Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 2098/21

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2021 roku w sprawie I C 587/19 Sąd Rejonowy w Brzezinach w punkcie pierwszym oddalił powództwo:

J. K. (1) przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. o zasądzenie na jego rzecz kwoty 70 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 50 000 zł od dnia 25 października 2018 roku do dnia zapłaty i od kwoty 20 000 zł od dnia 10 maja 2019 roku do dnia zapłaty,

I. G. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. o zasądzenie na jego rzecz kwoty 70 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 50 000 zł od dnia 25 października 2018 roku do dnia zapłaty i od kwoty 20 000 zł od dnia 10 maja 2019 roku do dnia zapłaty

P. G. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. o zasądzenie na jego rzecz kwoty 70 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi od dnia 25 października 2018 roku do dnia zapłaty,

a w punkcie drugim nie obciążył powodów obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Brzezinach z dnia 25 sierpnia 2021 roku w sprawie I C 587/19 złożyli powodowi zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucili naruszenie:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. przez dokonanie oceny dowodów w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i nie wszechstronny oraz niepoparty w materiale dowodowym poprzez wyprowadzenie z zebranego w sprawie materiału dowodowego błędnych wniosków, a mianowicie ustalenie przez Sąd, iż budynek, który wznoszono, miał być wykorzystywany pod kotłownię, a tym samym nie jest to funkcja powiązana z prowadzeniem działalności rolniczej, a tym samym na gruncie przedmiotowej sprawy brak było wystarczających podstaw do przypisania odpowiedzialności właścicielowi gospodarstwa rolnego, a w konsekwencji pozwanemu, podczas, gdy z zebranego materiału dowodowego wynikało, iż dc śmierci Z. K., a doszło podczas budowy budynku, który miał być przeznaczony na potrzeby prowadzonego przez R. K. gospodarstwa rolnego, tj. zgodnie z oświadczeniem R. K. – miał mu służyć do składowania środków chemicznych, narzędzi i w przyszłości w części być wykorzystywany pod kotłownię, a tym samym wbrew ustaleniom Sądu przedmiotowa szkoda ma związek z prowadzonym przez R. K. gospodarstwem rolnym,

2.  art. 50 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w zw. z art. 415 k.c. poprzez przyjęcie, iż na gruncie przedmiotowej sprawy brak było wystarczających podstaw do przypisania odpowiedzialności pozwanemu podczas, gdy powodowie wykazali, że do śmierci Z. K. doszło w związku z posiadaniem przez R. K. gospodarstwa rolnego, a ponadto została ona wywołana zawinionym działaniem rolnika,

3.  art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c., w zw. z art. 415 k.c. w zw. z art. art. 50 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez jego błędne zastosowanie i w konsekwencji uznanie, że w okolicznościach niniejszej sprawy szkoda jakiej doznali powodowie nie zasługuje na rekompensatę,

4.  art. 235 2 § 2 k.p.c. w zw. z art. 217 k.p.c. w zw. art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. w zw. z art. 229 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. poprzez bezzasadne pominięcie wniosku dowodowego powodów o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu psychologii i przesłuchania stron, podczas gdy dowody te nie byty spóźnione oraz były istotne dla rozstrzygnięcia sprawy i nie wydanie postanowienia, w którym to Sąd wskazał podstawy prawne tego rozstrzygnięcia,

5.  art. 42 § 2 ustawy o ustroju sądów powszechnych oraz art. 148 i 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 148 1 § 1 i 3 k.p.c. poprzez nie wyznaczenie rozprawy w sprawie podczas gdy, powodowie w pkt 10 pozwu wnieśli o przeprowadzenie rozprawy w sprawie.

W związku z powyższym powodowie wnieśli o:

1.  wyznaczenie rozprawy celem rozpoznania apelacji w sprawie

2.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz:

a)  powoda J. K. (1) kwoty 70 000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 50 000,00 zł od dnia 25.10.2018 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 20 000,00 zł od dnia 10.05.2019 r. do dnia zapłaty,

b)  zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki I. G. kwoty 70 000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 50 000,00 zł od dnia 25.10.2018 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 20 000,00 zł od dnia 10.05.2019r. do dnia zapłaty,

c)  zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda P. G. kwoty 10 000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 25.10.2018 r. do dnia zapłaty;

d)  zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 2 poprzez orzeczenie o kosztach postępowania w pierwszej instancji odpowiednio do wyniku sprawy,

e)  zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych,

f)  ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Jednocześnie wnieśli o dopuszczenie przez Sąd II instancji wniosków dowodowych wnioskowanych przez powodów w pozwie, a nie rozpoznanych przez Sąd I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja była uzasadniona, o tyle, że skutkowała koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Nieważność postępowania zachodzi zaś między innymi wtedy, gdy strona została pozbawiona możności obrony swych praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.).

W ocenie Sądu Odwoławczego w niniejszej sprawie niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji zachodziły przesłanki do uznania nieważności postępowania w zakresie posiedzenia niejawnego w dniu 25 sierpnia 2021 r., na którym Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok.

Z treści wyroku Sądu Rejonowego wynika, że został on wydany na posiedzeniu niejawnym, przy czym należy domniemywać, że Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 15 zzs 2 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. - Dz.U. 2021 poz. 1805), co wynika z treści zarządzenia wydanego w tym samym dniu (zarządzenie k. 194). Przepis ten stanowi, że jeżeli w sprawie rozpoznawanej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości, sąd może zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym po uprzednim odebraniu od stron lub uczestników postępowania stanowisk na piśmie.

