Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 30.06.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Odział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z 29.04.2021 r., odmówił P. N. prawa do renty socjalnej, wyjaśniając, że Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z 23.06.2021 r. ustaliła, że wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

(decyzja k. 21/22 akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca, reprezentowany przez adwokata, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do renty socjalnej.

(odwołanie k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

(odpowiedź na odwołanie k. 12)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawca – P. N., urodzony (...), ukończył gimnazjum specjalne w Ł.. W trakcie nauki powtarzał klasę, wagarował. Przebywał w zakładzie poprawczym w Ś., gdzie ukończył zasadniczą szkołę zawodową. Z zawodu jest ślusarzem. Nigdy oficjalnie nie pracował. (...) wojskowej nie odbywał, miał orzeczoną kat. zdrowia (...). Był karany wyrokiem łącznym za ciąg przestępstw rozboju - łącznie na karę 5 lat pozbawienia wolności. Przebywał w różnych jednostkach penitencjarnych: 1,2 roku w areszcie śledczym w Ł., następnie w (...) miesięcy, potem w Zakładzie Karnym w (...) lata, a ostatnio w areszcie śledczym we W.. W zakładzie karnym pracował krótko przez 2 tygodnie jako pracownik gospodarczy i sprzątający. Na wolność wyszedł 19.04.2021 r. Mieszka w Ł. z matką. Obecnie nie pracuje. Jest zarejestrowany w Urzędzie Pracy. Otrzymuje z MOPS zasiłek w wysokości 215 zł miesięcznie.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 1.09.2013 r. do 30.04.2016 r. odwołujący pobierał rentę socjalną.

(okoliczności niesporne)

Orzeczeniem z 18.05.2021 r. wnioskodawca został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności do 31.05.2023 r. Ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 29.04.2021 r. Orzeczeniem tym stwierdzono, że w przypadku wnioskodawcy wskazana jest praca w warunkach chronionych.

(orzeczenie k. 38)

W dniu 29.04.2021 r. P. N. złożył wniosek o ustalenie prawa do renty socjalnej.

(wniosek k. 1 akt rentowych)

Orzeczeniem z 9.06.2021 r. Lekarz Orzecznik ZUS stwierdził, że wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Lekarz Orzecznik ZUS rozpoznał u P. N.: upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, padaczkę, zaburzenia osobowości i zachowania, nr statystyczny choroby zasadniczej F70. Przedmiotowe orzeczenie Lekarz Orzecznik ZUS wydał zaocznie, uwzględniając: dokumentację medyczną ubezpieczonego leczenia psychiatrycznego od 2013 r. z powodu upośledzenia umysłowego oraz zaburzeń osobowości, a także opinię konsultanta psychologa ZUS z 28.05.2021 r., który rozpoznał u ubezpieczonego upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, zaburzenia osobowości oraz padaczkę i stwierdził, że powyższe schorzenia nie powodują całkowitej niezdolności do pracy. Konsultant psycholog ZUS w czasie badania wnioskodawcy w dniu 28.05.2021 r. wykorzystał test (...)(PL).

(orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS k. 5/6 akt rentowych, opinia Lekarza Orzecznika ZUS k. 48 dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej w aktach rentowych)

W wyniku rozpoznania sprzeciwu wnioskodawcy, Komisja Lekarska ZUS wydała w dniu 23.06.2021 r. orzeczenie, którym również stwierdzono, że P. N. nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Komisja Lekarska ZUS rozpoznała u wnioskodawcy: pogranicze upośledzenia umysłowego, padaczkę, organiczne zaburzenia osobowości, nr statystyczny choroby zasadniczej F70. Komisja Lekarska ZUS uwzględniła dokumentację leczenia wnioskodawcy w PZP od 2013 r. z rozpoznaniem upośledzenia umysłowego w stopniu umiarkowanym, padaczki organicznych zaburzeń osobowości, uszkodzenia nerwu strzałkowego (w (...) z 2014 r. w zakresie strzałkowego lewego zapis w normie), badanie konsultanta psychologa ZUS z 28.05.2021 r., w którym psycholog stwierdził lekkie obniżenie procesów poznawczych z obniżeniem II w skali pełnej 82 w skali słownej 85, bezsłownej 78. Komisja stwierdziła brak danych na istnienie upośledzenia umysłowego w stopniu podawanym przez lekarza prowadzącego. Zdaniem Komisji Lekarskiej ZUS przedstawiona dokumentacja nie wskazuje na ciężki przebieg padaczki. W konkluzji Komisja Lekarska ZUS wskazała, że zgodnie z opinią psychologa konsultanta oraz analizą dostępnej dokumentacji, nie stwierdza istnienia u ubezpieczonego niezdolności do jakiejkolwiek pracy zarobkowej.

