Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II AKa 13/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA Krzysztof Ciemnoczołowski

Sędziowie: SA Dorota Rostankowska (spr.)

SA Anna Makowska - Lange

Protokolant: stażysta Urszula Drozdowska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Regionalnej w G. K. N.

po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2022 r.

sprawy

Z. P. s. M., ur. (...) w T. , oskarżonego z art. 148 § 1 k.k.

0.0.1na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 21 lipca 2021 r., sygn. akt II K 30/20

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 1 w ten sposób, że w ramach zarzucanego czynu uznaje oskarżonego Z. P. za winnego tego, że w dniu 10 września 2019 r. w T., działając w zamiarze bezpośrednim spowodował u R. J. ciężki uszczerbek na zdrowiu, w ten sposób, że z siłą dużą oraz średnią uderzał go wielokrotnie rękoma i obuchem młotka w głowę i inne części ciała oraz kopał w klatkę piersiową, czym spowodował obrażenia w postaci: złamania żeber V i VI po stronie lewej z obecnością wylewów krwawych, wylewu krwawego w lewym mięśniu skroniowym oraz podbiegnięć krwawych w tkankach miękkich głowy okolicy potylicy po stronie lewej oraz lewej okolicy skroniowo - ciemieniowej, ran tłuczonych głowy okolicy skroniowo – ciemieniowej lewej, skroniowej lewej oraz potylicy po stronie lewej, otarć naskórka głowy okolicy ciemieniowej lewej, twarzy oraz obu kończyn górnych i dolnych, zasinienia głowy okolicy ciemieniowej lewej, twarzy, szyi, klatki piersiowej i brzucha, obu kończyn górnych i dolnych oraz pleców , a nadto zadał mu uderzenia dwoma nożami powodując rany kłute kończyny dolnej prawej oraz rany cięte kończyny górnej lewej i dolnej prawej, punktową ranę kłutą śródręcza prawego, w następstwie czego doszło do zgonu R. J. w dniu 10 września 2019r. w wyniku doznanych urazów głowy z następowym pourazowym obrzękiem mózgu i wtórną niewydolnością oddechowo – krążeniową, który to zgon oskarżony mógł przewidzieć, czyn ten kwalifikuje z art.156 § 1 pkt 2 i § 3 k.k. i za to na podstawie art.156 § 3 k.k. wymierza oskarżonemu karę 10 (dziesięciu) lat pozbawienia wolności;

II.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. K. Kancelaria Adwokacka w W. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych brutto tytułem zwrotu kosztów obrony udzielonej z urzędu oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym oraz kwotę 251,80 (dwieście pięćdziesiąt jeden złotych 80/100) tytułem zwrotu kosztów dojazdu na rozprawę odwoławczą;

IV.  zwalnia oskarżonego od opłaty za postępowanie odwoławcze a jego wydatkami obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 13/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.

1CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z 21 lipca 2021r. w sprawie II K 30/20

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

1Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Z. P.

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał podstępowania dowodowego

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Z. P.

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał podstępowania dowodowego

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał podstępowania dowodowego

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał podstępowania dowodowego

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał podstępowania dowodowego

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał podstępowania dowodowego

1STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp

Zarzuty

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na uznaniu, że w ustalonym stanie faktycznym sprawy należało oskarżonemu przypisać działanie w warunkach art. 148 § 1 k.k., podczas gdy prawidłowa ocena zachowania się oskarżonego wskazuje, że zamiarem jego nie było pozbawienie życia pokrzywdzonego, R. J., a jedynie pobicie go w sposób tak dotkliwy, że spowodowało to jego zgon, czego oskarżony nie przewidywał bowiem brak jest dowodu, w tym racjonalnego motywu wskazującego na zamiar zabójstwa;

