Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 listopada 2021 roku, znak: (...)-2021, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił M. K. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 roku. W decyzji wskazano, iż do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 680,52 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z faktycznego okresu ubezpieczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 55,74%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego określono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 55,74% przez kwotę 1.220,89 zł tj. kwotę bazową wskazaną w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (55,74% x 1.220,89 zł = 680,52 zł). W decyzji podano również, iż do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął 14 lat 11 miesięcy oraz 24 dni okresów składkowych oraz 3 lata 1 miesiąc i 11 dni okresów nieskładkowych. W decyzji sprecyzowano, iż współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla wnioskodawczyni wynosi 63,98%. Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej to 293,01 zł. Do wyliczenia współczynnika przyjęto okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie 18 lat 1 miesiąc i 5 dni. Średnie dalsze trwanie życia – wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat – wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 roku w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn – M.P. Nr 12, poz. 173). Według decyzji, kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 72.391,33 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił dochodów z 1994 roku w kwocie 1.970,70 zł, ponieważ podana kwota jest po denominacji.

/decyzja z dnia 12 listopada 2021 roku – k. 40-41 załączonych akt rentowych/

W dniu 29 grudnia 2021 roku wnioskodawczyni M. K. złożyła odwołanie od powyższej decyzji.

/odwołanie – k. 3 akt połączonej sprawy VIII U 39/22/

W odpowiedzi na odwołanie złożonej w dniu 11 stycznia 2022 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania.

Organ rentowy podnosił, iż M. K. była zatrudniona w Przedsiębiorstwie Handlowym (...) sp. z o.o. w okresie od dnia 25 czerwca 1993 roku do dnia 31 sierpnia 1995 roku. Zgodnie z angażami, jej wynagrodzenie wynosiło 2.000.000,00 zł od dnia 25 czerwca 1993 roku, 2.500.000,00 zł od dnia 1 kwietnia 1994 roku oraz 3.200.000,00 zł od dnia 1 sierpnia 1994 roku. Wnioskodawczyni przedłożyła również Rp-7 za okres od dnia 1 sierpnia 1994 roku do dnia 31 sierpnia 1995 roku z kwotami zarobków: 1.970,76 zł za 1994 r. i 3.097,09 zł za 1995 r. Do kapitału początkowego przyjęto zarobki z Rp-7 za rok 1995, natomiast kwota podana za rok 1994 jest rażąco za niska, nie może być zatem prawidłową kwotą zarobków za ten rok. Wobec powyższego, za okres od dnia 25 czerwca 1993 roku do dnia 31 grudnia 1994 roku przyjęto wynagrodzenia zasadnicze z angaży tj.: 12.399.999,96 zł za 1993 rok, 32.000.000,00 zł za 1994 rok. Wskaźnik wymiaru kapitału początkowego z lat 1987-1998 wyniósł 55,74%. Według organu rentowego, zaskarżona decyzja jest prawidłowa, a wniosek o oddalenie odwołania uzasadniony.

