Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 grudnia 2021 r. ( znak: SOC/15/021307859) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił A. S. reprezentowanej przez matkę M. S. (1) prawa do renty socjalnej w oparciu o orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS ustalającej, że wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

(decyzja – k. 11 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawczyni A. S. reprezentowana przez matkę M. S. (1) złożyła odwołanie od powyższej decyzji.

I.  Zaskarżonej decyzji zarzuciła:

a)  obrazę prawa materialnego art. 4 ustęp 1 ustawy o rencie socjalnej z dnia 27.06.2003 r. (Dz. U. 2003 NR 135 poz. 1268 z późń. zm.) poprzez jego niezastosowanie i nieprzyznanie odwołującej prawa do renty socjalnej mimo spełnienia przez odwołującą przesłanek do uzyskania przedmiotowego świadczenia.

b)  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że całkowita niezdolność do pracy nie pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu odwołującej powstałej przed ukończeniem 18 roku życia.

II.  W związku z podniesionymi zarzutami skarżąca wniosła o:

1.  dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. S. (1), M. S. (2) oraz M. D. na okoliczność stanu zdrowia odwołującej i przebiegu jej leczenia, całkowitej niezdolności do pracy odwołującej i daty jej powstania.

2.  dopuszczenie dowodu z przesłuchania odwołującej na okoliczność stanu zdrowia odwołującej, przebiegu leczenia i czasu jego trwania, całkowitej niezdolności do pracy i daty jej powstania.

3.  dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego: psychiatry i psychologa, którzy po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną załączoną do akt sprawy oraz badaniu odwołującej wydadzą pisemną opinię na okoliczność, czy odwołująca jest osobą całkowicie niezdolną do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia ewentualnie w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia.

4.  zobowiązanie organu rentowego do złożenia do akt postępowania sądowego dokumentów zgromadzonych w toku postępowania, w szczególności posiadanej przez organ dokumentacji medycznej A. S..

Mając na uwadze powyższe zarzuty skarżąca wnosiła o uwzględnienie odwołania i zmianę zaskarżonej decyzji z dnia 7 grudnia 2021 roku i przyznanie odwołującej A. S. prawa do renty socjalnej.

W uzasadnieniu skarżąca podała, że całkowita niezdolność do pracy A. S. powstała przed dniem 15 listopada 2006 roku. Niezdolność ta powstałą dużo wcześniej i była bezpośrednią przyczyną dla której A. S. „porzuciła” szkołę na początku roku 2005. Przyczyną powstania niezdolności do pracy było naruszenie sprawności organizmu powstałe w trakcie nauki w szkole przed ukończeniem przed A. S. 18 roku życia. Natomiast zaostrzenie objawów schizofrenii u A. S. nastąpiło w listopadzie 2006 roku. A. S. na wskazaną chorobę zachorowała jednak dużo wcześniej z tym że podejmowane przez A. S. zachowania i działania nie były, w początkowej ich fazie, przypisywane chorobie. Po prawie 16 latach leczenia i licznych konsultacjach u lekarza specjalisty zostało potwierdzone, że nagłe wybuchy agresji poprzedzane stanami depresyjnymi, unikanie innych osób (przesiadywanie całymi dniami samej w pokoju/balkonie), mówienie do siebie, śmianie się bez przyczyny były już objawami schizofrenii i miało to miejsce, kiedy A. S. chodziła do placówki szkolnej. W związku z tym wskazane wyżej zachowania A. S. miały miejsce przed ukończeniem przez A. S. 18 roku życia i w trakcie nauki w szkole.

(odwołanie k. 3-4.)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego odwołanie.

W uzasadnieniu ZUS podał, że A. S. ur. (...) złożyła wniosek o ustalenie prawa do renty socjalnej w dniu 27-03-2021 r.

Lekarz Orzecznik ZUS rozpatrując powyższy wniosek orzeczeniem z dnia 25-10-2021 r. ustalił, że wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy do 31-10-2022 r., a za datę powstania niezdolności do pracy przyjmuje dzień 15-11-2006 r. oraz wskazał, że całkowita niezdolność do pracy nie pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Komisja Lekarska ZUS rozpatrując sprzeciw orzeczeniem z dnia 02-12-2021 r. również uznała wnioskodawczynię za całkowicie niezdolną do pracy do dnia 31-10-2022 r.; za datę powstania niezdolności do pracy przyjmując dzień 15-11-2006 r. oraz wskazując, że całkowita niezdolność do pracy nie pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Na tej podstawie organ rentowy zaskarżoną decyzją z dnia 07-12-2021 r. odmówił ustalenia prawa do renty socjalnej.