( sprzeciw k. 50 dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej w aktach rentowych, orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS k. 13/14 akt rentowych, opinia Komisji Lekarskiej ZUS k. 51 dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej w aktach rentowych)

W efekcie orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS z 23.06.2021 r., pozwany organ rentowy zaskarżoną decyzją z 30.06.2021 r. odmówił wnioskodawcy prawa do renty socjalnej.

(decyzja k. 21/22 akt rentowych)

W sądowym badaniu neuropsychologicznym z 30.09.2021 r. u wnioskodawcy stwierdzono:

1.  ogólną sprawność intelektualną w dolnych granicach normy,

2.  sprawność procesów poznawczych adekwatną do możliwości intelektualnych,

3.  cechy osobowości niedojrzałej emocjonalnie i społecznie.

Zgodnie z wiedzą z zakresu neuropsychologii wnioskodawca niewątpliwie ma obniżoną ogólną sprawność intelektualną. Z perspektywy neuropsychologii wyniki przeprowadzonych w okresie szkolnym badań ubezpieczonego, na podstawie których wnioskodawca został skierowany do szkoły specjalnej, były nieadekwatne, gdyż nie uwzględniały aspektu zaniedbania środowiskowego P. N., przez co oceniono, że wnioskodawca jest osobą upośledzoną umysłowo. Ponieważ wzorce społeczne, w których dorastał były negatywne – wnioskodawca bardzo wcześnie popełniał przestępstwa, za które trafił do zakładu poprawczego, a następnie zakładu karnego. Analiza dokumentacji leczenia wnioskodawcy z punktu widzenia neuropsychologii wykazała, że w trakcie odbywania kary odwołujący był wielokrotnie konsultowany psychiatrycznie z rozpoznaniem „organicznych zaburzeń osobowości”. Neurologicznie ubezpieczony był leczony z powodu padaczki, chociaż sam przyznaje, że „napady występują po zdenerwowaniu”. W wyniku analizy sądowo – neuropsychologicznej stwierdzono, że opinia o wnioskodawcy nr (...) z 25.06.2021 r. w sprawie funkcjonowania intelektualno- społecznego z Niepublicznej (...) w K. nie zawiera wyników przeprowadzonych testów. Zgodnie z wiedzą z zakresu neuropsychologii zastosowany test (...) (jeżeli był wykonany) nie może być stosowany w przypadku osoby z upośledzeniem umysłowym, gdyż z założenia wiadomo, że taka osoba nie wykona prawidłowo takiego testu. Test ten jest stosowany u osób, co do których istnieje podejrzenie zmian organicznych w mózgu z normą intelektualną - z podejrzeniem zmian organicznych zwłaszcza w płatach czołowych. Z perspektywy neuropsychologii stosowanie tego testu u osób upośledzonych umysłowo lub ze sprawnością intelektualną w dolnych granicach normy jest bardzo dużym błędem merytorycznym. Z uwagi na to, że konsultant psycholog ZUS w czasie badania wnioskodawcy w dniu 28.05.2021 r. wykorzystał test (...)(PL) – testu tego nie można było wykonać ponownie w sądowym badaniu psychologicznym. W teście R. wnioskodawca uzyskał wynik 24 punkty – co może świadczyć o ogólnej sprawności intelektualnej na pograniczu lekkiego upośledzenia umysłowego i dolnej granicy normy. W teście Łączenia Punktów wyniki wnioskodawcy były w granicach normy. Odwołujący zna alfabet, potrafi wykonać zadania wymagające umiejętności korzystania z liter w alfabecie, co jest mało prawdopodobne u osoby upośledzonej umysłowo. W uczeniu się 10 słów powtórzył 8 w ostatnich próbach. Czynnik destrukcyjny obniżył wynik do 4 powtórzeń, co świadczy o osłabionym tempie przyswajania informacji. Ogólny wynik powyżej możliwości osoby upośledzonej. W teście (...) odwołujący zyskał następujące wyniki: skala neurotyzm N-8 sten, skala ekstrawersji E – 5 sten, skala psychotyczna P- 7 sten, skala kłamstwa K-8 sten. Wynik testu (...) w skali kłamstw na poziomie 8 stena świadczy o tendencji do zafałszowania wyniku testu. Test ten nie jest przeznaczony do stwierdzenia choroby, a jedynie do stwierdzenia cech osobowości i stanu emocjonalnego. W badaniu za pomocą tego testu wnioskodawca prawidłowo rozumiał twierdzenia. Analiza sądowo psychologiczna dostępnej dokumentacji oraz wyników sądowego badania psychologicznego wykonanego u wnioskodawcy wykazała, że odwołujący radzi sobie w życiu całkiem dobrze, kontroluje swoje zachowania w sytuacjach, które tego wymagają, a w sytuacjach wątpliwych potrafi skorzystać z pomocy innych osób (np. z telefonu do pełnomocnika). Także w zakładzie karnym dawał sobie radę. Nie ma zatem istotnych ograniczeń psychologicznych w podjęciu pracy przez wnioskodawcę. Z sądowego badania neuropsychologicznego, obserwacji zachowania ubezpieczonego w trakcie tego badania oraz wyników przeprowadzonego badania neuropsychologicznego, wynika, że wnioskodawca nie jest osobą upośledzoną w stopniu umiarkowanym, ani nawet nie jest on osobą upośledzoną umysłowo. Zgodnie z wiedzą neuropsychologiczną odwołujący jest jedynie osobą o inteligencji niższej niż przeciętna. Z punktu widzenia sądowej oceny neuropsychologicznej stwierdzone u wnioskodawcy deficyty nie uniemożliwiają mu podjęcia pracy zarobkowej.

