Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód stowarzyszenie Aeroklub (...) z siedzibą w S. wniósł o zasądzenia od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwoty 4.760 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi wraz z koszami postępowania, tytułem hangarowania samolotu (...) na lotnisku.

Nakazem zapłaty z dnia 13 maja 2022 r. Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W przepisanym terminie pozwana wniosła sprzeciw wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie zwrot kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazała m.in., że samolot (...) nie jest własnością pozwanej, a ostatecznie doszło do bezpodstawnego zatrzymania na okres wielu miesięcy ww. samolotu na terenie lotniska użytku publicznego S. - D. (...) w celu czerpania dochodu za postój samolotu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W ramach jednoosobowej działalności gospodarczej pod nazwą (...) J. K. zawarł z powódką Aeroklubem (...) umowę hangarowania na terenie lotniska S. – D. samolotu typu (...), który stanowił jego własność.

W dniu 21 sierpnia 2020 r. pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. uzyskała certyfikat na czas nieokreślony do prowadzenia działalności szkoleniowej w lotnictwie w zakresie określonym w decyzji.

Pozwana w 2020 roku nabyła od J. K. zorganizowaną część jego przedsiębiorstwa, w skład którego nie wchodził samolot (...), a jednym z przedmiotów umowy sprzedaży była umowa najmu miejsca postojowego samolotu (...), łącząca J. K. i powoda.

W 2020r. J. K. był członkiem Aeroklubu (...) z siedzibą w S., a także wspólnikiem pozwanej.

Bezsporne, a nadto dowód:

- zeznania T. G., k. 155

- zeznania R. K., k. 154-155,

- odpis KRS, k. 74-80.

J. K. zezwolił pozwanej oraz innym osobom na pełny dostęp i użytkowanie samolotu (...). Pozwana wykorzystywała samolot do swojej działalności o czym informowała powoda.

Dowód:

- wiadomość mailowa pozwanej, k. 124, 123

- pismo pozwanej, k. 126,

- oświadczenie, k. 122.

W dniu 28 sierpnia 2020r. powód został zawiadomiony przez pozwaną o nabyciu zorganizowanej części przedsiębiorstwa i przejęciu zobowiązań wynikających z umowy najmu miejsca postojowego dla ww. samolotu.

Opłatę za postój samolot (...) za sierpień 2020r. uiścił J. K., zgodnie z wystawianą przez powoda fakturą za postój 3 samolotów, w tym samolotu typu CESSNA (...) o nr rej. (...) za miesiąc sierpień 2020 r. uiścił łączną opłatę w kwocie 780 zł brutto. W tym opłata za postój typu CESSNA (...) o nr rej. (...) wyniósł 300 zł brutto.

W związku z tym uzyskaną informacją powód fakturami za hangarowanie samolotu (...) we wrześniu i październiku 2020r. obciążył pozwaną, w kwotach po 800 zł miesięcznie. Pozwana uiścił zobowiązania wynikające z tych faktur.

Powód wypowiedział umowę najmu miejsc postojowych pozwanej spółce ze skutkiem rozwiązującym umowę na dzień 31 października 2020 r.

Bezsporne, a nadto dowód:

- faktura nr (...) k. 131;

- faktura nr (...) k. 132;

- faktura nr (...) k. 133;

- dowód dokonania opłat k. 134;

- oświadczenie J. K. k. 122;

- wiadomość mailowa, k. 125, 128

- zeznania Ż. T. k. 153-154;

- przesłuchanie R. K. k. 154 -155;

- przesłuchanie T. G. k. 155 i verte.

22 września 2020r. pozwana złożyła powodowi deklarację członkostwa. Powód nie rozpoznał wniosku pozwanej.

Dowód:

- deklaracja, k. 107,

- przesłuchanie R. K. k. 154 -155;

- przesłuchanie T. G. k. 155 i verte.

Dnia 27 września 2020 roku (niedziela) o godz. 8:05 przedstawiciel powoda R. K. za pośrednictwem wiadomości mailowej przesłała m.in. do prezesa pozwanej T. G. (...) o tym, że od 28 września 2020 r. od godziny 9:00 do 4 października 2020 r. do godziny 20:00 obowiązywać będzie dla pasa startowego RWY 09/27 na ternie lotnika S.-D. zakaz lądowania i startu z powodu prac konserwacyjnych.

