Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

17 października 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie 17 października 2022 r. w Warszawie

odwołania E. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

z udziałem Stowarzyszenia (...) z Zespołem (...) w W.

z 10 czerwca 2022 r., nr (...)- (...) (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że E. S. jako pracownik płatnika Stowarzyszenia (...) z Zespołem (...) w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 1 grudnia 2021 r;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddziału w W. na rzecz E. S. 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 831/22

UZASADNIENIE

E. S. 11 lipca 2022 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 10 czerwca 2022 r., nr: (...)- (...)-D, której zarzuciła:

- naruszenie art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 2 i art. 22 § 1 k.p. poprzez przyjęcie, że nie podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym u płatnika składek, podczas gdy prawo ubezpieczeń społecznych wyraźnie wskazuje, że ubezpieczeniom obowiązkowo podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, a w sprawie wszelkie cechy zatrudnienia w stosunku pracy zostały spełnione, zaś organ rentowy nie wykazał w żaden sposób, aby praca nie była wykonywana bądź że została zawarta
z naruszeniem zasad współżycia społecznego ograniczając się do wskazania okoliczności, które w jego ocenie budzą jedynie wątpliwości a nie zostały w żaden sposób udowodnione;

- błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że ubezpieczona otrzymywała wysokie wynagrodzenie znacznie odbiegające od dotychczasowego wynagrodzenia, co miało prowadzić do uzyskania przez nią dodatkowych korzyści materialnych w postaci wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego, podczas gdy stan faktyczny sprawy jest odmienny od ustalonego przez organ rentowy, który nie dokonał trafnych ustaleń z powodu nieprawidłowego przeprowadzenia postępowania z naruszeniem zasady czynnego udziału strony w postępowaniu bez przeprowadzenia dowodu z jej zeznań, a tym samym opierając się na niekompletnym materiale dowodowym i dokonując na jego podstawie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów;

- naruszenie art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. poprzez przyjęcie, że zawarcie umowy o pracę pomiędzy odwołującą a płatnikiem składek było dokonane dla pozoru, podczas gdy rzeczywiście świadczyła pracę na jego rzecz na warunkach odpowiadających cechom stosunku pracy podejmowaną w celu zapewnienia sobie utrzymania i rozwoju zawodowego, a nie
w celach sprzecznych z zasadami współżycia społecznego;

- naruszenie art. 91 ust. 5 w związku z art. 83 ust. 1 pkt 1 i art. 123 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 7 i art. 10 § 1 k.p.a. poprzez wydanie decyzji z naruszeniem podstawowych przepisów procedury administracyjnej, które czynią decyzję organu rentowego pozbawioną przymiotów prawnie ważnego rozstrzygnięcia organu administracji, ponieważ organ rentowy naruszył zasadę czynnego udziału jej w postępowaniu, nie przeprowadził podstawowych i bezspornie niezbędnych dowodów oraz oparł decyzję wyłącznie na protokole kontroli, podczas gdy nie stanowi on wystarczającej podstawy do wydania decyzji i nie można pominąć przeprowadzenia postępowania z udziałem stron.

Mając na uwadze powyższe odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie, że podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika składek oraz o zasądzenie od organu rentowego na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych a z ostrożności procesowej
w przypadku nieuwzględnienia złożonego wniosku, o uchylenie zaskarżonej decyzji ( odwołanie z 11 lipca 2022 r., k. 3-11 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie od ubezpieczonej na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że zakres obowiązków odwołującej wykonywanych w ramach wcześniej realizowanych umów zlecenia był tożsamy ze wskazanym w umowie o pracę. Strony nie podały rzetelnych i mających społeczno-gospodarcze umocowanie argumentów potwierdzających konieczność zmiany rodzaju łączącej ich umowy. Nawiązanie stosunku pracy dające odwołującej poczucie stabilności i możliwości korzystania z pracowniczej ochrony ubezpieczeniowej nastąpiło krótko przed przerwaniem przez nią czynności pracowniczych. Wskazane okoliczności
w połączeniu z brakiem zatrudnionego pracownika na zastępstwo potwierdzają w ocenie organu rentowego, że zmiana formy współpracy nastąpiła jedynie dla pozoru w celu uzyskania świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( odpowiedź na odwołanie z 5 sierpnia
2022 r., k. 21-22 a. s.).