/odpowiedź na odwołanie – k. 4-4v połączonych akt sprawy VIII U 39/22/

Decyzją z dnia 17 listopada 2021 roku, znak: ENP/20/021307441, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20 września 2021 roku, przyznał M. K. emeryturę od 17 października 2021 roku tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił termin płatności świadczenia na 20 dzień każdego miesiąca. W decyzji wskazano, iż wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wynosi: 2.182,72 zł. Ponadto, należność za okres od dnia 17 października 2021 roku do dnia 31 października 2021 roku w kwocie 1.199,33 zł wraz ze świadczeniem za listopad – 3.729,58 zł, po odliczeniu zaliczki na podatek odprowadzanej do urzędu skarbowego w kwocie 412,00 zł, liczonej od podstawy opodatkowania 4.929,00 zł, składki na ubezpieczenie zdrowotne w łącznej kwocie 443,60 zł, w tym odliczanej od podatku 381,99 zł z kwoty świadczenia 61,61 zł, organ rentowy przekaże na rachunek w banku w kwocie 4.073,31 zł. W decyzji sprecyzowano, iż od dnia 1 grudnia 2021 roku obliczona emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa wynosi 2.478,70 zł brutto. Od 1 grudnia 2021 roku podstawę opodatkowania stanowi miesięcznie kwota 2.479,00 zł, zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 186,00 zł składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi łącznie 223,08 zł, w tym odliczana od podatku wynosi 192,10 zł, odliczana z kwoty świadczenia wynosi 30,98 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty to miesięcznie 2.069,62 zł. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego nie uwzględniono kwoty za 1994 rok wykazanej na zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z (...), ponieważ wynagrodzenie zostało podane po denominacji. Za ten okres przyjęto wynagrodzenie zgodnie z angażem z dnia 23 sierpnia 1994 roku. Przeliczono świadczenie po doręczeniu prawidłowo wystawionego zaświadczenia z kwotą za 1994 rok przed denominacją. Za okres zatrudnienia w (...) w latach 1982-1988 przyjęto również wynagrodzenie minimalne, ponieważ jest korzystniejsze od kwot wyliczonych na podstawie angaży.

/decyzja z dnia 17 listopada 2021 roku – k. 49-51 załączonych akt rentowych/

W dniu 29 grudnia 2021 roku wnioskodawczyni M. K. złożyła odwołanie od powyższej decyzji.

/odwołanie – k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie złożonej w dniu 11 stycznia 2022 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania powołując się na argumenty, jak w odpowiedzi na odwołanie od decyzji z dnia 12 listopada 2021 roku.

/odpowiedź na odwołanie – k. 4-4v/

Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2022 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VIII U 39/22 ze sprawą o sygn. akt VIII U 38/22 celem łącznego rozpoznania.

/postanowienie – k. 6 akt połączonej sprawy VIII U 39/22/

Na rozprawie w dniu 19 września 2022 roku wnioskodawczyni M. K. poparła odwołanie oraz oświadczyła, iż nie kwestionuje wyliczeń hipotetycznej wysokości kapitału początkowego i emerytury, dokonanych przez organ rentowy.

Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

/oświadczenie wnioskodawczyni, oświadczenie pełnomocnika organu rentowego – e – protokół z dnia 19 września 2022 roku – 00:01:08 i dalej/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni M. K. urodziła się w dniu (...).

/bezsporne/

W dniu 20 września 2021 roku M. K. złożyła wniosek o emeryturę.

/wniosek – k. 1-3v załączonych akt rentowych/

W konsekwencji, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał zaskarżone decyzje, jak również decyzję z dnia 17 listopada 2021 roku, znak: EOK/20/021307441, na podstawie której organ rentowy, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20 września 2021 roku, ustalił M. K. emeryturę kapitałową od dnia 17 października 2021 roku tj. od dnia nabycia prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W decyzji wskazano, iż wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowi iloraz kwoty środków, z uwzględnieniem ich waloryzacji, zewidencjonowanych na subkoncie, ustalonych na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano M. K. okresową emeryturę kapitałową tj. 73.314,17 zł i średniego dalszego trwania życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego tj. wieku 60 lat – 247,70 m-cy. Od 17 października 2021 roku okresowa emerytura kapitałowa wynosi 295,98 zł. Okresowa emerytura kapitałowa będzie wypłacana łącznie z emeryturą przysługującą z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Prawo do okresowej emerytury kapitałowej wygaśnie z dniem 16 października 2026 roku tj. z dniem poprzedzającym wiek, o którym mowa w art. 7 ust. 2 ustawy o emeryturach kapitałowych, chyba że prawo do tej emerytury wygaśnie wcześniej.

/decyzja z dnia 12 listopada 2021 roku – k. 40-41 załączonych akt rentowych, decyzje z dnia 17 listopada 2021 roku – k. 47-51 załączonych akt rentowych/

Wnioskodawczyni M. K. w okresie od dnia 25 czerwca 1993 roku do dnia 31 lipca 1994 roku była zatrudniona w Przedsiębiorstwie Handlowym (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku sam. referenta ds. zaopatrzenia. Z kolei, w okresie od dnia 1 sierpnia 1994 roku do dnia 31 sierpnia 1995 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w Przedsiębiorstwie Handlowym (...) sp. z o.o. z siedzibą w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy ma stanowisku pracownika ds. rozliczeń.

