Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 865/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Krzyków we Wrocławiu VII Wydział Karny z dnia 14 marca 2022 r., sygn. akt VII K 793/21

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

Zarzuty obrońcy oskarżonego:

1.  Obrazy przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu:

a.  art. 286 § 1 k.k. poprzez uznanie oskarżonego winnym popełnienia przestępstwa oszustwa, podczas, gdy ani z treści aktu oskarżenia, ani z opisu czynu w wyroku nie wynika, iż oskarżony miał wypełnić wszystkie znamiona ustawowe tego przestępstwa; opis czynu nie obejmuje wszystkich znamion tego przestępstwa.

b.  art. 286 § 3 k.k. poprzez brak zakwalifikowania czynu oskarżonego jako wypadku mniejszej wagi, podczas gdy wartość mienia to 500 zł.

2.  Obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia:

a.  art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. poprzez uznanie oskarżonego winnym w sytuacji, gdy opis czynu zarzucanego oskarżonemu nie zawiera znamion przestępstwa z art. 286 § 1 k.k.

b.  art. 7 oraz art. 410 k.p.k. poprzez uznanie, że czyn oskarżonego stanowi przestępstwo oszustwa, podczas gdy żaden z dowodów przeprowadzonych w sprawie nie świadczy o tym, aby oskarżony wprowadził pokrzywdzonego w błąd, co do zamiaru wywiązania się z realizacji zamówionego telewizora.

c.  art. 7 oraz art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie wyjaśnień oskarżonego, którym Sąd I instancji przyznał walor wiarygodności, z których wynika, iż oskarżony nie miał zamiaru niewywiązania się z realizacji zamówionego telewizora; podał: ,,nie dopilnowałem, żeby wysłać telewizor”.

d.  art. 7 k.p.k. poprzez uznanie, że zachowanie oskarżonego stanowi przestępstwo oszustwa podczas, gdy prawidłowa ocena dowodów prowadzi do wniosku, że oskarżony nie wywiązał się z umowy sprzedaży i spór ma charakter cywilnoprawny.

e.  art. 79 § 1 pkt 4 k.k. poprzez nieposiadanie obrońcy przez oskarżonego w czasie jego przesłuchania w postępowaniu przygotowawczym, podczas gdy zgodnie z opinią sądowo - psychiatryczną oskarżony powinien bronić się z pomocą prawną.

3.  Błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, poprzez ustalenie, że oskarżony wprowadził pokrzywdzonego w błąd, co do zamiaru wywiązania się realizacji zamówionego telewizora, podczas gdy żaden dowód, a przede wszystkim na pewno nie wyjaśnienia oskarżonego, który przyznaje się do czynu, który w swoim opisie nie zawiera tego znamienia, nie świadczy o tej okoliczności.

4.  Rażącej niewspółmierności kary, która została wymierzona oskarżonemu.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

AD. 1a

Zarzut dotyczący obrazy prawa materialnego należy uznać za częściowo zasadny.

Na wstępie podkreślenia wymaga jednak fakt, iż w miejsce zarzutu obrazy prawa materialnego apelujący powinien postawić zarzut obrazy przepisu art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. Opis czynu objętego wyrokiem wymaga bowiem dokładnego przedstawienia wszystkich jego elementów mających znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji prawnej bez pomijania któregokolwiek aspektu zachowania oskarżonego należącego do ustawowych znamion danego typu przestępstwa - art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 5 lutego 2014 r. II AKa 273/13). Wymogu tego zaskarżone orzeczenie nie spełnia, a uchybienie to ma oczywisty wpływ na treść rozstrzygnięcia.

D.̨c kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku Sąd O.̨gowy dostrzegł, iż wyrok ten wydany został wobec oskarżonego z oczywistą obrazą przepisów postępowania, które to uchybienie, mając na uwadze treść art. 440 k.p.k., należało uwzględnić z urzędu.

P.̨tać bowiem trzeba, że Sąd Odwoławczy, zwłaszcza w przypadku środka odwoławczego wniesionego na korzyść oskarżonego, ma prawo, ale i obowiązek zbadania sprawy pod względem merytorycznym i prawnym nie tylko w granicach środka odwoławczego, ale także niezależnie od tych granic, w celu stwierdzenia, czy nie zachodzi rażąca niesprawiedliwość wyroku.

Sąd Rejonowy, skazując oskarżonego Ł. C., w sentencji wyroku przyjął opis czynu w takiej formie, w jakiej uczynił to prokurator, formułując akt oskarżenia. S.́ w związku z tym należy, iż tak opisany czyn nie wyczerpuje znamion przestępstwa z 286 § 1 k.k. Do ustawowych znamion przestępstwa opisanego w tym przepisie - przestępstwa oszustwa, należy doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, ale nie w jakikolwiek sposób, a tylko za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania.

Brak takiego znamienia sprawia, że jakiekolwiek inne zachowanie się sprawcy nie może skutkować zakwalifikowaniem go z art. 286 § 1 k.k. Analiza opisu czynu przypisanego w wyroku oskarżonemu w żadnym razie nie wskazuje na to, czy tak opisane jego zachowanie stanowiło wprowadzenie w błąd pokrzywdzonego, ewentualnie wyzyskanie jego błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego przez pokrzywdzonego działania. Nie wskazano zatem w przypisanym czynie bardzo istotnego ustawowego znamienia czynu zabronionego zawartego w art. 286 § 1 k.k. Z pewnością znamienia tego nie stanowi sformułowanie, że oskarżony doprowadził pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem „poprzez niewywiązanie się z zaciągniętego zobowiązania”, polegające na niewysłaniu pokrzywdzonemu zakupionego przedmiotu przy jednoczesnym braku zwrotu tegoż przedmiotu albo pieniędzy.