W związku z powzięta informacją pozwana przed zamknięciem pasa startowego przetransportowała trzy samolotów ze swojej floty. Na terenie lotniska pozostawiony został samolot typu CESSNA (...) o nr rej. (...).

Następnie powód kolejnymi depeszami (...) przedłużył wyłączenie z korzystania jedynego pasa startowego RWY 09/27 na dalsze okresy i dopiero w dniu 6 marca 2021r. włączono go do ponownego użytkowania.

Bezsporne, a nadto dowód:

- depesza (...) z dnia 28.09.2020 r. k. 70.

Wiadomością mailową z dnia 30 października 2020 r. powód przypomniał pozwanej o rozwiązaniu umowy hangarowania z dniem 31 października 2020 r. oraz wskazała, że od 1 listopada 2020 r. stawka naliczana za jego postój wynosić będzie 40zł zgodnie z cennikiem. W odpowiedzi pozwana wskazała, że postój samolotu nie jest zależny od jej woli, a wynika z zamknięcia lotniska i niewystarczającej ilości czasu na przetransportowanie samolotów.

Podobnie w grudniu 2020r. pozwana w wiadomości mailowej oświadczyła, że samolot (...) stoi na lotnisku wbrew jej woli, z powodu zamknięcia pasa startowego.

Samolot (...) był pozostawał w okresie od 1 listopada 2020 r. do dnia 27 lutego 2021 r. na terenie lotniska zarządzanego przez powoda.

Dowód:

- depesza (...) z dnia 28.09.2020 r. k. 70;

- wiadomość mailowa z dnia 30.10.2020 r. oraz z dnia 3.11.2020 r. oraz 4 grudnia 2020 r. k. 128, 123, 124;

- zeznania Ż. T. k. 153-154;

- przesłuchanie R. K. k. 154 -155;

- przesłuchanie T. G. k. 155 i verte.

Powód wystawił w dniu 1 grudnia 2020 r. fakturę obciążającą płatnością za hangarowanie samolotu (...) za miesiąc listopad 2020 r. J. K.. Faktura ta nie została zaakceptowana przez J. K., który w wiadomości mailowej wskazał, że podmiotem hangarującym ww. samolot jest pozwana.

Następnie powód na rzecz pozwanej wystawił tytułem postoju samolotu na terenie lotniska faktury:

- (...)za postój samolotu w miesiącu listopadzie 2020 r. opiewająca na kwotę 1.200 zł, wystawiona w dniu 3 grudnia 2021 r. z terminem płatności do 17 grudnia 2020r.;

- (...) za postój samolotu w miesiącu grudzień 2020 r. opiewająca na kwotę 1.240 zł, wystawiona w dniu 4 stycznia 2021 r., z terminem płatności do 18 stycznia 2021 r.;

- (...) za postój samolotu w miesiącu styczniu 2021 r., opiewająca na kwotę 1.240 zł, wystawiona w dniu 2 lutego 2021 r. z terminem płatności do 9 lutego 2021 r. wraz z fakturą korygującą zastosowaną stawkę podatku VAT ;

- (...) za postój samolotu w miesiącu lutym 2021 r. opiewająca na kwotę 1.080zł, wystawiona w dniu 1 marca 2021 r. z terminem płatności do 8 marca 2021 r.

Pozwana nie zaakceptowała faktur i ich nie opłaciła.

Bezsporne, a nadto dowód:

- faktura nr (...) wraz z fakturą korygującą nr KF 3/20 k. 22;

- wiadomości mailowe z dnia 1.12. 2020 r. i 2.12.2020 r. k. 125;

- faktura nr (...) k. 21;

- faktura nr (...) k. 20;

- faktura nr (...) k. 19;

- faktura korygująca fakturę nr (...) wraz z pismem przewodnim k.17-18;

- faktura nr (...) z dowodem nadania k. 16;

- uchwała nr 58/2018 z dnia 13.04.2018 r. wraz z załącznikiem k. 129-130.

Powód wzywał pozwaną do zapłaty należności wynikających z faktur w odpowiedzi pozwana powoływała się na bezzasadność naliczania opłat za hangarowanie, z uwagi na uziemienie samolotu wbrew woli pozwanej.