Stowarzyszenie (...) z Zespołem (...) wniosło o uwzględnienie odwołania E. S. w całości oraz o zasądzenie od organu rentowego na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania sądowego ( pismo procesowe z 19 września 2022 r., k. 39-44 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. S. 18 lipca 1986 r. uzyskała tytuł magistra pedagogiki na Wydziale
Pedagogicznym w zakresie pedagogiki na Uniwersytecie (...) ( dyplom z 18 lipca 1996 r., akta ZUS).

Stowarzyszenie (...) z Zespołem (...) jest zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym od 31 lipca 2001 r. ( wydruk z Krajowego Rejestru Sądowego z 15 września 2022 r., k. 46-49 a. s.).

E. S. jest jednym z członków założycieli stowarzyszenia. Od momentu jego założenia współpracowała ze stowarzyszeniem w ramach zawieranych umów zlecenia. Ich przedmiot stanowiła obsługa administracyjna i koordynowanie projektów stowarzyszenia ( lista uczestników Walnego Zebrania Członków Założycieli z 26 października 2021 r., k. 50 a. s. oraz zeznania odwołującej, k. 75-76 a. s.).

Zainteresowany 2020 r. zawierał z odwołującą następujące umowy zlecenia:

- 1 stycznia 2020 r. na okres od 1 stycznia 2020 r. do 30 grudnia 2020 r. z wynagrodzeniem 31 200 zł w celu obsługi kadrowej projektów realizowanych przez Stowarzyszenie oraz obsługi administracji i kadry pozaprojektowej ( umowa zlecenie nr (...), k. 53 a. s.);

- 2 stycznia 2020 r. na okres od 2 stycznia 2020 r. do 27 marca 2020 r. z wynagrodzeniem 2640 zł w celu koordynacji działań związanej z wydawaniem i dystrybucją 1 numeru kwartalnika Bardziej K. i numeru specjalnego w 2020 r. ( umowa zlecenie nr (...),
k. 54 a. s.);

- 2 stycznia 2020 r. na okres od 2 stycznia 2020 r. do 28 grudnia 2020 r. z wynagrodzeniem 18 778 zł w celu sprawowania nadzoru merytorycznego i programowego w projekcie ,,Żyjemy przyszłością. Wsparcie osób z niepełnosprawnością intelektualną (głównie z Zespołem (...)) ich rodziców i opiekunów przez prowadzenie specjalistycznego Punktu (...) i wsparcia” dofinansowanego ze środków (...) W. Biura Pomocy i (...) ( umowa zlecenie nr (...), k. 55 a. s.);

- 2 stycznia 2020 r. na okres od 2 stycznia 2020 r. do 28 grudnia 2020 r. z wynagrodzeniem 17 100 zł w celu sprawowania nadzoru merytorycznego i programowego w projekcie ,,Klub (...) skierowany do młodzieży i dorosłych z zespołem (...) z niepełnosprawnością intelektualną dofinansowany ze środków (...) W. Biura Pomocy i (...) ( umowa zlecenie nr (...), k. 56 a. s.);

- 1 lutego 2020 r. na okres od 1 lutego 2020 r. do 28 marca 2020 r. z wynagrodzeniem 2200 zł w celu koordynowania działań związanych z obchodami Światowego Dnia Zespołu (...) 21 marca 2020 r. i współorganizacji kampanii Zespół kolorowych skarpetek, facebook Stowarzyszenia, wyjścia do kina W. na film (...), flash mob na ,,patelni” ( umowa zlecenie nr (...), k. 57 a. s.);

- 17 lutego 2020 r. na okres od 17 lutego 2020 r. do 30 marca 2020 r. z wynagrodzeniem 1100 zł w celu koordynowania działań związanych z organizacją konferencji prasowej 20 marca 2020 r. Konferencja w urzędzie Wojewody (...) Pl. (...) dotycząca wydania Informatora dla rodziców małych dzieci z zespołem (...) ( umowa zlecenie nr (...), k. 58 a. s.);

- 3 maja 2020 r. na okres od 3 maja 2020 r. do 18 grudnia 2020 r. z wynagrodzeniem 14 400 zł w celu koordynowania całości projektu ,,Koncerty Marzeń – Organizacja okolicznościowych koncertów gwiazd polskiej muzyki rozrywkowej połączonych z koncertami wykonawców z niepełnosprawnością intelektualną” dofinansowanego z PERON ( umowa zlecenie nr (...), k. 59 a. s.).