(podstawowa pisemna opinia biegłego sądowego neuropsychologa dr. L. S. k. 45- 46, uzupełniająca pisemna opinia biegłego sądowego neuropsychologa dr. L. S. k. 103-104)

W sądowym badaniu psychiatrycznym z 24.01.2022 r. u wnioskodawcy rozpoznano: zaburzenia osobowości, obniżenie sprawności intelektualnej. P. N. nie cierpi na chorobę psychiczną. Zaburzenia osobowości nie są chorobą psychiczną - charakteryzują się głęboko zakorzenionymi i utrwalonymi wzorcami zachowań przejawiającymi się mało elastycznymi reakcjami na różnorodne sytuacje indywidualne i społeczne, i są znacząco odmienne w porównaniu z przeciętnymi w danej kulturze sposobem spostrzegania, myślenia i odczuwania, a w szczególności odnoszenia się do innych. Takie wzorce mają tendencje do trwałości. Sądowo - psychiatryczna analiza dokumentacji leczenia wnioskodawcy wykazała, że odwołujący leczył się psychiatrycznie ambulatoryjnie od 2012 r., był 10 razy hospitalizowany psychiatrycznie, ostatnio we wrześniu 2021 r. w CSK w Ł. po próbie suicydalnej, a także, że w trakcie pobytu w zakładzie karnym korzystał z pomocy psychologa i psychiatry. Zgodnie z opisem neuropsychologicznym u wnioskodawcy występują cechy osobowości niedojrzałej emocjonalnie i społecznie, a tego typu wzorce zachowania nie powodują ograniczenia w samodzielności funkcjonowania, wykonywania poleceń i przenoszenia informacji na rzeczywistość. Wnioskodawca nie wymaga pomocy osób trzecich w funkcjonowaniu. Sądowe badanie neuropsychologiczne i psychiatryczne wykluczyło upośledzenie umysłowe wnioskodawcy. Sprawność intelektualna ubezpieczonego jest obniżona, ale mieści się w szeroko rozumianej normie. Pod względem psychiatrycznym stwierdzone u wnioskodawcy zaburzenia osobowości i obniżenie sprawności intelektualnej, nie powoduje całkowitej niezdolności do pracy uprawniającej do renty socjalnej. Z punktu widzenia psychiatrii wnioskodawca jest zdolny do pracy zarobkowej.

