Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 178 /22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

(załącznik włączono do formularza uzasadnienia w punkcie 1.3)

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 1 kwietnia 2022 r. sygn. akt III Ko 442/21

1.2. Podmioty wnoszące apelacje

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca oskarżonego

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3. Granice zaskarżenia – apelacja pełnomocnika z wyboru wnioskodawczyni E. Ś., adw. M. C.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść wnioskodawcy

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

ZAŁĄCZNIK Nr 1

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wnioskodawca

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

E. Ś. (córka J. B.)

Wnioskodawczyni, obecnie 95-letnia E. Ś., jest jedynym żyjącym dzieckiem J. B., represjonowanego przez władze komunistycznego aparatu przemocy w Polsce po 1945r.

J. B. urodził się w (...)r. i po zakończeniu służby wojskowej w Wojsku Polskim w 1920r. mieszkał we L..

Podczas okupacji J. B. podjął nielegalną działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Był członkiem Naczelnej Organizacji Wojskowej, Związku Walki Zbrojnej i następnie Armii Krajowej. Z uwagi na swoje umiejętności zajmował się podrabianiem dokumentów w związku z działalnością w organizacjach niepodległościowych.

Po repatriacji ze L. w grudniu 1945r. J. B. zamieszkał w K., gdzie prowadził działalność podziemną kierując komórką legalizacyjną organizacji (...) oraz (...).

Następnie J. B. przeniósł się do W., gdzie został kierownikiem pracowni reprodukcji i grafiki oddziału Centralnego Urzędu Planowania i Statystki. W 1947r. był współautorem zamówionego przez Ministerstwo Ziem Odzyskanych Atlasu Ziem Odzyskanych. Otrzymywał wówczas wynagrodzenie w wysokości około dwóch średnich pensji urzędniczych.

Mieszkając we W., J. B. nadal potajemnie kontynuował prace legalizacyjne dla struktur NIE, a następnie WiN. Drukował także podziemny biuletyn okręgu J. (...).

J. B. został 4-krotnie był odznaczony Krzyżem Walecznych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

W dniu 27 września 1947r. J. B. został zatrzymany i tymczasowo aresztowany przez (...) we W., w wyniku czego został osadzony w Więzieniu (...) nr (...) we W.. Podczas tymczasowego aresztowania J. B. był wielokrotnie bity i torturowany. Znęcano się nad nim psychicznie i poniżano. J. B. podejmował głodówkę w związku z czym był karany dyscyplinarnie.

Także inne osoby objęte śledztwem były poddawane torturom oraz znęcano się nad nimi, w wyniku czego dwoje działaczy niepodległościowych targnęło się na życie (np. wyskakując się przez okno z pokoju przesłuchań lub podejmując próbę powieszenia w celi).

Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r. sygn. akt Sr-892/48 uznał J. B. za winnego tego, że:

1)  od grudnia 1945r. do września 1946r. jako członek nielegalnej organizacji (...) na funkcji kierownika komórki legalizacyjnej na terenie K., Z. i W. usiłował wspólnie z innymi członkami tejże organizacji usunąć przemocą ustanowione organa władzy zwierzchniej Narodu i zmienić przemocą demokratyczny ustrój Państwa Polskiego, tj. przestępstwa z art. 68 § 1 i 2 KK Wojska Polskiego;

2)  w ramach organizacyjnej działalności na terenie Z. w miesiącach letnich 1946r. sporządzał w celu rozpowszechnienia pisma pt. (...) nawołujące do zmiany ustroju w Polsce, tj. przestępstwa z art. 23 § 1 dekretu z 13 czerwca 1946r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa;

3)  jako obywatel Polski w związku z działalnością na szkodę Państwa Polskiego, wyrażającą się w czynnościach przez niego wykonywanych pobrał 100.000 zł, które to pieniądze organizacja otrzymała od zagranicznych ośrodków dyspozycyjnych, tj. przestępstwa z art. 6 dekretu z dnia 13 czerwca 1946r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa.

Najwyższy Sąd Wojskowy w dniu 16 listopada 1949r. oddalił apelację wniesioną na korzyść J. B..

Wymieniowym wyrokiem Wojskowy Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r. sygn. akt Sr-892/48 skazał J. B. na karę 15 lat pozbawienia wolności.

J. B. odbywał karę od 12 stycznia 1950r. w Zakładzie Karnym we W. oraz w Zakładzie Karnym w R.. Znęcano się nad nim psychicznie i poniżano. J. B. podejmował głodówkę w związku z czym był karany dyscyplinarnie. Rzadko udzielano mu widzeń z rodziną. W wyniku ciężkich warunków i znęcania się nad więźniem, J. B. doznał niedowładu obu nóg i zachorował na gruźlicę o ciężkim przebiegu.

J. B. był pozbawiony wolności przez okres niemal 6 lat i 10 miesięcy, to znaczy do dnia 20 lipca 1954r., kiedy to został zwolniony. Z uwagi na jego poważny stan zdrowia, zagrażający życiu, wykonanie kary zostało J. B. zawieszone na okres jednego roku.

Po zwolnieniu z więzienia, rodzina przewiozła J. B. do K., po czym zaczął on półroczne leczenie w sanatorium w Zakopanym. Po upływie roku od zwolnienia z więzienia J. B. z uwagi na zły stan zdrowia został zwolniony z odbycia reszty kary.

