Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 29 czerwca 2018 r. M. S. (1) odwołał się od dokonanego przez pracodawcę (...) S.A. Oddział Zespół Elektrowni (...) w N. wypowiedzenia umowy o pracę dochodząc odszkodowania w wysokości 21.200, 88 zł z odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu i kosztami procesu. Powód kwestionował zarówno prawidłowość wypowiedzenia (sposób sformułowania jego przyczyny mający powodować wątpliwość, czy rozwiązanie umowy nastąpiło z powodu wyszczególnionych w oświadczeniu pracodawcy zdarzeń czy wskutek również powoływanej tam utraty zaufania), jak i jego zasadność. Wskazał m.in., iż:

- przyjmowanie biomasy nie było jego głównym obowiązkiem zawodowym, bowiem przede wszystkim zajmował się obsługą stanowiska odpadów spaleniskowych,

- naruszenia wskazane w wypowiedzeniu dotyczą procesu przyjmowania biomasy, co do którego nie został przeszkolony, nadto zaś wystąpiły w okresie znacznie poprzedzającym wypowiedzenie,

- liczba pojazdów kontrolowanych pod kątem drobnej frakcji odpowiadała zaleceniom przełożonych,

- przyjmowanie pojazdów o przekroczonym tonażu następowało za akceptacją przełożonych,

- postępowanie karne przeciwko niemu nie zostało zakończone, a nawet nie został skierowany akt oskarżenia.

Pozwany (...) S.A. Oddział Zespół Elektrowni (...) w N. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz od przeciwnika kosztów procesu, obszernie uzasadniając stanowisko, że podane w wypowiedzeniu przyczyny są prawdziwe i uzasadniają rozwiązanie umowy w zastosowanym trybie.

W toku procesu wskutek przekształceń uległa zmianie strona pozwana. Miejsce dotychczasowego podmiotu zajął (...) S.A. Oddział w S. (k. 340 - 380)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Strony pozostawały w stosunku pracy od 14 września 1990 r. na podstawie umowy zawartej na czas nieokreślony. M. S. (1) świadczył pracę w Oddziale Zespołu Elektrowni (...), od 1 stycznia 2012r. na stanowisku obchodowego urządzeń nawęglania w Wydziale (...) Pomocniczych.

Dowód: umowa o pracę – k. 14 cz. B akt osobowych powoda, porozumienie zmieniające – k. 122 cz. B akt osobowych powoda, zaświadczenie o ukończeniu kursu BHP – k. 123 cz. B akt osobowych powoda, zakres obowiązków – k. 128 i nast. cz. B akt osobowych powoda

Zakres obowiązków powoda ukształtowany był bardzo obszernie. W pierwszym rzędzie obejmował prowadzenie analizy parametrów technicznych pracy urządzeń oraz kontrolę parametrów i ocenę pracy urządzeń wytwórczych, ale dodatkowo przewidywał szereg innych zadań, w tym przyjmowanie dostaw biomasy wraz z obsługą wagi samochodowej, pobieraniem próbek, weryfikacją biomasy, a także wykonywanie innych prac zleconych przez przełożonego, a wynikających z potrzeb pracodawcy.

Powód był zobligowany do przestrzeganie przepisów prawa ogólnie obowiązującego oraz przepisów wewnętrznych aktów normatywnych odnoszących się do realizowanych zadań i wykonywania powierzonej pracy.

Dowód: zakres obowiązków z 21 grudnia 2012r. - k. 128 i nast. cz. B akt osobowych powoda.

Powód często pracował na składowisku odpadów spaleniskowych przy ul. (...) w S., zajmował się jednak także przynajmniej przez kilka zmian roboczych w miesiącu przyjmowaniem biomasy do Elektrowni (...), jednego z trzech zakładów wchodzących w skład pozwanego Oddziału.

Zakład przyjmował dostawy dwóch rodzajów biomasy: leśnej oraz agro (energetycznej), a także peletu z siana i słomy.

Biomasa agro pochodzi z upraw roślin szybko rosnących specjalnie przeznaczonych do jej produkcji i jest kilkukrotnie droższa do biomasy leśnej. Co do zasady, są to zrębki drewna (drzew owocowych, liściastych, wierzby), przez co biomasa ma charakterystyczny, drzewny zapach. Elementem wyróżniającym biomasę agro są fragmenty cienkich konarów drzew. Nie występują w niej natomiast charakterystyczne dla biomasy leśnej takie elementy jak szyszki, kora, igliwie.