/umowy o pracę – k. 22-22v i dalej załączonych akt rentowych, świadectwa pracy – k. 23-23v, 24-24v załączonych akt rentowych/

Zgodnie z angażami, wynagrodzenie wnioskodawczyni w kwotach przed denominacją wynosiło kolejno:

- od dnia 25 czerwca 1993 roku – 2.000.000,00 zł;

- od dnia 1 kwietnia 1994 roku – 2.500.000,00 zł;

- od dnia 1 sierpnia 1994 roku – 3.200.000,00 zł.

/dokumenty osobowe wnioskodawczyni znajdujące się w załączonych aktach rentowych/

W zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ZUS Rp-7 pracodawca Przedsiębiorstwo Handlowe (...) sp. z o.o. z siedzibą w Ł. zamieścił wysokości wynagrodzenia wnioskodawczyni za okres od 1 sierpnia 1994r. do 31 sierpnia 1995r w kwotach po denominacji tj.:

- za rok 1994 – 1.970,70 zł;

- za rok 1995 – 3.097,09 zł.

/zaświadczenie Rp-7 – k. 26-26v załączonych akt rentowych/

Sporne wynagrodzenia za lata 1993-1994 w kwotach sprzed denominacji wynoszą: za 1993 rok – 19.759.199,96 zł, za 1994 rok – 35.707.000,00 zł. Zakład przyjął wynagrodzenie za 1995 roku w kwocie 4.918,09 zł po denominacji. Hipotetyczna wartość kapitału początkowego obliczona na dzień 1 stycznia 1999 r. - przy uwzględnieniu w/w kwot wynagrodzeń ubezpieczonej w latach 1993-1995 – wyniosła 72.738,27 zł, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyliczony z 10 lat kalendarzowych 1987-1998 wyniósł 56,32%.

/hipotetyczne wyliczenia – k. 24-29v/

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto :

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 56,32% i jest średnią arytmetyczną wskaźników z poszczególnych lat kalendarzowych.

/obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 28/

Przy przeliczeniu kapitału początkowego z uwzględnieniem kwoty wynagrodzenia osiągniętego w 1994 roku (od 1 sierpnia do 31 grudnia) przed denominacją tj. 19.707.000,00 zł, wysokość emerytury obliczona na dzień podjęcia wypłaty:

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 370.200,89 zł;

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie podstawowym z uwzględnieniem waloryzacji kwartalnej wynosi 172.224,07 zł;

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 247,70 m-cy;

- wyliczona kwota emerytury wynosi 2.189,85 zł (370.200,89 + 172.224,07)/247,70 = 2.189,85 zł.

Do emerytury przysługuje okresowa emerytura kapitałowa w wysokości 295,98 zł. Łączna wysokość świadczenia: 2.485,83 zł.

Emerytura po waloryzacji przysługuje w kwocie:

- od 1 marca 2022 roku – 2.348,19 zł.

Okresowa emerytura kapitałowa po waloryzacji przysługuje w kwocie:

- od 1 marca 2022 roku – 322,55 zł.

Łączna wysokość świadczenia po waloryzacji: 2.670,74 zł.

/hipotetyczne wyliczenia – k. 24/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS.

Zdaniem Sądu, w sprawie należało kierować się doświadczeniem życiowym oraz zasadami logicznego rozumowania, które nakazują uznać, iż kwota wynagrodzenia skarżącej za 1994 rok podana w zaświadczeniu pracodawcy Rp-7 powinna zostać przeliczona na kwotę sprzed denominacji, gdyż nie jest możliwe, by wnioskodawczyni, zatrudniona w latach 1993-1995 na pełen etat otrzymywała wynagrodzenie w wysokości niższej od wynagrodzenia minimalnego obowiązującego w tym okresie, ani też, by uzyskiwała wynagrodzenie w nowych złotych w roku 1994, zanim nastąpiła denominacja z 1995 roku.