Przebywając na wolności J. B. był prześladowany przez Służbę Bezpieczeństwa, musiał zmieniać pracę;

Od lipca 1956r. J. B. kierował laboratorium (...), a także był dyrektorem Szkoły (...).

Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu, IV Wydział Karny z dnia 20 maja 1963 r., w sprawie o sygn. akt IV K – 13/63 J. B. został uniewinniony od popełnienia przestępstw przypisanych mu wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r. sygn. akt Sr-892/48.

Mimo takiego rozstrzygnięcia, J. B. aż do śmierci nie wystąpił z jakimikolwiek roszczeniami wobec Skarbu Państwa z tytułu niesłusznego skazania oraz bezpodstawnego pozbawienia wolności. J. B. zmarł 21 grudnia 1967r.

akta IPN Wr 23/290

k. 96- 97

zeznania świadka E. Ś.

k. 243

zeznania świadka B. W.

k. 248v-249

odpis skrócony aktu zgonu

k. 200

odpis skrócony aktu urodzenia

k. 202

Informacja ZUS

k. 200

pozostałe dowody i okoliczności przedstawione w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 1 kwietnia 2022 r. sygn. akt III Ko 442/21

1.

E. Ś. (córka J. B.)

Sąd Okręgowy we Wrocławiu przyznał wnioskodawczyni, E. Ś., jedynej żyjącej córce represjonowanego J. B., na podstawie art. 8 ust. 1 oraz art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149 z późniejszymi zmianami) od Skarbu Państwa 1.088,447,82 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku tytułem odszkodowania za represje związane w niesłusznym pozbawieniem wolności i skazaniem wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r. sygn. akt Sr-892/48. Orzeczenie to stało się prawomocne, gdyż wszystkie strony procesowe je zaakceptowały.

Tym samym wyrokiem Sąd Okręgowy we Wrocławiu przyznał wnioskodawczyni, E. Ś., jedynej żyjącej córce represjonowanego J. B., na podstawie art. 8 ust. 1 oraz art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149 z późniejszymi zmianami) od Skarbu Państwa 1.000.000,- złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku tytułem zadośćuczynienia za represje związane w niesłusznym pozbawieniem wolności i skazaniem wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r. sygn. akt Sr-892/48.

Sąd Okręgowy nieprawidłowo wskazał metodologię wyliczenia wysokości wskazanego zadośćuczynienia, odnosząc je bezpodstawnie do średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw na czas orzekania wynosiło kwotę 6.064,16 zł. (pierwszy kwartał 2022 r.)

Sąd Okręgowy wyliczając to zadośćuczynienie, ustalał je odrębnie za każdy miesiąc pozbawienia wolności, wskazując, że winno wynieść za każdy miesiąc po 12.128,- złotych (co odpowiadała obecnie dwukrotności średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw 2 x 6.064,- złotych). Tego typu miernik wartości jest stosowany przy ustalaniu odszkodowania, które jest środkiem kompensacyjnym innego rodzaju, służącym naprawieniu szkody materialnej. Nie ma przy tym podstaw, aby porównywać wysokość zadośćuczynienia należnego wnioskodawczyni za wykonanie wobec jej ojca, J. B. w okresie od dnia 27 września 1947r. do dnia 20 lipca 1954r. kary pozbawienia wolności, której nie powinien był ponieść z zadośćuczynieniami za niesłuszne tymczasowe aresztowanie, które będąc środkiem zapobiegawczym, ze swej natury jest raczej krótkotrwałe.

Mimo nieprawidłowej metodologii wyliczenia wysokości zadośćuczynienia, ostatecznie kwota przyznanego zadośćuczynienia jest prawidłowa i odpowiednia do stopnia krzywd doznanych przez J. B. w wyniku stosowanych wobec niego represji. Kwota ta uwzględnia wszelkie krzywdy, nie ma charakteru symbolicznego, a także nie można jej uznać za pozbawiona realnej wysokości rynkowej. Jednocześnie nie można zarzucić, aby była wygórowana i oderwana od konkretnych okoliczności, gdzie funkcja kompensacyjna została przesłonięta efektem wzbogacenia.

dowody i okoliczności przedstawione w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 1 kwietnia 2022 r. sygn. akt III Ko 442/21

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

E. Ś. (córka J. B.)

Nie było podstaw do przyznania wnioskodawczyni E. Ś., jedynej żyjącej córce represjonowanego J. B., na podstawie art. 8 ust. 1 oraz art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149 z późniejszymi zmianami) od Skarbu Państwa kwoty zadośćuczynienia wyższej niż 1.000.000,- złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku za represje związane w niesłusznym pozbawieniem wolności i skazaniem wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r. sygn. akt Sr-892/48.

Nie było prawidłowe porównywanie przez pełnomocniczkę wnioskodawczyni w apelacji wysokości przyznanego zadośćuczynienia do innych spraw, w tym:

1)  związanych z tzw. pomyłkami sądowymi (niesłusznym skazaniem za niepopełnione przestępstwa, związane z wieloletnim pozbawieniem wolności oskarżonych, którzy ostatecznie zostali uniewinnieni), gdyż w takim wypadku krzywdy były nieporównywalne z sytuacją prawną i faktyczną J. B.. Nie można porównywać krzywd osoby niewinnej, która w żadnym aspekcie nie mogła zostać poddana rygorom postępowania karnego (w tym postawieniu w stan podejrzenia i oskarżenia, zatrzymaniu, tymczasowym aresztowaniu i wykonywaniu kary pozbawienia wolności, wieloletnim pozostawaniu w oczach osób najbliższych i opinii publicznej w krzywdzącym przekonaniu o winie takiej osoby);

2)  związanych z represjami za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, gdyż w każdej z takich spraw należało indywidualnie określić rozmiar krzywd doznanych przez wnioskodawców. Każdą ze spraw należy zatem rozpatrywać indywidualnie i nie jest prawidłowe automatyczne odnoszenie się do wysokości zadośćuczynienia przyznanego wobec innych represjonowanych.