Używanie do produkcji energii różnych rodzajów biomasy w odpowiedniej proporcji warunkuje uzyskanie tzw. świadectw pochodzenia wystawianych przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Aby się o nie ubiegać, elektrownie muszą używać minimum 20% biomasy z upraw energetycznych w strumieniu spalanego surowca. Stąd też istotną jest właściwa kwalifikacja biomasy, czemu służy kontrola wizualna, zarówno całego ładunku jak i pobranych próbek. Świadectwa pochodzenia mają znaczenie do rozliczania produkcji energii odnawialnej.

Znaczenie ma także jakość biomasy (każdego z jej rodzajów). Surowiec nie powinien zawierać zanieczyszczeń obcego dlań pochodzenia, w tym kamieni i nadmiernej ilości piasku. Ta ostatnia prowadzi do degeneracji i obniżenia sprawności kotła w procesie spalania. Z tego względu pozwany ustalił jako maksymalną sześcioprocentową zawartość drobnej frakcji (piasku i zbliżonych substancji).

Dowód: instrukcja P/ESZ-008 magazynowania oraz obsługi dostaw biomasy w Elektrowni (...) wraz z załącznikami – k. 110 - 117, zeznania świadków: B. J. (zapis skrócony – k. 250 - 253), J. Ś. (zapis skrócony – k. 253 - 254), M. F. (zapis skrócony – k. 279 - 281), L. G. (zapis skrócony – k. 281 – 282), S. S. (zapis skrócony – k. 325b – 325c), L. T. (zapis skrócony – k. 325d – 325e), R. S. (zapis skrócony – k. 325f – 325g), J. P. (zapis skrócony – k. 325g – 325h), R. W. (zapis skrócony – k. 411v - 412), H. Ł. (zapis skrócony – k. 412v - 413), A. W. (zapis skrócony – k. 413v - 414), K. S. (zapis skrócony – k. 424 - 426), R. L. (zapis skrócony – k. 426 - 428), A. Z. (zapis skrócony – k. 428 - 429), przesłuchanie powoda (zapis skrócony – k. 459 – 460 w zw. z k. 182 - 184)

W pozwanej spółce obowiązywała procedura przyjmowania dostaw biomasy oraz jej weryfikacji. Przewidywała ona dwa etapy aktywności obchodowych urządzeń nawęglania.

Dostawy biomasy do Elektrowni (...) przyjeżdżały od różnych kontrahentów wedle ustalonego grafiku. Najpierw kierowcy z ładunkiem udawali się do punktu kontrolnego, gdzie przedstawiali dokument awizacji ładunku określający m.in rodzaj biomasy. Pojazdy podlegały ważeniu celem wyeliminowania (odesłania bez przyjęcia ładunku) tych, które ważyły ponad 42 tony. Taka waga odpowiadała w przybliżeniu pojazdowi z ładunkiem niezanieczyszczonej (np. gruzem) biomasy przy pełnym wypełnieniu.

Limit warunkowały przeszłe zdarzenia celowego dociążania ładunków przez kontrahentów np. poprzez ich moczenie czy też dostarczanie surowca ze znacznymi zanieczyszczeniami, co obniżało jego jakość.

Po kontroli wagi samochody wjeżdżały na automatyczną próbobiernię, która była monitorowana w taki sposób, aby pracownicy przyjmujący dostawę widzieli, co znajduje się w skrzyni pojazdu. W próbobierni następowały wstępne oględziny surowca. Obchodowy urządzeń nawęglania miał za zadanie ocenić, czy odpowiada on biomasie agro czy leśnej i zgadza się z awizacją. W przypadku gdyby surowiec oznaczony jako biomasa agro zawierał korę, igliwie, albo gdyby biomasa niezależnie od rodzaju obejmowała elementy plastikowe, metalowe, gruz itp. ładunek winien być cofnięty. Ewentualne wątpliwości nakazywały skierować pojazd do wysypu kontrolnego na placu.

Po oględzinach następował proces automatycznego pobierania próbek przy pomocy wiertnicy. Pobrana próbka kierowana była na młynek, a po wstępnym przemieleniu, do rękawa zsypowego, na którym zamontowany był przezroczysty worek foliowy. Proces ten był powtarzany dwukrotnie. Po zamknięciu worek opatrywano etykietą z danymi obejmującymi datę pobrania, nazwę kontrahenta oraz rodzaj biomasy. Na podstawie próbek badanych w wewnętrznym laboratorium oznaczano parametry handlowe. Próbki z dostaw z jednego dnia od jednego dostawcy były pod koniec dnia mieszane i z nich wyodrębniana część do badań.