(podstawowa pisemna opinia biegłego sądowego psychiatry lek. med. G. P. k. 57- 59, uzupełniająca pisemna opinia biegłego sądowego psychiatry lek. med. G. P. k. 91)

W sądowym badaniu neurologicznym z 19.11.2021 r. u wnioskodawcy rozpoznano padaczkę. Z perspektywy neurologicznej P. N. nie jest całkowicie niezdolny do wykonywania pracy zarobkowej. Z punktu widzenia neurologii analiza dostępnej dokumentacji leczenia odwołującego wykazała, że skarżący od dzieciństwa choruje na padaczkę. W sądowym badaniu neurologicznym ubezpieczony podał, że ostatni napad padaczki miał w styczniu 2021 r., natomiast w sądowym badaniu neuropsychologicznym podawał, że było to 25.09.2021 r. W sądowym badaniu neurologicznym nie stwierdzono u wnioskodawcy objawów ogniskowego uszkodzenia układu nerwowego. Analiza sądowo - neurologiczna wykazała, że w badaniu TK głowy z 2019 r. i 2020 r. nie występuje patologia mózgu, a także w 2014 r. ubezpieczony był hospitalizowany w Oddziale Neurologicznym z powodu opadania stopy lewej i uszkodzenia nerwu strzałkowego wspólnego. Z punktu widzenia neurologii nie stwierdza się u wnioskodawcy naruszenia sprawności organizmu, który powodowałby całkowitą niezdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Wnioskodawca po uwzględnieniu przeciwwskazań stanowiskowych wynikających z padaczki jest zdolny do wykonywania pracy zarobkowej, tj. może wykonywać większość prac niewymagających: pracy na wysokości, przy niebezpiecznej maszynie w ruchu nieosłoniętej, przy otwartym źródle prądu. Napady padaczkowe, jeżeli występują rzadko, tak, jak u wnioskodawcy dwa razy do roku, nie ograniczają zdolności do pracy po uwzględnieniu w/w przeciwwskazań. Większość pacjentów z padaczką pracuje.

(podstawowa pisemna opinia biegłego sądowego neurologa J. B. k. 51- 53, uzupełniająca pisemna opinia biegłego sądowego neurologa J. B. k. 90)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o powołane wyżej dokumenty oraz wydane w sprawie opinie biegłego sądowego neuropsychologa oraz biegłych sądowych lekarzy psychiatry i neurologa, a zatem biegłych, których specjalizacje lekarskie odpowiadają rodzajowi schorzeń występujących u wnioskodawcy.

Wskazani biegli zapoznali się z pełną przedłożoną dokumentacją medyczną z przebiegu chorób i leczenia wnioskodawcy i na podstawie tej dokumentacji oraz przedmiotowego badania ubezpieczonego, wydali opinie.