Jednocześnie w swojej apelacji pełnomocnika z wyboru wnioskodawczyni E. Ś., adw. M. C., żądając bezpodstawnie wygórowanego i nieuzasadnionego zadośćuczynienia w wysokości 15.000.000,- złotych związanych z represjami za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, nie uwzględniała następujących okoliczności:

1)  faktu, że represjonowany ojciec wnioskodawczyni, J. B., od zwolnienia z więzienia w dniu 20 lipca 1954r., a także mimo uniewinnienia (zrehabilitowania) wyrokiem Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu, IV Wydział Karny z dnia 20 maja 1963 r., w sprawie o sygn. akt IV K – 13/63 od popełnienia przestępstw przypisanych mu wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r. sygn. akt Sr-892/48, aż do śmierci w dniu 21 grudnia 1967r. (a zatem przez okres ponad 13 lat od zwolnienia z więzienia oraz przez okres ponad 4 lat od uniewinnienia), nie wystąpił z jakimikolwiek roszczeniami wobec Skarbu Państwa z tytułu niesłusznego skazania oraz bezpodstawnego pozbawienia wolności. Jest to fakt obiektywny, choć nie można ustalić z jakiego powodu, czy ze strachu o kolejne represje, z powodu dumy, niechęci rehabilitacji przez władze państwa totalitarnego, czy z innych przyczyn;

2)  faktu, że po zwolnieniu z więzienia, stan zdrowia J. B. poprawił się na tyle, iż mógł podjąć prace zarobkową, odpowiadającą się wykształceniu i kwalifikacjom zawodowym. Od lipca 1956r. J. B. kierował laboratorium (...), a także był dyrektorem Szkoły (...);

3)  wysokość przyznanego zadośćuczynienia jest prawidłowa i odpowiednia do stopnia krzywd doznanych przez J. B. w wyniku stosowanych wobec niego represji. Kwota ta uwzględnia wszelkie krzywdy, nie ma charakteru symbolicznego, a także nie można jej uznać za pozbawiona realnej wysokości rynkowej. Jednocześnie nie można zarzucić, aby była wygórowana i oderwana od konkretnych okoliczności, gdzie funkcja kompensacyjna została przesłonięta efektem wzbogacenia;

4)  dla 95-letniej wnioskodawczyni, E. Ś., jedynej żyjącej córce represjonowanego J. B., przyznane na podstawie art. 8 ust. 1 oraz art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149 z późniejszymi zmianami) od Skarbu Państwa zadośćuczynienie w wysokości 1.000.000,- złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku za represje związane z niesłusznym pozbawieniem wolności i skazaniem wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r. sygn. akt Sr-892/48, w tym w połączeniu z przyznanym także prawomocnie odszkodowaniem w wysokości 1.088,447,82 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku, pozwala na godne życie (w obliczu wieku i stanu zdrowia wnioskodawczyni).

dowody i okoliczności przedstawione w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 1 kwietnia 2022 r. sygn. akt III Ko 442/21

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Należało w pełni zaakceptować rekonstrukcję stanu faktycznego przeprowadzoną przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wraz z powołanymi tam dowodami pozwalającymi na rekonstrukcję tego stanu faktycznego.

Należało w pełni zaakceptować ocenę wiarygodności i przydatności poszczególnych dowodów dla rekonstrukcji stanu faktycznego przeprowadzoną przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Jak wyżej.

Jak wyżej.

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzuty apelacji pełnomocnika z wyboru wnioskodawczyni E. Ś., adw. M. C.

1.

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę Zaskarżonego Wyroku polegający na bezpodstawnym przyjęciu, że kwota 1.000.000 zł orzeczona tytułem zadośćuczynienia w związku z wykonaniem wobec ojca wnioskodawczyni - J. B. w okresie od dnia 27 września 1947 roku do dnia 20 lipca 1954 roku kary pozbawienia wolności, której nie powinien był ponieść, orzeczonej wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948 roku, sygn. akt Sr 892/48, utrzymanego w mocy orzeczeniem Najwyższego Sądu Wojskowego z dnia 16 listopada 1949 roku, była kwotą odpowiednią w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (tekst jednolity: Dz. U. z 2020r. poz. 1820 z późniejszymi zmianami) i art. 445 § 1 k.c., a kwota wyższa stanowiłaby źródło wzbogacenia wnioskodawczyni, co miało istotny wpływ na treść Zaskarżonego Wyroku, gdyż orzeczona na rzecz wnioskodawczyni kwota 1.000.000 zł nie jest adekwatna w stosunku do krzywdy doznanej przez J. B. podczas pobytu w warunkach pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