Dowód:

- pismo z dnia 26.01.2021 r. wraz z dowodem nadania k. 24-25;

- pismo z dnia 11.03.2021 r. k. 26;

- pismo z dnia 1.04.2021 r. wraz z dowodem nadania k. 27-28

- pisma z dnia 15.02.2021 r., 2.03.2021 r. i 24.02.2021 r. k.62-67;

- pismo z dnia 9.03.2021 r. k. 108-109;

- pismo z dnia 5.02.2021 r. k. 126-127.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawą prawną żądania zapłaty przez powoda wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z miejsca postojowego samolotu był art. 225 k.c. Przepis ten stanowi, że obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same, jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, a zatem stosownie do art. 224 § 2 k.c. jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. Obowiązek taki nie istnieje, jeśli posiadacz rzeczy jest w dobrej wierze (art. 224 § 1 k.c.). Stosowanie do art. 230 k.c. przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego. Zgodnie zaś z art. 336 k.c. posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Innymi słowy roszczenie właściciela o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy przysługuje również wobec posiadacza zależnego (art. 230 k.c.), a zatem może być dochodzone, co do zasady wobec użytkowników rzeczy.

W sprawie ostatecznie bezsporne byo, że: pozwana nie posiadała prawa własności samolotu (...); do dnia 31 października 2020r. strony łączyła umowa najmu miejsca postojowego (zwana umową hangarowania); od dnia 1 listopada 2020r. samolot pozostawała na lotnisku bezumownie; od dnia 27 września 2020r. do 6 marca 2021r. na lotnisku obowiązywał (...) zakazujący startu i lądowania.

Spór dotyczył istnienia obowiązku pozwanej do uiszczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z miejsca postojowego, możliwości zabrania samolotu (...) z lotniska, korzystania z samolotu przez pozwaną, czasu w jakim samolot pozostawał na miejscu postojowym, co wiązało się z wysokością żądania wynagrodzenia za każdy dzień hangarowania.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu pozwanej co do niewykazania przez powoda okresu pozostawania samolotu na lotnisku, uznano go za niezasadny. Na okoliczność ciągłego, tj. codziennego zajmowania miejsca postojowego przez samolot, powód powoła dowód z zeznań świadka Ż. T., przesłuchania przedstawiciela powoda, jak i dowodu z dokumentów, w szczególności depesz (...). Przeprowadzone dowody wykazały, że w spornym okresie tj. od 1 listopada 2020 r. do lutego 2021r. samolot, każdego dnia, w sposób ciągły i nieprzerwany pozowała na tym samym miejscu postojowym. Świadek zeznawała wprost, że samolot stał na lotnisku cały czas, podobnie R. K. wskazywała, że samolot w spornym okresie stał w tym samym miejscu, a wręcz wskazała, że był „porzucony”. Co więcej sama pozwana stwierdzała, że samolot został „uziemiony” na wiele miesięcy w związku z prowadzonymi pracami remontowymi pasu startowego na lotniku S.-D.. Tym samym niejako przyznała, że w tym okresie samolot nie odbywał lotów. Nadto z uwagi na zamknięcie lotniska, tj. zakaz startów i lądowań, nie było nawet możliwości, aby samolot mógł odlecieć, a z pewnością byłoby to zauważone z uwagi na złamanie (...), podobnie jak jego ostateczny odlot w dniu 27 lutego 2021r. Wówczas powód zgłosił „porwanie” samolotu i zawiadomił o złamaniu zakazu odpowiednim służbom. Niewątpliwie więc każdy inny odlot samolotu, łamiący (...) zostałby odnotowany i zgłoszony, jako naruszający bezpieczeństwo w ruchu powietrznym.

Podobnie powód wykazał wysokości stawki dziennej za hangarowanie, która wynikała z wprost z cennika obowiązującego u powoda, dostępnego i znanego pozwanej, co zresztą przyznał w toku przesłuchania przedstawiciel pozwanej.

Nie miała również racji pozwana wskazując, że nigdy nie korzystała ze spornego samoloty, a co najmniej nie zostało to wykazane. Zupełnie inne ustalania wynikają bowiem z przedłożonych – również przez stronę pozwaną – dokumentów, w postaci pism i wydruków wiadomości mailowych. W postępowaniu przedsądowym pozwana wielokrotnie podkreślała, że czuje się odpowiedzialna za samolot, a w mailu z dnia 4 grudnia 2020 r. (k. 124) przyznawał wprost, że: „spółka nie ma obecnie możliwości wykorzystywania samolotu (...) na potrzeby swojej działalności, jak miało to miejsce dotychczas i zmuszona została zmienić swoje plany, odmawiając przy tym swoim Klientom świadczenia usług związanych samolotem (...). Nie mogło więc budzić jakichkolwiek wątpliwości, że wbrew procesowym twierdzeniom, pozwana nie tylko była uprawniona przez J. K. do użytkowania samolotu, lecz i faktycznie używała go w swojej dzielności gospodarczej.