Jeżeli pracownik przyjmujący dostawę po analizie obrazu z kamery i zawartości woreczka z próbką nie miał zastrzeżeń co do rodzaju i stopnia zanieczyszczenia biomasy, kierował samochód do rozładunku na jedną z dwóch stacji rozładowczych (dedykowaną danemu rodzajowi surowca), gdzie następował kolejny etap kontroli. Przy rozładunku należało sprawdzić, czy biomasa nie jest nadmiernie zawilgocona, zbrylona i czy nie posiada elementów ponadwymiarowych.

Biomasa przywożona była wywrotkami i pojazdami z ruchomą podłogą. Te ostatnie podlegały rozładunkowi sekwencyjnemu.

Przy rozładunku badana była zawartość drobnej frakcji. Pracownik przyjmujący dostawę pobierał surowiec i przesiewał go przez specjalne sito porównując wagę pierwotną z wagę materiału przesianego. Czynność taką wykonywał dwukrotnie przy przyjmowaniu pojazdów z ruchomą podłogą na różnych etapach rozładunku i raz gdy przyjmował wywrotki.

Zbyt wysoka wartość drobnej frakcji (większa niż 6%) winna skutkować odmową przyjęcia ładunku.

Dowód: zeznania świadków: B. J. (zapis skrócony – k. 250 - 253), J. Ś. (zapis skrócony – k. 253 - 254), P. W. (zapis skrócony – k. 255 – 256), J. K. (zapis skrócony – k. 256), M. F. (zapis skrócony – k. 279 – 281), S. S. (zapis skrócony – k. 325b – 325c), L. T. (zapis skrócony – k. 325d – 325e), R. S. (zapis skrócony – k. 325f – 325 g), J. P. (zapis skrócony – k. 325g – 325h), M. S. (2) (zapis skrócony – k. 325e – 325f), R. W. (zapis skrócony – k. 411v - 412), H. Ł. (zapis skrócony – k. 412v - 413), A. W. (zapis skrócony – k. 413v - 414), K. S. (zapis skrócony – k. 424 - 426), R. L. (zapis skrócony – k. 426 - 428), A. Z. (zapis skrócony – k. 428 - 429), przesłuchanie powoda (zapis skrócony – w zw. z k. 459 – 460 w zw. z k. 182 - 184), instrukcja P/ESZ-008 magazynowania oraz obsługi dostaw biomasy w Elektrowni (...) wraz z załącznikami – k. 110 - 117

U pozwanego pracodawcy w Elektrowni (...) obowiązywała regulująca powyższy sposób postępowania instrukcja P/ESZ-008 – magazynowania oraz obsługi dostaw biomasy.

W załącznikach do instrukcji określono wzory dokumentów wykorzystywanych w procesie weryfikacji ładunków: protokół odmowy przyjęcia dostawy biomasy oraz listę kontroli pojazdów transportujących biomasę. Ten ostatni szablon dokumentu (określony załącznikiem Z – 2) obejmował tabelę, w której w poszczególnych rubrykach pracownicy zobowiązani byli wpisać: firmę dostawcy, numer rejestracyjny pojazdu, złom, ponadwymiarową wagę, pobraną próbkę uwagi, w tym o występujących zanieczyszczeniach. W tabeli znajdowało się też miejsce na podpisy próbkobiorcy oraz kierowcy.

Pracownicy pozwanej, do obowiązków których należało przyjmowanie dostaw biomasy, w tym także M. S. (1), zostali zapoznani w lutym i marcu 2016r. ze wskazaną instrukcją, co potwierdzili własnoręcznymi podpisami.

Dowód: lista pracowników zapoznanych z Instrukcją P/ESZ-008 magazynowania oraz obsługi biomasy – k. 82, instrukcja P/ESZ-008 magazynowania oraz obsługi dostaw biomasy w Elektrowni (...) wraz z załącznikami – k. 110 – 117, przesłuchanie powoda (zapis skrócony – w zw. z k. 459 – 460 w zw. z k. 182 - 184)

W Elektrowni (...) przeprowadzano kwartalne, wewnętrzne kontrole poprawności odbioru biomasy, co do zasady niezapowiedziane. W praktyce jednak kontrolujący musiał otrzymać przepustkę, o czym zawiadamiany był główny inżynier zakładu. W rezultacie, za każdym razem kontrola przebiegała bez zastrzeżeń, wyjąwszy drobne uchybienia dotyczące przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy czy ustawienia kamer.