I. Odnosząc się do zarzutu apelacji pełnomocnika z wyboru wnioskodawczyni E. Ś., adw. M. C. należy stwierdzić, że ani sama wnioskodawczyni, ani jej pełnomocnik w żadnej mierze nie wykazali, aby Sąd Okręgowy pominął któregokolwiek z elementów represji i cierpień doznanych przez ojca wnioskodawczyni, J. B.. Przeciwnie, wszystkie te elementy Sąd I instancji dostrzegł i omówił w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Rozmiary krzywdy doznanej przez J. B. były rzeczywiście bardzo rozległe. Jak słusznie zauważyła w apelacji pełnomocnik z wyboru wnioskodawczyni E. Ś., adw. M. C., krzywdy doznane przez J. B. nie były wynikiem pomyłki sądowej, lecz polityczną zemstą opresyjnego państwa za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. W latach 1945-1956 wobec przeciwników politycznych, władze państwa komunistycznego stosowały szereg represji, w tym okrutnie prowadzone śledztwa, w czasie których wielogodzinne, często nocne przesłuchania z biciem, torturami kończyły się trwałą traumą psychiczną, niejednokrotnie ciężkim kalectwem fizycznym, a nawet zgonem. W wyniku okrutnych metod śledczych, bicia, tortur fizycznych i psychicznych, osoby represjonowane podejmowały próby samobójcze, co miało także miejsce trakcie śledztwa, którym objęty był J. B.. Dwoje objętych śledztwem więźniów podjęło próby samobójcze (jeden z nich targnął się na życie wyskakując z okna w pokoju przesłuchań, a inna z osób represjonowanych próbowała się powiesić w celi). Również warunki w aresztach śledczych i zakładach karnych, w których był osadzony J. B., były bardzo ciężkie (o czym świadczyły: ciasnota, przeludnienie, brak realnej pomocy prawnej, fatalne warunki sanitarne, niedożywienie, brak leków i realnej pomocy medycznej). Niewątpliwie, wspomniane warunki więzienne, sprzyjały rozwinięciu się chorób i braku odpowiedniego leczenia obrażeń doznanych w śledztwie. Temu towarzyszyły obawy, czy represjonowany uzyska pomoc, czy będzie ona odpowiednia do stanu zdrowia, a także niepokój o dalsze losy, wymiar kary, zachowanie ostrożności wobec obecności wyciągających informację współosadzonych donosicieli. W stalinowskich więzieniach warunki były trudne ze względu na ciężką niewolniczą pracę, brak elementarnych warunków higienicznych i zdrowotnych, rzadkość odwiedzin, ograniczenia zawartości paczek dostarczanych przez rodzinę, bezskuteczne starania o ułaskawienie, brak intymności zwiększały doznawaną krzywdę. Niewątpliwie represjonowanej osobie towarzyszyła troska o traktowanie przez władze komunistyczne pozostającą na wolności najbliższa rodzinę, która znajdowała się w bardzo w trudnych warunkach, miała ograniczone możliwości pracy, zarobkowania i kształcenia. W więzieniu na porządku dziennym były szykany, pobicia i torturowanie przez służbę więzienną, która była bezlitosna dla więźniów politycznych. Ogrom cierpień spowodowanych odosobnieniem i izolacją społeczną zwiększała myśl, że oni, ofiary wydających wyroki sądowych przestępców, za dążenie go uzyskania niepodległości stali się w więźniami godnymi najwyższej pogardy, jako zdrajcy narodu, wrogowie Polski, agenci wrogich mocarstw.

W wypadku ojca wnioskodawczyni E. Ś., J. B. wymienione niezwykle trudne warunki więzienne, jak również bardzo zły stan zdrowia w wyniku represjonowanego, zostały uwzględnione przez Sąd Okręgowy w zaskarżonym wyroku. Uwzględniono także niezwykle dolegliwe dla J. B. skutki bicia i tortur w trakcie pozbawienia wolności, jak również katastrofalne warunki więzienne, które doprowadziły do rozwinięcia się gruźlicy i niedowładu nóg J. B..

Sąd Okręgowy we Wrocławiu przyznał wnioskodawczyni, E. Ś., jedynej żyjącej córce represjonowanego J. B., na podstawie art. 8 ust. 1 oraz art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149 z późniejszymi zmianami) od Skarbu Państwa 1.000.000,- złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku tytułem zadośćuczynienia za represje związane w niesłusznym pozbawieniem wolności i skazaniem wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r. sygn. akt Sr-892/48. Zadośćuczynienie w tej wysokości uwzględniało wszelkie elementy krzywd moralnych (cierpień fizycznych i psychicznych) doznanych przez J. B..

Chociaż Sąd Okręgowy nieprawidłowo wskazał metodologię wyliczenia wysokości wskazanego zadośćuczynienia, odnosząc je bezpodstawnie do średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw na czas orzekania wynosiło kwotę 6.064,16 zł. (pierwszy kwartał 2022 r.). Wyznaczając to zadośćuczynienie, Sąd Okręgowy nieprawidłowo ustalał je odrębnie za każdy miesiąc pozbawienia wolności, wskazując, że winno wynieść za każdy miesiąc po 12.128,- złotych (co odpowiadała obecnie dwukrotności średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw 2 x 6.064,- złotych). Tego typu miernik wartości jest stosowany przy ustalaniu odszkodowania, które jest środkiem kompensacyjnym innego rodzaju, służącym naprawieniu szkody materialnej. Nie ma przy tym podstaw, aby porównywać wysokość zadośćuczynienia należnego wnioskodawczyni za wykonanie wobec jej ojca, J. B. w okresie od dnia 27 września 1947r. do dnia 20 lipca 1954r. kary pozbawienia wolności, której nie powinien był ponieść z zadośćuczynieniami za niesłuszne tymczasowe aresztowanie, które będąc środkiem zapobiegawczym, ze swej natury jest raczej krótkotrwałe.