Co prawda sposób działania oskarżonego polegający na wprowadzeniu pokrzywdzonego w błąd, został wskazany i opisany w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego, ale nie może to zmieniać oczywistego faktu, że w sentencji wyroku znamienia tego brak.

Podkreślenia wymaga również, iż w niektórych przypadkach nie jest konieczne, by opis przypisanego sprawcy czynu dokładnie powtarzał sformułowania ustawy karnej. Niemniej jednak, nawet jeżeli przy dekodowaniu sensu rozstrzygnięcia wolno jest korzystać z uzasadnienia wyroku, to jest istotne, aby opis czynu „odpowiadał pełnemu zespołowi znamion przewidzianych w przepisie określającym dany typ czynu zabronionego” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2013 r., II KK 2012/13, OSNKW 2014, z. 5, poz. 38). „Przy opisie czynu należy posłużyć się takimi sformułowaniami, które w sposób nie budzący wątpliwości odpowiadają treści poszczególnych znamion przypisanego sprawcy czynu zabronionego” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2014 r., V KK 156/14, LEX nr 1532786), względnie przy redagowaniu opisu czynu zabronionego należy go przypisać tak, „aby odzwierciedlał on zdarzenie przestępne, ze wskazaniem znamion” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2014 r., II KK 141/14, OSNKW 2015, z. 5, poz. 42).

Co prawda, w ostatnim z powołanych orzeczeń stwierdzono, że niedociągnięcia w zakresie redagowania opisu czynu nie mogą prowadzić do uwolnienia oskarżonego od odpowiedzialności karnej, gdy ustalenia faktyczne jednoznacznie wskazują, że zdarzenie odpowiadające zachowaniu przestępnemu miało rzeczywiście miejsce, jednak wyrażono ten pogląd w sytuacji, gdy w konkretnej sprawie miało miejsce właśnie niedociągnięcie, brak precyzji przy redagowaniu opisu przypisanego sprawcy czynu, jednak możliwe było uznanie, że opis czynu w sposób dorozumiany, ale „jednoznaczny w swojej wymowie” ujmuje wszystkie znamiona charakteryzujące dany typ czynu zabronionego. Jest natomiast istotne, że w żadnym powołanym przez skarżącego orzeczeniu Sąd N.̇szy nie akceptował skazania oskarżonego, gdy błąd sądu orzekającego był natury zasadniczej i polegał na zupełnym pominięciu w opisie znamienia czynu zabronionego. Wszystkie te uwarunkowania miał na uwadze Sąd Odwoławczy, wskazując, że przepisu art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. nie można interpretować w sposób tak rygorystyczny, że jedyną formą jego realizacji jest wierne przytoczenie słów ustawodawcy, ale też zaznaczając, że „posłużenie się innymi sformułowaniami nie może pozostawiać żadnych wątpliwości, iż są to zwroty na tyle równoważne, że odpowiadają treści poszczególnych znamion przypisanego sprawcy przestępstwa”.

Przepis art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. nakłada na Sąd bezwzględną powinność dokładnego określenia w wyroku skazującym przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikacji prawnej. Brzmienie przepisu wskazuje, że oba człony tej normy są równoważne w tym znaczeniu, że treść czynu przypisanego powinna odpowiadać zawartością semantyczną znaczeniu wszystkich znamion określających typ przestępstwa. Z innej strony ujmując, każde znamię typu przestępstwa powinno znaleźć konkretyzację w opisie czynu. Nie oznacza to oczywiście, że warunkiem owej równowagi między kształtem słownym czynu a kwalifikacją prawną konieczne jest przytoczenie w opisie czynu słów, którymi ustawa określa poszczególne znamiona typu przestępstwa. Znamiona zakreślają wszak granice obszaru kryminalizacji w sposób abstrakcyjny. Natomiast celem procesu karnego w stadium jurysdykcyjnym jest rozstrzygnięcie, czy zarzuconym czynem oskarżony wypełnił każde z syntetycznie ujętych znamion konkretnego typu przestępstwa, a jeśli tak, na czym to polegało. Uznanie, że czyn odpowiada znamionom przestępstwa, następuje w drodze subsumcji, a więc podciągania konkretnego stanu faktycznego pod ogólną normę sankcjonowaną, wysłowioną w przepisie prawa karnego materialnego. W procesie karnym jest to zatem stadium stosowania prawa materialnego, które według prawideł logiki prawniczej przebiega zgodnie z wzorcem sylogizmu, a więc wnioskowania pośredniego ze zdań kategorycznych. Przesłanką większą schematu wnioskowania jest wyrażona abstrakcyjnie norma sankcjonowana albo jej części składowe charakteryzujące znamiona czynu zabronionego, a przesłanką mniejszą ustalone fakty, których skutki prawne względem tej normy należy wywodzić. Stwierdzenie, że stan faktyczny mieści się w obszarze, który wyznacza pojęcie określające odnośne znamię ustawowe czynu zabronionego obliguje do subsumowania go pod to znamię. Jest też oczywiste, że do znamion ustawowych charakteryzujących stronę podmiotową przestępstwa oszustwa stypizowanego w art. 286 § 1 k.k. należy działanie sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, rozumianej jako przysporzenie dla siebie, jak i dla kogo innego (art. 115 § 4 k.k.), z kolei do znamion strony przedmiotowej należy działanie za pomocą wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania.

Zatem bez przypisania sprawcy zachowania, które jednoznacznie wskazywałoby na zamiar realizowany w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a także na realizację znamion strony przedmiotowej, nie ma podstawy prawnej do skazania za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.