2. rażąca niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności w wymiarze 15 lat. w sytuacji, gdy dla osiągnięcia celów kary wystarczy jej znacznie niższy wymiar, a także poprzez nienależytą ocenę okoliczności i nie uwzględnienie przez Sąd Okręgowy okoliczności łagodzących, takich jak fakt, że:

oskarżony przez cały proces wyrażał skruchę i żal za to, że doprowadził do śmierci swojego kolegi;

oskarżony mimo tego, że był wcześniej kilkukrotnie karany, to nigdy nie dopuścił się przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu;

oskarżony mieszkał na terenie posesji pokrzywdzonego od 2015 r. i przez cztery lata nie zdarzyło się, aby oskarżony pobił R. J., nie miały też miejsca interwencje Policji, dlatego też zdarzenie z dnia 10 września 2019 r. należy zakwalifikować jako jednorazowe, incydentalne i niezamierzone.

co doprowadziło do orzeczenia kary sprzecznej z dyrektywami jej wymiaru określonymi w art. 53 § 1 i 2 k.k.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutów za zasadne, częściowo zasadne albo niezasadne

Ad. 1. Sąd odwoławczy podziela stanowisko skarżącej, że brak jest podstaw do przypisania oskarżonemu Z. P. zabójstwa R. J.. Na wstępie wskazać jednak należy, że okoliczność nieprzyznania się do zabójstwa i braku ustalenia motywu działania (str. 3 apelacji) same w sobie nie skutkują uznaniem, że sprawcy takiej zbrodni przypisać nie można. Ustalenie motywu działania nie stanowi bowiem warunku sine qua non przypisania sprawcy winy. Zatem brak ustalenia w tym zakresie W żadnym stopniu nie dyskwalifikuje zaskarżonego orzeczenia, gdyż motyw i cel, którym kierował się sprawca grają rolę uzupełniającą i drugoplanową, o ile w myśl specjalnej dyspozycji ustawy nie należą do znamion czynu przestępnego, co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca. Wskazać w tym miejscu godzi się, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, w sprawie może w ogóle nie dojść do ustalenia motywu działania sprawcy (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 9 grudnia 2010r. w sprawie II AKa 309/10; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 30 maja 2007r. w sprawie II AKa 84/07; wyroki Sądu Najwyższego: z 5 października 1981r. w sprawie I KR 149/81; z 3 czerwca 1974r. w sprawie I KR 419/73). Ustalenie motywów działania sprawcy jest jednym z zadań procesu karnego, jednakże w konkretnych sprawach może się okazać, iż nie jest to możliwe, gdyż sprawca czynu przestępnego motywów takich nie ujawnia, materiał dowodowy zaś nie pozwala na ich ustalenie. Również zazwyczaj w sprawach o zabójstwo sprawca nie wyraża swojego zamiaru, a ustala się go na podstawie okoliczności przedmiotowych i podmiotowych, jakie towarzyszą zabójstwu.

Wskazując na przesłanki, dla których przypisał oskarżonemu popełnienie czynu z art.148 § 1 kk Sąd I instancji odnosi się (nie zawsze trafnie) jedynie do okoliczności o charakterze przedmiotowym, całkowicie pomijając stronę podmiotową przypisanej oskarżonemu zbrodni (str.22-23 uzasadnienia wyroku); trafnie wskazała na to skarżąca (str.4, 5 apelacji). Tymczasem „przyjęcie, że sprawca usiłował dokonać zabójstwa człowieka, wymaga - oprócz ustalenia przesłanek przedmiotowych (jak np. użycie niebezpiecznego narzędzia, godzenie w ważne dla życia ludzkiego organy ciała itp.) - wszechstronnego rozważenia także przesłanek natury podmiotowej, takich jak przyczyny oraz tło zajścia, osobowość sprawcy, jego zachowanie się przed popełnieniem czynu i po jego popełnieniu, stosunek do pokrzywdzonego oraz wiele innych okoliczności, które mogłyby prowadzić do wniosku, iż sprawca skutek śmiertelny co najmniej przewidywał i nań się godził” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 20 grudnia 2017r. w sprawie II AKa 390/17); podobnie Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 27 maja 2021r. w sprawie II AKa 22/21 oraz Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 6 sierpnia 2020r. w sprawie II AKa 66/20.

