Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 października 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 75 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił I. R. prawa do dodatku pielęgnacyjnego. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w wyniku przeprowadzonego badania , Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 13 października 2021 r. nie stwierdziła u wnioskodawczyni niezdolności do samodzielnej egzystencji. Brak było zatem podstaw do przyznania prawa do dodatku pielęgnacyjnego.

/decyzja k.34 plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 21 października 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 1 ust. 3 art. 2 i art. 4 ust. 3 ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji odmówił I. R. prawa do świadczenia uzupełniającego. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 13 października 2021 r. ustaliła, że I. R. nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji , a zatem nie spełniła jednego z warunków , od którego uzależniona jest wypłata wnioskowanego świadczenia.

/decyzja k.5 – 5 odwrót plik II akt ZUS/

W dniu 16 listopada 2021 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie I. R. od ww. decyzji , w którym wskazała ,że nie zgadza się z ustaleniami ZUS , gdyż stan jej zdrowia uprawnia ją do uzyskania zarówno świadczenia uzupełniającego, jak i dodatku pielęgnacyjnego.

/odwołanie k.3 , odwołanie k.3 akt o sygn. VIII U 2915/21/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.5 – 5 odwrót , odpowiedź na odwołanie k.5 – 5 odwrót akt o sygn. VIII U 2915/21/

Postanowieniem z dnia 30 grudnia 2021 r. Sąd zarządził połączenie sprawy o sygnaturze akt VIII U 2915/21 ze sprawą o sygnaturze akt VIII U 2914/21 w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz zarządził ich prowadzenie pod sygnaturą VIII U 2914/21.

/postanowienie k.8 akt o sygn. VIII U 2915/21/

W piśmie z dnia 31.08.2022 r pełnomocnik wnioskodawczyni z urzędu wniósł o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego udzielonego z urzędu według norm przepisanych, ewentualnie przyznanie z kasy sądu kosztów zastępstwa prawnego udzielonego z urzędu, oświadczając, że koszty nie zostały zapłacone w całości ani części.

/pismo – k. 92/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni I. R. urodziła się (...) Od dnia 16 lutego 2018 r. posiada prawo do emerytury.

/okoliczności bezsporne/

W dniu 19 sierpnia 2021 r. I. R. złożyła wniosek o przyznanie świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji oraz wniosek o dodatek pielęgnacyjny.

/wniosek k.28 plik I akt ZUS , wniosek k.1 – 2 plik II akt ZUS/

Lekarz orzecznik ZUS rozpoznał u wnioskodawczyni: miażdżycę tętnic kończyn dolnych ze zwężeniem tętnicy biodrowej zewnętrznej prawej 60 – 70% i z chromaniem na dystansie ok.200 m , chorobę zwyrodnieniową stawów biodrowych – stan po alloplastykach prawego stawu biodrowego – 2016 r. i lewego – 2019 r. , zmiany zwyrodnieniowe dyskopatyczne kręgosłupa l/s , stan po endoskopowym usunięciu polipów jelita grubego w czerwcu 2021 r. Orzeczeniem z dnia 6 listopada 2019 r. lekarz orzecznik ZUS stwierdził ,że I. R. nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

/opinia lekarska plik V akt ZUS , orzeczenie k.30 plik I akt ZUS/

Od powyższego orzeczenia wnioskodawczyni wniosła sprzeciw.

/okoliczność bezsporna/

Komisja Lekarska ZUS rozpoznała u wnioskodawczyni: miażdżycę tętnic kończyn dolnych ze zwężeniem tętnicy biodrowej prawej 60 % , chorobę zwyrodnieniową stawów biodrowych po alloplastyce obu bioder , nadciśnienie tętnicze. Orzeczeniem z dnia 13 października 2021 r. komisja lekarska ZUS stwierdziła , że I. R. nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

/opinia lekarska plik V akt ZUS , orzeczenie k.33 – 33 odwrót plik I akt ZUS/

Powyższe orzeczenie legło u podstaw wydania zaskarżonych decyzji.

