Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 28 lutego 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z 1 grudnia 2021 r., odmówił M. G. prawa do dodatku pielęgnacyjnego, uzasadniając to tym, że Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z 16 lutego 2022 r. orzekła, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. (decyzja k. 41 plik dotyczący emerytury w aktach ZUS)

Decyzją z 28 lutego 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z 1 grudnia 2021 r., odmówił M. G. prawa do świadczenia uzupełniającego, uzasadniając to tym, że Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z 16 lutego 2022 r. orzekła, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. (decyzja k. 12 plik dotyczący świadczenia uzupełniającego w aktach ZUS)

M. G. odwołała od obu wymienionych decyzji, wnosząc o ich zmianę poprzez przyznanie prawa do świadczenia uzupełniającego i do dodatku pielęgnacyjnego, podkreślając swój zły stan zdrowia i podnosząc, że jej 34 –letni syn był dzieckiem niepełnosprawnym i obecnie leczy się psychiatrycznie, a nadto powołała się na bardzo złą sytuację materialną. (odwołanie k. 3, k. 3 akt VIII U 671/22)

W odpowiedzi na odwołania pozwany wniósł o ich oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie. (odpowiedź na odwołanie k. 6, k. 6 akt VIII U 671/22)

Sprawy obu odwołań ubezpieczonej zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia za sygn. VIII U 670/22. (postanowienie k. 8 akt VIII U 671/22)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. G. urodziła się (...) Jest emerytką. (niesporne)

W dniu 1 grudnia 2021 r. złożyła wniosek o świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji oraz o dodatek pielęgnacyjny. (niesporne).

Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z 25 stycznia 2022 r. nie stwierdził niezdolności wnioskodawczyni do samodzielnej egzystencji. W opinii z 25 stycznia 2022 r. rozpoznał u odwołującej chorobę niedokrwienną serca, przebyty zawał serca ściany dolnej leczony inwazyjnie w 2008 r., przebyty ozw pod postacią UA (22.06.2013 r.), przebytą (...) (2013 r.), stan po P. Dg (7.05.2014 r.) z powodu niestabilnej choroby wieńcowej, dysfunkcję lewej komory EF 27% w okresie przewlekłej niewydolności serca, stan po inplantacji (...), nadciśnienie tętnicze, cukrzycę 2 typu insulinoniezależną, zaćma, zaburzenia depresyjno – lękowe. W uzasadnieniu tej opinii Lekarz Orzecznik ZUS stwierdził, że nie wystąpiły nowe okoliczności od poprzedniego orzekania w dniu 16 stycznia 2021 r., a także, że druk OL-9 z dnia 30 grudnia 2021 r. nie zawiera oceny niewydolności w klasyfikacji (...), nie dostarczono innej dokumentacji medycznej, a umieszczone w druku OL-9 informacje, że wnioskodawczyni wymaga pomocy i że jest zdolna do podróży z osobą towarzyszącą nie stanowi podstawy do uznania zgodnie z obowiązującymi przepisami za niezdolną do samodzielnej egzystencji. (orzeczenie k. 9 akt ZUS dotyczących wniosku o świadczenie uzupełniające, opinia k. 36 dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej w aktach ZUS)

Po rozpoznaniu sprzeciwu, Komisja Lekarska ZUS wydała 16 lutego 2022 r. orzeczenie, w którym także nie stwierdziła u wnioskodawczyni niezdolności do samodzielnej egzystencji. W opinii z 16 lutego 2022 r. Komisja Lekarska rozpoznała u odwołującej chorobę niedokrwienną serca, przebyty zawał serca ściany dolnej leczony inwazyjnie w 2008 r., przebyty ozw pod postacią UA (22.06.2013 r.), przebytą (...) (2013 r.), stan po P. Dg (7.05.2014 r.) z powodu niestabilnej choroby wieńcowej, dysfunkcję lewej komory EF 27% w okresie przewlekłej niewydolności serca, stan po inplantacji (...), nadciśnienie tętnicze, cukrzycę 2 typu insulinoniezależną, zaćma, zaburzenia depresyjno – lękowe. W uzasadnieniu tej opinii Komisja Lekarska ZUS stwierdziła, że nie wystąpiły nowe okoliczności od poprzedniego orzekania w dniu 16 stycznia 2021 r., a także, że druk OL-9 z dnia 30 grudnia 2021 r. nie zawiera oceny niewydolności w klasyfikacji (...), nie dostarczono innej dokumentacji medycznej, a także, że umieszczono w druku OL-9 informacje, że wnioskodawczyni wymaga pomocy i że jest zdolna do podróży z osobą towarzyszącą. Komisja stwierdziła, że informacja od lekarza kardiologa potwierdza skuteczną pracę (...). Komisja stwierdziła także, że wywiad poparty badaniem przedmiotowym nie potwierdza zaawansowanej niewydolności krążeniowej, stan psychiczny i narząd ruchu jest odpowiedni do wieku, w skali B. ubezpieczona uzyskała 100 pkt na 100 możliwych. W opinii Komisji u wnioskodawczyni nie występuje konieczność pomocy innych osób w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. (sprzeciw k. 28/29 dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej w aktach ZUS, orzeczenie k. 11 akt ZUS dotyczących wniosku o świadczenie uzupełniające, opinia k. 42-43 dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej w aktach ZUS)