Odnosząc się do kwalifikacji czynu oskarżonego przyjętej w zaskarżonym orzeczeniu, której Sąd Apelacyjny nie podzielił, zauważyć należy, że zadanie z dużą oraz średnią siłą ciosów pięścią i obuchem młotka oraz kopanie w miejsca o znaczeniu newralgicznym z punktu widzenia zachowania funkcji życiowych nie decyduje jeszcze o tym, iż sprawca działa z zamiarem zabójstwa. Powyższemu, na gruncie niniejszej sprawy przeczy zwłaszcza to, że oskarżony miał możliwość zadana pokrzywdzonemu poważnych obrażeń ciała (w tym w newralgiczne dla życia narządy), w szczególności obuchem młotka oraz nożem (którego również użył wobec pokrzywdzonego), a nie uczynił tego. Oskarżony w reakcji na uderzenie go przez pokrzywdzonego dwukrotnie patelnią w okolice karku i szyi (str.8 uzasadnienia wyroku) kopnął go z dużą siłą w klatkę piersiową a następnie ze średnią siłą (co wynika z opinii sądowo – lekarskiej (k.766 akt sprawy) – uderzał go pięściami po głowie oraz obuchem młotka w głowę i inne części ciała. Wskazać zatem w tym miejscu należy, że skutkujące ostatecznie śmiercią pokrzywdzonego obrażenia głowy zostały zadane ze średnią siłą. Następnie obaj podjęci decyzję, że się prześpią, a oskarżony zdecydował o niezamykaniu drzwi aby do mieszkania mogły wejść inne osoby (niezakwestionowane co do swej wiarygodności wyjaśnienia oskarżonego Z. P. – k.509 akt sprawy). Zatem oskarżony miał możliwość zadania pokrzywdzonemu poważniejszych obrażeń, w tym również nożem, czego nie uczynił i nie ponawiał już ataków ani tym narzędziem, ani obuchem młotka pomimo że miał możliwość kontynuowania uderzeń.

W świetle wydanej w toku postępowania opinii sądowo - lekarskiej nie ulega wątpliwości, że oskarżony spowodował u pokrzywdzonego ciężki uszczerbek na zdrowiu w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 kk. w postaci złamania żeber V i VI po stronie lewej z obecnością wylewów krwawych, wylewu krwawego w lewym mięśniu skroniowym oraz podbiegnięć krwawych w tkankach miękkich głowy okolicy potylicy po stronie lewej oraz lewej okolicy skroniowo - ciemieniowej, ran tłuczonych głowy okolicy skroniowo – ciemieniowej lewej, skroniowej lewej oraz potylicy po stronie lewej, otarć naskórka głowy okolicy ciemieniowej lewej, twarzy oraz obu kończyn górnych i dolnych, zasinienia głowy okolicy ciemieniowej lewej, twarzy, szyi, klatki piersiowej i brzucha, obu kończyn górnych i dolnych oraz pleców , a nadto zadał mu uderzenia dwoma nożami powodując rany kłute kończyny dolnej prawej oraz rany cięte kończyny górnej lewej i dolnej prawej, punktową ranę kłutą śródręcza prawego. Zgon pokrzywdzonego wynikł natomiast wskutek doznanych urazów głowy z następowym pourazowym obrzękiem mózgu i wtórną niewydolnością oddechowo – krążeniową. Analiza występujących w tej sprawie okoliczności, zwłaszcza dotyczących sposobu działania oskarżonego oraz doznanych przez pokrzywdzonego obrażeń, prowadzi do wniosku, że oskarżony swym zamiarem obejmował skutek wyrażający się w spowodowaniu u pokrzywdzonego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Zauważyć należy, że przy umyślnych uszkodzeniach ciała przyjmuje się tak zwany zamiar ogólny, który obejmuje faktycznie powstałe następstwa zadanych umyślnie obrażeń. Zakłada się bowiem, że sprawca nie mógł mieć świadomości dokładnego obrazu wszystkich następstw swego działania, ale działał on ze świadomością możliwości powstania daleko sięgającej krzywdy, biorąc pod uwagę rodzaj użytego narzędzia, liczbę i siłę uderzeń. Oskarżony, choć nie mógł mieć świadomości dokładnego obrazu wszystkich następstw swojego działania, to jednak – zważywszy na to, że wielokrotnie uderzył pięścią pokrzywdzonego w głowę, z dużą siłą kopnął go w klatkę piersiową, obuchem młotka uderzał go w głowę i inne części ciała, niewątpliwie chciał zadać pokrzywdzonemu znaczną dolegliwość i poważne obrażenia ciała. Nie może umknąć uwadze i to, że w czasie, gdy oskarżony zadawał R. J. uderzenia pięścią i obuchem młotka oraz kopał go, pokrzywdzony, 61 – letni szczupły mężczyzna był osłabiony na skutek innych, obrażeń ciała, w tym otwartej rany nogi, odczuwając z tego powodu dolegliwości bólowe, Zatem oskarżony miał nad pokrzywdzonym znaczną przewagę fizyczną wynikającą z różnicy wieku (oskarżony w inkryminowanym czasie miał 47 lat) oraz z uwagi na stan, w jakim znajdował się pokrzywdzony.