Dowód: zeznania świadka M. P. (zapis skrócony – k.282 - 283).

Mimo obowiązywania w zakładzie procedur przyjmowania biomasy, powszechną praktyką wśród obchodowych urządzeń nawęglania oraz ich przełożonych - pierwszych obchodowych – dyspozytorów nawęglania było nieprzestrzeganie ustalonych zasad postępowania. Choć z instrukcji wynikał obowiązek sprawdzania drobnej frakcji przy każdym transporcie biomasy, obchodowi urządzeń nawęglania, otrzymywali od przełożonych ustne bądź mailowe polecenia kontrolowania dostaw z różną częstotliwością.

W zakładzie pracy nie przywiązywano również uwagi do stosowanych arkuszy kontroli pojazdów. Druki dostępne dla obchodowych na stanowiskach ich pracy, a także w dyspozytorni, a w razie potrzeby dostarczane przez mistrza nawęglania nie odpowiadały kształtem określonemu w załączniku Z – 2 do Instrukcji P/ESZ – 008.

Z zapisów obchodowych w tych drukach wynikało wyraźnie, że tylko cześć dostaw jest kontrolowana oraz, że bywają przyjmowane takie, w których zawartość drobnej frakcji przekracza 6%.

Przyjmowano też dostawy o przekroczonym tonażu.

Pracownicy nie zostali przeszkoleni ze sposobu rozróżniania rodzajów biomasy. Umiejętności w tym zakresie nabywali wraz z doświadczeniem, ucząc się na błędach i korzystając ze wskazań przełożonych w przypadku wątpliwości.

Pracodawca do czasu ujawnienia przez organy ścigania nieprawidłowości w stosowaniu procedur, nie wyciągał wobec pracowników żadnych konsekwencji służbowych w związku z nieprzestrzegania instrukcji P/ESZ - 008.

Dowód: zeznania świadków: B. J. (zapis skrócony – k. 250 - 252), J. Ś. (zapis skrócony – k. 253 - 254), P. W. (zapis skrócony – k. 255 - 256), J. K. (zapis skrócony – k. 256), M. F. (zapis skrócony – k. 279 - 281), N. G. (zapis skrócony – k. 278 - 279), L. T. (zapis skrócony – k. 325d – 325e), R. S. (zapis skrócony – k. 325f – 325 g), J. P. (zapis skrócony – k. 325g – 325h), M. S. (2) (zapis skrócony – k. 325e – 325f), R. W. (zapis skrócony – k. 411v - 412), H. Ł. (zapis skrócony – k. 412v - 413), A. W. (zapis skrócony – k. 413v - 414), K. S. (zapis skrócony – k. 424 - 426), R. L. (zapis skrócony – k. 426 - 428), A. Z. (zapis skrócony – k. 428 - 429), przesłuchanie powoda (zapis skrócony – w zw. z k. 459 – 460 w zw. z k. 182 - 184), rejestry kontroli pojazdów stanowiące załącznik do akt sprawy,

Wobec ujawnienia przez Centralne Biuro Antykorupcyjne nieprawidłowości związanych z przyjmowaniem biomasy niezgodnej z awizacją, grupie pracowników pozwanej, w tym powodowi, podstawiono zarzuty udziału w zorganizowanej grupie przestępczej, której celem było popełnianie przestępstw o charakterze majątkowym na szkodę pracodawcy oraz przestępstw o charakterze korupcyjnym. Pozwana spółka, powziąwszy wiedzę o ujawnionych w postępowaniu nieprawidłowościach, chciała wykorzystać je dla celów służbowych, jednak z uwagi na dobro śledztwa, organy ścigania nie udzieliły pracodawcy od razu zezwolenia na użycie pozyskanych informacji.

Postawienie M. S. (1) zarzutu podejmowania w ramach zorganizowanej grupy przestępczej działań zmierzających do wyrządzenia szkody majątkowej pracodawcy oraz przestępstw o charakterze korupcyjnym, a także przyjmowania korzyści majątkowych w zamian za niedopełnienie ciążących obowiązków nastąpiło w dniu 3 lipca 2017r.