W świetle powyższych uwag stwierdzić należało, że opis czynu przypisanego w niniejszej sprawie oskarżonemu nie zawiera ustalenia, iż działał on za pomocą wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, a tym samym brakuje jednego z kluczowych znamion przestępstwa typizowanego w tym przepisie. W tym kontekście nawiązać trzeba do wymogów art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., w którym ustawa nakłada na sąd powinność dokładnego określenia w wyroku skazującym przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikacji prawnej. Jak już wyżej sygnalizowano - brzmienie tegoż przepisu wskazuje, że oba człony tej normy są równoważne w tym znaczeniu, że treść czynu przypisanego powinna odpowiadać zawartością semantyczną znaczeniu wszystkich znamion określających typ przestępstwa. Oczywiście w orzecznictwie sądowym zastępowanie słów ustawy określających znamiona przestępstw stosownym opisem zachowania sprawcy w przypisanym czynie występuje powszechnie. W wielu wypadkach jest to wręcz nieodzowne, gdyż słowa ustawy ujmują znamiona w formule ogólnej, czy też syntetycznej, a opis czynu, który powinien być, w myśl art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., dokładny, musi konkretyzować i uściślać, w czym wyrażało się wypełnienie przez oskarżonego poszczególnych znamion.

Jednakże nie oznacza to aprobowania praktyki opisywania czynów przypisanych oskarżonym w sposób, który nasuwałby jakiekolwiek wątpliwości co do tego, czy narusza on normę sankcjonowaną, dekodowaną z przepisu określającego typ przestępstwa. Opis czynu nie powinien w żadnym stopniu rodzić niepewności co do tego, że czyn mieści się w znamionach typu przestępstwa. Nie można wprawdzie dyskwalifikować opisu z punktu widzenia zasady określoności czynu zabronionego przez ustawę tylko dlatego, że nie użyto w nim słów ustawy nazywających poszczególne znamiona przestępstwa. Ostatecznie bowiem liczy się zawartość semantyczna opisu, jako decydująca dla oceny, czy czyn narusza normę sankcjonowaną (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2015 r. V KK 53/15, OSNKW 2015, nr 10, poz. 84).

Wymagania tego nie spełnia jednak opis czynu przyjęty w zaskarżonym wyroku, bowiem żadne ze sformułowań, które zostały w nim ujęte, nie mogą być uznane za równoważne dla znamienia ,,wprowadzenia w błąd lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania” (można dodać, że także dla znamienia „wyzyskania błędu”). Zasadnie należy wskazać też, że wszystkie znamiona czynu zabronionego powinny być oddane w opisie czynu przyjętym w wyroku, a nie jedynie w uzasadnieniu orzeczenia, które to stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu N.̇szego (zob. m.in. powołane wcześniej postanowienie z dnia 5 grudnia 2013 r., II KK 2012/13, bądź wyrok z dnia 31 stycznia 2013 r., II KK 70/12, LEX nr 1294448).

Akceptacja poglądu, iż opis czynu przypisanego Ł. C. zawiera wszystkie znamiona występku oszustwa, poprzez uznanie, że skoro w opisie użytym przez Sąd I instancji w wyroku jest mowa o doprowadzeniu pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w kwocie 500.00 zł, poprzez zaoferowanie sprzedaży telewizora marki L. (...) cali, na aukcji internetowej (...), podając dane sprzedającego Ł. G., pobranie pieniędzy tytułem zapłaty jego ceny, a następnie niewywiązanie się z zaciągniętego zobowiązania i niewysłanie pokrzywdzonemu zakupionego przedmiotu oraz niezwrócenie, mimo zgłoszonego żądania, wpłaconych pieniędzy, to nie ma cienia wątpliwości, że pokrzywdzony musiał być wprowadzony w błąd - jest niedopuszczalna w niniejszej sprawie. W szczególności mając na względzie treść wyjaśnień oskarżonego, który co prawda przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu, jednakże w istocie stwierdził, że „nie dopilnował, żeby wysłać telewizor pokrzywdzonemu”. Przyznał się on zatem do niewywiązania się z umowy cywilnoprawnej. Należy przy tym zauważyć, że oświadczenie oskarżonego o przyznaniu się odnosiło się wszak do zarzutu w kształcie i treści zawartej w akcie oskarżenia, pozbawionej elementu „wprowadzenia w błąd”, nie sposób zatem zasadnie twierdzić, że przyznał się on do popełnienia umyślnego przestępstwa oszustwa.

Z całą pewnością nie jest poprawne uznanie, iż pominięte w opisie czynu znamię przestępstwa oszustwa (dopiero w uzasadnienia wyroku Sąd I instancji przyjął, że Ł. C. wprowadził kupującego w błąd co zamiaru wywiązania się z zaciągniętego zobowiązania) zawiera się w stwierdzeniu mówiącym, że oskarżony na przestrzeni kilku tygodni wystawiał inne podobne przedmioty na aukcjach internetowych. W istocie wskazuje to na charakter prowadzonej zarobkowej działalności oskarżonego i z uwagi na ilość realizowanych zamówień, opóźnienie w wysłaniu towaru można poczytywać jako zachowanie typowe w relacjach handlowych, które nie stanowi ekwiwalentu stwierdzenia, że sprzedający towar wprowadził kupującego w błąd, wyzyskał jego błąd lub niezdolność do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Skoro tak, a ustawa nie uznaje za oszustwo zachowania polegającego tylko na doprowadzeniu kogoś, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (a w istocie do tego ograniczył się opis przypisanego oskarżonemu czynu, w którym nawet nie zaznaczono istotnej okoliczności, że chodziło o faktury z odroczonym terminem płatności), to przyjęty przez Sąd meriti opis czynu rzeczywiście nie zawierał koniecznego znamienia występku określonego w art. 286 § 1 k.k. (podobnie: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2016 r., sygn. akt (...)