W przedmiotowej sprawie brak jednak było podstaw do zastosowania przedmiotowego przepisu. Z analizy akt sprawy wynika w sposób niebudzący wątpliwości, iż przeprowadzone przez Sąd I instancji postępowanie dowodowe nie było kompletne – pomimo prowadzonego przez ponad 2 lata postępowania nie zostały przeprowadzone wszystkie zgłoszone przez strony dowody tj. dowód z opinii biegłego i przesłuchania stron z ograniczeniem do przesłuchania powodów zgłoszony przez stronę powodową, a także dowód z zeznań świadków R. K. i J. K. (2) zgłoszony w odpowiedzi na pozew o którego bezpośrednie przesłuchanie wnosił niewątpliwie pozwany, jeśli wskazał adresy zamieszkania tych świadków. Sąd Okręgowy dostrzega oczywiście, iż w załączonych aktach II K 13/07 znajdują się protokoły z przesłuchania świadków R. K. i J. K. (2) na zgłoszone przez pozwanego okoliczności, ale owe protokoły są dowodami z protokołu przesłuchania świadka przesłuchanego w innym postępowaniu tj. z dokumentu urzędowego odzwierciedlającego treść ich zeznań podczas gdy pozwany wniósł o ich bezpośrednie przesłuchanie – jeśli więc Sąd I instancji nie widział potrzeby ich bezpośredniego przesłuchania winien w tej kwestii wydać stosowne rozstrzygnięcie, tak jak i w przypadku dowodów zgłoszonych przez stronę powodową, jeśli nie widział potrzeby ich przeprowadzenia. Ustosunkowanie się przez Sąd Rejonowy do wszystkich zgłoszonych wniosków dowodowych w sprawie pozwalałoby przyjąć, iż postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości, a nadto umożliwiało stronom zajęcie w tej kwestii stanowiska. Sąd I instancji pozbawił strony tego prawa, a ponadto nie uprzedził stron o zamiarze wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym i nie odebrał od stron w tym przedmiocie stanowisk na piśmie, co jest już rażącym naruszeniem prawa do obrony stron w stopniu powodującym pozbawienie strony możności obrony swych praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.).

Nieważność postępowania z przyczyn określonych w art. 379 pkt 5 k.p.c. zachodzi w przypadku naruszenia przepisów postępowania, którego skutkiem jest niemożność działania strony w postępowaniu lub w jego istotnej części (postanowienie SN z 5 listopada 2020 r., II CZ 51/20). Chodzi zatem o takiej skali i znaczeniu uchybienia procesowe, które faktycznie uniemożliwiły stronie dochodzenie lub obronę przysługujących jej praw przed merytorycznym rozstrzygnięciem sporu (por. postanowienia SN: z 13 czerwca 2013 r., I CSK 654/12; z 26 września 2014 r., IV CZ 52/14; z 12 lutego 2015 r., IV CZ 113/14; z 20 listopada 2015 r., I CSK 888/14).

Przepisy art. 15zzs 1 i art. 15 zss 2 ustawy mają charakter wyjątkowy. Ich szczególny charakter wynika z okoliczności wprowadzenia na podstawie § 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (tekst jedn. - Dz. U. z 2021 r. poz. 2095), stan zagrożenia epidemicznego, który obowiązuje na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej od 14 marca 2020 r. W zamiarze zapewnienia stronom prawa do sądu ustawodawca zdecydował się na ograniczenie możności obrony ich praw na rozprawie. Wobec tego, że art. 15zzs 2 ustawy stanowi wyjątek od ogólnych zasad rozpoznawania spraw na posiedzeniach wyznaczonych na rozprawę, jego stosowanie musi być ścisłe. Niedopuszczalne są żadne odstępstwa od sposobu postępowania przyjętego w tej regulacji. Przepis zawiera bowiem minimalne gwarancje procesowe dla strony. Wszelkie czynności procesowe sądu, które ograniczają w dalszym stopniu te gwarancje bez właściwej podstawy prawnej, nie znajdują żadnego aksjologicznego usprawiedliwienia i skutkują rażącym naruszeniem art. 15 zzs 2 ustawy. Wprawdzie sprawiedliwe załatwienie sprawy cywilnej wymaga jej rozpoznania bez zbędnej zwłoki, lecz nie może to następować kosztem praw strony do rzetelnego procesu cywilnego. Wykładnię rozszerzającą warstwy normatywnej art. 15zss 2 ustawy, niezależnie od płaszczyzny, na jakiej jest dokonywana, należy wykluczyć (wyrok SA w Warszawie z 27 lipca 2021, VII AGa 658/20, Lex nr 3318281).

Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że Sąd Rejonowy nie zastosował art. 15 zzs2 ustawy, mimo że formalnie powołał się na ten przepis.

Nie budzi też wątpliwości, iż w przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy nie był uprawniony do skierowania sprawy na posiedzenie niejawne w trybie art. 148 1 k.p.c., gdyż pozwany nie uznał powództwa, a powodowie w pierwszym piśmie procesowym złożyli wniosek o przeprowadzenie rozprawy.

Mając na uwadze powyższe, niezależnie od zarzutów wniesionych w apelacji Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżony wyrok został wydany w warunkach nieważności postępowania, co skutkowało koniecznością jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Rejonowy ponownie rozpoznając sprawę winien merytorycznie odnieść się do wszelkiego rodzaju zarzutów i wniosków podniesionych przez strony w niniejszej sprawie.

Z tych też względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji. Na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. pozostawił Sądowi I instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.