Wnioskodawczyni cierpi na wiele schorzeń kardiologicznych i internistycznych, natomiast nie ma dokumentacji medycznej leczenia psychiatrycznego, a jedynie wzmianka lekarza POZ o leczeniu ubezpieczonej u psychiatry i wystawione przez tego lekarza rozpoznania zaburzeń depresyjno – lękowych, które było powielane przez orzeczników ZUS. U wnioskodawczyni zgodnie z wiedzą psychiatryczną można jednak jedynie rozpoznać zaburzenia depresyjno – lękowe w wywiadzie, przy czym tego rodzaju zaburzenia nie są chorobą psychiczną i mają poziom nerwicowy. Takie zaburzenia nigdy nie prowadzą do niezdolności do samodzielnej egzystencji. Z psychiatrycznego punktu widzenia nie ma podstaw do orzeczenia niezdolności do samodzielnej egzystencji w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym. (opinia biegłego sądowego z zakresu psychiatrii lek. med. G. P. k. 16-18)

U wnioskodawczyni występuje przewlekła niewydolność serca, ciężka dysfunkcja skurczowa mięśnia lewej komory (frakcja wyrzutowa EF – 24%), stan po implantacji kardiowertera – defibrylatora ( (...)) w 2016 r., przewlekły zespół wieńcowy, stan po (...), tj. zwale serca leczonym zachowawczo w 2015 r., stan po epizodzie niestabilnej dławicy piersiowej leczonym zachowawczo w 2013 r., stan po zabiegu (...), tj. bypasss´y w sierpniu 2013 r., stan po zabiegu angioplastyki gałęzi diagonalnej z implantacją stentu w 2014 r., stan po zawale serca (...) ściany dolnej leczonym – angioplastyką (...) (prawej tętnicy wieńcowej) z implantacją stentu w 2008 r., nadciśnienie tętnicze, a ponadto cukrzycę typu 2, zaćmę, zaburzenia depresyjno – lękowe w wywiadzie. Obniżenie frakcji wyrzutowej do EF – 24% jest bardzo ciężkim uszkodzeniem mięśnia sercowego. Tego typu schorzenie ma bardzo złe rokowania, które jednak jest niezależne od niezdolności do samodzielnej egzystencji. Wnioskodawczyni miała implanację podskórnego kardiowertera – defiblyratora tzw. (...), co jest zarezerwowane jedynie dla pacjentów z najcięższym uszkodzeniem mięśnia sercowego. Takie leczenie nie leczy uszkodzonego mięśnia sercowego, a jedynie zmniejsza ryzyko nagłego zgonu sercowego. Pomimo obciążenia wnioskodawczyni bardzo poważnymi schorzeniami kardiologicznymi nie stwierdza się u niej niezdolności do samodzielnej egzystencji z przyczyn kardiologicznych. (opinia biegłego sądowego z zakresu kardiologii dr. n. med. R. G. k. 19-21)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów załączonych do akt organu rentowego oraz akt sprawy, a także na podstawie opinii biegłych sądowych lekarzy właściwych ze względu na schorzenia odwołującego – tj. z zakresu psychiatrii oraz kardiologii, uznając, że opinie te stanowią w pełni wartościowy dowód w sprawie.

Opinie biegłych zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzę zawodową. Biegli szczegółowo i w sposób pełny określili schorzenia występujące u badanej wnioskodawczyni oraz ocenili ich znaczenie z perspektywy własnej specjalizacji medycznej dla jej zdolności do samodzielnej egzystencji. Opinie tych biegłych nie zawierają sprzeczności ani braków, które pozbawiałyby je mocy dowodowej, zostały przekonująco uzasadnione, a zawarty w nich końcowy wniosek orzeczniczy został przez biegłych logicznie uzasadniony. Z tych przyczyn Sąd uczynił podstawą swoich ustaleń w sprawie opinie w/w biegłych przyjmując, że stanowią one w całości pełnowartościowe źródło dowodowe.

Należy podkreślić, że powódka nie zgłaszała żadnych zastrzeżeń, ani uwag do opinii biegłych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania są niezasadne.

Prawo do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji regulują przepisy ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz. U. z 2022 r. poz. 1006 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 cytowanej ustawy, świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Świadczenie uzupełniające przysługuje od miesiąca, w którym zostały spełnione warunki wymagane do jego przyznania, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o to świadczenie o czym stanowi art. 6 w/w ustawy.

Natomiast zgodnie z art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 504 ze zm.) dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia, z zastrzeżeniem ust. 4.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było jedynie to, czy ubezpieczona jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

Termin "niezdolność do samodzielnej egzystencji" mieści w sobie tak opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp., jak również pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza (por. wyrok SA w Szczecinie z 6 września 2012 r., III AUa 372/12, LEX nr 1217775).

