Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2022 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 września 2022 roku w Warszawie

sprawy K. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę socjalną

na skutek odwołania K. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 19 marca 2019r., znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje K. S. prawo do renty socjalnej począwszy od 14 marca 2019 roku na okres pięciu lat.

sędzia Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

K. S. w dniu 1 kwietnia 2019r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 19 marca 2019r., znak: (...). Wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do renty socjalnej, nie zgadzając się z oceną jego stanu zdrowia, dokonaną przez komisję lekarską ZUS. Podniósł, że niepełnosprawność uniemożliwia mu podjęcie zatrudnienia z uwagi na brak możliwości porozumiewania się z osobami zdrowymi, w tym z ewentualnym przyszłym pracodawcą. Nie jest osobą zdolną do samodzielnego funkcjonowania i podczas wykonywania wszystkich czynności korzysta z pomocy osób trzecich ( odwołanie z dnia 29 marca 2019r., k. 1 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi
na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.
W uzasadnieniu swego stanowiska wskazał, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy, co zostało potwierdzone w orzeczeniu z dnia 14 marca 2019r., wydanym przez komisję lekarską ZUS. W związku z tym odmówiono przyznania prawa do renty socjalnej ( odpowiedź na odwołanie z dnia 12 kwietnia 2019r., k. 4 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. S. w dniu 15 stycznia 2019r. złożył wniosek o rentę socjalną. Lekarz orzecznik ZUS w orzeczeniu z dnia 11 lutego 2019r., a potem Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 14 marca 2019r. stwierdzili, że badany nie jest całkowicie niezdolny do pracy. W oparciu o powyższe organ rentowy wydał decyzję odmowną z dnia 19 marca 2019r., znak: (...). Ubezpieczony wniósł od niej odwołanie ( orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 11 lutego 2019r., orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 14 marca 2019r. – akta ZUS; odwołanie z dnia 29 marca 2019r., k. 1 a.s.).

W toku postępowania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego otolaryngologa celem ustalenia, czy ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy zarobkowej, czy jest to niezdolność trwała, czy okresowa, a jeżeli okresowa, to na jaki okres oraz, czy naruszenie sprawności organizmu powstało przed ukończeniem 18-tego roku życia, w trakcie nauki w szkole wyższej przed ukończeniem 25-tego roku życia albo w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej ( postanowienie z dnia 18 kwietnia 2019r., k. 6 a.s.).

W opinii z dnia 10 lipca 2019r. biegła otolaryngolog dr n. med. E. J. wskazała, że ubezpieczony od urodzenia ma głęboki niedosłuch obustronny czuciowo-nerwowy o charakterze wrodzonym (mutacja 35 deleg). Mowy nie rozwinął
w sposób społecznie wydolny. Posługuje się językiem migowym. Rodzice są niesłyszący.
Jest w trakcie nauki w Liceum Ogólnokształcącym (...) w W.. Stale pozostaje pod specjalistyczną opieką audiologiczną, foniatryczną i logopedyczną. W 2002r. ubezpieczonemu wszczepiono implant ślimakowy po stronie prawej. W 2006r. był leczony
ze strony (...) z powodu nawracających stanów zapalnych ucha środkowego. Wykonano tympanotomię ucha prawego i lewego, drenaż wentylacyjny oraz operacyjnie usunięto migdałki. W 2008r. nastąpiła hospitalizacja z powodu rozpoznanego guzkowego zapalenia tętnic (postać skórna). Występujące u K. S. schorzenie laryngologiczne- głuchoniemota o podłożu genetycznym powoduje, że ubezpieczony od urodzenia nie słyszy, nie mówi, posługuje się językiem migowym bez kontaktu słownego i słuchowego z otoczeniem. Nie rokuje poprawy co do wykształcenia mowy i słuchu. Przy braku kontaktu słownego i słuchowego z otoczeniem nie może pracować na samodzielnym stanowisku. Jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w warunkach na otwartym rynku pracy. Niezdolność
ta powstała przed 18 rokiem życia z powodu naruszenia sprawności organizmu - głuchoniemoty, a przewidywany okres jej trwania to dwa lata do 2021r., licząc od daty wydania opinii. Zarazem biegła wskazała, że ukończenie nauki i możliwość uzyskania wyższych kwalifikacji mogą być pomocne przy znalezieniu pracy wśród osób głuchoniemych ( opinia biegłego sądowego z dnia 10 lipca 2019r., k. 19-22 a.s.).