(odpowiedź ZUS k.6-6v.)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W trakcie postępowania sądowego ustalono, że pośród załączonej dokumentacji lekarskiej znajduje się :

1.  Zaświadczenie z dn. 13.08.2021 r. informujące, że badana była uczniem (...) Szkoły Zawodowej w O. od 01.09.2000 r. do 04.06.2003 r., status ucznia do 31.08.2003 r.

2.  Zaświadczenie z dn. 17.09.2021 r. potwierdzające, że badana była (...) Liceum Handlowego dla pracujących od 01.09.2004 r. do 13,01.2005 r.

3.  Historia choroby z Miejskiej Poradni PZP w O. gdzie jest zarejestrowana w dniu

05.04.2005  r. z rozpoznaniem wstępnym o epizodzie depresji reaktywnej. Obserwacja wskazała na zaburzenia depresyjne inaczej zwane afektywnymi z pozycji F32 a dnia18.01.2007 r. schizofrenia paranoidalna. Pacjentka po hospitalizacji obserwacja sądowo- psychiatryczna

W okresie 5.11 - 22.12.2006 r. wnioskodawczyni po hospitalizacji wypisana z rozpoznaniem schizofrenia paranoidalna. Wtedy stwierdzono poprawę zdrowia, lepszy kontakt, nieco dyssocjalna. Zaordynowano leki R., P.. Ostatnia wizyta u lekarza psychiatry w sierpniu 2021 r.

4.Karta informacyjna z (...) w Z.. O.. Psychiatryczny Żeński poświadczająca pobyt w ok. 15.11 – 22.12 2006 r. z rozpoznaniem schizofrenii paranoidalnej i nękania przez sąsiadów. Z epikryzy wynika, że od ponad roku leczy się psychiatrycznie w PZP, zmiana obrazu choroby od roku. Trudny kontakt, izoluje się, jest bezczynna. Początkowo zorientowana, spokojna, całkowicie niedorzeczna w wypowiedziach, nie odpowiada po linii pytań, dużego stopnia rozkojarzenie, wypowiedzi świadczące o doznaniach słuchowych, urojeniowe intepretujące pytań, negatywne objawy. Po zastosowanym leczeniu częściowa poprawa. Wypisana w stanie ogólnym dobrym.

5. Orzeczenie ZUS z dnia 02.07.2008 r. o całkowitej niezdolności do pracy do dnia 31.07.2010 r. Data powstania całkowitej niezdolności od dnia 15.11.2006 r.

6.Orzeczenie z dnia 15.11.2018 r. o zaliczaniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

7.Zaświadczenie o stanie zdrowia z dnia 31.08.2021 r. sporządzone przez lekarza psychiatrę z rozpoznaniem schizofrenii paranoidalnej.

8.Opinia Lekarska Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 25.10.2021 r. z rozpoznaniem schizofrenia paranoidalna, symbol F20.

9.Opinia Lekarska Komisji ZUS z dnia 02.12.2021 r. z której wynika, że badana jest zarejestrowana w PZP w O. z rozpoznaniem epizod depresyjny. W listopadzie 2006 r. skierowana na obserwację sądowo-psychiatryczną, hospitalizowana od 15.11 - 22.12.2006 r. zmieniono wówczas rozpoznanie na schizofrenię paranoidalną.

A. S., ma 37 lat, jest panną, mieszka z matką, ojciec nie żyje od 22.07.2021 r., zmarł na zawał serca. Z rodzeństwa ma brata. Dzieci nie ma. Ma wykształcenie zawodowe zasadnicze handlowe z zawodu sprzedawca. Chodziła jeszcze do Liceum Wieczorowego ale naukę przerwała. W nauce miała dobre wyniki, nie powtarzała klas. Przerwała naukę w 2004 roku. Pracowała w 2003 r. jako sprzedawca przez 2 miesiące. Obecnie otrzymuje zasiłek z opieki do 31.12.2021 r. z powodu umiarkowanego st. niepełnosprawności.