Pod koniec 2021 r. zarząd stowarzyszenia wyszedł z inicjatywą zawarcia z odwołującą umowy o pracę ze względu na zaistniałe korzyści po stronie obsługi księgowej. Zawieranie oddzielnie umowy zlecenia należało zarejestrować w organie rentowym, po czym księgowość przygotowywała oddzielne rachunki oraz była zobowiązana do odprowadzania składek, co było uciążliwe. Dzięki nawiązaniu z ubezpieczoną jednego stosunku pracy doszło do zmiany systemu naliczania składek oraz do ułatwienia prowadzenia spraw księgowych. Koszty utrzymania pracownika są tożsame z kosztami, które ponosiło stowarzyszenie kilku oddzielnych umów zlecenia ( zeznania odwołującej, k. 75-76 a. s.).

Płatnik składek, którego reprezentowali członkowie zarządu E. D. i P. S. 1 grudnia 2021 r. zawarł z odwołującą umowę o pracę od 1 grudnia 2021 r. na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika administracyjno-biurowego i koordynatora projektów z wynagrodzeniem w kwocie 7020,11 zł netto ( umowa o pracę z 1 grudnia 2021 r., akta ZUS).

Ubezpieczona została uznana za zdolną do wykonywania pracy u płatnika składek ( orzeczenie lekarskiej nr (...) z 3 lutego 2022 r., akta ZUS).

Do zakresu obowiązków ubezpieczonej należała koordynacja obiegu dokumentów związanych z projektami realizowanymi przez stowarzyszenie i z dokumentami poza projektowymi, przygotowywanie dokumentów z realizowanych projektów i poza projektowych do księgowania, obsługa kadrowa w postaci przygotowywania umów zleceń, umów o dzieło, rachunków i dokumentacji związanej z podjęciem pracy, nadzór realizacji refundowania faktur z zawartych umów na 1% podatku, rekrutacja uczestników i specjalistów w zakresie realizowanych projektów lokalnych i ogólnopolskich, konsultacja programów działań projektowych, nadzór merytoryczny działań projektowych oraz sporządzanie sprawozdań merytorycznych i finansowych działań projektowych ( zakres obowiązków z 1 grudnia 2021 r., akta ZUS).

Zakres obowiązków odwołującej wykonywanych poprzednio w ramach realizowanych umów zleceń oraz aktualnie w ramach nawiązanego stosunku pracy był tożsamy ( zeznania odwołującej, k. 75-76 a. s.).

Płatnik składek wypłacał odwołującej należne jej wynagrodzenie z tytułu realizowanej umowy o pracę na rachunek bankowy ( przelewy z rachunku, akta ZUS).