Postanowieniem z dnia 12 września 2019r. – z uwagi na zastrzeżenia zgłoszone przez organ rentowy – Sąd dopuścił dowód z opinii innego biegłego sądowego otolaryngologa
(z wyłączeniem E. J.) na takie same okoliczności, jak w postanowieniu z dnia 18 kwietnia 2019r. ( postanowienie z dnia 12 września 2019r., k. 35 a.s.; pismo procesowe organu rentowego z 8 sierpnia 2019r. wraz z załącznikiem, k. 33 - 34 a.s.).

W opinii z dnia 17 grudnia 2019r. biegły laryngolog prof . dr hab. med. J. K. rozpoznał u K. S. obustronny głęboki niedosłuch graniczący z głuchotą. Nie stwierdził zaburzeń ze strony narządu równowagi. Wskazał, że ubezpieczony ma wszczepiony implant ślimakowy po stronie prawej oraz po tej stronie nosi aparat słuchowy. Uczęszcza do Liceum Ogólnokształcącego (...) i nauka w szkole nie sprawia mu trudności. W szkole posługuje się językiem migowym. Sam dojeżdża do szkoły. Obecnie pozostaje pod opieką Centrum (...) w K.. Według biegłego brak jest u ubezpieczonego całkowitej niezdolności do pracy (opinia biegłego sądowego prof. dr hab. med. J. K. z 17 grudnia 2019r., k. 57-58 a.s.).

Postanowieniem z dnia 10 marca 2020r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy (postanowienie z dnia 10 marca 2020r., k. 70 a.s.).

D. S. – biegła sądowa ww. specjalności – rozpoznała u K. S. głęboki obustronny niedosłuch graniczący z głuchotą, mowę niewykształconą, wadę wzroku, guzkowe zapalenie tętnic – postać skórna od 2008r. oraz stan po wszczepieniu implantu ślimakowego do ucha prawego w 2002r. bez efektu terapeutycznego. Według biegłej, występujące u ubezpieczonego schorzenia oraz stopień ich zaawansowania powodują całkowitą niezdolność do pracy od 10 lipca 2019r. do 31 grudnia 2021r. Całkowita niezdolność do pracy pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu opiniowanego powstałym przed ukończeniem 18 roku życia (opinia biegłej sądowej D. S., k. 100-103 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zgłosił zastrzeżenia do opinii biegłej sądowej z dziedziny medycyny pracy, wniósł o powołanie innego biegłego sądowego ( pismo procesowe organu rentowego z dnia 15 grudnia 2020r. wraz z załącznikiem, k. 116 - 117 a.s.).

Sąd postanowieniem z dnia 5 stycznia 2021r. dopuścił dowód z opinii innego biegłego sądowego specjalisty medycyny pracy (z wyłączeniem D. S.) ( postanowienie z dnia 5 stycznia 2021r., k. 118 a.s.).