Leczy się psychiatrycznie od 2005 roku. W dniu 25.04.2005 r. zarejestrowana w PZP w O.. W 2006 roku przebywała w szpitalu bo miała urojenia, słyszała głosy. Zrobili CT głowy i nie stwierdzono zmian. Tam wnioskodawczyni dostała leki i jej stan zdrowia poprawił się. Teraz nie ma urojeń, nie słyszy głosów. Jest otyła z powodu leków. Z leków bierze R. 2 x dz. po 4mg. Sama bierze leki. Raczej nie ma koleżanek. Nie ma chłopaka. Chodzi do psychiatry. Ostatnia wizyta odbyła się w marcu. Sama ubiera się, przygotuje sobie jedzenie, dba o higienę osobistą. Pójdzie do sklepu, do apteki. Ogląda telewizję.

W czasie badania spokojna, zorientowana prawidłowo, w dobrym kontakcie słownym, chętnie odpowiadająca na pytania, wypowiedzi logiczne, w wyrównanym nastroju. Afekt o słabej modulacji, nie ujawniała czynnych doznań psychotycznych, niekrytyczna do przebytych wcześniej doznań psychotycznych, myśli samobójcze neguje. Funkcje intelektualne na poziomie normy.

Z dokumentacji medycznej dotycząca historii choroby psychiatrycznej wynika, że wnioskodawczyni zaczęła się leczyć w kwietniu 2005 r. kiedy to rozpoznano u wnioskodawczyni zaburzenia depresyjne.

W czasie badania w kwietniu 2005 roku wnioskodawczyni zaprzeczała by wcześniej korzystała z pomocy psychiatrycznej czy psychologicznej.

Występujące wtedy u wnioskodawczym zaburzenia nie powodowały całkowitej niezdolności do pracy. Istotne pogorszenie stanu psychicznego nastąpiło w 2006 roku, zmienił się również obraz choroby i nasilenie występujących objawów chorobowych. W czasie pobytu w szpitalu rozpoznano ostatecznie u niej schizofrenię paranoidalną. Nasilenie występujących u niej objawów było podstawą do orzeczenia u niej całkowitej niezdolności do pracy w 2008 roku. W związku z powyższym z punktu widzenia psychiatry nadał wnioskodawczym jest całkowicie niezdolna do pracy od 15.11.2006 r. od początku hospitalizacji.

(opinia biegłej psychiatry k. 18 i uzupeł. k. 41)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty załączone do akt sprawy, akt rentowych ubezpieczonego, jego dokumentację medyczną oraz o wydane w sprawie opinie biegłej psychiatry a zatem biegłej, której specjalizacja odpowiada rodzajowi schorzeń występujących u wnioskodawczyni.

Biegła zapoznała się z przedłożoną dokumentacją lekarską z przebiegu chorób i leczenia skarżącej i na podstawie tej dokumentacji oraz badania bezpośredniego wydała opinie.

Opinia podstawowa i uzupełniająca biegłej jest jasna, logiczna i obiektywna, w sposób przystępny opisuje stan zdrowia ubezpieczonej oraz sporządzona została zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot.

Sąd zważył, że strona odwołująca złożyła do opinii biegłej psychiatry szereg zarzutów, do których biegła w swojej uzupełniaj opinii odniosła się należycie, wyjaśniając wszystkie wątpliwości i formułując ostatecznie tożsame wnioski orzecznicze jak w swojej opinii podstawowej, przy czym wnioski końcowe zostały przez biegłą dostatecznie uzasadnione. Sąd uznał, że sporządzone w sprawie opinie stanowią pełnowartościowe źródło dowodowe, nie zawierają żadnych luk ani wewnętrznych sprzeczności i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Z tych też powodów, Sąd Okręgowy w pełni podzielił wnioski wynikające z opinii biegłej i oparł na nich ustalenia faktyczne.

Należy zauważyć, że ciężar dowodowy w takich sprawach obciąża wnioskodawcę. Rolą biegłego nie jest pozyskiwanie dowodów, a jedynie ocena tych, które zostały dostarczone przez wnioskodawcę i które dotyczą jego stanu zdrowia na dzień wydania opinii. Ewentualne sugerowanie, że pojawiły się kolejne dokumenty w tym zakresie zasadniczo mogą stanowić podstawę do złożenia nowego wniosku rentowego.

  W ocenie Sądu wnioskodawczyni nie wskazała na uchybienia biegłej przy wydawaniu opinii i formułowaniu wniosków, które mogłyby je podważać. Jej twierdzenia o wcześniejszej dacie powstania niezdolności należy rozumieć jako polemikę z prawidłowymi wnioskami wyciągniętymi i należycie uzasadnionymi przez biegłą w opiniach tak podstawowej jak i uzupełniającej. Dalsza polemika z opinią biegłej oparta na subiektywnej kwalifikacji stanu zdrowia wnioskodawczyni, bez względu na ich faktyczną merytoryczną przydatność dla rozstrzygnięcia, nie daje podstaw do ustalenia wcześniejszej daty powstania niezdolności, zwłaszcza przed 18-tym rokiem życia.