Jednocześnie oskarżony odpowiada też za dalsze następstwa swego czynu, albowiem w świetle okoliczności zdarzenia, chociażby tych, że zadał pięścią, nogą i obuchem młotka wiele uderzeń w głowę, w której znajdują się newralgiczne dla ludzkiego życia narządy - w ocenie Sądu Apelacyjnego, mógł przewidzieć także możliwość śmierci R. J.. Wprawdzie oskarżony nie obejmował swym zamiarem śmierci pokrzywdzonego, to jednak nie można mieć wątpliwości, że swym działaniem uruchomił proces doprowadzający w efekcie do tego skutku. Nawet, jeśli oskarżony śmierci tej nie chciał oraz nie godził się na nią, to jednak jego doświadczenie życiowe wynikające choćby z wieku oraz z tego, iż jak wynika z opinii sądowo-psychiatrycznej (k.811-825 akt sprawy) – oskarżony legitymuje się sprawnością intelektualną w granicach normy, pozwoliło Sądowi odwoławczemu przyjąć, że oskarżony mógł przewidzieć następstwa swego czynu. Nie trzeba bowiem wiadomości specjalnych, by wiedzieć, że zadawanie uderzeń pięścią i i obuchem młotka w głowę, w której znajdują się newralgiczne dla ludzkiego życia narządy, może spowodować ciężki uszczerbek na zdrowiu i w konsekwencji zagrozić życiu pokrzywdzonego. Oskarżony przewidywał zatem, w ocenie Sądu Apelacyjnego, także możliwość śmierci pokrzywdzonego, zadając mu kolejne uderzenia pięścią i obuchem młotka w głowę w ustalony sposób.

Oskarżonemu przypisane zostało ponadto spowodowanie u R. J. stwierdzonych u niego obrażeń w postaci ran kłutych kończyny dolnej prawej oraz ran ciętych kończyny górnej lewej i dolnej prawej, punktowej rany kłutej śródręcza prawego Obrażenia te, powstałe na skutek uderzenia dwoma nożami, nie miały jednakże poważnego charakteru i nie przyczyniły się do zgonu pokrzywdzonego (opinia biegłego z zakresu medycyny sądowej P. S. – k.955v akt sprawy).

Biorąc pod uwagę wszystko powyższe, Sąd II instancji uznając apelację w tym zakresie za zasadną zakwalifikował czyn przypisany oskarżonemu z art. 156 § 1 pkt 2 i § 3 kk. Ustalony, a niekwestionowany sposób zachowania się oskarżonego wskazuje w sposób jednoznaczny, że oskarżony podjętymi przez siebie działaniami miał zamiar i chciał spowodować u R. J. ciężki uszczerbek na zdrowiu i w tym zakresie działał w sposób umyślny z zamiarem bezpośrednim. Następstwo zaś tego czynu w postaci śmierci pokrzywdzonego oskarżony mógł przewidzieć.

Wskazać należy wreszcie, że oskarżony po zadaniu ciosów R. J. nie podjął żadnych działań, które mogłyby zapobiec śmierci pokrzywdzonego, w tym nie zainicjował wezwania pomocy medycznej, to jednakże nie sposób uznać, by w ten sposób zamanifestował zamiar ewentualny w postaci godzenia się na zabicie człowiek w rozumieniu art. 9 § 1 k.k. Ponownie wskazać należy, że oskarżony miał możliwość zadania R. J. dalszych uderzeń, w tym przy użyciu obucha młotka noża, czego nie uczynił powstrzymując się od dalszych czynności sprawczych - nie sposób uznać, by oskarżony działał chociażby w zamiarze ewentualnym dokonania zabójstwa pokrzywdzonego.