W opinii z dnia 1 czerwca 2022r. biegła z zakresu medycyny pracy dr n. med. B. J. dokonała szczegółowej analizy dokumentacji medycznej i opisała to, co z niej wynika. Wskazała również na wyniki badania przedmiotowego, jakie przeprowadziła. Zaakcentowała, że K. S. ma orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności. Ukończył szkołę specjalną - Liceum Ogólnokształcące (...) w W.. Nigdy nie pracował zawodowo. Rozpoznano u niego obustronny głęboki niedosłuch zmysłowo-nerwowy, uwarunkowany genetycznie. Ubezpieczony jest użytkownikiem systemu implantu ślimakowego do ucha prawego. W przeszłości był leczony w poradni laryngologicznej w K. z powodu głębokiego obustronnego niedosłuchu graniczącego z głuchotą. W 2002r. nastąpiła aktywacja procesora mowy i został wszczepiony ww. implant do ucha prawego. W 2006r. wykonano u niego tympanometrię obu uszu i operację migdałka. Zamieszkuje z dziadkiem i matką. Spraw urzędowych samodzielnie nie potrafi załatwić. Stara się o uzyskanie prawa jazdy i odbywa kurs. Okresowo wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Ponadto u K. S. występuje guzkowe zapalenie tętnic – postać skórna, które powoduje zmiany martwicze w tętnicach średniego i małego kalibru, zlokalizowanych w wielu układach i narządach. Początkowo, w związku z tym schorzeniem - nawet przez wiele miesięcy – mogą występować objawy ogólne, zaś potem pojawiają się zmiany w obrębie skóry, objawy ze strony układu nerwowego, pokarmowego, nerek i innych narządów. Schorzenie to jest bardzo ciężką chorobą, która często przebiega „rzutami”, co zaznaczono w dokumentacji medycznej K. S.. U części chorych uzyskuje się okresową poprawę, ale całkowite wyleczenie nie jest możliwe. Terapia ma na celu zahamowanie postępu choroby i ograniczenie powikłań, co biegła uwzględniła w wydanej opinii. Dalej, odnosząc się ogólnie do zagadnienia kwalifikacji zawodowych pracownika wskazała, że ich prawidłowe pojmowanie nie może ograniczać się tylko do formalnej oceny zdobytych umiejętności w wyuczonym zawodzie, ale musi odpowiadać rzeczywistym umiejętnościom pracownika. W przypadku ubezpieczonego, w trakcie dokonywania oceny jego predyspozycji zawodowych, znaczenie ma poziom posiadanych przez niego kwalifikacji, tj. wykształcenie, wyuczony i realizowany w przeszłości zawód oraz ogół umiejętności zdobytych w ciągu wszystkich lat aktywności na rynku pracy, a także istniejące schorzenia. Biegła nie oceniała więc K. S. tylko i wyłącznie pod kątem opisu stanu podmiotowego, ale przedmiotowego, uwzględniając jego schorzenia i dysfunkcje, a więc obiektywną możliwość podjęcia zatrudnienia, zgodnie z poziomem kwalifikacji i wykształcenia. U ubezpieczonego naruszenie sprawności organizmu powstało przed 18 rokiem życia, o czym świadczy stwierdzona głuchoniemota, powstała w 9 miesiącu życia po zapaleniu opon mózgowo – rdzeniowych oraz całkowita niezdolność do pracy w okresie od 2014r. do 2019r. Stan zdrowia nie pozwala ubezpieczonemu na pracę w normalnych warunkach na otwartym rynku pracy. Znaczne upośledzenie jego organizmu, wynikające z głuchoniemoty i niewydolności społecznej, powoduje że ubezpieczony jest zdolny do pracy zarobkowej jedynie w warunkach pracy chronionej, przy odpowiednim oprzyrządowaniu stanowiska pracy dla osoby niesłyszącej. To oznacza całkowitą niezdolność do pracy, która ma charakter okresowy i trwa od daty komisyjnego badania w dniu 14 marca 2019r. przez okres 5 lat. Według biegłej ubezpieczony musi podjąć wszelkie czynności celem poprawy stanu zdrowia, stąd całkowita niezdolność do pracy na wskazany okres. Nie może wykonywać pracy w warunkach ponadnormatywnego hałasu na wysokości oraz przy urządzeniach mechanicznych będących w ruchu. Może wykonywać pracę w warunkach pracy chronionej, np. w wyuczonym zawodzie, którego obecnie nie ma, kształcąc się w szkole zawodowej. Praca pozwoliłaby mu na zabezpieczenie bytu, ale także zapobiegłaby izolacji społecznej, byłaby formą terapii. Ubezpieczony posługuje się wyłącznie językiem migowym, dlatego jest zdolny pracować tylko w warunkach pracy chronionej (opinia biegłej sądowej B. J. z dnia 1 czerwca 2022r., k. 145 - 152 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty, w tym dokumentację medyczną K. S., konieczną w procesie opiniowania przez biegłych sądowych oraz dokumenty obrazujące przebieg postępowania przed organem rentowym. Zostały one ocenione jako wiarygodne, ponieważ ich treść oraz forma nie budziła zastrzeżeń.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na opiniach sporządzonych przez biegłe sądowe: otolaryngologa E. J. oraz specjalistki medycyny pracy D. S. i B. J.. Wskazane opinie zostały sporządzone w sposób rzetelny i fachowy, z uwzględnieniem dostępnej w sprawie dokumentacji medycznej ubezpieczonego oraz po przeprowadzeniu badań. Ponadto prezentowane przez biegłe wnioski dotyczące istnienia u ubezpieczonego całkowitej niezdolności do pracy oraz czasu, kiedy powstało naruszenie sprawności organizmu taką niezdolność do pracy powodujące, mają charakter stanowczy i jednoznaczny, a poza tym zostały wyczerpująco uzasadnione oraz są spójne. Jedyną kwestią, co do której biegłe różniły się, jest czasookres istnienia całkowitej niezdolności do pracy, o tym jednak mowa będzie w dalszej części.