Przed nawiązaniem umowy o pracę pod koniec listopada 2021 r. odwołująca wykonała mammografię. Wynik badania otrzymała 10 grudnia 2021 r., który wykazał nowotwór piersi. W wyniku poddania się operacji ubezpieczona przebywała na zwolnieniu lekarskim. Po odzyskaniu zdolności do pracy odwołująca nadal pracuje w stowarzyszeniu na podstawie umowy o pracę ( zeznania odwołującej, k. 75-76 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. zgodnie z art. 61 § 1 i 4 k.p.a. w zw. z art. 123 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych zawiadomił 12 kwietnia 2022 r. ubezpieczoną i płatnika składek o wszczęciu z urzędu postępowania wyjaśniającego na okoliczność zasadności zgłoszenia jej do ubezpieczeń społecznych na podstawie umowy o pracę zawartej ze Stowarzyszeniem. Organ rentowy na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 2a ust. 1 i 2 pkt 1-4 i art. 68 ust. 1 pkt 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 58 § 2 k.c. w związku z art. 22 i art. 300 k.p. wydał zaskarżoną decyzję z 10 czerwca 2022 r., nr: (...)- (...)-D. ZUS stwierdził, że E. S., jako pracownik u płatnika składek, nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 grudnia 2021 r. Organ rentowy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji dodatkowo, czego nie zaznaczył w treści odpowiedzi na odwołanie, wskazał, że w rozpatrywanej sprawie doszło do wyraźnego naruszenia zasady równowagi pomiędzy udziałem w tworzeniu funduszu ubezpieczeniowego a wysokością świadczeń wypłacanych z tego funduszu ( decyzja z 10 czerwca 2022 r., akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów zawartych
w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych oraz w oparciu o przeprowadzony dowód
z zeznań odwołującej.

Dowody z dokumentów zostały ocenione jako wiarygodne, gdyż korespondowały ze sobą oraz z osobowym źródłem dowodowym i tworzyły spójny stan faktyczny. Wynika
z nich, że pracodawca stworzył formalne ramy stosunku pracy, gdyż zawarł z ubezpieczoną umowę o pracę oraz zlecił jej wykonywanie badań lekarskich w celu dopuszczenia do wykonywania obowiązków pracowniczych. Jednocześnie zgłosił odwołującą do ubezpieczeń społecznych. Dodatkowo z przelewów z rachunku wynika, że ubezpieczona otrzymywała należne jej wynagrodzenie.

Sąd dał wiarę również odwołującej, ponieważ jej zeznania były zbieżne z dokumentami zgromadzonymi w toku postępowania sądowego. Na uwagę zasługują w szczególności motywy jakimi kierowały się strony zawierając umowę o pracę. Ubezpieczona wskazywała, że zmiana charakteru pracy z umowy cywilnoprawnej na umowę o pracę wiązała się ze zmniejszeniem obowiązków oraz ułatwieniem pracy działu księgowości Stowarzyszenia. Sąd nie dopatrzył się w jej zeznaniach żadnych nieścisłości ani okoliczności wskazujących na niewiarygodność przedstawionych przez nią motywów, którymi kierowało się Stowarzyszenie przy zawarciu
z nią umowy o pracę.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie E. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział
w W. z 10 czerwca 2022 r., nr: (...)- (...)-D, jako zasadne, podlegało uwzględnieniu.

Przedmiot sporu w niniejszym postępowaniu dotyczył rozważenia, czy odwołująca powinna podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu
i wypadkowemu, jako pracownik u płatnika składek, począwszy od 1 grudnia 2021 r.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2021 r., poz. 423 z późn. zm.) , zwanej dalej ,,ustawą” obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy następuje to od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy. W myśl definicji zawartej w art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem
a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tegoż stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia odwołującej ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.
W rozpoznawanej sprawie organ rentowy powołując tezy orzecznictwa wskazywał, że umowa o pracę została zawarta dla pozoru. W myśl art. 83 § 1 k.c., nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. Pozorność umowy o pracę zachodzi tylko wówczas, gdy strony formalnie łączą się więzią pracowniczą, jednak od samego początku nie mają one zamiaru jej realizować albo gdy deklarują, że łączy je umowa o pracę, a faktycznie realizują inny wzorzec umowny, np. umowę zlecenia. Reasumując, znaczenie ma faktyczne niewykonywanie pracy albo jej wykonywanie jednak w realiach nie korespondujących z właściwościami pracowniczymi. W rezultacie oczywiste jest, że realizowanie innej pracy niż umówiona oraz wypłacanie wynagrodzenia według umowy, a nie odpowiadające pracy wykonanej nie świadczą o pozorności umowy
o pracę. Pozorność w rozumieniu art. 83 § 1 k.c. inaczej można określić jako maskaradę. Strony już na etapie umawiania się wiedzą i godzą się, że nie będą realizować umowy o pracę, a mimo to deklarują przez zawarcie stosunku pracy i głoszą na zewnątrz, że występują jako pracownik i pracodawca. W przypadku różnic między rodzajem pracy umówionej i realizowanej maskarada tego rodzaju nie występuje. Strony realizując model pracowniczy mogą zmieniać przedmiot postanowień umownych – również co do rodzaju pracy i wynagrodzenia, a zamiany
te nie zmieniają oceny, że dochodzi do realizacji zobowiązania według wzorca z art. 22 § 1 k.p. ( postanowienie Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2021 r., (...) 23/21).