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwala zatem dojść do wniosku, iż de facto, z uwagi na niekompletną co do znamion przestępstwa oszustwa treść przedstawianego oskarżonemu zarzutu, przyznał się on do niezrealizowania umowy cywilnoprawnej sprzedaży telewizora, zamiast do dokonania czynu zabronionego.

W przedmiotowej sprawie najistotniejsze znaczenie ma sekwencja zdarzeń, bowiem podstawowym kryterium rozgraniczającym oszustwo od niewywiązywania się ze zobowiązania o charakterze cywilnoprawnym jest istnienie w chwili zawierania umowy wymaganego przez przepis karny zamiaru bezpośredniego o szczególnym zabarwieniu. Zgodzić należy się z twierdzeniem, iż kwestia realizacji zobowiązań powinna być w pierwszej kolejności oceniona w aspekcie niewywiązania się stron z zaciągniętych umów, a zatem na gruncie przepisów prawa cywilnego, albowiem nie każda, nawet nierzetelna realizacja stosunku zobowiązaniowego oznacza automatycznie, iż doszło do zrealizowania znamion oszustwa (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 listopada 2008 r., sygn. II Aka 167/08). Prawo karne, jako mające charakter subsydiarny, nie zawsze jest właściwą i skuteczną płaszczyzną dochodzenia roszczeń cywilnych (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2008 r., sygn. V KK 155/07).

W takim zaś razie wskazać należy na dość konsekwentne stanowisko Sądu N.̇szego i sądów apelacyjnych, akceptowane przez Sąd Odwoławczy rozpoznający przedmiotową apelację obrońcy oskarżonego, zgodnie z którym to stanowiskiem: „wyrok skazujący powinien zawierać dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu, zaś ustalenie to powinno się znaleźć w samym wyroku, a nie dopiero w jego uzasadnieniu. K.̇dy wyrok powinien bowiem spełniać postulat jasności, jednoznaczności i czytelności nie tylko dla osób profesjonalnie zajmujących się stosowaniem prawa sądowego, ale również dla wszystkich takiej znajomości przedmiotu nieposiadających. T.́ć orzeczenia musi więc być jasna i oczywista, a wymóg ten jest zrealizowany wówczas, gdy określenie zarzucanego, a następnie przypisanego oskarżonemu przestępstwa, zawiera właśnie niezbędny z punktu widzenia ustawowych znamion przestępstwa opis czynu. W opisie tym muszą więc znaleźć się, w wypadku skazania osoby postawionej w stan oskarżenia, te wszystkie ustawowe znamiona czynu określonego w przepisie ustawy karnej, które zostały przyjęte za podstawę skazania." (wyrok Sądu N.̇szego z dnia 09 lutego 2006r., sygn. akt III KK 164/05, Prokuratura i Prawo 2006/9/12). Nie jest możliwe skazanie oskarżonego za czyn, którego wszystkie znamiona nie zostały wymienione w opisie czynu - rozumianym jako czyn przypisany - zawartym w wyroku, a nie tylko w jego uzasadnieniu." (por. m.in.: wyrok Sądu Apelacyjnego w L. z dnia 09 kwietnia 1998r., sygn. akt II AKa 46/98, OSA 1999/7-8/53; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 31 października 2019 r. II AKa 213/19, LEX nr 2749796).

D. znamion przestępstwa w opisie czynu przypisanego oskarżonemu nie stanowi jednakże o zasadności zarzutu obrazy prawa materialnego, który został zawarty w apelacji obrońcy oskarżonego. W kontekście przytoczonych powyżej orzeczeń nie może budzić wątpliwości to, że wyrok Sądu I instancji dotknięty jest uchybieniem art. 413 § 2 pkt 1 kpk, które miało istotny wpływ na treść wyroku. Tego rodzaju uchybienie, przy braku stosownej apelacji wywiedzionej przez oskarżyciela publicznego na niekorzyść oskarżonego — jak już wskazano na wstępie — niemożliwym czyni utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy.

N.̇nie zatem od ustaleń wynikających z części motywacyjnej zaskarżonego wyroku, uchybienie powyższe, nie mogło zostać konwalidowane przez Sąd O.̨gowy poprzez uzupełnienie wskazanego wyżej opisu czynu przypisanego oskarżonemu o brakujące znamię, gdyż stanowiłoby to naruszenie zakazu reformationis in peius wynikającego z art. 434 § 1 k.p.k. oraz 443 k.p.k.

AD. 1b

Wobec uznania zasadności zarzutu z pkt 1a apelacji szczegółowe odnoszenie się do powyższego zarzutu z pkt 1b jest bezprzedmiotowe.

Na marginesie tylko wypada podkreślić, iż obrońca oskarżonego błędnie sformułował zarzut, przyjmując iż wskazane przez niego uchybienie w zakresie niezakwalifikowania czynu oskarżonego jako wypadku mniejszej wagi z art. 286 § 3 k.k. stanowi obrazę przepisów prawa materialnego. Uchybienie to powinno bowiem zostać ujęte jako błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia.

O uznaniu konkretnego czynu zabronionego za wypadek mniejszej wagi decyduje całościowa ocena jego społecznej szkodliwości, jako zmniejszonej do stopnia uzasadniającego wymierzenie kary według skali zagrożenia ustawowego przewidzianego w przepisie wyodrębniającym wypadek mniejszej wagi, w kategorii przestępstw określonego typu. Na ocenie tej ważą przesłanki dotyczące zarówno przedmiotowej, jak i podmiotowej strony czynu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2017 r. III KK 118/17, LEX nr 2350659).

AD. 2b

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. znajduje uzasadnienie argumentacja dotycząca zarzutu z pkt 1a apelacji. Zarzut obrazy przepisów postępowania, tj. art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. nie jest uchybieniem pierwotnym.