Sporządzone w sprawie opinie biegłych są jasne, wnikliwe, spójne, logiczne i obiektywne. W toku postępowania, wobec zgłoszonych przez stronę odwołującą zarzutów co do opinii biegłych, Sąd przeprowadził także opinie uzupełniające. Wszelkie wątpliwości,
w ocenie Sądu zostały wyjaśnione w sposób nie budzący wątpliwości interpretacyjnych.
Zdaniem Sądu, w złożonych do akt opiniach w sposób przejrzysty i wyczerpujący biegli opisali stan zdrowia odwołującego się. Analiza treści złożonych w sprawie opinii pozwala na stwierdzenie, że biegli starali się unikać formułowania arbitralnych, apriorycznych tez. Dochodzenie przez biegłych do wniosków końcowych było stopniowe i uwzględniało całą dostępną dokumentację medyczną wnioskodawcy, w tym także dokumenty składane w toku postępowania, jak również twierdzenia samego ubezpieczonego oraz wyniki wykonanych przez biegłych badań skarżącego. Opinie te zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot, będąc tym samym wiarygodnym źródłem dowodowym. Wszyscy powołani w sprawie biegli orzekli jednogłośnie, że wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy zarobkowej zgodnie z kwalifikacjami. Po analizie treści opinii uzupełniających Sąd Okręgowy zważył, że strona odwołująca poza twierdzeniem, że wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy i zaprezentowaniem własnej interpretacji dokumentacji leczenia oraz wyników sądowych badań neuropsychologicznych, psychiatrycznych i nieurologicznych, nie przedstawiła żadnego dowodu, z którego wynikałoby, że skarżący utracił zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Po złożeniu opinii uzupełniających pełnomocnik wnioskodawcy nie zgłaszał dalszych zastrzeżeń wobec opinii biegłych.

W ocenie Sądu z okoliczności ustalonych w toku postępowania na podstawie podstawowych i uzupełniających opinii biegłych, nie wynika potrzeba dopuszczenia dowodu z dalszych opinii uzupełniających z zakresu psychologii, psychiatrii i neurologii, ani opinii innych biegłych tych specjalizacji. Zaznaczyć należy, że Sąd nie może dopuszczać kolejnych opinii do czasu, aż strona uzyska satysfakcjonujące ją wnioski z opinii płynące. Jak słusznie wskazuje się w judykaturze, opowiedzenie się za odmiennym stanowiskiem oznaczałoby przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona kwestionująca (tak m.in.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 28.02.2013 r., III AUa 1180/12, LEX 1294835; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 22.02.2013 r., I ACa 76/12, LEX 1312019). Dla sprawy istotne jest to, że biegli wydali niewadliwe i merytorycznie prawidłowo uzasadnione opinie odpowiadając na pytania Sądu w sposób, który umożliwił rozstrzygnięcie sprawy. W efekcie powyższych rozważań, Sąd Okręgowy uznał, że sporządzone przez powołanych w sprawie biegłych opinie stanowią pełnowartościowy środek dowodowy i są wystarczające do wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Odnosząc się do złożonego przez pełnomocnika wnioskodawcy pisma procesowego w dniu 28.07.2022 r., tj. w dniu posiedzenia niejawnego, na który zapadało rozstrzygnięcie kończące n/n sprawę w pierwszej instancji, a które do akt sprawy wpłynęło już 29 lipca 2022 roku, powodując, iż Sąd nie miał możliwości zapoznania się z nim to jednoznacznie stwierdzić należy, iż nie wpłynęłoby na rozstrzygnięcie czy przebieg sprawy. Po pierwsze, pismo złożone zostało już po terminach zakreślonym przez sąd: zarówno do złożenia wniosków dowodowych (k w zw.z k. jak i ustosunkowania się do opinii (19 V 2022 roku k.105 w zw. z k.114). Po wtóre, wnioski dowodowe zawarte w tym piśmie wnioski o dopuszczenie załączone zaświadczenia lekarskiego z 26.05.2022 r. wydanego przez lekarza psychiatrę A. M., na okoliczność aktualnego stanu zdrowia psychicznego odwołującego, oraz o przesłuchanie w charakterze świadka w/w lekarza psychiatry na okoliczność stanu zdrowia wnioskodawcy, przebiegu jego leczenia, zdiagnozowanych u niego schorzeń, znacznych ograniczeń w samodzielności funkcjonowania oraz konieczności pomocy osób trzecich, braku zdolności do wykonywania pracy zarobkowej przez odwołującego, na wykazanie faktu powstania całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawcy i daty jej powstania oraz braku poprawy jego stanu zdrowia, nie zasługiwałyby na uwzględnienia. Wskazać należy, że kwestia oceny stanu zdrowia i w konsekwencji zdolności do pracy należy do sfery faktów, wymagających wiadomości specjalnych – wiedzy medycznej. Ustalenia w tym zakresie mogą być zatem dokonane wyłącznie na podstawie opinii biegłych, którzy taką wiedzę specjalną posiadają, co więcej – biegłych, którzy są powoływani w konkretnej sprawie. Dowód z opinii biegłego z uwagi na wiadomości specjalne, jakie są przy nim wymagane, jest dowodem tego rodzaju, że nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową, np. przesłuchaniem świadka, stąd też w/w wnioski dowodowe nie mogłyby odnieść zamierzonego skutku procesowego, gdyż Sąd nie mógł ustalić stanu zdrowia powoda na podstawie zeznań świadka A. M.. Wskazać także należy, że co prawda opinia biegłych jest oparta na wiadomościach specjalnych, jednakże podlega ona ocenie sądu na podstawie całego zebranego w sprawie materiału, co oznacza, że na tle tego materiału, konieczne jest stwierdzenie, czy biegły w swojej opinii ustosunkował się do wynikających z innych dowodów faktów mogących stanowić podstawę ocen w opinii zawartych oraz czy opierając się na tym materiale w sposób logiczny i jasny, przedstawia tok rozumowania prowadzący do sformułowanych w niej wniosków. W tym kontekście należy zatem stwierdzić, że w niniejszej sprawie biegli dysponowali dokumentacją medyczną leczenia powoda w (...) i dokumentacja ta była przedmiotem badania i analizy biegłych, a w tym biegłego psychiatry, którego opinia nie nasuwa żadnych zastrzeżeń pod względem jej merytorycznej poprawności i wartości dowodowej, tym bardziej, że po uzupełnieniu żadna ze stron nie zgłosiła do niej innych, dodatkowych zastrzeżeń. Wobec powyższego, zdaniem Sądu, nie było możliwe uwzględnienie w/w wniosków dowodowych, ani też nie istniała potrzeba dalszego uzupełniania postępowania dowodowego w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 4 ustawy o rencie socjalnej z 27.06.2003 r. (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 240 ze zm.) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1) przed ukończeniem 18. roku życia;