  Wobec powyższego Sąd oddalił dalsze wnioski dowodowe pełnomocnika wnioskodawczyni o dopuszczenie dowodów z opinii innego biegłego z zakresu psychiatrii czy o przesłuchanie świadków wskazanych w odwołaniu, choć zasadniczym świadkiem była matka wnioskodawczyni M. S. (1) występująca jako pełnomocnik wnioskodawczyni.

  Jeżeli opinia biegłego jest przekonująca i zupełna dla sądu, który swoje stanowisko w tym względzie uzasadnił, to fakt, że opinia taka jest niepełna dla stron procesowych, nie jest przesłanką dopuszczenia w sprawie kolejnej opinii (zob. wyrok SN z 6.05.2009 r., II CSK 642/08, L., postanowienie SN z 6.06.2012 r., I UK 113/12, L.). Dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, nie mogą więc tutaj mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych opinii biegłych w każdym wypadku, gdy opinia złożona jest niekorzystna dla strony (zob. wyrok SN z 15.02.1974 r. II CR 817/73, LEX nr 7404), co potwierdza również późniejsze orzecznictwo (zob. wyrok SN z 6.05.2009 r., II CSK 642/08 LEX nr 511998, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 25.06.2009 r. V Ca 139/09 LEX nr 551993, postanowienie SN z 19.08.2009 r., III CSK 7/09 LEX 533130, wyrok SN z 16.09.2009r., I PK 79/09 LEX nr 5543670, wyrok SN z 30.05.2007 r., IV CSK 41/07 LEX nr 346211).

  Natomiast oddalenie wniosku o świadków (w tym matki wnioskodawczyni) należało uznać za celowe. Zeznanie to, zapewne korzystne dla wnioskodawczyni, nie wniosłoby do sprawy żadnych istotnych okoliczności. Bowiem świadkowie nie byli lekarzami leczącymi wnioskodawczynię więc ich zeznania nie wpłynęłyby na ocenę stanu zdrowia wnioskodawczyni, której dokonuje lekarz – biegły sądowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Stosownie do treści art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U.2020.0.1300 t.j.), renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1. przed ukończeniem 18 roku życia;

2. w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia;

3. w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Z kolei pkt 2 powyższego przepisu brzmi: osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1 przysługuje:

1. renta socjalna stała – jeśli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

2. renta socjalna okresowa – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 w/w, ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik Zakładu, zwany dalej „lekarzem orzecznikiem”, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanej dalej „ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych”.

Zgodnie z treścią przepisu art. 12, ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. (Dz. U. z 2020 r., poz. 53 z późn. zm.) o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat, natomiast jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem 5 lat, niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż lat 5 (art. 13 ust. 2 i 3 ustawy).

Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy” na gruncie art. 12 ust. 1 i art. 13 ust. 1 w/w ustawy należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej jest zatem osoba, która spełniła obydwa te kryteria, a więc jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym jak i ekonomicznym. Ustawodawca dał temu wyraz w powiązaniu prawa do renty z rzeczywistą utratą zdolności do pracy lub znacznym jej ograniczeniem przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy (Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 25 lipca 2012 r. II UK 328/11).

Ustalenia dokonane w toku przedmiotowej sprawy nie uzasadniają zmiany zaskarżonej decyzji. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że wnioskodawczyni wprawdzie obecnie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 wskazanej powyżej ustawy to jednak niezdolność powstała dopiero w 2006 roku a więc w okresie gdy wnioskodawczyni miała 21 lat i nie uczyła się w żadnej placówce oświatowej. Wynika to w sposób jednoznaczny z przedłożonych i stanowiących pełnowartościowy dowód w sprawie opinii biegłej psychiatry.

W związku z powyższym brak jest aktualnie jakichkolwiek podstaw do przyznania wnioskodawczyni renty socjalnej.

Natomiast, jak już wskazano powyżej, normatywną przesłanką uzyskania prawa do renty socjalnej jest istnienie całkowitej niezdolności do pracy, a niezdolność musi powstać w warunkach art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej.

Mając powyższe na względzie Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z powołanymi wyżej przepisami, orzekł jak wyroku.

Sędzia

Z: odpis doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy.

Sędzia.