AD. 2 b, c, d

Z.̇ywszy na treść wydanego przez Sąd Odwoławczy orzeczenia, odnoszenie się do pozostałych zarzutów apelacji obrońcy oskarżonego pozostaje zbędne i bezprzedmiotowe (art. 436 k.p.k.).

Niemniej jednak, w ocenie Sądu Odwoławczego zarzuty obrazy przepisów postępowania są częściowo zasadne. Podkreślenia wymaga, iż względna przyczyna odwoławcza, o której mowa w art. 438 pkt 2 k.p.k., tj. obraza prawa procesowego, wymaga wykazania chociażby potencjalnego wpływu uchybienia na treść wyroku.

Sąd meriti nie dopuścił się obrazy art. 410 k.p.k., gdyż dokonał analizy i oceny wszystkich dowodów zgromadzonych w przedmiotowej sprawie, które miały znaczenie dla jej rozstrzygnięcia i te dowody, które zostały uznane za wiarygodne stały się podstawą dokonanych ustaleń faktycznych. Z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku wynika, że zeznania pokrzywdzonego E. K. oraz wyjaśnienia oskarżonego Ł. C. zostały uznane za wiarygodne i stwierdzono, że obrazują one przebieg transakcji pomiędzy stronami. Jak podkreślił już Sąd Okręgowy powyżej, wyjaśnienia oskarżonego oznaczały jedynie przyznanie się do niewywiązania z umowy cywilnoprawnej, a nie do popełnienia przestępstwa, którego opis błędnie sformułowano.

Sąd Rejonowy nie pominął wyjaśnień złożonych przez oskarżonego, skoro ocenił je jako wiarygodne i uznał za dowód będący podstawą ustaleń faktycznych. Niemniej jednak, Sąd I Instancji w uzasadnieniu, zarówno w faktach uznanych za udowodnione, jak i dowodach będących podstawą ustalenia faktów, nie wskazuje na ustalenie, że zgromadzony materiał dowodowy prowadzi do wniosku, iż działanie oskarżonego polegało na wprowadzeniu w błąd pokrzywdzonego co do zamiaru wywiązania się z realizacji zamówionego za pośrednictwem portalu (...) telewizora (...). Teza taka pojawia się dopiero w części uzasadnienia dotyczącej podstawy prawnej wyroku i zakresu przyjętej kwalifikacji prawnej. W ocenie Sądu Okręgowego jest to przejaw niekonsekwencji Sądu I instancji, bowiem niemożliwe było dokonanie takiego ustalenia, skoro nie zostało ono ujęte ani w zarzucie przypisanym oskarżonemu, ani jako fakt uznany za udowodniony. Sąd I instancji w tym zakresie wyprowadził taki wniosek na podstawie dowolnej, a nie swobodnej oceny całokształtu materiału dowodowego.

Podnoszone przez apelującego zarzuty de facto jako pierwotną przyczynę uchybienia wskazują naruszenie przepisu postępowania, art. 7 k.p.k., który w konsekwencji doprowadził do błędnych ustaleń faktycznych będących podstawą rozstrzygnięcia (uchybienie wtórne).

Sąd Rejonowy na podstawie przeprowadzonych dowodów, ocenionych z naruszeniem zasady z art. 7 k.p.k., dokonał ustaleń faktycznych, których brak potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym. Z analizy akt sprawy nie wynika bowiem, iż w momencie zawarcia umowy sprzedaży telewizora oskarżony miał zamiar wprowadzenia w błąd pokrzywdzonego co do możliwości wywiązania się z przedmiotowego zobowiązania wysłania zakupionego towaru. Nadto, w ocenie Sądu Odwoławczego szczególną uwagę należy zwrócić na treść wyjaśnień oskarżonego, który twierdzi, iż niedostarczenie towaru nie było wynikiem celowego działania, a jedynie wynikało z nieuwagi sprzedawcy. Niezależnie od oceny wiarygodności tych twierdzeń należy zauważyć, że w niniejszej sprawie nie przeprowadzono innych dowodów, na podstawie których możliwe byłoby ustalenie rzeczywistego stanu majątkowego oskarżonego w momencie zaciągania zobowiązania, jego możliwości finansowych.

AD. 2e

Zarzut należy uznać za niezasadny.

Wbrew twierdzeniom apelującego, wykorzystanie wyjaśnień podejrzanego złożonych pod nieobecność obrońcy w sytuacji występowania obrony koniecznej (art. 79 § 1 pkt 4 k.p.k.) nie stanowiło, w realiach przedmiotowej sprawy, naruszenia przepisu art. 79 § 1 pkt 4 k.p.k. w zw. z art. 6 ust. 1 i 3 b, c Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Oczywiście, nie ulega wątpliwości, że ze względu na stan zdrowia psychicznego i leczenie się z powodu choroby dwuafektywnej dwubiegunowej, zachodził wskazany w art. 79 § 1 pkt 1 k.p.k. przypadek obligatoryjnej obrony. Oczywiste również jest to, że pierwsze przesłuchanie w charakterze podejrzanego odbyło się pod nieobecność obrońcy, który został ustanowiony dopiero później.

Pomimo jednak zaistnienia opisanej wyżej sytuacji, sam w sobie fakt braku udziału w przesłuchaniu podejrzanego w toku śledztwa jego obrońcy nie stanowił naruszenia wymienionych wyżej przepisów, jak również nie mógł skutkować postulowanym przez apelującego wykluczeniem możliwości procesowego wykorzystania złożonych w czasie owego przesłuchania wyjaśnień i poczynienia na ich podstawie ustaleń faktycznych.

Po pierwsze bowiem nawet w sytuacji obrony obligatoryjnej ustawodawca przewiduje udział obrońcy jedynie w rozprawach oraz w tych posiedzeniach, w których ustawa tak stanowi (art. 79 § 3 k.p.k.). Do takowych nie należy zaś przesłuchanie podejrzanego w toku postępowania przygotowawczego.