Dowód: postanowienie o przedstawieniu zarzutów – k. 393- 394, zeznania świadka N. G. (zapis skrócony – k. 278 - 279).

Pozwany, nie mogąc wykorzystać wiadomości pozyskanych ze śledztwa, podjął decyzję o wszczęciu wewnętrznej procedury mającej na celu zbadanie nieprawidłowości przy przestrzeganiu instrukcji magazynowania oraz obsługi dostaw biomasy w Elektrowni (...). Wewnętrzny audyt wykazał szereg nieprawidłowości, jak brak badania biomasy we wszystkich transportach, niewłaściwe przygotowywanie oraz przechowywanie próbek biomasy, przyjmowanie transportów niezgodnie z awizacją, niestosowanie rozładunku sekwencyjnego, ale bez przypisania ich konkretnym osobom. Z tego względu zarząd spółki zlecił N. G. powołanie zespołu, który na podstawie wyników audytu ustalił pracowników odpowiadających za poszczególne zaniedbania, a następnie sporządził raport w tym zakresie. Zespół zakończył pracę w dniu 19 kwietnia 2018r., a podstawowy raport (później aneksowany) wydał w styczniu 2018r.

Powołany zespół ustalił, że M. S. (1) przyjmując transporty z ładunkami biomasy:

- nie stosował określonego przez pracodawcę druku Z-2 „Kontrola samochodów”, a posługiwał się zmodyfikowanym wzorem dokumentu m.in. nie zawierającym rubryki na podpis kierowca dostawy,

- w dniu 5 sierpnia 2016r. przyjął transporty z dostawami biomasy od kontrahentów pozwanej bez dokonywania kontroli występowania w niej drobnej frakcji (wskazano dane kontrahentów i numery pojazdów,

- w dniu 4 września 2016r. gdy obsługiwał próbopobiernię przyjął dostawę powyżej 42 Mg z firmy (...),

Ustalenia te odpowiadały rzeczywistości.

Dowód: raport z analizy wyników audytu doraźnego nr (...) wraz aneksem – k. 119 - 160, rejestr kontroli samochodów – k. 83 oraz luzem jako załącznik do akt sprawy (plik dokumentów ze wskazanego okresu), zapisy przebiegu dyżurów – k. 84 – 88, raport wagowy – k. 101, zeznania świadka N. G. (zapis skrócony – k. 278 - 279) , przesłuchanie powoda (zapis skrócony – k. 459 – 460 w zw. z k. 182 - 184)

W dniu 13 czerwca 2018 r. pracodawca złożył M. S. (1) oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę za trzymiesięcznym wypowiedzeniem. Jako przyczynę tej decyzji wskazano naruszanie przez pracownika jego podstawowych obowiązków polegające na nieprzestrzeganiu ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy oraz obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy i ochrony jego mienia. Doprecyzowano, iż w okresie od stycznia 2016 r. do lutego 2017 r., zajmując stanowisko obchodowego urządzeń nawęglania w Wydziale (...) Pomocniczych (...), powód dopuścił się następujących naruszeń obowiązków pracowniczych:

1.  będąc zobowiązanym do dbałości o dobro zakładu pracy i jego mienie oraz do stosowania ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, w tym w procesie przyjmowania dostaw biomasy i weryfikacji dostarczonej biomasy, nie przeprowadzał kontroli występowania w niej drobnej frakcji; i tak :

-

w dniu 8 marca 2016 r. przyjął bez tej kontroli dostawy biomasy od dostawców: C. (numer rejestracyjny samochodów: ZGL (...), (...)), VG (numery rejestracyjne samochodów: ZGL (...)), K. (numery rejestracyjne samochodów (...), (...)) oraz F. (numery rejestracyjne samochodów (...), (...), (...))

-

w dniu 5 sierpnia 2016r. przyjął bez tej kontroli dostawy biomasy od firm (...) (numery rejestracyjne samochodów: (...), (...), (...)) oraz (...) (numery rejestracyjne samochodów (...), ZS 319EU)

czym naruszył wynikający z punktu 5.5 Instrukcji P/ (...)/008 magazynowania oraz obsługi dostaw biomasy w Elektrowni (...) z dnia 17 lutego 2016 r. obowiązek kontroli występowania w biomasie drobnej frakcji, a także, wynikający z zakresu obowiązków obowiązek pobierania próbek z dostaw i weryfikacji dostarczonej biomasy i co stanowiło także o nieprzestrzeganiu podstawowego obowiązku przestrzegania procedur i instrukcji (...) na swoim odcinku pracy oraz obowiązku przestrzegania przepisów wewnętrznych i wykonywania pracy zgodnie z obowiązującymi procedurami.

