbie pobicia go przez oskarżonego, co jednoznacznie podtrzymał w trakcie przesłuchania na rozprawie sądowej. Oceniając dowody w zakresie wypowiedzenia groźby karalnej Sąd Rejonowy nie uwzględnił również kontekstu sytuacyjnego zdarzenia z dnia 1 maja 2021 r. Mianowicie bezspornym jest, że oskarżony A. J. miał pretensje do brata R. J. (1) o zapisanie mu przez matkę w spadku nieruchomości, na której otrzymanie najwyraźniej sam liczył. Podsądny żywił więc żal i sporą niechęć do brata. Nadto, w trakcie inkryminowanego zdarzenia był on pod znacznym wpływem alkoholu, nadużywając go zresztą od dłuższego okresu czasu. Jak wynika zaś z zeznań domowników, nietrzeźwy oskarżony stawał się agresywny. Te okoliczności sytuacyjne i motywacyjne, w połączeniu z pozostałymi dowodami nie pozwalają tak szybko odrzucić wersji pokrzywdzonego, że oskarżony wypowiedział pod jego adresem słowa „przypieprzyć Ci”. Niemniej jednak dla poczynienia ustaleń w sposób pewny wymagane jest dopełnienie czynności dowodowych oraz następcze dokonanie rzetelnej, obiektywnej oceny wszystkich tych dowodów. Nie sposób przesądzić na obecnym etapie sprawy, czy podane słowa uznać należy za groźbę w rozumieniu art. 190 § 1 kk, ale jednocześnie nie można tego z całą stanowczością wykluczyć.

Wszystko to potwierdza, że Sąd Rejonowy dokonał niepełnej i zbyt pobieżnej analizy treści zgromadzonych dowodów, w tym przede wszystkim zeznań pokrzywdzonego i zbyt pochopnie odmówił wiarygodności kluczowej części zeznań R. J. (1) dotyczących groźby pobicia skierowanej do niego przez oskarżonego A. J. w dniu 1 maja 2021 r. W ten sposób doszło do dokonania niezgodnej z zasadami wyrażonymi w art. 7 kpk oceny dowodów. Tymczasem Sąd I instancji winien dokonać oceny dowodów spełniającej standardy z wymienionego przepisu i uwzględniającej okoliczności wypływające, tak z dowodów odciążających, jak i obciążających oskarżonego, kierując się zasadami doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, postrzegając poszczególne dowody nie jako zjawiska wyizolowane z całości postępowania dowodowego, ale jako elementy składające się na całość postępowania dowodowego. Dopiero bowiem takie ujęcie poszczególnych dowodów może doprowadzić do prawidłowej ich oceny, a w konsekwencji pozwoli poczynić konkretne i jednoznaczne ustalenia faktyczne ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2021 r., sygn. akt IV KS 54/21, Legalis nr 2671862).

Skoro ustalono w toku postępowania odwoławczego, że ocena dowodów dokonana przez Sąd Rejonowy była nieprawidłowa, a nadto nie zostały przeprowadzone wszystkie dowody niezbędne dla prawidłowego ustalenia przebiegu sytuacji z dnia 1 maja 2021 r. to racjonalną tego konsekwencją było uznanie za apelującym, że wydany przez Sąd Rejonowy wyrok uniewinniający oskarżonego A. J. od popełnienia przestępstwa z art. 190 § 1 kk nie mógł zostać zaakceptowany w instancji odwoławczej. Zachodzi konieczność przeprowadzenia przewodu sądowego w całości od nowa, w tym uzupełnienia postępowania dowodowego, ponownej oceny całego zgromadzonego materiału dowodowego i następnie poczynienia prawidłowych ustaleń faktycznych dotyczących tego przestępstwa. Sąd Rejonowy zatem samodzielnie oceni czy zgromadzony materiał dowodowy jest wystarczający dla przypisania oskarżonemu odpowiedzialności karnej za ten czyn, unikając uchybień stwierdzonych przez Sąd odwoławczy przy pierwszym rozpoznaniu sprawy.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Kontrola odwoławcza zaskarżonego orzeczenia potwierdziła słuszność wniosku prokuratora o wydanie wyroku w trybie kasatoryjnym. Niezbędne jest bowiem uzupełnienie materiału dowodowego w części dotyczącej przestępstwa z art. 190 § 1 kk, przeprowadzenie dalszych czynności dowodowych na rozprawie, a po dokonaniu tych czynności ponowne dokonanie kompleksowej, odpowiednio wnikliwej oceny wszystkich zgromadzonych dowodów oraz ustalenie stanu faktycznego. Dopiero po tym wszystkim możliwe będzie wydanie trafnego orzeczenia kończącego w sprawie, decydującego o odpowiedzialności karnej A. J. za zarzucony mu występek z art. 190 § 1 kk na szkodę brata R. J. (1).