Nadto sama pozwana po przejęciu zorganizowanej części przedsiębiorstwa prowadzonego w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej przez J. K., zgłosiła powodowi, że doszło do zmiany osoby zobowiązanej do zapłaty należności wynikającej z umów najmu. W tym miejscu należy zaznaczyć, że powód nie zgłosił w tym względzie sprzeciwy, zaś fakt, że ostatecznie kierował faktury z tytułu umowy hangarowania na pozwaną (za wrzesień i październik) i to pozwanej wypowiedział umowę, wskazywało jednoznacznie na zgodę co do przejęcia długu J. K. (art. 519 kc). Niewątpliwie na rzecz pozwanej zostało ustanowione ograniczone prawo rzeczowe w postaci użytkowania, którego istota sprowadza się do używania rzeczy i do pobierania jej pożytków (art. 252 k.c.). Warto też wskazać, że w licznych wiadomościach pozwana traktuje samolot jako część jej floty (np. k.126). Oczywiście zwroty takiej jak „nasz samolot”, w kontekście bezspornego posiadania prawa własności przez inną osobę, stanowiły jedynie skrót myślowy, jednak niewątpliwie wskazywały na posiadanie przez pozwaną tytułu prawnego do korzystania z niego w postaci ograniczonego prawa rzeczowego. Nadto fakt, że pozwana po zamknięciu lotniska nie korzystała z przysługującego jej uprawnienia, nie miał znaczenia dla zakresu teoretycznej odpowiedzialności za wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania. Dla jasności trzeba wskazać, że Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 10 lipca 1984 r. wpisanej do księgi zasad prawnych (sygn. akt III CZP 20/84, OSNC 1984/12/209) stwierdził, że w sytuacji niezwrócenia przedmiotu najmu po ustaniu najmu istnieje możliwość oparcia roszczeń z tytułu posiadania rzeczy na podstawie kontraktowej jak i na przepisach o ochronie własności. Wybór podstawy należy do poszukującego ochrony. (tak wyrok Sądu Najwyższego, z dnia 25 czerwca 2020 r., II CSK 706/18).