Sąd przyjął, iż hipotetyczne wyliczenia dokonane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych powinny zostać wzięte pod uwagę przy określaniu wysokości kapitału początkowego, a w konsekwencji emerytury wnioskodawczyni, bowiem uwzględniają kwotę jej wynagrodzenia z 1994 roku wynikającą z zaświadczenia Rp-7 po jej przeliczeniu na kwotę sprzed denominacji, tj. w starych złotych. Sama poprawność rachunkowa hipotetycznych obliczeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie została zakwestionowana przez odwołującą, a i Sąd nie znalazł z urzędu żadnych przesłanek, by je podważyć.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

odwołania zasługiwały na uwzględnienie i skutkowały zmianą zaskarżonych decyzji.

Stosownie do treści art. 114 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2022 r. , poz. 504 ze zm., dalej: ustawa emerytalna), prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli:

1)  po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość;

2)  decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3)  dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4)  decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5)  decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6)  przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

Jak wskazuje art. 111 ust. 1 ustawy emerytalnej, wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1)  z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2)  z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3)  z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Jak normuje ust. 2 i ust. 3 powołanego przepisu, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony na zasadach określonych w art. 15, mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia, a podstawa wymiaru emerytury lub renty, ustalona na zasadach określonych w ust. 1 i 2, podlega wszystkim waloryzacjom przysługującym do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie tej podstawy.

Zgodnie z treścią art. 173 ust.1 ustawy emerytalnej, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2 ww. ustawy). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3 ww. ustawy).

W art. 174 ust. 1 w/w ustawy wskazano, że kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust. 2 tego przepisu, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Stosownie do ust. 3 w/w przepisu, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Na podstawie ust. 7 analizowanego przepisu, do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8, przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei, w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Z kolei, na postawie ust. 6 omawianego przepisu, na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

W myśl art. 24 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, według art. 25. ust. 1 ustawy emerytalnej, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Emerytura, ustalana według zreformowanych zasad dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wieko­wi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę (art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Zgodnie zaś z art. 53 ust. 1 w/w ustawy emerytura wynosi:

1)  24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2)  po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3)  po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych.

Stosownie do art. 116 ust. 5 powyższej ustawy do wniosku o emeryturę lub rentę powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo i wysokości tego świadczenia, co oznacza, że ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na wnioskodawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2001 roku II UK 297/00).

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 r., III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Zgodnie z treścią § 21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412), środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja § 21 ust.1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz.49) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lipca 1997 roku - II UKN 186/97, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku - III AUa 105/97, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 roku - III AUr 177/95, czy Sądu Apelacyjnego w Białymstoku - III AUr 294/93).

Do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być uwzględnione tylko wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez ubezpieczonego w danym okresie, a nie zaś wynagrodzenie ustalone na podstawie przypuszczeń, czy też uśrednień. Jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru.

Należy podkreślić, że Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane i ich dopuszczenie za celowe.

Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej z okresem zatrudnienia wnioskodawczyni w latach 1993-1995, co dało podstawę do oceny prawidłowości zaskarżonych decyzji w świetle postawionych im zarzutów.

Sąd miał na uwadze, że wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Chodzi tutaj o umowy pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Należy wyjaśnić, że dokumentem potwierdzającym wysokość wynagrodzenia jest zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, wystawione przez pracodawcę lub prawnego następcę pracodawcy na druku ZUS Rp-7. Dokumentem potwierdzającym wysokość wynagrodzenia może być też legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca odpowiednie wpisy o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzenia, dokonane przez pracodawcę lub następcę prawnego, gdy zakład pracy nie jest w posiadaniu dokumentów płacowych. Stanowi o tym § 20 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r. nr 10, poz. 49 ze zm.).