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.12.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Kontrola odwoławcza wyroku Sądu I instancji dokonana z ograniczeniem do części zaskarżonej przez oskarżyciela publicznego potwierdziła słuszność zarzutu apelacyjnego dotyczącego błędnego ustalenia, że A. J. nie popełnił zarzucanego mu przestępstwa z art. 190 § 1 kk. Rację miał również skarżący, że ocena dowodów w kształcie zaprezentowanym w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie spełniała wszystkich norm wyznaczonych przez art. 7 kpk i jako taka nie mogła się ostać. Ponadto Sąd Rejonowy zaniechał przeprowadzenia z urzędu dowodów, których dopuszczenie było konieczne wobec niespójności pomiędzy notatką urzędową z dnia 2 maja 2021 r., a protokołem zatrzymania osoby A. J., z naruszeniem procedury opierając się na treści notatki policyjnej. Chodzi tu o zeznania przeprowadzających interwencję policjantów: D. S. i G. Z., do których pomocniczo uzyskać trzeba by zapisy z ich notatników służbowych z dnia 1 maja 2021 r. Ponadto Sąd I instancji nie uzyskał od świadka R. J. (2) informacji, czy i skąd miała ona wiedzę na temat groźby skierowanej przez oskarżonego wobec brata R. J. (1), nie dostrzegając, że według świadka D. J., to właśnie jego matka R. J. (2) przekazała mu wiadomości w tym zakresie, o których zeznał w trakcie przesłuchania w śledztwie. Wymienione uchybienia nie mogły zostać konwalidowane w toku postępowania odwoławczego, ponieważ konieczne jest przeprowadzenie na nowo przewodu sądowego w całości, uzupełnienie postępowania dowodowego, a następnie dokonanie prawidłowej i uwzględniającej wszystkie dyrektywy oceny materiału dowodowego, który stanie się podstawą ustaleń faktycznych w tej sprawie. Dopiero po należytym dokonaniu powyższych czynności możliwe będzie wydanie trafnego orzeczenia merytorycznego. Potwierdzone przed Sądem Okręgowym uchybienia skutkowały koniecznością uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazaniem sprawy w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w Chodzieży do ponownego rozpoznania.

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Rozpoznając ponownie sprawę, Sąd I instancji winien przeprowadzić ponownie przewód sądowy w całości i uzupełnić postępowanie dowodowe poprzez przesłuchanie na rozprawie policjantów z PP K.: D. S. oraz G. Z., uprzednio uzyskując z jednostki Policji kserokopie ich notatników służbowych obejmujących zapiski z interwencji w jakiej uczestniczyli w dniu 1 maja 2021 r. Sąd Rejonowy winien przesłuchać wymienionych funkcjonariuszy na temat zgłoszenia przez pokrzywdzonego R. J. (1) w czasie interwencji, że groził mu brat A. J. oraz wypytać o wszystkie okoliczności z tym związane, mające znaczenie dla bytu przestępstwa z art. 190 § 1 kk. Sąd meriti winien także rozważyć uzupełniające przesłuchanie świadka R. J. (2), która miała przekazać swojemu synowi D. J. informację o wspomnianej groźbie pod adresem R. J. (1), w celu ustalenia czy i kiedy wymieniona dowiedziała się o tej sytuacji. Po wykonaniu wszystkich tych czynności dowodowych Sąd Rejonowy będzie zobowiązany ponownie ocenić zgromadzony materiał dowodowy, tym razem zgodnie z obowiązującymi w tym przedmiocie regułami oraz z uwzględnieniem kontekstu sytuacyjnego zdarzenia z dnia 1 maja 2021 r. omówionego w pkt 3.1. Następnie zaś, w oparciu o wiarygodne dowody ustalić stan faktyczny inkryminowanego zdarzenia, ze wskazaniem, czy zgromadzony materiał potwierdza zarzut z pkt II aktu oskarżenia wobec oskarżonego A. J., czy też nie. Decydując o odpowiedzialności karnej tego podsądnego Sąd ten winien mieć na względzie wszystkie okoliczności wyszczególnione przez Sąd Okręgowy w niniejszym uzasadnieniu, uważając aby nie doszło do powielenia błędów, których nie ustrzegł się poprzednio orzekający Sąd I instancji. Powinnością sądu przy określaniu odpowiedzialności karnej danej osoby, jest bowiem podjęcie rzetelnej próby dokonania ustaleń należycie umocowanych w całym materiale dowodowym sprawy oraz w przepisach prawa. Dopiero po przeprowadzeniu wszystkich tych czynności możliwe będzie wydanie trafnego wyroku wobec oskarżonego A. J. w zakresie zarzucanego mu występku z art. 190 § 1 kk na szkodę brata R. J. (1).

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

Dariusz Śliwiński Hanna Bartkowiak Małgorzata Winkler-Galicka