Jak już wyżej wskazano, nie było prawidłowe zastosowanie przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu swoistego automatycznego przelicznika za każdy miesiąc pozbawienia wolności J. B., a taki sposób wyliczenia wielokrotnie został poddany krytyce przez Sąd Najwyższy i sądy powszechne, jako niewypełniający kryteriów opracowanych dla wyliczenia zadośćuczynienia (por. chociażby wyrok SN z dnia 23 stycznia 2019r. sygn. V KK – 263/18, LEX nr 2615849). Sąd Okręgowy nie zróżnicował bowiem wysokości tego przyjętego przelicznika w zależności od tego, do którego okresu pozbawienia wnioskodawcy wolności był on odnoszony. Sprzeciwiało się to wymogom indywidualizacji krzywd doznanych przez J. B. na poszczególnych etapach pozbawienia wolności. W wypadku długotrwałego pozbawienia wolności należy bowiem mieć na uwadze, że z jednej strony intensywne śledztwo (połączone ze znęcaniem się przez śledczych, biciem i torturowaniem więźnia śledczego) zwiększało cierpienia w pierwszym miesiącach pozbawienia wolności), natomiast takie bezprawne działania były mniej intensywne po wydaniu wyroku, kiedy to represjonowany przystosowywał się do warunków pozbawienia wolności. Jednak z drugiej strony, cierpienia psychiczne i fizyczne w miarę upływu lat wykonywania kary pozbawienia wolności, była także niezwykle dolegliwe, jeśli się zważy na postępującą rozłąkę z rodziną i obawy o jej przyszłość, jak również brak odpowiednich warunków sanitarnych i bytowych w więzieniach, jak również pogarszający się stan zdrowia represjonowanego i brak odpowiednich warunków leczenia i rehabilitacji schorzeń J. B. (gruźlica i niedowład nóg). Nie jest także zgodne z wymogiem indywidualizacji krzywd (cierpień moralnych i fizycznych) porównywanie wysokości wynagrodzenia przyznanego za represje wobec J. B. do zadośćuczynienia przyznanego w innych sprawach, gdyż okoliczności każej ze spraw są odmienne.

Jak słusznie wskazywał Sąd Najwyższy we wskazanym wyroku z dnia 23 stycznia 2019r. sygn. V KK – 263/18, „ ograniczona jest bowiem przydatność kierowania się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia sumami zasądzonymi z tego tytułu w innych przypadkach, co podyktowane jest subiektywnym charakterem krzywdy, którą ma ono rekompensować. Przesłanka ta nie jest całkowicie pozbawiona znaczenia, o tyle o ile pozwala ocenić, czy na tle innych podobnych przypadków zadośćuczynienie nie jest nadmiernie wygórowane lub nadmiernie zaniżone. Jednolitość orzecznictwa sądowego w tym zakresie odpowiada poczuciu sprawiedliwości i równości wobec prawa. Postulat ten może być jednak uznany za słuszny jeżeli daje się pogodzić z zasadą indywidualizacji okoliczności określających rozmiar krzywdy w odniesieniu do konkretnej osoby poszkodowanego i pozwala uwzględnić przy orzekaniu specyfikę poszczególnych przypadków” (LEX nr 2615849).

Nie było zatem prawidłowe porównywanie przez pełnomocniczkę wnioskodawczyni w apelacji wysokości przyznanego zadośćuczynienia do innych spraw, w tym:

1) związanych z tzw. pomyłkami sądowymi (niesłusznym skazaniem za niepopełnione przestępstwa, związane z wieloletnim pozbawieniem wolności oskarżonych, którzy ostatecznie zostali uniewinnieni), gdyż w takim wypadku krzywdy były nieporównywalne z sytuacją prawną i faktyczną J. B.. Nie można porównywać krzywd osoby niewinnej, która w żadnym aspekcie nie mogła zostać poddana rygorom postępowania karnego (w tym postawieniu w stan podejrzenia i oskarżenia, zatrzymaniu, tymczasowym aresztowaniu i wykonywaniu kary pozbawienia wolności, wieloletnim pozostawaniu w oczach osób najbliższych i opinii publicznej w krzywdzącym przekonaniu o winie takiej osoby);

2) związanych z represjami za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, gdyż w każdej z takich spraw należało indywidualnie określić rozmiar krzywd doznanych przez wnioskodawców. Każdą ze spraw należy zatem rozpatrywać indywidualnie i nie jest prawidłowe automatyczne odnoszenie się do wysokości zadośćuczynienia przyznanego wobec innych represjonowanych.