Istota niniejszego postępowania sprowadziła się do rozstrzygnięcia, czy możliwym jest przyjęcie przy wyliczaniu kapitału początkowego oraz emerytury ubezpieczonej wysokości wynagrodzenia za 1994 rok (wpisanego przez pracodawcę w zaświadczeniu Rp-7 w kwocie po denominacji tj. w nowych złotych) w kwotach sprzed denominacji, czyli w tzw. starych złotych. Nie ulegało wątpliwości, że wartość kapitału początkowego ubezpieczonej przekłada się bezpośrednio na wysokość świadczenia emerytalnego.

W toku niniejszego postępowania, Sąd, mając na uwadze powyższe, ustalił wysokość wynagrodzenia za pracę w roku 1994 w kwocie sprzed denominacji, albowiem nie można mieć żadnych wątpliwości, że wnioskodawczyni była wtedy zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umowy o pracę, a jej wynagrodzenie nie mogło być niższe od minimalnego obowiązującego w tym czasie.

Faktem notoryjnym jest, że z dniem 1.01.1995 r. miała miejsce denominacja, która odbyła się na podstawie ustawy z 7.07.1994 r. o denominacji złotego (Dz.U. Nr 84, poz. 386) i polegała na tym, że stare złotówki przeliczono w relacji (...) do 1, czyli 1 zł po denominacji odpowiadała (...) starych złotych. Wymieniony w art. 4 ustawy o denominacji złotego obowiązek przeliczania zobowiązań i należności pieniężnych powstałych przed dniem 1 stycznia 1995 r. na nowe jednostki pieniężne jest czynnością o charakterze technicznym, nie wpływającą w jakikolwiek sposób na rzeczywistą wysokość zobowiązania.

W tym stanie rzeczy, według Sądu Okręgowego, zarówno doświadczenie życiowe, jak i zasady logicznego rozumowania nakazują na gruncie badanej sprawy uznać, że wpisana do zaświadczenia Rp-7 kwota zarobków z 1994 roku powinna zostać przeliczona na kwotę sprzed denominacji z 1995 r. i ustalona w tzw. starych złotych. Przyjmowanie przy obliczaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz emerytury wynagrodzenia zasadniczego ujętego w angażach powodowałoby powstanie skutków dla M. K. niemożliwych do zaakceptowania, bowiem skutki te opierałyby się na bezpodstawnym pomijaniu wynagrodzenia zamieszczonego w wyżej wymienionym zaświadczeniu, a w konsekwencji pozbawieniu wnioskodawczyni prawa do ustalenia jej kapitału początkowego według korzystniejszego wariantu.

Organ rentowy dokonał stosownego hipotetycznego wyliczenia wartości kapitału początkowego i wysokości emerytury, przy uwzględnieniu wynagrodzenia wnioskodawczyni z roku 1994 wpisanego do zaświadczenia Rp-7 już po jego przeliczeniu na stare złotówki, zaś wnioskodawczyni nie kwestionowała hipotetycznego wyliczenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pod względem rachunkowym, a i Sąd nie znalazł żadnych powodów by czynić to z urzędu.

Kapitał początkowy wyliczony hipotetycznie, przy uwzględnieniu tak przeliczonego spornego wynagrodzenia odwołującej, na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 72.738,27 zł, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyliczony z 10 lat kalendarzowych 1987-1998 określono na 56,32%, co niewątpliwe jest korzystniejsze od przyjętego dotychczas przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych ze wskazanych wyżej 10 lat kalendarzowych 1987-1990 w wysokości 55,74%. W konsekwencji, po przeliczeniu kapitału początkowego z uwzględnieniem wskazanej w druku Rp-7 kwoty wynagrodzenia osiągniętego w 1994 roku przed tj. 19.707.000.00 zł, kwota emerytury wnioskodawczyni M. K. wynosi 2.189,85 zł, do emerytury przysługuje okresowa emerytura kapitałowa w wysokości 295,98 zł, z kolei łączna wysokość świadczenia po waloryzacji zamyka się w granicach kwoty 2.670,74 zł.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżone decyzje i orzekł jak w sentencji wyroku.

I.S.

z/odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn.ZUS wypożyczając akta ZUS