/decyzja k.34 plik I akt ZUS , decyzja k.5 – 5 odwrót plik II akt ZUS/

U wnioskodawczyni rozpoznano: zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne odcinka szyjnego i lędźwiowo – krzyżowego kręgosłupa z przewlekłym zespołem bólowym kręgosłupa, bóle i zawroty głowy pochodzenia naczyniowego. Wnioskodawczyni od wielu lat odczuwa bóle kręgosłupa. Występują u niej zawroty i bóle głowy, wypadają jej przedmioty z prawej ręki. Ma skurcze kończyn górnych i dolnych. Przebyła alloplastykę obu stawów biodrowych. Badania diagnostyczne kręgosłupa wykazują zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne. Wnioskodawczyni ubiera się i rozbiera się samodzielnie, powoli z powodu otyłości. Oceniając sprawność ruchową według skali B. , wnioskodawczyni jest samodzielna przy spożywaniu posiłków, w gabinecie przemieszcza się samodzielnie z krzesła na leżankę i z powrotem, jest niezależna przy utrzymaniu higieny osobistej i korzystaniu z toalety. Przy kąpieli całego ciała potrzebuje pomocy. Porusza się po powierzchniach płaskich za pomocą kuli łokciowej prawej. Ubiera się i rozbiera się niezależnie. Czasami popuszcza kał i mocz. Stwierdzone naruszenie sprawności organizmu z przyczyn neurologicznych nie powoduje niezdolności do samodzielnej egzystencji. I. R. nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy osób drugich w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

/opinia k.31 - 33 biegłego sądowego neurologa J. B./

U I. R. rozpoznano: stan po endoprotezoplastyce obu stawów biodrowych , zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa. U wnioskodawczyni występuje ograniczenie sprawności narządu ruchu, które jednak pozwala na samodzielne wykonywanie czynności dnia codziennego. W trakcie badania wykonywała wszystkie czynności samodzielnie. Fakt, że niektóre czynności wnioskodawczyni musi wykonywać wolniej, to nie oznacza, że nie może ich wykonać całkowicie. Może podnieść ciężar do 5 kg. Oznacza to, że wnioskodawczyni nie wymaga stałej lub czasowej pomocy osób trzecich. Orzeczenie komisji lekarskiej ZUS stwierdzające, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji było wydane prawidłowo i nie ma żadnych podstaw do jego podważania.

/opinia k.75 – 77 , opinia uzupełniająca k.100 – 101 biegłego sądowego ortopedy P. S./

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów w postaci orzeczenia lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS.

Celem weryfikacji stanowiska wnioskodawczyni Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych: neurologa oraz ortopedy.

Złożone w sprawie opinie są jasne, zostały sporządzone przez biegłych o specjalnościach właściwych z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpi wnioskodawczyni, w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej i bezpośrednie badanie wnioskodawczyni. Sąd oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w pełni uznał wartość dowodową opinii powołanych w sprawie biegłych. W ocenie Sądu złożone do sprawy opinie nie zawierają żadnych braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Biegli wydali opinie po przeprowadzeniu stosownych badań i analizie dostępnej dokumentacji lekarskiej wnioskodawczyni. Określili schorzenia występujące u wnioskodawczyni oraz ocenili ich znaczenie w kwestii zdolności wnioskodawczyni do samodzielnej egzystencji. Zdaniem Sądu opinie biegłych są rzetelne, zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot, a wynikające z nich wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione. Co również istotne, biegły ortopeda odniósł się do zgłoszonych zarzutów i w złożonej opinii uzupełniającej szczegółowo uzasadnił swoje stanowisko w niniejszej sprawie. Dalszych wniosków dowodowych w zakresie dowodu z opinii biegłych wnioskodawczyni nie zgłaszała.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 k.p.c. Sąd pominął wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni o jej przesłuchanie w charakterze strony uznając, iż wszystkie istotne okoliczności niezbędne do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy zostały ustalone na podstawie opinii biegłych i dowód w postaci zeznań strony jest nieprzydatny do wykazania danego faktu. Podkreślić także należy ,iż w sprawach dotyczących oceny stanu zdrowia , Sąd ocenia kwestię niezdolności do pracy, czy też jak w analizowanej sprawie kwestię niezdolności do samodzielnej egzystencji , w oparciu o wiadomości specjalne zawarte w opiniach wydanych przez biegłych dysponujących wiedzą medyczną, co do występujących u wnioskodawczyni schorzeń i ich wpływu na zdolność do samodzielnej egzystencji. Dowód w postaci zeznań strony nie mógł zatem w żaden sposób podważyć wydanych w niniejszej sprawie opinii. Dowód z opinii biegłego w postępowaniu sądowym jest jedyną drogą pozyskania koniecznych do rozstrzygnięcia wiadomości specjalnych i nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową (np. przesłuchaniem świadka lub eksperymentem sądowym bez udziału biegłego, dokumentacją medyczną pochodzącą od lekarzy prowadzących ani też orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS lub orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS), zaś sąd orzekający nie jest uprawniony do samodzielnego (bez oparcia się na opinii właściwych biegłych) ustalania okoliczności, dla których wyjaśnienia wymagane jest posiadanie wiadomości specjalnych (do których należy w szczególności wiedza z zakresu medycyny)/tak wyrok SA w Poznaniu z dnia 25 stycznia 2017 r. ,III AUa 552/16 LEX nr 2265713/.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Na wstępie wskazać należy ,że postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się rozstrzygnięcia kwestii , czy istniejące u wnioskodawczyni naruszenie sprawności organizmu powoduje konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, bowiem zarówno w przypadku decyzji odmawiającej wnioskodawczyni prawa do dodatku pielęgnacyjnego , jak i w przypadku decyzji odmawiającej jej prawa do świadczenia uzupełniającego , Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazywał ,że wnioskodawczyni nie spełnia tej przesłanki.