Takie porównania do sytuacji innych osób represjonowanych nie odpowiadało zasadzie indywidualizacji zadośćuczynienia, Wypada przypomnieć wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2009r. sygn. akt II CSK – 62/09, w którym wskazano, że „ postulat kierowania się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia sumami zasądzonymi z tego tytułu w innych sprawach, pozwalający ocenić, czy na ich tle nie jest ono nadmiernie wygórowane, może być uznany za prawidłowy, jeżeli daje się pogodzić z zasadą indywidualizacji okoliczności określających rozmiar krzywdy w odniesieniu do konkretnej osoby poszkodowanego i pozwala uwzględnić specyfikę konkretnego przypadku (…) ze względu na subiektywny charakter krzywdy przydatność kierowania się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia sumami zasądzonymi z tego tytułu w innych sprawach jest ograniczona " (LEX nr 599837).

Mimo nieprawidłowej metodologii wyliczenia wysokości zadośćuczynienia, ostatecznie kwota przyznanego zadośćuczynienia w wysokości 1.000.000 złotych wraz z odsetkami od prawomocności orzeczenia, jest prawidłowa i odpowiednia do stopnia krzywd doznanych przez J. B. w wyniku stosowanych wobec niego represji. Kwota ta uwzględnia wszelkie krzywdy, nie ma charakteru symbolicznego, a także nie można jej uznać za pozbawiona realnej wysokości rynkowej. Jednocześnie nie można zarzucić, aby była wygórowana i oderwana od konkretnych okoliczności, gdzie funkcja kompensacyjna została przesłonięta efektem wzbogacenia.

II. W postawionym w apelacji pełnomocnika z wyboru wnioskodawczyni E. Ś., adw. M. C. zarzucie błędu w ustaleniach faktycznych bezpodstawnie podniesiono, że przyznane zadośćuczynienie w wysokości 1.000.000 złotych nie uwzględnia zasad przyznawania zadośćuczynienia określonych w art. 445 § 1 k.c. (także w zw. z art. 445 § 2 k.c. oraz art. 448 k.c., w zbiegu z art. 8 ust. 1 ustawy lutowej.

Jak podkreślano w doktrynie, błąd w ustaleniach faktycznych ( error facti) przyjętych za podstawę orzeczenia to błąd, który wynika bądź to z niepełności postępowania dowodowego (tzw. błąd "braku"), bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (błąd "dowolności"). Może on więc być wynikiem nieznajomości określonych dowodów lub nieprzestrzegania dyrektyw obowiązujących przy ocenie dowodów (art. 7), np. błąd logiczny w rozumowaniu, zlekceważenie niektórych dowodów, danie wiary dowodom nieprzekonującym, bezpodstawne pominięcie określonych twierdzeń dowodowych, oparcie się na faktach w istocie nieudowodnionych itd. (T. Grzegorczyk – Kodeks postępowania karnego. Komentarz, wyd. III, Zakamycze 2003,– s. 1133-1134).

Wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może ograniczać się wyłącznie do polemiki z ocenami dokonanymi przez Sąd I instancji, bez wskazania jakich konkretnie uchybień w zakresie zasad logicznego rozumowania dopuścił się sąd w ocenie zebranego materiału dowodowego. Możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu orzekającego odmiennego poglądu, nie może prowadzić do wniosku o dokonaniu przez sąd błędu w ustaleniach faktycznych. Wyraża to wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2005r. sygn. WA – 10/05: „ Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu a quo wyrażonymi w uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia, lecz musi zmierzać do wykazania jakich konkretnie uchybień w zakresie logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu orzekającego odmiennego poglądu w kwestii ustaleń faktycznych, opartego nie na innych dowodach od tych, na których oparł się sąd pierwszej instancji (…) nie może prowadzić do wniosku o popełnieniu przez ten sąd błędu w ustaleniach faktycznych.

Istota zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych nie może opierać się na odmiennej ocenie materiału dowodowego, innymi słowy mówiąc na forsowaniu własnego poglądu strony na tę kwestię. Stawiając tego rodzaju zarzut należy wskazać, jakich uchybień w świetle zgodności (lub niezgodności) z treścią dowodu, zasad logiki (błędność rozumowania i wnioskowania) czy sprzeczności (bądź nie) z doświadczeniem życiowym lub wskazaniami wiedzy dopuścił się w dokonanej przez siebie ocenie dowodów sąd pierwszej instancji” (OSNwSK 2005, z. 1, poz. 949 oraz poz. 947; podobnie T. Grzegorczyk – Kodeks postępowania karnego. Komentarz, , wyd. III, Zakamycze 2003 s. 1134 oraz P. Hoffmański, E. Sadzik, K. Zgryzek – Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. II, Warszawa 2007, s. 666-667).

W realiach niniejszej sprawy, poza polemiką z ustaleniach faktycznymi, w swojej apelacji subsydiarny pełnomocnik wnioskodawcy A. K. nie postawiła zaskarżonemu wyrokowi rzeczowych zarzutów dotyczących niewłaściwego odczytania treści dowodów, błędów logicznego rozumowania i wnioskowania, a także sprzeczności ustaleń Sądu I instancji ze wskazaniami wiedzy i zasadami doświadczenia życiowego.

Nie można w żadnym wypadku doszukiwać się także naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów w tym, że Sąd I instancji uznał za niewiarygodne wyjaśnienia oskarżonego, odrzucając szereg podanych przez niego okoliczności jako nieistotnych, niewiarygodnych i wynikające wyłącznie z obaw przed odpowiedzialnością karną.