Organ rentowy ze wszystkimi wymienionymi opiniami nie zgodził się, zgłaszając zastrzeżenia, a także wnioskując o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego, zaś w przypadku opinii biegłej sądowej B. J., wniósł o opinię uzupełniającą. Sąd mając na uwadze zastrzeżenia Zakładu, po sporządzeniu opinii przez E. J. i D. S., przeprowadził dowód z opinii innych biegłych tych samych specjalności, które z jednym wyjątkiem, potwierdziły stanowisko ubezpieczonego. Po tym jednak, kiedy B. J. – biegła z zakresu medycyny pracy, wydała w dniu 1 czerwca 2022r. opinię potwierdzającą wnioski poprzedniczek, Sąd wniosku organu rentowego o wydanie opinii uzupełniającej, nie uwzględnił. Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. wniosek ten został pominięty z trzech powodów. Po pierwsze, w opinii lekarskiej z dnia 27 czerwca 2022r., dołączonej do pisma organu rentowego z dnia 29 czerwca 2022r., powołano okoliczności w przeważającym zakresie znane biegłej B. J. i przez nią wskazane, które biegła uwzględniła w opinii. Jeśli chodzi zaś o nową okoliczność, jaką jest wystawione ubezpieczonemu zwolnienie lekarskie, mogące wskazywać na fakt świadczenia pracy, to trzeba podkreślić, że według ww. biegłej, ale i innych biegłych prezentujących takie samo stanowisko jak B. J., ubezpieczony może pracować w warunkach pracy chronionej, ale nie na otwartym rynku pracy. Kwestia ta będzie jeszcze przedmiotem analizy, natomiast w tym miejscu, uzasadniając decyzję o pominięciu wniosku o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłej z zakresu medycyny pracy, wskazać należy, że nawet jeśli ubezpieczonemu wystawiono zwolnienie lekarskie, to nie można opierać się na pośrednio tylko wysuniętym przez ZUS wniosku o pracy zarobkowej, tym bardziej że Zakład ma narzędzia, aby okoliczność tę sprawdzić, a nie tylko pośrednio sugerować – przypuszczać, że ww. okoliczność ma miejsce. Ponadto, nawet gdyby ubezpieczony faktycznie podjął zatrudnienie, to nie jest wiadome, czy nastąpiło to na otwartym rynku pracy, czy w warunkach pracy chronionej, nie można zatem wykluczyć w takiej sytuacji istnienia całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonego, biorąc pod uwagę tylko wskazaną i niepewną okoliczność. Po drugie, opinia jaką wydała biegła B. J. w zakresie stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy jest zgodna ze stanowiskiem dwóch innych biegłych – D. S. i E. J.. Wszystkie wskazane biegłe przedstawiły analogiczne wnioski, opierając je na tych samych danych o schorzeniach ubezpieczonego i sposobie jego funkcjonowania, zatem nie było potrzeby sporządzenia opinii uzupełniającej. Po trzecie, opinia, którą przygotowała B. J. jest bardzo obszerna, dogłębna i szeroko uzasadniona. Po lekturze treści tej opinii wątpliwości Zakładu, o których była mowa, muszą być ocenione jako bezzasadne. Oczywiście można byłoby z tymi wątpliwościami zgodzić się, gdyby przyjąć wydaje się, że prezentowane przez ZUS i organy orzecznicze stanowisko wskazujące na bardzo wąskie i dosłowne rozumienie całkowitej niezdolności do pracy, bez analizy, czy niezdolność ta dotyczy otwartego rynku pracy. Sąd jednak takiego stanowiska nie podziela, podobnie jak wspomniana biegła oraz wcześniej opiniujące D. S. i E. J.. To jednak, zgodnie z wcześniejszym wskazaniem, będzie w dalszej części przedmiotem analizy. W tym miejscu podkreślić należy jedynie to, że biegła B. J. uwzględniła wszystkie schorzenia ubezpieczonego. Każde z nich szeroko opisała, wskazując na skutki z nimi związane wpływające na funkcjonowanie ubezpieczonego. Zaakcentowała te okoliczności, które ZUS w pewnym sensie wykorzystał, by opinię tej biegłej zakwestionować. Zwróciła uwagę przede wszystkim na to, że ubezpieczony posługuje się językiem migowym, mowa nie jest u niego rozwinięta. Szkołę ukończył, ale nie zdał matury, a o wyrobienie prawa jazdy stara się. Sam nie załatwia spraw urzędowych, pomaga mu w tym wujek. Głuchoniemota i fakt korzystania z pomocy osoby bliskiej wskazuje na niewydolność społeczną K. S., którą biegła także podkreśliła. W tym kontekście podnoszenie przez ZUS, że skoro ubezpieczony ukończył liceum, pomaga w robieniu zakupów, korzysta z komputera, to może wykonywać różne prace np. pracę zdalną i wprowadzanie danych do komputera, co sprawia, że nie jest niezdolny do pracy, jest zbyt daleko idące. Po pierwsze, ukończenie szkoły – tym bardziej, jeśli jest to szkoła dla głuchych – nie jest przesądzające w procesie ustalania, czy dana osoba jest całkowicie niezdolna do pracy, czy też nie. Po drugie, fakt pomocy w robieniu zakupów – pomijając to, że nie wiadomo co kryje się pod takim stwierdzeniem – nie daje podstaw do uznania, że dana osoba jest wydolna komunikacyjnie, a tym samym, że nie występuje u niej niezdolność do pracy w stopniu całkowitym. Po trzecie, umiejętność obsługi komputera, która obecnie jest niemal powszechna, nie daje podstaw do stwierdzenia, że głuchoniemy ubezpieczony, zachował zdolność do pracy w takim stopniu, że nie może być mowy o jego całkowitej niezdolności do pracy.