2.  będąc zobowiązanym do stosowania ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, w okresie od 17 lutego do 31 grudnia 2016 r. nie stosował się do postanowień załącznika Z-2 Kontrola samochodów do Instrukcji P/ESZ- 008 - magazynowania oraz obsługi dostaw biomasy w Elektrowni (...) z dnia 17.02.2016 r., czym naruszył obowiązujące u pracodawcy zasady przyjmowania dostaw biomasy wynikające z tej Instrukcji oraz obowiązek przestrzegania procedur i instrukcji (...) na swoim odcinku pracy, a także swój zakres obowiązków,

3.  będąc zobowiązanym do dbałości o dobro zakładu pracy i jego mienia oraz stosowania ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy przyjął w dniu 4 września 2016r. dostawę biomasy o tonażu powyżej 42 ton (42, 42 Mg) od firmy (...) (nr rejestracyjny samochodu (...) 76P2), czy naruszył przepisy Instrukcji P/ESZ- 008 - magazynowania oraz obsługi dostaw biomasy w Elektrowni (...) z dnia 17.02.2016 r. nakazujące odmawiać przyjęcia dostawy w przypadku tonażu przekraczającego 42 tony oraz obowiązek przestrzegania procedur i instrukcji (...) na swoim odcinku pracy, a także swój zakres obowiązków,

Dalej wskazano, że opisane naruszenia obowiązków służbowych, pracodawca stwierdził w raporcie z dnia 12 stycznia 2018 r. po analizie wyników audytu doraźnego nr (...). Dodatkowo podniesiono, iż w nadzorowanym przez Prokuraturę Okręgową w Szczecinie śledztwie dotyczącym nieprawidłowości przy dostawach biomasy do Elektrowni (...), postawiono powodowi zarzuty dotyczące udziału w zorganizowanej grupie przestępczej, której celem było popełnianie przestępstw związanych z wyrządzeniem szkody majątkowej (...) S.A. Oddział Zespół Elektrowni (...), Elektrownia (...), a także przestępstw o charakterze korupcyjnym.

Jak podsumowano w wypowiedzeniu, w ocenie pracodawcy rodzaj naruszonych przez powoda obowiązków pracowniczych, jak również ich skala oraz wpływ na zagrożenie interesów pracodawcy a także postawione w postępowaniu karnym zarzuty spowodowały utratę zaufania w stopniu uniemożliwiającym dalsze zatrudnienie.

Niesporne, nadto: wypowiedzenie umowy o pracę – k. 11 - 13 (także – k. 1 i nast. cz. C akt osobowych powoda).

Wypowiedzenie podpisał dyrektor pozwanego Oddziału N. G..

Niesporne, nadto wypowiedzenie umowy o pracę – k. 11 - 13 (także – k. 1 i nast. cz. C akt osobowych powoda), umowa o pracę N. G. – k. 53 - 56

Wypowiedzenie było poprzedzone poinformowaniem o zamiarze jego dokonania reprezentującej powoda organizacji związkowej i uzyskaniem jej stanowiska.

Niesporne, nadto korespondencja pracodawcy z organizacją związkową – k. 157 i nast. nienumerowane w cz. B akt osobowych powoda

W istocie w dniu 5 sierpnia 2016r. powód nie dokonał kontroli drobnej frakcji w odniesieniu do wskazanych w wypowiedzeniu pojazdów i dostawców.

Dowód: rejestr kontroli samochodów – k. 83 (także k. 241), przesłuchanie powoda (zapis skrócony – w zw. z k. 459 – 460 w zw. z k. 182 - 184)

Brak kontroli drobnej frakcji w dniu 8 marca 2016r. w odniesieniu do dostawców i pojazdów wskazanych w wypowiedzeniu wystąpił ze strony innego pracownika.