Zgodnie z art.1 ust. 3 ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji z dnia 31 lipca 2019 r. ( tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 1006) świadczenie uzupełniające przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są:

1) obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub

2) posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub

3) cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W myśl art. 2 ust. 1 i 2 ustawy świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji, zwanym dalej „osobami uprawnionymi”.

Świadczenie uzupełniające przysługuje osobom uprawnionym, które nie posiadają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych albo suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, z wyłączeniem renty rodzinnej przyznanej w okolicznościach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 53, 252, 568, 1222 i 1578), zasiłku pielęgnacyjnego oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza kwoty 1750 zł miesięcznie.

Zgodnie z art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2022 r., poz.504), dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia.

Z analizy przepisu wynika, iż w przypadku osób które posiadają prawo do emerytury lub renty, a nie ukończyły 75 lat życia przesłanki w postaci całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji muszą wystąpić łącznie.

Zgodnie z art.12 powyższej ustawy, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się, stosownie do art.13 ust.1 ustawy stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Pojęcie niezdolności do samodzielnej egzystencji ma szeroki zakres i obejmuje opiekę i pomoc w załatwieniu elementarnych spraw życia codziennego. Jednak sam fakt, że osoba doznaje pewnych utrudnień w realizacji potrzeb życia codziennego czy też, że potrzebuje pomocy innych osób nie może przesądzać o uznaniu jej za niezdolną do samodzielnej egzystencji./ III AUa 62/17 - wyrok SA Lublin z dnia 30-08-2017/.

Jeżeli stan zdrowia ubezpieczonego nie powoduje konieczności zapewnienia mu stałej ani długotrwałej opieki i pomocy innej osoby, by mogły zostać zaspokojone jego elementarne potrzeby życia codziennego i nie zostało wykazane, aby nie radził sobie z obowiązkami domowymi, sama okoliczność, że w związku z występującymi u ubezpieczonego schorzeniami doznaje on pewnych utrudnień w realizacji potrzeb życia codziennego, a czasem też potrzebuje pomocy innych osób, nie może uzasadniać uznania go za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji / por odpowiednio III AUa 615/12 - wyrok SA Szczecin z dnia 19-12-2012/

Przekładając powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy Sąd uznał, iż ustalenia dokonane w toku postępowania sądowego nie uzasadniają zmiany zaskarżonych decyzji. Przeprowadzone postępowanie wykazało bowiem, że wnioskodawczyni nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji. Wynika to w sposób jednoznaczny z opinii powołanych w sprawie biegłych tj. neurologa oraz ortopedy , czyli specjalizacji lekarskich odpowiadających charakterowi schorzeń występujących u wnioskodawczyni, potwierdzając tym samym zasadność orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS i w konsekwencji prawidłowość zaskarżonej decyzji organu rentowego. Stosownie do treści opinii biegłych uznać należy, że stopień naruszenia sprawności organizmu spowodowany stwierdzonymi u wnioskodawczyni schorzeniami nie powoduje konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu jej podstawowych potrzeb życiowych. Niewątpliwym jest, że schorzenia na jakie cierpi I. R. zasadniczo wpływają na komfort jej życia , to jednak jest ona zdolna do samodzielnego poruszania się, czy też do wykonywania czynności samoobsługowych- przyrządzania posiłków, mycia, ubierania, jedzenia. Brak jest zatem podstaw do uznania jej za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Podkreślić należy, że przy ocenie opinii biegłych lekarzy Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego niż wyrażone w tej opinii, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego (por wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1987 roku, II URN 228/87, (...) Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 lipca 2018 r.III AUa 1328/17 Legalis numer 1824314). Sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków wyrażonych w opinii biegłych jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez Sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii (tak postanowienie SN z 27 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001 nr 4 poz. 84). Tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26). Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego (biegłych) przekonała strony sporu. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. Granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza podlegająca kontroli instancyjnej ocena, czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy (wyr. SN z 25.9.1997 r., II UKN 271/97, OSNP 1998, Nr 14, poz. 430).

W tym stanie rzeczy odwołania wnioskodawczyni, jako niezasadne podlegały oddaleniu, o czym Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku na postawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni przez pełnomocnika z urzędu Sąd, uwzględniając nakład pracy pełnomocnika z urzędu , orzekł na podstawie § 15 ust. 2 w zw. z § 4 ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 68) podwyższając należne koszty o podatek VAT (pkt 2 sentencji wyroku).