Mając powyższe na względzie uznać należało, iż czyn, jakiego dopuścił się oskarżony, polegający na tym, że w dniu 10 września 2019r., działając w zamiarze bezpośrednim spowodował u R. J. ciężki uszczerbek na zdrowiu, w ten sposób, że z siłą dużą i średnią uderzał go wielokrotnie rękoma i obuchem młotka w głowę i inne części ciała oraz kopał w klatkę piersiową, czym spowodował obrażenia w postaci: złamania żeber V i VI po stronie lewej z obecnością wylewów krwawych, wylewu krwawego w lewym mięśniu skroniowym oraz podbiegnięć krwawych w tkankach miękkich głowy okolicy potylicy po stronie lewej oraz lewej okolicy skroniowo - ciemieniowej, ran tłuczonych głowy okolicy skroniowo – ciemieniowej lewej, skroniowej lewej oraz potylicy po stronie lewej, otarć naskórka głowy okolicy ciemieniowej lewej, twarzy oraz obu kończyn górnych i dolnych, zasinienia głowy okolicy ciemieniowej lewej, twarzy, szyi, klatki piersiowej i brzucha, obu kończyn górnych i dolnych oraz pleców , a nadto zadał mu uderzenia dwoma nożami powodując rany kłute kończyny dolnej prawej oraz rany cięte kończyny górnej lewej i dolnej prawej, punktową ranę kłutą śródręcza prawego w następstwie czego doszło do śmierci R. J. w dniu 10 września 2019r. w wyniku doznanych urazów głowy z następowym pourazowym obrzękiem mózgu i wtórną niewydolnością oddechowo – krążeniową, który to zgon oskarżony mógł przewidzieć, wyczerpuje znamiona określone w art. 156 § 1 pkt 2 i § 3 k.k. i za taki czyn, na podstawie przywołanych przepisów, oskarżonego skazano zmieniając w tym zakresie pkt I zaskarżonego wyroku.

Ad.2. Zarzut ten również okazał się zasadny. Wprawdzie w stanie prawnym mającym zastosowanie w przedmiotowej sprawie czyn przypisany oskarżonemu w rezultacie kontroli odwoławczej zagrożony jest karą od 5 lat pozbawienia wolności, karą 25 lat pozbawienia wolności albo karą dożywotniego pozbawienia wolności, a zatem mogłaby być za jego popełnienie orzeczona przez Sąd I instancji kara 15 lat pozbawienia wolności, to jednak w realiach rozpoznawanej sprawy byłaby ona rażąco surowa. Wskazać na wstępie należy, Sąd I instancji ma ustawowo zagwarantowaną swobodę w ferowaniu wyroku, w tym kształtowaniu wymiaru kary. Rolą zaś Sądu odwoławczego w tym zakresie jest kontrola, czy granice swobodnego uznania sędziowskiego, stanowiącego zasadę sądowego wymiaru kary nie zostały przekroczone w rozmiarach nie dających się zaakceptować. Ustawa traktuje jako podstawę odwoławczą tylko taką niewspółmierność kary, która ma charakter rażący (art.438 pkt.4 kpk), a która zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można byłoby przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez Sąd I instancji, a karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary.

Przepis art.53 kk określa cztery ogólne dyrektywy wymiaru kary.

Pierwszą z nich jest dyrektywa winy - Sąd przy wymiarze kary zobowiązany jest baczyć, aby jej dolegliwość „nie przekraczała stopnia winy”. Stopień winy wyznacza górną granicę dolegliwości związanej z wymierzeniem kary. Nie można, zatem orzec kary, której dolegliwość przekraczałaby stopień winy, chociażby za takim orzeczeniem przemawiały inne dyrektywy, np. prewencji ogólnej czy indywidualnej. Wina pełni w tym ujęciu, funkcję limitującą - wyznaczając górną granicę konkretnej kary.