Po drugie, Sąd Najwyższy analizował analogiczne sytuacje i to przez pryzmat m.in. przepisów wskazanych w rozważanym tutaj zarzucie oraz z uwzględnieniem orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i stwierdził, że brak obrońcy podczas pierwszego przesłuchania podejrzanego w postępowaniu przygotowawczym w wypadku obrony obligatoryjnej, nie może stanowić przeszkody do wykorzystania na rozprawie złożonych w takich warunkach wyjaśnień, o ile nie wystąpiły inne okoliczności wyłączające swobodę wypowiedzi, czy obiektywnie nie występowała podatność podejrzanego na pokrzywdzenie (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2017 r., II KK 82/17,LEX nr 2338030, czy postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2013 r., III K 327/13, OSNKW 2013/7/60).

Co więcej, Sąd Najwyższy w powyższych orzeczeniach wyraźnie wskazał, że Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, iż chociaż prawo oskarżonego do obrony nie ma charakteru absolutnego, to jednak ustanowienie obrońcy z urzędu, jeżeli zachodzi taka potrzeba, jest jednym z fundamentów rzetelnego procesu sądowego (sprawa P. przeciwko (...), wyrok z dnia 23 listopada 1993 r., sprawa D. przeciwko (...) nr (...), wyrok z dnia 23 lutego 2008 r.). Niemniej jednak, art. 6 ust. 3 lit. c Konwencji nie określa sposobu wykonania tego prawa i pozostawia poszczególnym państwom wybór środków gwarantujących jego przestrzeganie w ich systemach prawnych. Polski ustawodawca nie uznał zaś za obowiązkową obecność obrońcy podczas pierwszego przesłuchania podejrzanego w postępowaniu przygotowawczym i to nawet w wypadku obrony obligatoryjnej. Poza tym, w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w S. podkreśla się, że obciążające wyjaśnienia złożone w postępowaniu przygotowawczym pod nieobecność obrońcy, które następnie były podstawą skazania, mogą ale nie muszą naruszać art. 6 Konwencji, bo wszystko uzależnione jest od okoliczności konkretnej sprawy (Y. S. przeciwko Republice (...), wyrok z dnia 27 listopada 2008 r. nr (...), LexPolonica nr 1968831).

W konsekwencji nie można a priori odrzucać tak przeprowadzonego dowodu z wyjaśnień oskarżonego. Powinien on, tak jak inne dowody, podlegać swobodnej ocenie sądu z uwzględnieniem całokształtu innych okoliczności danej sprawy. Faktycznie zatem ocena dopuszczalności wykorzystania dowodu z wyjaśnień oskarżonego złożonych przez niego w toku postępowania przygotowawczego, zależna jest od ustalenia, czy owe wyjaśnienia złożone zostały w okolicznościach wyłączających swobodę wypowiedzi oraz czy występowała obiektywna podatność oskarżonego na pokrzywdzenie.

Tymczasem apelujący poza samym stwierdzeniem, że doszło do naruszenia prawa do obrony i rzetelnego procesu, nie podjął nawet próby analizy sprawy przez pryzmat wskazanych wyżej okoliczności. Analizując zaś sprawę w tym zakresie stwierdzić należy - w oparciu o wnioski zawarte w opinii biegłych lekarzy psychiatrów - że w chwili składania wyjaśnień oskarżony mógł brać udział w postępowaniu procesowym i stawać przed Sądem, a tym samym doskonale rozumiał on znaczenie przeprowadzanych czynności. Lektura kwestionowanego przez apelującego protokołu wyjaśnień wskazuje również, że oskarżony samodzielnie podjął racjonalną obronę. Treść wyjaśnień oskarżonego wskazuje również, że nie stanowią ona efektu jakichkolwiek nacisków. Ponadto oskarżony kontestowane przez apelującego wyjaśnienia złożył przed prokuratorem, a przed przesłuchaniem został pouczony o swoich prawach i obowiązkach (art. 300 k.p.k. i art. 301 k.p.k.). Wreszcie, jak wynika z opinii sądowo-psychiatrycznej, oskarżony pomimo leczenia się z powodu choroby afektywnej dwubiegunowej, nie miał zniesionej czy ograniczonej poczytalności tempore criminis, a nadto może samodzielnie uczestniczyć w czynnościach procesowych. Opinia owa sporządzona została po analizie całokształtu materiału dowodowego i nie sposób założyć, aby ledwo kilka miesięcy wcześniej sytuacja oskarżonego w rozważanym tutaj zakresie kształtowała się całkiem odmiennie.

Reasumując zatem, stwierdzić należy, że we wskazanych wyżej uwarunkowaniach, nie sposób uznać, aby w czasie składania wyjaśnień podczas dochodzenia pod nieobecność obrońcy, występowały okoliczności wyłączające swobodę wypowiedzi oskarżonego lub wskazujące, że obiektywnie występowała podatność oskarżonego na pokrzywdzenie. W tej sytuacji Sąd I instancji zasadnie wykorzystał procesowo początkowe wyjaśnienia oskarżonego i poczynił również na ich podstawie ustalenia faktyczne.

AD. 3

Wobec powyżej przedstawionej argumentacji, zarzut jest częściowo zasadny. Zarzut ten powinien zostać uznany jako uchybienie następcze w stosunku do obrazy przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku.