Dowód: przesłuchanie powoda (zapis skrócony k. 459 – 460 w zw. z k. 182 - 184), raport z analizy wyników audytu doraźnego nr (...) wraz aneksem – k. 119 - 160, rejestr kontroli samochodów z dnia 8 marca 2018r. wśród załączników luzem w aktach sprawy,

Aktualnie, po skierowaniu przez Prokuraturę aktu oskarżenia, przeciwko powodowi jak i innym pracownikom pozwanego, toczy się postępowanie przed sądem w związku z czynami objętymi wcześniej zarzutami.

Niesporne, nadto akt oskarżenia – k. 301 akt (...)tutejszego sądu

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo podlegało uwzględnieniu.

Zgłoszone w pozwie żądanie odszkodowania oparte było na treści art. 45 § 1 k.p. Zgodnie z wymienionym przepisem w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

Powód w niniejszej sprawie kwestionował przede wszystkim zasadność wypowiedzenia. Choć ostatecznie M. S. (1) nie negował zaistnienia takich zdarzeń jak wskazane w oświadczeniu pracodawcy stosowanie niewłaściwych druków, niebadanie drobnej frakcji w części transportów czy przyjęcie pojazdu o przekroczonym tonażu, to zaprzeczał świadomemu naruszaniu procedur i obowiązków wskazując w zakresie dwóch pierwszych okoliczności na stosowanie się do powszechnej i utrwalonej praktyki oraz dostępnych szablonów, a w zakresie ostatniej zgody przełożonego na przyjęcie dostawy. Choć powód nie negował wybiórczej kontroli pojazdów pod kątem drobnej frakcji, to zaprzeczał, by nie przeprowadził jej w pierwszej z dwóch dat wskazanych w oświadczeniu pracodawcy.

W istocie pozwany nie wykazał, by powód nie zbadał drobnej frakcji w części dostaw w dniu 8 marca 2016r. M. S. (1) zaprzeczył, by podpisy w rejestrze kontroli wskazanych przez pracodawcę pojazdów pochodziły z jego ręki, a ich porównanie z tymi, które znalazły się na dokumencie z 5 sierpnia 2016r. wydaje się potwierdzać jego słowa. Także w raporcie wewnętrznym, w którym przypisano na podstawie wyników audytu poszczególne uchybienia proceduralne poszczególnym pracownikom, niezbadania drobnej frakcji w wyszczególnionych w wypowiedzeniu dostawach w dniu 8 marca 2016r. nie odniesiono do osoby M. S. (1), a innego pracownika.

Niewykazanie naruszenia procedury co do badania drobnej frakcji w jednej z dwóch dat wskazanych w wypowiedzeniu nie może jednak stanowić o jego niezasadności, wobec potwierdzenia się pozostałych uchybień i wystąpienia innych okoliczności uzasadniających samodzielnie wypowiedzenie.

Analiza przedstawionych przez pracodawcę dokumentów przyjmowania dostaw z pomiarem drobnej frakcji nie pozostawia żadnych wątpliwości co do tego, że nie odpowiadają one aktualnym w tamtym czasie drukom wynikającym z załącznika nr 2 do instrukcji złożonej do akt postępowania. Strona powodowa nie naprowadziła dowodów na to, że forma załącznika w okresie objętym zarzutami wypowiedzenia ulegała zmianie, a strona pozwana zmianie takiej zaprzeczała. Z dokumentu kontroli pojazdów z dnia 5 sierpnia 2016r. wynika też, że powód nie każdą dostawę (samochód) pod kątem drobnej frakcji badał. Z kolei raport wagowy nie pozostawia wątpliwości, że przyjęto samochód o przekroczonym tonażu, a okoliczność, ze uczynił to powód potwierdzają zapisy dziennika dyżurów. Wprawdzie M. S. (1) twierdził, że przyjęcie miało miejsce za zgodą przełożonego, jednak dowodów, które by o tym wprost świadczyły, nie było. Nie stosując odpowiednich druków, przyjmując pojazd o przekroczonym tonażu (przepisy wewnętrzne nie przewidywały tu odstępstw od ustalonej reguły, gdy przekroczenie pozostawało niewielkie) i nie kontrolując każdej jednej dostawy pod kątem drobnej frakcji pracownik bez wątpienia naruszył obowiązujące w zakładzie szczegółowe procedury, z którymi zapoznanie się potwierdził własnoręcznym podpisem. Wprawdzie przyjmowanie dostaw biomasy nie było podstawowym obowiązkiem przypisanym do jego stanowiska, jednak mieściło się w ramach jego zadań i w praktyce stosunkowo często było przez niego wykonywane. Przyjmowanie dostaw biomasy regulowane było jedną tylko instrukcją, której regulacje powód winien znać.