W wyroku z 19.10.2017 r., III AUa 872/16 (LEX nr 2427732) Sąd Apelacyjny w Szczecinie trafnie przy tym wskazał, że sam termin "niezdolność do samodzielnej egzystencji" zdefiniowany w art. 13 ust. 5 ustawy emerytalno-rentowej oznacza spowodowaną naruszeniem sprawności organizmu konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Pojęcie to ma zatem szeroki zakres przedmiotowy. Trzeba przy tym odróżnić opiekę oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp., od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza (tak też SA w Katowicach w wyroku z 21.02.2002 r., III AUa 1333/01, OSA 2003/7/28). Stanowisko to Sąd Okręgowy traktuje jako własne.

Sąd Okręgowy w całości także podziela wyrażany od dawna w orzecznictwie pogląd, że w ujęciu ustawowym osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji jest nie tylko osoba całkowicie bezradna, czy też obłożnie chora, ale również taka, która jest wystarczająco sprawna, aby samodzielnie wykonywać podstawowe czynności dnia codziennego, lecz z uwagi na trudności w poruszaniu się lub inne poważne upośledzenie sprawności potrzebuje pomocy w tych sprawach, które wymagają opuszczenia domu (por. wyrok SA w Białymstoku z 11.12.2012 r., III AUa 379/12, Legalis nr 715092).

Przyjęcie niezdolności do samodzielnej egzystencji wymaga ustalenia, że dana osoba ze względu na naruszenie sprawności organizmu wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

W zakresie oceny zdolności wnioskodawczyni do samodzielnej egzystencji przeprowadzono dowód z opinii biegłych lekarzy psychiatry i kardiologa, którzy jednoznacznie stwierdzili, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Sama odwołująca nie zgłosiła żadnych zarzutów co do opinii biegłych.

Należy podkreślić, że z opinii biegłych wynika, że faktem jest, iż wnioskodawczyni cierpi na szereg różnych schorzeń, lecz w sprawie o świadczenie uzupełniające i o dodatek pielęgnacyjny nie jest decydująca sama ilość schorzeń, lecz skutek, jaki one wywołują w świetle oceny niezdolności do samodzielnej egzystencji. (tak trafnie Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 25 stycznia 2022 r., III AUa 667/21, Legalis nr 2681390).

W tym kontekście należy wskazać, że biegły psychiatra jednoznacznie stwierdził, że rozpoznane u wnioskodawczyni zaburzenia depresyjno – lękowe w wywiadzie nigdy nie prowadzą do niezdolności do samodzielnej egzystencji. Również biegły kardiolog, pomimo stwierdzenia bardzo poważnych schorzeń kardiologicznych i złych rokowań, jednoznacznie stwierdził, że odwołująca z przyczyn kardiologicznych nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Biegły ten wyjaśnił, że obniżenie frakcji wyrzutowej do EF – 24% jest faktycznie bardzo ciężkim uszkodzeniem mięśnia sercowego i że tego typu schorzenie ma bardzo złe rokowania, ale jednocześnie biegły ten wskazał, że złe rokowania są jednak niezależne od niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Zauważyć należy, że wydane w sprawie opinie psychiatryczna i kardiologiczna spełniały właściwe dla ich przedmiotu kryteria zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłych, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonej w niej wniosków (postanowienie Sądu Najwyższego z 7.11.2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001/4/64).

Jeżeli opinie wydane w danej sprawie spełniają powyższe kryteria, a z takimi opiniami mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie - to wówczas Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, co do stanu zdrowia ubezpieczonego, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego, niż wyrażone w opiniach biegłych ( wyrok SN z 13.10.1987 r., II URN 228/87, (...)).

Podkreślenia też wymaga, że jeżeli opinia biegłego jest tak kategoryczna i tak przekonująca, że sąd określoną okoliczność uznaje za wyjaśnioną, to nie ma obowiązku dopuszczania dowodu z dalszej opinii biegłych ( wyrok SN z 21.11.1974 r., II CR 638/74, OSPiKA 1975, Nr 5, poz. 108).

Odmienne stanowisko oznaczałoby, iż należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, aby upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby zdania takiego samego jak strona (por. T. Ereciński Komentarz do Kodeksu Postępowania Cywilnego, Część Pierwsza, Postępowanie Rozpoznawcze, Warszawa 1997 r., str. 439).

Mając zatem na uwadze powyższe rozważania Sąd stwierdził - wobec jednoznaczności wniosków zawartych w opiniach biegłego psychiatry i kardiologa - że opinie te dają kompleksowy obraz stanu zdrowia odwołującej i ich jednoznaczne wnioski wskazujące, iż odwołująca nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji – tym bardziej, że nie zostały w żaden sposób podważone przez powódkę.

Tym samym, w ustalonym powyżej stanie rzeczy, należało uznać, że odwołująca nie spełniła podstawowej przesłanki niezbędnej do nabycia prawa do świadczenia uzupełniającego i do dodatku pielęgnacyjnego, a mianowicie nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 47714 §1 k.p.c., oddalił odwołania od obu zaskarżonych decyzji.

A.P.