Zarzut oparty na przyczynie odwoławczej wymienionej w art. 438 pkt 3 k.p.k. winien być podniesiony wówczas, gdy w oparciu o prawidłowo przeprowadzone oraz trafnie ocenione dowody - też co do wiarygodności - Sąd czyni ustalenia faktyczne, które z dowodów tych nie wynikają (błąd dowolności) albo gdy w oparciu o tak przeprowadzone i ocenione dowody nie poczynił ustaleń faktycznych, które z nich wynikały i miały znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (błąd braku). Jak wynika bowiem z analizy apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego, taka sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie.

W wypadku postawienia zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych pojawia się kwestia tzw. zarzutów mieszanych. Chodzi tu o zakwalifikowanie tego samego uchybienia jako dwóch zarzutów odwoławczych, np. w wypadku gdy sąd dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonego, przyznającego się do popełnienia zarzucanego mu czynu, z którego opisu nie wynikają wprost wszystkie znamiona przestępstwa i ustalił, że jest on sprawcą, można rozważyć postawienie zarówno zarzutu obrazy art. 7 k.p.k. przez błędną ocenę tego dowodu, jak i zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych polegającego na przyjęciu, że oskarżony jest sprawcą zarzucanego mu czynu. Jeżeli bowiem sąd ustalił, że oskarżony jest sprawcą, to uczynił tak m.in. dlatego, że dał wiarę jego wyjaśnieniom w zakresie przyznania się nie do przestępstwa, a do niezrealizowania umowy cywilnoprawnej. Błąd w ustaleniach faktycznych ma więc charakter wtórny i świadczy o relewantności (znaczeniu) zarzutu naruszenia art. 7 k.p.k., gdyż obraza tego przepisu mogła mieć wpływ na treść wyroku przez dokonanie błędnych ustaleń faktycznych co do sprawstwa oskarżonego. Nie ma więc potrzeby formułowania dodatkowego zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych.

AD. 4

Przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wówczas, jeżeli z punktu widzenia nie tylko sprawcy, ale i ogółu społeczeństwa, orzeczona kara jawi się jako niesprawiedliwa, zbyt drastyczna, przynosząca nadmierną dolegliwość. Nie chodzi przy tym o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby - również w potocznym znaczeniu tego słowa - rażąco niewspółmierną, czyli niewspółmierną w stopniu niedającym się wręcz zaakceptować. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza zatem znaczną dysproporcję między karą wymierzoną, a karą sprawiedliwą, zasłużoną, która powinna zostać wymierzona w wyniku prawidłowego zastosowania dyrektyw sądowego wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo.

Z uwagi na zaistniałą konieczność zmiany zaskarżonego wyroku i uniewinnienia oskarżonego, jako bezprzedmiotowe jawi się odnoszenie do tego zarzutu.

Wniosek

1.  Zmiana zaskarżonego wyroku w pkt I poprzez uniewinnienie oskarżonego, gdyż opis czynu nie zawiera znamion przestępstwa, za które oskarżony został uznany winnym i uchylenie pkt II.

5.  Ewentualnie zakwalifikowanie czynu oskarżonego jako wypadku mniejszej wagi z art. 286 § 3 k.k. i wymierzenie mu kary w dolnych granicach ustawowego zagrożenia.

6.  W sytuacji nieuwzględnienia wniosków z pkt 1 bądź 2 obniżenie wymierzonej oskarżonemu kary do dolnych granicą ustawowego zagrożenia karą przy zastosowaniu art. 37a k.k.

7.  Zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy kosztów udzielonej pomocy prawnej z urzędu, a nieopłaconych ani w części ani w całości za II instancję.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

AD. 1

Wobec częściowego uznania za zasadny zarzutu z pkt 1 apelacji obrońcy oskarżonego, a także wskazanej w tej części uzasadnienia argumentacji, należało uwzględnić powyższy wniosek.

Sąd Okręgowy w następstwie przeprowadzonej kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku musiał stwierdzić, że opis czynu przypisanego oskarżonemu przez Sąd I instancji nie zawiera kompletu znamion przestępstwa, o którym mowa w art. 286 § 1 k.k., a mianowicie znamienia strony przedmiotowej w postaci działania „za pomocą wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania”. Wobec powyższego należało zmienić zaskarżony wyrok na korzyść oskarżonego, gdyż utrzymanie wyroku skazującego godziłoby w zasadę nullum crimen sine lege (art. 42 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej). Warunkiem odpowiedzialności karnej jest bowiem popełnienie czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, a w konsekwencji istnieje zakaz skazania osoby, której nie przypisano zachowania wypełniającego wszystkie znamiona czynu zabronionego, określonego w ustawie karnej (art. 1 § 1 k.k. w zw. z art. 115 § 1 k.k.).

N.̇nie od ustaleń wynikających z części motywacyjnej zaskarżonego wyroku, uchybienie powyższe, nie mogło zostać konwalidowane przez Sąd O.̨gowy poprzez uzupełnienie wskazanego wyżej opisu czynu przypisanego oskarżonemu o brakujące znamię, gdyż stanowiłoby to ewidentne naruszenie zakazu reformationis in peius wynikającego z art. 434 § 1 k.p.k. oraz 443 k.p.k., tj. wymagałoby to poczynienia nowego i bezwzględnie niekorzystnego dla oskarżonego ustalenia, a w efekcie dokonania zmiany wyroku wbrew kierunkowi wniesionej apelacji (wyłącznie na korzyść, brak apelacji na niekorzyść).

Zakaz ten oznacza, iż w przypadku nie wniesienia środka odwoławczego na niekorzyść oskarżonego Sąd Odwoławczy, jak również Sąd rozpoznający sprawę ponownie, nie może orzekać na jego niekorzyść.