Uwzględniając powołane argumenty, Sąd nie znalazł podstaw do uzupełnienia materiału dowodowego, w szczególności do uzupełniania opinii wydanej przez biegłą B. J., która została oceniona jako rzetelna, podobnie jak opinie E. J. oraz D. S.. Natomiast opinii biegłego sądowego J. K. Sąd nie uwzględnił, orzekając w sprawie, gdyż opinia ta – poza tym, że płynące z niej wnioski są odosobnione – to jest bardzo lakoniczna i w zasadzie, poza przepisaniem wyników badania przedmiotowego i wskazaniem oceny biegłego, stanowiącej odpowiedzi na pytania wynikające z postanowienia, nie zawiera jakiejkolwiek analizy stanu zdrowia K. S. w kontekście możliwości wykonywania pracy z uwagi na stwierdzone u niego schorzenie laryngologiczne. Brak również w tej opinii uzasadnienia oceny biegłego, która nie jest poparta jakimkolwiek argumentem. W takiej sytuacji nie było możliwe zweryfikowanie procesu myślowego, który doprowadził biegłego do przedstawienia wniosków końcowych zbieżnych ze stanowiskiem ZUS, a zatem opinia – nie poddając się weryfikacji – okazała się nierzetelna, a zarazem nieprzydatna w sprawie