Przenosząc zaprezentowane poglądy orzecznictwa na toczący się spór w rozpatrywanej sprawie sąd zważył, że nie zaszły okoliczności wskazujące na zawarcie umowy o pracę dla pozoru. Organ rentowy w toku postępowania sądowego nie wskazywał, aby strony umowy
o pracę naruszyły jakąkolwiek z przesłanek wynikających z art. 22 § 1 k.p. ZUS nie zarzucił, aby odwołująca nie wykonywała pracy osobiście na rzecz płatnika składek, za odpowiednim wynagrodzeniem oraz pod jego nadzorem. Wskazane fakty w rozpatrywanej sprawie nie stanowiły przedmiotu sporu. Co więcej, w tych okolicznościach organ rentowy powołał jedno z orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, które przesądza o nieprawidłowości wydania zaskarżonej decyzji w rozpatrywanej sprawie. Sąd ten wskazał, że o tym, czy strony istotnie nawiązały umowę o pracę nie decyduje formalne zawarcie umowy nazwanej umową o pracę, zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego, opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne, wypłata wynagrodzenia, podpisywanie listy obecności, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie jej na podstawie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a przede wszystkim świadczenie pracy przez pracownika z zamiarem wykonywania obowiązków pracowniczych. W odniesieniu do umowy o pracę pozorność polega na tym, że strony nie zamierzają osiągnąć skutków wynikających z tej umowy, które określa art. 22 k.p. ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 18 września 2018 r., III AUa 532/18). Natomiast z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że praca była faktycznie realizowana przez ubezpieczoną na rzecz płatnika składek. Zatem zostały spełnione wszystkie przesłanki, od których uzależniona jest możliwość objęcia pracownika ubezpieczeniami społecznymi.

W odniesieniu do zarzutów wskazywanych przez organ rentowy należy wskazać, że
w pierwszej kolejności strony logicznie uargumentowały potrzebę nawiązania stosunku pracy. Organ rentowy wskazywał, jakoby płatnik składek nie udowodnił, aby posiadł wymierne korzyści z tytułu zatrudnienia odwołującej. Zdaniem sądu, jest to okoliczność całkowicie oderwana od przedmiotu sporu. W toku postępowania sądowego strony stosunku pracy powinny były wykazać, że odwołująca świadczyła czynności na rzecz pracodawcy pod jego nadzorem i za umówionym wynagrodzeniem. Płatnik składek nie miał obowiązku wykazywać i uzasadniać przyczyn, dla których zatrudnił do pracy właśnie ubezpieczoną. Abstrahując jednak od powyższego z okoliczności sprawy wynika, że odwołująca logicznie wyjaśniła, iż potrzeba jej zatrudnienia wyniknęła ze względu na zmniejszenie ilości czynności wykonywanych przez dział księgowości stowarzyszenia, które związane były z licznie zawieranymi z nią umowami zlecenia. W samym 2020 r. strony zawarły siedem umów zlecenia, a przez to występowała konieczność ich rejestracji w ZUS, a następnie wystawienia konkretnych rachunków oraz odprowadzenia składek. Nawiązując tym samym jedną umowę
o pracę ilość dokumentacji uległa znacznemu obniżeniu.