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;

3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

W myśl ust. 2 art. 4 osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1, przysługuje:

1) renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Stosownie natomiast do art. 5 ustawy o rencie socjalnej ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383).

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 504 ze zm.) niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Przepisy ust. 2 i 3 art. 12 wskazują, że całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Natomiast zgodnie z art. 13 ust. 1 przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy” należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy),
jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest, więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, a więc jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym. W orzecznictwie przyjmuje się również, że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak prawa do tego świadczenia ( por. wyrok SN z 21.12.2004 r., I UK 28/04; LEX nr 979161, wyrok SN z 20.08.2003 r., II UK 11/03, LEX nr 585793; wyrok SN z 5.07.2005 r., I UK 222/04, LEX nr 989232). Nie ma wobec tego podstaw do przyznania renty socjalnej osobie, która z medycznego punktu widzenia nie jest całkowicie niezdolna do pracy, choćby nie miała możliwości jej podjęcia z innych przyczyn ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 9.03.2006 r., II UK 98/05, OSNP 2007/5-6/77).

W rozpoznawanej sprawie zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do renty socjalnej na tej podstawie, że badająca odwołującego Komisja Lekarska ZUS nie stwierdziła u niego całkowitej niezdolności do pracy, uznając, że tym samym nie zostały spełnione przesłanki ustawowe, pozwalające na przyznanie wnioskodawcy renty socjalnej.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe w n/n sprawie nie dało podstaw do uwzględnienia odwołania, albowiem w opinii wszystkich powołanych w sprawie biegłych odwołujący nie jest osobą całkowicie i trwale niezdolną do pracy. O stanie zdrowia ubezpieczonego wypowiedzieli się biegły neuropsycholog oraz biegli lekarze psychiatra i neurolog o specjalnościach właściwych z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpi wnioskodawca. Wskazać wypada, że przedmiotem opinii biegłego nie jest przedstawienie faktów, lecz ich ocena na podstawie wiedzy fachowej (wiadomości specjalnych). Opinie powołanych w n/n sprawie biegłych sądowych stanowią w pełni wartości środek dowodowy, albowiem zostały sporządzone przez biegłych w oparciu o analizę dokumentacji orzeczniczo - medycznej organu rentowego, dokumentacji medycznej leczenia skarżącego oraz bezpośrednie badanie odwołującego wykonane w toku postępowania sądowego. Biegli w sposób wyczerpujący określili schorzenia, jakie występują u wnioskodawcy i ocenili ich znaczenie dla zdolności do pracy, odnosząc swoją ocenę do kwalifikacji zawodowych.