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Rozpoznanie sprawy w analizowanym przypadku nastąpiło na posiedzeniu niejawnym. Taką możliwość daje art. 148 ¹ § 1 k.p.c. (Dz. U. z 2021r., poz. 11), który przewiduje, że sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przedmiotowej sprawie okoliczności istotne w sprawie zostały wyjaśnione i ostatecznie ustalone poprzez dowody przeprowadzone na posiedzeniu niejawnym. Nie było więc potrzeby wyznaczania rozprawy, tym bardziej że strony o to nie wnosiły. W tych okolicznościach Sąd na podstawie powołanego przepisu ocenił, że wyznaczenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy i wydanie rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym.

Warunki przyznania prawa do renty socjalnej zostały określone w ustawie z dnia 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej (tekst jedn. Dz. U. z 2020r., poz. 1300). Zgodnie z art. 4 ust. 1 tej ustawy, renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1.  przed ukończeniem 18 roku życia,

2.  w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia,

3.  w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1 przysługuje renta socjalna stała,
jeżeli całkowita niezdolność do pracy ma charakter trwały lub renta socjalna okresowa,
jeżeli niezdolność do pracy ma charakter okresowy.

Przepis art. 15 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej zawiera odesłanie ustawowe
do niektórych przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021r., poz. 291 ze zm. – dalej również jako ustawa emerytalna), z zaznaczeniem, że przepisy te stosuje się odpowiednio. Odesłanie
to obejmuje między innymi art. 12 ustawy emerytalnej, który zawiera definicję niezdolności
do pracy. Zgodnie z treścią tego przepisu niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast osobą częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania, co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej) (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2004 roku, II UK 222/03). Wskazać również należy, że przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 grudnia 2000r., II UKN 134/00; z dnia 7 września 1979r., II URN 111/79; z dnia 8 grudnia 2000r., II UKN 134/00, OSNAPiUS 2002 Nr 15, poz. 369; z dnia 3 kwietnia 2003r., II UK 206/02, M.P.Pr. - wkł. 2004 Nr 3, poz. 13; z dnia 7 października 2003r., II UK 79/03, OSNP 2004 Nr 13, poz. 234; z dnia 13 października 2009r., II UK 106/09, LEX nr 558589; z dnia 4 lipca 2013r., II UK 403/12, LEX nr 1350309). Konieczność odniesienia się do normalnych (typowych) warunków pracy można uznać za pogląd utrwalony także w piśmiennictwie (por. T. Bińczycka-Majewska: Wokół projektu zmian prawa rentowego, PiZS 1995 nr 5, s. 3; W. Koczur: Orzekanie o niezdolności do pracy dla celów rentowych (w:) B.M. Ćwiertniak (red.), Prawo pracy, ubezpieczenia społeczne, polityka społeczna. Wybrane zagadnienia, Opole 1998 s. 385; H. Pławucka: Niezdolność do pracy w przepisach prawa emerytalno-rentowego, PiZS 1998, nr 1, s. 4).