Kolejną dyrektywą sądowego wymiaru kary wymienioną w art.53 § 1 kk jest uwzględnienie stopnia społecznej szkodliwości czynu. Na ocenę zaś stopnia społecznej szkodliwości wpływają okoliczności wymienione w art.115 § 2 kk i są to okoliczności przedmiotowe (do nich należą: rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiar grożącej lub wyrządzonej szkody, sposób i okoliczności działania, waga naruszonych obowiązków) oraz podmiotowe (tj. postać zamiaru, motywacja), jednakże wszystkie związane są z czynem sprawcy. Motywacja i postać zamiaru, mają również wpływ na stopień winy. Natomiast na stopień społecznej szkodliwości czynu nie mają wpływu - jak wynika to z treści art.115 § 2 kk - okoliczności dotyczące sprawcy niezwiązane z czynem przestępczym. Dyrektywa stopnia społecznej szkodliwości ma sprzyjać wymierzeniu kary sprawiedliwej i powinna nie tylko wyznaczyć górny pułap kary współmiernej do stopnia społecznej szkodliwości konkretnego czynu, ale i przeciwdziałać wymierzeniu kary zbyt łagodnej w przypadku znacznej społecznej szkodliwości czynu.

Trzecią dyrektywą sądowego wymiaru kary jest dyrektywa prewencji indywidualnej, tj. uwzględnienie celów zapobiegawczych lub wychowawczych, które ma kara osiągnąć w stosunku do sprawcy. Kara wymierzona zgodnie z dyrektywą prewencji indywidualnej powinna osiągnąć cel zapobiegawczy, a zatem zapobiec popełnieniu w przyszłości przestępstwa przez sprawcę.

Ostatnią dyrektywą sądowego wymiaru kary jest prewencja ogólna, tj. „kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa”. Jest to dyrektywa pozytywnej prewencji ogólnej, która nie może być pojmowana wyłącznie jako odstraszanie społeczeństwa, a więc wymierzanie konkretnemu sprawcy surowej kary, nawet ponad stopień winy. Tylko, bowiem kara sprawiedliwa, współmierna do stopnia społecznej szkodliwości konkretnego czynu, a przy tym wymierzona w granicach winy sprawcy, może mieć pozytywny wpływ na społeczeństwo, budzić aprobatę dla wymierzonych kar oraz zaufanie do wymiaru sprawiedliwości - i w ten sposób stwarzać warunki do umacniania, i kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Orzeczone kary mają bowiem za zadanie wzbudzenie w społeczeństwie przekonania o nieuchronności kary za naruszenie dóbr chronionych prawem i nieopłacalności zamachów na te dobra.