W ocenie Sądu opinie te są wystarczająco szczegółowe i dają pełny obraz faktycznego stanu zdrowia skarżącego. Ustalony stan zdrowia wynika z obiektywnych danych, w tym w szczególności z wykonanego przez biegłych badania odwołującego. Biegli starannie wyjaśnili wnioski końcowe złożonych opinii a w uzupełniających opiniach odnieśli się w sposób wyczerpujący do wszystkich zgłoszonych przez powoda zastrzeżeń, wobec czego należy uznać, że istniejące w sprawie wątpliwości zostały wystarczająco wyjaśnione dla wydania rozstrzygnięcia.

W szczególności Sąd zważył, że biegły neuropsycholog w wydanej opinii nie tylko nie stwierdził u wnioskodawcy upośledzenia umysłowego w stopniu umiarkowanym, ale w ogóle nie stwierdził, ażeby odwołujący był upośledzony umysłowo, o czym świadczy analiza linii życiowej skarżącego, jego obserwacja w trakcie badania oraz wyniki testowe. Biegły neuropsycholog stwierdził, że z punktu widzenia psychologii nie ma istotnych ograniczeń w podjęciu pracy przez wnioskodawcę, skoro z dostępnych dokumentów oraz uzyskanych wyników badań wynika, że odwołujący całkiem dobrze radzi sobie w życiu, kontroluje swoje zachowania w sytuacjach tego wymagających od niego i potrafi korzystać z pomocy innych osób, a także radził sobie w czasie pobytu w licznych zakładach karnych.

Zarzuty dotyczące podanych w opinii przez biegłego neuropsychologa nie zawierają merytorycznie uzasadnionej argumentacji, która mogłaby skutkować pozbawieniem waloru dowodowego złożonych przez tego biegłego opinii. Strona w zasadzie jedynie kontestuje wnioski końcowe sformułowane przez tego biegłego próbując podważyć wiarygodność biegłego i prezentując własną subiektywną ocenę wyników sądowych badań psychologicznych i ich własną interpretację. O rzetelności opinii biegłego neuropsychologa świadczy jednak staranne odniesienie się do całej dostępnej dokumentacji leczenia, wyjaśnienie przyczyn z powodu, których wcześniejsze wyniki badań z okresu szkolnego wnioskodawcy na podstawie, których został skierowany do szkoły specjalnej są nieadekwatne, a także przyczyn dyskwalifikujące opinię o wnioskodawcy nr (...) z 25.06.2021 r. w sprawie funkcjonowania intelektualno - społecznego z Niepublicznej (...) w K.. Biegły neuropsycholog jednocześnie przedstawił w sposób przejrzysty wyniki własnych badań skarżącego oraz ich interpretację, starannie odnosząc się w uzupełniającej opinii do wszelkich zarzutów strony odwołującej. W efekcie Sąd uznał, że opinię biegłego neuropsychologa za pełnowartościowy środek dowodowy i w konsekwencji ustalił na jej podstawie, że u wnioskodawcy ogólna sprawność intelektualna jest w dolnych granicach normy, sprawność procesów poznawczych jest adekwatna do możliwości intelektualnych, a także, że odwołujący posiada cechy osobowości niedojrzałej emocjonalnie i społecznie.