W niniejszej sprawie apelację wniósł tylko obrońca oskarżonego, a jednocześnie nie miały zastosowania regulacje zawarte w art. 434 § 3 k.p.k. zakładające wyłączenie obowiązywania zakazu. Tym samym zarówno w postępowaniu odwoławczym, jak i w postępowaniu ponownym toczącym się na skutek ewentualnego uchylenia zaskarżonego wyroku nie byłoby możliwe wydanie orzeczenia zawierającego rozstrzygnięcia mniej korzystne dla oskarżonego, niż te, zawarte w zaskarżonym wyroku.

Nie budzi również wątpliwości, iż omawiany zakaz nie dotyczy wyłącznie kwestii kary, ale odnosi się do każdego rozstrzygnięcia, które mogłoby pogorszyć sytuację oskarżonego. W związku z tym niedopuszczalne jest zarówno w postępowaniu odwoławczym, jak i w postępowaniu ponownym, toczącym się na skutek ewentualnego uchylenia zaskarżonego wyroku, uzupełnianie opisu czynu zarzucanego oskarżonemu poprzez wprowadzenie do tego opisu jakichkolwiek ustawowych znamion przestępstwa, których opis ten nie zawierał przed zaskarżeniem orzeczenia jedynie na korzyść oskarżonego (por. postanowienia Sądu N.̇szego z dnia 15 listopada 2005r., sygn. akt IV KK 238/2005 oraz z dnia 20 lipca 2005r., sygn. akt I KZP 20/2005).

Niecelowe wobec tego byłoby uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, ponieważ, jak to już wskazano powyżej, przepis art. 443 kpk nie pozwoliłby temu Sądowi na uzupełnienie opisu czynu o brakujące znamiona i tym samym wydanie orzeczenia dla oskarżonego surowszego niż uchylone.

W zaistniałej sytuacji Sąd O.̨gowy zmienił zaskarżony wyrok i uniewinnił oskarżonego od popełnienia zarzuconego mu czynu.

R.̨c, raz jeszcze wypada podkreślić, iż znamiona przestępstwa przypisanego oskarżonemu muszą być zamieszczone w sentencji wyroku w opisie przypisanego czynu. Inaczej mówiąc, dokładne ustalenie czynu przypisanego przez sąd winno znaleźć się w samym wyroku i powinno obejmować wszystkie elementy czynu mające znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji prawnej. Opis czynu zawarty w wyroku skazującym nie może pomijać żadnego z tych elementów działania sprawcy, który dla kwalifikacji tej ma istotne znaczenie. Brak wskazania w opisie czynu przypisanego wszystkich znamion danego czynu zabronionego uniemożliwia zakwalifikowanie go jako przestępstwa (tak też: wyrok Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 10 maja 2012 r. - II AKa 51/12 KZS 2012/6/32, Prok.i Pr.-wkł. 2012/11/29).

W orzecznictwie uznaje się za niedopuszczalne uzupełnianie opisu czynu przypisanego oskarżonemu poprzez dodawanie do tego opisu znamion przestępstwa wymaganych przez prawo karne materialne, których opis ten, przed zaskarżeniem orzeczenia wyłącznie na korzyść oskarżonego, nie zawierał.

AD. 2 i 3

Wobec uwzględnienia wniosku z pkt 1 apelacji bezprzedmiotowe i niecelowe jest odnoszenie się do powyższej wskazanych wniosków.

AD. 4

Wobec obowiązujących przepisów o ponoszeniu przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, wniosek zasługiwał na uwzględnienie w całości.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Z zawartego w wyroku opisu przypisanego czynu musi zaś jednoznacznie wynikać, że oskarżony wyczerpał swoim zachowaniem wszystkie znamiona czynu zabronionego określonego w przepisie wskazanym w kwalifikacji prawnej. Dla konwalidowania braków w opisie czynu zamieszczonego w części dyspozytywnej orzeczenia nie jest przy tym wystarczające przywołanie pełnego opisu czynu w pisemnych motywach orzeczenia. To część dyspozytywna wyroku zawiera bowiem rozstrzygnięcie co do istoty sprawy i w związku z tym uzasadnienie wyroku, które stanowi odrębny i spełniający odmienne funkcje dokument procesowy, nie jest w stanie skutecznie niwelować wad występujących w treści wyroku. W ocenie Sądu Okręgowego, wszystkie znamiona czynu zabronionego powinny zostać ujęte w opisie czynu przypisanego w wyroku, a nie jedynie w uzasadnieniu tego orzeczenia.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Krzyków we Wrocławiu VII Wydział Karny z dnia 14 marca 2022 r., sygn. akt VII K 793/21 (poza rozstrzygnięciem z pkt III).

Zwięźle o powodach zmiany

Sąd Odwoławczy, stwierdzając, że opis czynu przypisanego oskarżonemu nie zawiera wszystkich znamion, określonych przepisem art. 286 § 1 k.k., był zobligowany do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia tego przestępstwa. Należy podkreślić, że przy wniesieniu apelacji wyłącznie na korzyść oskarżonego, Sąd II instancji nie może uzupełnić opisu czynu o brakujące znamię, gdyż doszłoby wówczas do naruszenia art. 434 § 1 kpk (zakaz reformationis in peius). Nie byłoby również możliwe usunięcie tego uchybienia w ramach ponownego rozpoznania sprawy przez Sąd I instancji, bowiem stanowiłoby to obejście tzw. pośredniego zakazu reformationis in peius, o którym mowa w art. 443 kpk.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

IV.

Na podstawie § 17 ust. 2 pkt 5, § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adwokata T. M. kwotę 516,60 złotych, w tym 23% VAT z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Wobec uniewinnienia oskarżonego o kosztach procesu za postępowanie w obu instancjach Sąd Okręgowy orzekł stosownie do art. 632 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k., obciążając nimi Skarb Państwa.

7.  PODPIS

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Krzyków we Wrocławiu VII Wydział Karny z dnia 14 marca 2022 r., sygn. akt VII K 793/21

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

uchylenie

zmiana