Sąd nie ma też dowodów ani żadnych podstaw, aby uznać za organem rentowym, że odwołująca swoim działaniem dążyła jedynie do uzyskania prawa do zasiłku chorobowego. Poza występującą korelacją czasową pomiędzy zawarciem umowy o pracę a wystąpieniem niezdolności do pracy nie ma żadnych innych dowodów wskazujących na taki cel. Nadto nie należy pomijać faktu, że obecnie zawarta umowa o pracę jest dalej wykonywana przez ubezpieczoną, co oznacza, że nie doszło do pozorowanej czynności prawnej. Poza tym odwołująca, jak już rozważono wyżej, wiarygodnie wskazała na motywy, którymi kierowały się Stowarzyszenie przy zawieraniu z nią umowy o pracę. Jednocześnie sąd doszedł do przekonania, że na pozorność umowy również nie wpływałaby wola ubezpieczonej, jeżeliby hipotetycznie zakładając, że nawiązaniu stosunku pracy przyświecał jej cel w postaci uzyskania prawa do zasiłku chorobowego. Sąd Najwyższy w wskazuje, że chęć uzyskania tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym jest zgodnym z prawem i zasadami współżycia społecznego celem zawarcia umowy o pracę ( wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2012 r., I UK 265/11, LEX nr 1169836). Sama chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego jako motywacja do podjęcia zatrudnienia nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, podobnie jak inne cele stawiane sobie przez osoby zawierające umowy o pracę, takie jak na przykład chęć uzyskania środków utrzymania ( wyroki Sądu Najwyższego: z 25 stycznia 2005 r., II UK 141/04, OSNP 2005 nr 15, poz. 235; z 5 października 2005 r., I UK 32/05, OSNP 2006 nr 15-16, poz. 249; z 28 kwietnia 2005 r., I UK 236/04, OSNP 2006 nr 1-2, poz. 28; z 11 stycznia 2006 r.,
II UK 51/05, OSNP 2006 nr 23-24, poz. 366). Umowie o pracę, która nie narusza art. 22 § 1 k.p., nie można stawiać zarzutu zawarcia jej w celu obejścia prawa, jak również pozorności nawet, gdy jej cel dyktowany był wyłącznie chęcią uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Z materiału dowodowego w sprawie wynika zaś, że odwołująca otrzymała informację o wykrytym nowotworze piersi dopiero po podpisaniu umowy o pracę. Zatem należy również zaznaczyć, że przy zawieraniu umowy o pracę jej celem nie było skorzystanie z wysokich świadczeń oferowanych przez Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazywał również, że zakres obowiązków odwołującej wykonywanych w ramach wcześniej realizowanych umów zlecenia był tożsamy ze wskazanym w umowie o pracę. Okoliczność ta również nie wpływała na możliwość uznania zawartej umowy o pracę za czynność pozorowaną. Zgodnie z art. 353 ¹ k.c., strony mogą kształtować stosunek prawny według własnej woli, jednak musi to być zgodne
z przepisami bezwzględnie obowiązującymi, właściwością stosunku prawnego i zasadami współżycia społecznego. Granice swobody umów odnoszą się nie tylko do treści umowy, ale również do celu stosunku prawnego kształtowanego przez strony, co w konsekwencji rodzi zakaz zawierania umów, których celem jest obejście prawa. Zgodny zamiar stron i cel umowy mogą objawiać się nie w treści kontraktu (który zazwyczaj odpowiada kodeksowym wzorcom), lecz w sposobie jego realizacji, odsłaniającym rzeczywiste intencje stron. W rozumieniu art. 65 § 2 k.c. cel umowy jest wyznaczany przez funkcję, jaką strony wyznaczają danej czynności
w ramach łączących je stosunków prawnych. Jest to cel zindywidualizowany, dotyczący konkretnej umowy i znany obu stronom. Wpływa on na kształt praw i obowiązków pośrednio, jako jeden z czynników, które powinny być brane pod uwagę przy dokonywaniu wykładni. Cel nie musi być wyartykułowany w treści umowy, a może być ustalany na podstawie okoliczności towarzyszących dokonaniu czynności prawnej ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 30 sierpnia 2018 r., III AUa 276/18). Sąd nie doszukał się żadnych wad w odniesieniu do zawartej przez strony umowę o pracę. Stowarzyszenie miało prawo zawrzeć z ubezpieczoną umowę o pracę, z którego to prawa niewątpliwie skorzystało i nie było żadnych podstaw faktycznych ani prawnych, aby uznać nawiązany stosunek pracy za pozorny. Nie przemawia za tym również brak zatrudnionego pracownika na zastępstwo przez stowarzyszenie, gdyż to płatnik składek samodzielnie decyduje o ilości swojej kadry pracowniczej i ewentualnej konieczności zatrudnienia innego pracownika. Brak zawarcia umowy o pracę na zastępstwo samoistnie nie może stanowić przesłanki wyłączającej odwołującą z ubezpieczeń społecznych.