Z opinią biegłego neuropsychologa w całości koreluje opinia biegłego psychiatry, który nie stwierdził u wnioskodawcy żadnej choroby psychicznej, a także starannie wyjaśnił, że stwierdzone u wnioskodawcy przez neuropsychologa cechy osobowości niedojrzałej emocjonalnie i społecznie, są takiego typu wzorcami zachowania, które nie powodują ograniczenia w samodzielności funkcjonowania, wykonywania poleceń i przenoszenia informacji na rzeczywistość. Z opinii biegłego psychiatry wynika, że w związku ze stwierdzonymi zaburzeniami osobowości wnioskodawca nie wymaga pomocy osób trzecich w funkcjonowaniu. Biegły psychiatra jednoznacznie ustalił również, że sądowe badanie neuropsychologiczne i psychiatryczne wykluczyło upośledzenie umysłowe wnioskodawcy. Z opinii biegłego psychiatry jednocześnie wynika, że co prawda, wnioskodawca ma obniżony stopień intelektualny, ale nadal mieści się w normie. Biegły psychiatra stwierdził także, że nawet, gdyby przyjąć, że odwołujący jest upośledzony w stopniu lekkim, to i tak nie dawałoby to żadnych podstaw do orzeczenia z tej przyczyny całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawcy. Wobec jednoznacznej treści opinii biegłego pod względem psychiatrycznym stwierdzone u wnioskodawcy zaburzenia osobowości i obniżenie sprawności intelektualnej, nie powodują całkowitej niezdolności do pracy uprawniającej do renty socjalnej.

Również biegły sądowy lekarz neurolog nie stwierdził u wnioskodawcy z powodu rozpoznanej padaczki całkowitej niezdolności do pracy. Z opinii biegłego neurologa wynika, że w sądowym badaniu neurologicznym nie stwierdzono u wnioskodawcy objawów ogniskowego uszkodzenia układu nerwowego. Analiza sądowo - neurologiczna wykazała też, że w badaniu TK głowy z 2019 r. i 2020 r. nie występuje patologia mózgu, a także, że w 2014 r. ubezpieczony był hospitalizowany w Oddziale Neurologicznym z powodu opadania stopy lewej i uszkodzenia nerwu strzałkowego wspólnego. Biegły neurolog wyjaśnił, że wobec tego, że napady padaczki u odwołującego są rzadkie, bo mają miejsce 2 razy do roku, to z punktu widzenia neurologii nie stwierdza się u wnioskodawcy naruszenia sprawności organizmu, który powodowałby całkowitą niezdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Z opinii biegłego neurologa wynika przy tym, że po uwzględnieniu przeciwwskazań stanowiskowych wynikających z padaczki wnioskodawca jest zdolny do wykonywania pracy zarobkowej, tzn. że może ona wykonywać większość prac niewymagających: pracy na wysokości, przy niebezpiecznej maszynie w ruchu nieosłoniętej, przy otwartym źródle prądu.

Odwołujący nie spełnia zatem przesłanki całkowitej niezdolności do pracy w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z 27.06.2003 r. o rencie socjalnej, dlatego też jego odwołanie od zaskarżonej decyzji należało oddalić.

W n/n sprawie wyrok został wydany, na podstawie art. 148 ¹§1 k.p.c., na posiedzeniu niejawnym. Sąd Okręgowy uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, albowiem materiał dowodowy pozwala na ustalenie wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia sporu okoliczności, a stanowiska stron zostały jasno sformułowane. Sprawa nie miała zresztą charakteru wielowątkowego, ani wymagającego wyjaśnienia twierdzeń stron, czy odniesienia się do złożonych wniosków dowodowych. Sąd Okręgowy uznał, że w tym stanie rzeczy n/n sprawa w świetle jednoznacznych stanowisk stron i zebranych dokumentów nie budziła żadnych wątpliwości (por. wyrok SA w Warszawie z 26.04.2018 r., VI ACa 1694/17). Ponadto wskazać należy, że w sprawach o prawo do renty socjalnej w przypadku badanej kwestii istnienia całkowitej niezdolności do pracy, ocenie podlegają obiektywne kryteria dotyczące stanu zdrowia, ocenione przez biegłych lekarzy, a nie subiektywne odczucia samego ubezpieczonego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c., oddalił odwołanie, uznając je za niezasadne.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy -PI.

12 IX 2022 roku