Biorąc pod uwagę wskazane wyżej sądowe dyrektywy wymiaru kary oraz zaistniałe w sprawie okoliczności łagodzące i obciążające a nadto przyjętą ostatecznie kwalifikację prawną czynu przypisanego oskarżonemu, orzeczoną wobec oskarżonego Z. P. karę 15 lat pozbawienia wolności uznać należy za rażąco surową. Wskazać na wstępie należy, że do orzeczenia kary rażąco surowej może dojść zarówno na skutek niedostrzeżenia istniejących okoliczności łagodzących lub poczytanie na niekorzyść okoliczności, które za obciążające zostać uznane nie mogą, jak i na skutek nieprzydania należytej wagi dostrzeżonym okolicznościom łagodzącym lub przydanie nadmiernej wagi trafnie ustalonym okolicznościom obciążającym. W przedmiotowej sprawie – w ocenie Sądu II instancji, Sąd Okręgowy nie dostrzegł wszystkich okoliczności łagodzących trafnie wskazanych przez skarżącą. Jest nią niewątpliwie fakt wyrażania skruchy i żalu w związku z popełnieniem przestępstwa na szkodę swojego kolegi. Trafnie również skarżąca wskazała na brak wcześniejszych tego rodzaju zachowań oskarżonego wobec pokrzywdzonego. Nadto podnieść należy, że w inkryminowanym czasie nie tylko doszło do kłótni między oskarżonym a pokrzywdzonym, ale to R. J. jako pierwszy zaatakował oskarżonego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny wymierzył oskarżonemu karę 10 lat pozbawienia wolności. W ocenie instancji odwoławczej, kara ta nie przekracza stopnia winy oskarżonego oraz stopnia społecznej szkodliwości czynu, który popełnił. Spełni ona należycie cele zapobiegawcze i wychowawcze, przede wszystkim, w stosunku do samego oskarżonego, jak i ogółu społeczeństwa. Orzeczona kara pozostaje w zgodzie z zasadami wymiaru kary w zakresie oddziaływania prewencyjnego. Rozmiar kary czyni, w ocenie Sądu odwoławczego, zadość społecznemu poczuciu sprawiedliwości i osiągnie ona swoje cele w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Kara ta nie będzie zarazem postrzegana jako wyraz pobłażliwości wobec oskarżonego, który dopuścił się przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu o nieodwracalnym skutku w postaci zgonu pokrzywdzonego. Kara wymierzona oskarżonemu jest celowa, zasłużona i sprawiedliwa. Nie sposób też uznać, by była ona nadmiernie lub nie dość surowa. Miarą bowiem surowości kary nie jest jej ilościowy wymiar, ale stopień wykorzystania sankcji karnej przewidzianej dla danego przestępstwa, która odzwierciedla abstrakcyjną społeczną szkodliwość tego typu przestępstw założoną przez ustawodawcę. Z tego względu kary pozbawienia wolności, jaką wymierzono oskarżonemu w przedmiotowej sprawie, nie sposób uznać za nadmiernie surową czy za nadmiernie łagodną, zważywszy na ustawowe granice kary, w jakich Sąd mógł ją wymierzyć (od 5 lat, 25 lat lub dożywotnie pozbawienie wolności). Orzeczona kara spełnia zarazem dyrektywy sądowego wymiaru kary, biorąc w tym pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które osiągnąć mają w stosunku do oskarżonego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Wnioski

1. zmiana zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, że działanie oskarżonego Z. P. wyczerpywało znamiona występku z art. 158 § 3 k.k. i wymierzenie mu za ten czyn stosownej kary

ewentualnie:

2. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosków za zasadne, częściowo zasadne albo niezasadne.

Ad. 1. Zasadność zarzutów apelacyjnych.

Ad. 2. Brak podstaw do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Wskazać należy, że wniosek ten nie został w żaden sposób umotywowany. Podkreślenia tymczasem wymaga, że zgodnie z aktualnym oraz mającym zastosowanie w przedmiotowej sprawie brzmieniem przepisu art.437 § 2 kpk, uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania może nastąpić wyłącznie w wypadkach wskazanych w art.439 § 1 kk (skarżąca nie podniosła takiego zarzutu, a Sąd odwoławczy nie stwierdza zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej) i art.454 kk (nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie) lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości (skarżąca nie wskazała okoliczności świadczących o takiej potrzebie a Sąd odwoławczy nie stwierdza ich zaistnienia).

1OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie dotyczy

1ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Zaskarżony wyrok poza zmienioną częścią.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Zasadność orzeczenia. Brak przesłanej z art.439 § 1 kpk i art.440 kpk.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Jak w sentencji wyroku Sądu odwoławczego.

Zwięźle o powodach zmiany

Zasadność zarzutów apelacyjnych.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Nie dotyczy

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy

4.1.

Nie dotyczy

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Na mocy przepisów § 2, § 4 ust.1, § 17 ust.2 pkt.5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3.10.2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu orzeczono o kosztach obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym.

1Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

O opłatach i wydatkach w postępowaniu odwoławczym Sąd Apelacyjny orzekł na mocy art.626 § 1 kpk w zw. z art.624 kpk zwalniając oskarżonego od obowiązku ich ponoszenia i obciążył nimi Skarb Państwa. Uznał bowiem, że w aktualnej sytuacji finansowej i perspektywie odbycia wieloletniej kary pozbawienia wolności obciążanie go nimi stanowiłoby dla niego nadmierną uciążliwość .

1PODPISy

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1.

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wina, kara

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

uchylenie

Zmiana