Organ rentowy wskazywał również, że w rozpatrywanej sprawie doszło do wyraźnego naruszenia zasady równowagi pomiędzy udziałem w tworzeniu funduszu ubezpieczeniowego a wysokością świadczeń wypłacanych z tego funduszu. Dla porządku należy zaznaczyć, że odwołująca od wielu lat była związana ze stowarzyszeniem umowami zlecenia, a co za tym idzie partycypowała już w systemie ubezpieczeń społecznych. Nadto w dniu zawarcia umowy o pracę nie wiedziała, że w niedługim czasie będzie osobą niezdolną do pracy. Jednocześnie kwestia związana z analizą podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osobę w okresie poprzedzającym nawiązanie stosunku pracy nie ma żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia
w sprawie. Dla wyrokowania istotnym było ustalenie, czy odwołująca faktycznie świadczyła pracę w określonym miejscu na rzecz i pod kierownictwem płatnika składek oraz, czy otrzymywała z tego tytułu umówione wynagrodzenie.

Na marginesie rozważań prawnych należy zaznaczyć, że zawarta na piśmie umowa o pracę była obarczona nieważnością w związku z treścią przepisów ustawy z 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach ( Dz. U. z 2020 r., poz. 2261). Zgodnie z art. 11 ust. 4 w/w ustawy w umowach między stowarzyszeniem a członkiem zarządu oraz w sporach z nim stowarzyszenie reprezentuje członek organu kontroli wewnętrznej wskazany w uchwale tego organu lub pełnomocnik powołany uchwałą walnego zebrania członków (zebrania delegatów). Z analizy stanu faktycznego wynika, że faktycznie umowa została zawarta przez członków zarządu z odwołującą będącą również członkiem zarządu. Jest to analogiczny przepis do art. 210 § 1 k.s.h. W świetle art. 210 § 1 k.s.h. nie ma przeciwwskazań do tego, aby pełnomocnikiem do występowania w imieniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w czynnościach dokonywanych z członkiem zarządu ustanowić innego członka zarządu ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 20 marca 2018 r., III AUa 18/18). Przepis art. 210 k.s.h. nie określa kto może być pełnomocnikiem spółki, a tym samym pozostawia swobodę wyboru zgromadzeniu wspólników. Zważywszy zatem, że art. 210 § 1 k.s.h. nie określa kto może być pełnomocnikiem spółki oraz, że na gruncie tego przepisu dopuszczalne jest umocowanie przez zgromadzenie wspólników członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do zawarcia umowy o pracę z innym członkiem zarządu ( postanowienie Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2010 r. i wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 1 lipca 2015 r., III AUa 1520/14). Jakkolwiek strony umowy nie przedstawiły żadnej uchwały powołującej pełnomocnika do nawiązania stosunku pracy, to ustalona okoliczność nie powoduje wyłączenia odwołującej z ubezpieczeń społecznych. Podobnie, jak w kontekście zarzutu dotyczącego pozorności umowy o pracę, istotnym było, że odwołująca realizowała postanowienia umowy, wykonując pracę na rzecz i pod kierownictwem płatnika składek, który wypłacał jej należne wynagrodzenie na rachunek bankowy. W konsekwencji sąd stwierdził, że odwołująca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 grudnia 2021 r.

Mając na uwadze powyższe sąd orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., jak w punkcie 1 wyroku. Jednocześnie o kosztach zastępstwa procesowego sąd orzekł w punkcie 2 wyroku
w świetle art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 99 k.p.c. Organ rentowy został uznany za stronę przegrywającą proces w całości, a w związku z tym należało zasądzić na rzecz odwołującej 180 zł zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2018 r., poz. 265).