Tym niemniej zdaniem sądu w okolicznościach sprawy powódka nie była uprawniona do naliczenia pozwanej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lotniska, a pozwana nie mogła być zobowiązana do zapłaty. Stosownie bowiem do art. 225 kc w zw. z art. 224 § 2 kc, obowiązek zapłaty wiąże się z korzystaniem z rzeczy. Niewątpliwie zaś na korzystanie, posiadanie (w tym bezumowne) składa się corpus (faktyczne władztwo nad rzeczą) oraz animus (wolę władania rzeczą dla siebie). Zdaniem sądu w okolicznościach sprawy pozwana wykazała, że nie istniał drugi ze wspomnianych warunków. Istotnie bowiem pozwana wbrew swojej woli, z przyczyn obiektywnych, nie była w stanie zabrać spornego samolotu z lotnika po wygaśnięciu umowy hangarowania. Po pierwsze trzeba wskazać, że w chwili ogłoszenia pierwszego (...) tj. 27 września 2020r. strony wiązała umowa hangarowania. Powód z tego tytułu wystawiał na rzecz pozwanej faktury (za wrzesień i październik), a ta je opłacała. Wówczas więc pozwana nie miała żadnego prawnego, ani faktycznego obowiązku zabierania samolotu. Po drugie pierwszy (...) obowiązywał jedynie do 4 października 2020r., kiedy to nadal strony łączyła umowa hangarowania. Niewątpliwie więc pozwana nie miała obowiązku zabierania samolotu, zaś informacja o zamknięciu lotniska jedynie do 4 października nie mogła wzbudzić uzasadnionego przypuszczenia o jego zamknięciu, aż do czasu ustania stosunku obligacyjnego. Po trzecie po wygaśnięciu umowy pozwana wielokrotnie wskazywała powodowi na brak możliwości zwolnienia miejsca postojowego właśnie z uwagi na obowiązujący (...) (tak k. 124, 123, 126). W korespondencji za każdym razem podkreślała, że samolot zajmuje miejsce wbrew jej woli, a wyłącznie z uwagi na zamknięcie pasa startowego. Powód w odpowiedzi nigdy nie wskazywał na odwołanie zakazu czy też na inne możliwości odlotu samolotem. Co więcej powód po ostatecznym zabraniu samolotu w dniu 27 lutego 2021r. - przez nieustalonego do tej pory sprawcę - mimo istniejącego (...), zgłosił jego porwanie i wskazywał na złamanie zasad bezpieczeństwa w ruchu lotniczym. Niewątpliwie więc gdyby pozwana wbrew zakazowi związanemu przecież z remontem pasa, a więc także wbrew zasadom bezpieczeństwa, odleciała samolotem, naraziłaby się na prawne bądź też faktyczne negatywne konsekwencje swoich działań. Dodatkowo trzeba wskazać, że przesłuchiwana na tą okoliczność przedstawiciel powoda R. K. zeznała, iż w czasie kiedy lotnisko było zamknięte faktycznie żadne samoloty nie startowały, ani nie lądowały (k. 154 v.). Nie sposób więc uznać, aby miał rację powód wskazując, że pozwana z własnej winy, poprzez zaniechanie, nie zabrała samolotu z lotniska. W sytuacji gdy jedyny pas startowy był w remoncie, a powód sam stwierdza, że w tym czasie żadne samoloty nie startowały i nie lądowały, nieuzasadnione było twierdzenia o istnieniu możliwości wydania dla pozwanej pozwolenia na przelot. Co więcej takie twierdzenia powoda wydają się jedynie wynikiem przyjętej linii procesowej. W toku prowadzonej korespondencji przedsądowej, powód bowiem mimo kilkukrotnych informacji ze strony pozwanej o braku możliwości odlotu samolotem, nie wydał jej indywidualnego pozwolenia, ani nawet nie wskazał na taką opcję. W tym miejscu trzeba także wskazać na treść art. 354 kc i art. 488 kc. Co prawda przepisy te odnoszą się przede wszystkim do zobowiązań umownym, lecz niewątpliwie zasady tam ustanowione muszą znaleźć zastosowanie także w zobowiązaniach bezumownych. Skoro więc wierzyciel (powód) był zobowiązany wykonywać swoje uprawnienie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, to niewątpliwie wprowadzając (...) i nie wskazując pozwanej na możliwość indywidualnego zezwolenia na odlot samolotu, nie działał wbrew przyjętym zasadom. Świadczy to wyraźnie o rzeczywistym, a nie jedynie pozornym brak możliwości zwolnienia miejsca postojowego przez pozwaną. Podobnie jak nie zostałyby spełnione przesłanki do naliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie np. z lokalu mieszalnego, w sytuacji zamknięcia przez właściciel drzwi, wymiany zamków, a przez to uniemożliwienie zabrania pozostałych w lokalu rzeczy, tak nie było zasadne obciążania pozwanej za postój samolotu, w sytuacji gdy nie miała ona prawnych i faktycznych możliwości jego zabrania. W tym miejscu należy także odnieść się do twierdzeń R. K. o użyciu lawety do przewiezienia samolotu. Po pierwsze jak już wyżej wskazano, w dniu zamknięcia lotniska pozwana miała umowne prawo postojowania samolotu i nie mogła nawet przypuszczać, że lotnisko będzie zamknięte aż do marca 2021r. Po drugie wydaje się oczywiste w świetle zasad doświadczania życiowego i wiedzy powszechnej, że transport drogowy samolotu nie mógłby się odbyć ani bez specjalistycznego sprzętu, w tym odpowiednio przystosowanej lawety, ani bez częściowego demontażu, zważając, że rozpiętość skrzydeł tego samolotu miała ok. 11 m. Po trzecie w konsekwencji, jak wskazywał przedstawiciel pozwanej T. G., koszt takiej operacji byłby bardzo wysoki, przez co transport nie był dla pozwanej możliwy.

Mając powyższe na uwadze uznano, że w świetle ustalonych okoliczności faktycznych sprawy, powód nie wykazał swojego roszczenia, pozwana zaś wykazała, że postój samolotu, który posiadała w użytkowaniu, nie stanowił efektu jej woli, lecz wyłącznie skutek obiektywnych, niezawinionych trudności i wynikał z przyczyn leżących wyłącznie po stronie powoda.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)