Jak wielokrotnie podkreślano w doktrynie i orzecznictwie, przekonanie Sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k. wtedy, gdy: jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.), stanowi wyraz rozważenia wszystkich tych okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść wnioskodawcy (art. 4 k.p.k.), jest wyczerpujące i logiczne - z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego - uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.). Akcentuje to szereg orzeczeń Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych (por. wyrok SN z 3.09.1998r. sygn. V KKN 104/98 – Prokuratura i Prawo 1999, nr 2, poz. 6; a także wyrok S.A. w Łodzi z 20.03.2002r. sygn. II AKa 49/02 – Prokuratura i Prawo 2004, nr 6, poz. 29). Wszystkim tym wymogom Sąd Okręgowy we Wrocławiu sprostał, dokonując prawidłowej oceny zebranego materiału dowodowego, również ustalając prawidłowo rozmiar Krzywd doznanych przez J. B.. Zadośćuczynienie przyznane przez Sąd I instancji było odpowiednie i godne oraz nie wymagało uzupełnienia.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku zmianę wyroku poprzez orzeczenie na rzecz wnioskodawczyni E. Ś. 15.000.000 złotych tytułem zadośćuczynienia w związku z wykonaniem wobec ojca wnioskodawczyni, J. B. w okresie od dnia 27 września 1947r. do dnia 20 lipca 1954r. kary pozbawienia wolności, której nie powinien był ponieść, orzeczonej wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r., sygn. akt Sr 892/48, utrzymanego w mocy orzeczeniem Najwyższego Sądu Wojskowego z dnia 16 listopada 1949r.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

I. Wniosek apelacji pełnomocnika z wyboru wnioskodawczyni E. Ś., adw. M. C., był nieuzasadniony, co wyczerpująco przedstawiono we wcześniejszym fragmencie niniejszego uzasadnienia wyroku.

Powyższe okoliczności prowadziły do wniosku, że zadośćuczynienie orzeczone przez Sąd I instancji z tytułu krzywdy moralnej wynikającej z prowadzenia postępowania przygotowawczego oraz skazania ojca wnioskodawczyni E. Ś., J. B., wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r., sygn. akt Sr 892/48, utrzymanego w mocy orzeczeniem Najwyższego Sądu Wojskowego z dnia 16 listopada 1949r. Żądanie apelacji o zasadzenie łącznie 15.000.000 złotych zadośćuczynienia było rażąco wygórowane i bezzasadne.

Jak wskazywano w doktrynie i orzecznictwie, zadośćuczynienie ma formę jednorazowego świadczenia pieniężnego, które pełni funkcję kompensacyjną. W art. 445 § 1 k.c. ustawodawca stanowi, że suma zadośćuczynienia powinna być odpowiednia, co oznacza, że powinna odzwierciedlać w pełni rozmiar doznanej krzywdy, tj. stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw i inne okoliczności, których nie sposób wymienić wyczerpująco (por. m.in. wyroki SN: z 30.01.2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005/2, poz. 40; z 27.02.2004 r., V CK 282/03, LEX nr 183777). W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że wysokość zadośćuczynienia powinna być z jednej strony odczuwalna dla poszkodowanego i przynosić mu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne, ale z drugiej strony – utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (por. wyroki SN: z 14.02.2008 r., II CSK 536/07, LEX nr 461725, z glosą K. Ludwichowskiej, OSP 2010/5, poz. 47, s. 339; z 26.02.1962 r., IV CR 902/61, OSNCP 1963/5, poz. 107; z 24.06.1965 r., I PR 203/65, OSPiKA 1966/4, poz. 92; z 10.03.2006 r., IV CSK 80/05, OSNC 2006/10, poz. 175). Żądane w apelacji kwoty zadośćuczynienia nie odpowiadają tym kryteriom.

Mając powyższe na uwadze, utrzymano w mocy zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu, gdyż zasądzona od Skarbu Państwa (Kasa Sądu Okręgowego we Wrocławiu) na rzecz wnioskodawczyni E. Ś. kwota 1.000.000,- zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku, była godna, wyważona i adekwatna do cierpień ojca wnioskodawcy i nie ma absolutnie charakteru symbolicznego, także na tle cierpień innych represjonowanych w okresie państwa totalitarnego (internowanych, więzionych, pozbawionych życia i majątku), a także odpowiada społecznemu poczuciu sprawiedliwości.

Postulat, aby przyznawane zadośćuczynienia były utrzymane „ w rozsądnych granicach" (por. wyrok SN z dnia 28 września 2001r., sygn. III CKN 427/00, LEX nr 52766), nie może prowadzić do podważenia funkcji kompensacyjnej zadośćuczynienia, przyznana bowiem suma pieniężna ma stanowić przybliżony ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej, jednocześnie jednak zadośćuczynienie nie może być źródłem nieuzasadnionego wzbogacenia (zob. wyrok SN z 30 stycznia 2004 r., sygn. I CK 131/2003, OSNC 2005, Nr 2, poz. 40). Wysokość zadośćuczynienia powinna być zatem jednej strony odczuwalna dla poszkodowanego i przynosić mu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne, ale z drugiej strony - utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Takie kryteria przyznane uzupełniające zadośćuczynienie z pewnością spełnia, gdyż stanowi niewątpliwie odczuwalną rekompensatę i nie może być uznane za symboliczne.