W związku z powyższym w takich sprawach, jak rozpatrywana, w toku postępowania dowodowego, konieczne staje się odniesienie do normalnych (typowych) warunków pracy i przez ich pryzmat dokonanie oceny, na ile dana osoba z określonym schorzeniem (schorzeniami) jest w stanie podjąć zatrudnienie i wykonywać pracę w warunkach niedostosowanych do jej potrzeb. W analizowanej sprawie biegłe sądowe, których opinie Sąd uwzględnił, oceniając jako rzetelne i wyczerpujące, zgodnie wskazały, że K. S. jest osobą z głuchoniemotą, mowa nie została u niego rozwinięta. Ubezpieczony trochę czyta z ust, ale podczas załatwiania spraw urzędowych czy też w trakcie badania u biegłych, osobą pośrednicząca w kontakcie z otoczeniem był członek rodziny. To za jego pośrednictwem K. S. porozumiewa się. Jeśli chodzi zaś o jego wykształcenie, to ukończył Liceum Ogólnokształcące (...), ale nie zdał matury. Nigdy zawodowo nie pracował. Nie może wykonywać pracy w warunkach ponadnormatywnego hałasu na wysokości oraz przy urządzeniach mechanicznych będących w ruchu. Nie może również pracować na samodzielnym stanowisku i ogółem na otwartym rynku pracy, gdyż nie ma kontaktu słownego i słuchowego z otoczeniem. W takiej sytuacji może wykonywać jedynie pracę w warunkach pracy chronionej, np. w wyuczonym zawodzie, którego obecnie nie ma. To oznacza więc, że jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. O tym jednak, od kiedy taka niezdolność do pracy datuje się, wskazane biegłe sądowe orzekły w różny sposób. Biegła sądowa E. J. wskazała, że taki stopień niezdolności do pracy datuje się od daty wydania opinii , a więc od 10 lipca 2019r. na dwa lata – do roku 2021, przy czym swego stanowiska we wskazanym zakresie w ogóle nie uzasadniła. Również biegła D. S., mimo że wskazała ten sam czasookres co poprzedniczka, nie zawarła w swojej opinii argumentów, które przemawiałyby za ww. datą początkową i końcową niezdolności do pracy w stopniu całkowitym. Z kolei biegła B. J. oceniła, że K. S. jest całkowicie niezdolny do pracy od daty badania komisyjnego, tj. od 14 marca 2019r., na okres pięciu lat. Według wskazanej biegłej, ubezpieczony musi podjąć wszelkie czynności celem poprawy stanu zdrowia, stąd okresowa całkowita niezdolność do pracy na okres 5 lat.

Sąd oceniając opinie wskazanych biegłych, oparł się na stanowisku B. J. – specjalistki z zakresu medycyny pracy. Wynika to z tego, że nie jest uzasadnione, aby całkowitą niezdolność do pracy orzec dopiero od daty badania przez biegłą E. J. w sytuacji, kiedy stan zdrowia ubezpieczonego na przestrzeni lat – jeśli chodzi o głuchoniemotę – nie uległ większym zmianom. Ubezpieczony jest głuchoniemy od dzieciństwa i mimo prowadzonego procesu leczenia jego stan zdrowia nie zmienił się znacząco. W każdym razie w okresie po wydaniu decyzji przez ZUS, nie doszło do zmian w takim stopniu, aby można było mówić o pogorszeniu, uzasadniającym orzeczenie całkowitej niezdolności do pracy dopiero od daty, kiedy biegła sądowa otolaryngolog przeprowadziła badanie. Zdaniem Sądu, co potwierdziła biegła B. J., stan ten był taki sam w dacie komisyjnego badania, a więc 14 marca 2019r. i dlatego taka data została przez Sąd przyjęta. Jeśli chodzi zaś o okres, na który Sąd przyznał prawo do renty socjalnej, to także wynika on z opinii wydanej przez biegłą B. J.. Uwzględniając stanowisko tej biegłej, Sąd miał na względzie, że K. S. cierpi na schorzenia, które nie zostaną wyleczone. Jak wskazała otolaryngolog ubezpieczony nie rokuje poprawy co do wykształcenia mowy i słuchu. Obecnie, kiedy porozumiewa się z otoczeniem za pośrednictwem osoby występującej w charakterze tłumacza i taka osoba będzie także potrzebna podczas wykonywania pracy, niezasadne jest orzekanie o całkowitej niezdolności do pracy na okres dwóch lat. Biorąc pod uwagę wskazane okoliczności, zasadne i konieczne jest, by świadczenie rentowe zostało przyznane na okres 5 lat.

W związku z powyższym na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 19 marca 2019r., znak: (...), została zmieniona w ten sposób, że Sąd przyznał ubezpieczonemu prawo do renty socjalnej począwszy od 14 marca 2019r. na okres pięciu lat.

sędzia Agnieszka Stachurska