II. Jak już wyżej wskazano, nie było podstaw do przyznania wnioskodawczyni E. Ś., jedynej żyjącej córce represjonowanego J. B., na podstawie art. 8 ust. 1 oraz art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149 z późniejszymi zmianami) od Skarbu Państwa kwoty zadośćuczynienia wyższej niż 1.000.000,- złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku za represje związane w niesłusznym pozbawieniem wolności i skazaniem wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r. sygn. akt Sr-892/48. Jak wyżej wskazano, żądając w apelacji bezpodstawnie wygórowanego i nieuzasadnionego zadośćuczynienia w wysokości 15.000.000,- złotych związanych z represjami za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, pełnomocnika z wyboru wnioskodawczyni E. Ś., adw. M. C., nie uwzględniała następujących okoliczności:

1)  faktu, że represjonowany ojciec wnioskodawczyni, J. B., od zwolnienia z więzienia w dniu 20 lipca 1954r., a także mimo uniewinnienia (zrehabilitowania) wyrokiem Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu, IV Wydział Karny z dnia 20 maja 1963 r., w sprawie o sygn. akt IV K – 13/63 od popełnienia przestępstw przypisanych mu wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r. sygn. akt Sr-892/48, aż do śmierci w dniu 21 grudnia 1967r. (a zatem przez okres ponad 13 lat od zwolnienia z więzienia oraz przez okres ponad 4 lat od uniewinnienia), nie wystąpił z jakimikolwiek roszczeniami wobec Skarbu Państwa z tytułu niesłusznego skazania oraz bezpodstawnego pozbawienia wolności. Jest to fakt obiektywny, choć nie można ustalić z jakiego powodu, czy ze strachu o kolejne represje, z powodu dumy, niechęci rehabilitacji przez władze państwa totalitarnego, czy z innych przyczyn;

2)  faktu, że po zwolnieniu z więzienia, stan zdrowia J. B. poprawił się na tyle, iż mógł podjąć prace zarobkową, odpowiadającą się wykształceniu i kwalifikacjom zawodowym. Od lipca 1956r. J. B. kierował laboratorium (...), a także był dyrektorem Szkoły (...);

3)  wysokość przyznanego zadośćuczynienia jest prawidłowa i odpowiednia do stopnia krzywd doznanych przez J. B. w wyniku stosowanych wobec niego represji. Kwota ta uwzględnia wszelkie krzywdy, nie ma charakteru symbolicznego, a także nie można jej uznać za pozbawiona realnej wysokości rynkowej. Jednocześnie nie można zarzucić, aby była wygórowana i oderwana od konkretnych okoliczności, gdzie funkcja kompensacyjna została przesłonięta efektem wzbogacenia;

4)  dla 95-letniej wnioskodawczyni, E. Ś., jedynej żyjącej córce represjonowanego J. B., przyznane na podstawie art. 8 ust. 1 oraz art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149 z późniejszymi zmianami) od Skarbu Państwa zadośćuczynienie w wysokości 1.000.000,- złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku za represje związane z niesłusznym pozbawieniem wolności i skazaniem wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r. sygn. akt Sr-892/48, w tym w połączeniu z przyznanym także prawomocnie odszkodowaniem w wysokości 1.088,447,82 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku, pozwala na godne życie (w obliczu wieku i stanu zdrowia wnioskodawczyni).

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Nie stwierdzono występowania okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu określonych w art. 439 k.p.k., 440 k.p.k. i art. 455 k.p.k.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie dotyczy.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Utrzymano w mocy zaskarżony wyrok wobec braku podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku w punkcie I części dyspozytywnej poprzez oddalenie w całości wniosku E. Ś., córki represjonowanego J. B. o zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia przekraczającego kwotę1.000.000,- złotych (w żądanej wysokości 15.000.000,- złotych) za represje związane z niesłusznym pozbawieniem wolności i skazaniem wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 1948r. sygn. akt Sr-892/48.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Należało w pełni zaakceptować rekonstrukcję stanu faktycznego przeprowadzoną przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wraz z powołanymi tam dowodami pozwalającymi na rekonstrukcję tego stanu faktycznego.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

Nie było podstaw do uwzględnienia apelacji pełnomocnika z wyboru wnioskodawczyni E. Ś., adw. M. C. i zmiany zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach zmiany

Nie dotyczy.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie zachodziły okoliczności z art. 439 k.p.k.

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie zachodziły okoliczności z art. 437 § 2 k.p.k. nakazujące uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a także nie zachodziła konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości.

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie zachodziły okoliczności z art. 437 § 2 k.p.k. nakazujące uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania.

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie zachodziły okoliczności z art. 454 § 1 k.p.k. nakazujące uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z powodu ograniczeń ne peius.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie zachodziły okoliczności z art. 437 § 2 k.p.k. nakazujące uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Dlatego nie formułowano zapatrywań prawnych i wskazań co do dalszego postępowania.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

W oparciu o przepis art. 13 cyt. ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (obecnie tekst jednolity: Dz.U. z 2020r. poz. 1820) kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa. W tym kontekście nie było jednak podstaw do zasadzenia od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni E. Ś. poniesionych przez nią kosztów postepowania odwoławczego, gdyż apelacja na korzyść wnioskodawczyni okazała się bezzasadna, a zasada byłoby przyznanie poniesionych przez wnioskodawczynię wydatków na ustanowienie pełnomocnika z wyboru tylko w wypadku zasadności roszczeń (por. wyrok SN z dnia 13 lipca 2015r. WA – 7/15, LEX nr 1755926).

7.  PODPISY SĘDZIÓW