Postępowania wewnętrzne pracodawcy potwierdziły szereg różnych nieprawidłowości. Skala przypisanych powodowi, a wykazanych w postępowaniu uchybień nie jest znaczna, co przy uwzględnieniu powszechności naruszeń wskazujących na brak jakiejkolwiek kontroli ze strony przełożonych pozwalałoby (bez innych okoliczności, o których dalej) na uznanie wypowiedzenia za nieuzasadnione, tym bardziej że chodzi o osobę pozostającą w wieloletnim zatrudnieniu, na której pracę składały się i inne zadania niż przyjmowanie dostaw biomasy i czynności z tym związane.

Nie sposób nie dostrzec przy analizie zebranego materiału dowodowego, że naruszenia dotyczące niestosowania właściwych druków czy niebadania wszystkich dostaw pod kątem drobnej frakcji miały w zakładzie charakter powszechny i akceptowany przez przełożonych. Nawet jeśli z ostrożnością podejść do zeznań zawnioskowanych przez powoda świadków w części dotyczącej tej kwestii, z uwagi na fakt, że większości z nich postanowiono zbliżone zarzuty w sprawie karnej i ostatecznie skierowano przeciw nim akt oskarżenia, to i tak o powszechności uchybień tego rodzaju świadczy dokumentacja przedstawiona przez pozwanego. W niej bowiem znajduje się wiele wypełnionych przez różnych pracowników niewłaściwych druków, w których ujawnione jest niesprawdzanie zawartości drobnej frakcji w części dostaw czy przyjmowanie dostaw z wyższą niż dopuszczalna jej zawartością. To jednoznacznie wskazuje, że w zakładzie nie były przestrzegane procedury, a przełożeni albo akceptowali tę sytuację, albo w żaden sposób nie kontrowali pracowników (gdyby bowiem to zrobili dostrzegliby odstępstwa od ustalonych reguł). Zważywszy na powyższe oraz na okoliczność, iż zasady kontroli drobnej frakcji ulegały zmianom w okresie zatrudnienia powoda, co wynika z zeznań świadków, a nadto, że przyjęcie pojazdu z przekroczonym tonażem było jednorazowe, a samo przekroczenie stosunkowo niewielkie, należałoby uznać rozwiązanie umowy za zbyt dotkliwą konsekwencję dla pracownika, zwłaszcza, że uchybienia dotyczyły okresu znacznie poprzedzającego wypowiedzenie. Pozwany wywodził, że obowiązków nie dopełniali przełożeni powoda w Elektrowni (...), jednym z trzech zakładów wchodzących w skład Oddziału, a osoby zarządzające oddziałem o tych zaniedbaniach nie wiedziały. To jednak wskazuje jedynie na to, że system kontroli nie był właściwie realizowany na kolejnych szczeblach. Odpowiedzialnością za ten stan rzeczy trudno byłoby obarczać szeregowych pracowników, których praca winna być weryfikowana i oceniana na bieżąco.

Przy badaniu zasadności wypowiedzenia nie sposób jednak poprzestać na ocenie wskazanych kwestii z pominięciem faktu, iż złożenie oświadczenia nastąpiło nie tylko po przeprowadzeniu postępowania wewnętrznego, ale na pewnym etapie postępowania karnego, gdy części pracowników zatrudnionych u pozwanego na stanowisku obchodowego urządzeń nawęglanie, w tym powodowi, postawiono już zarzuty działania na szkodę pracodawcy w warunkach grupy przestępczej. Tę okoliczność także powołał pracodawca nie poprzestając na wymienieniu nieprawidłowości w pracy M. S. (1).

Postawienie powodowi zarzutów nawet samodzielnie, a już bez wątpienia przy uwzględnieniu wskazanych w wypowiedzeniu nieprawidłowości w jego pracy czyni uzasadnionym rozwiązanie umowy o pracę w zastosowanym przez pozwanego trybie. Okoliczność, iż do skazania prawomocnym wyrokiem istnieje domniemanie niewinności, nie może mieć decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu ani uzależniać wyniku niniejszego procesu od zakończenia sprawy karnej. Pozwany nie zarzucił bowiem powodowi popełniania przestępstw na szkodę zakładu, a jedynie powołał prawdziwą okoliczność postawienia mu zarzutów w tym przedmiocie. Wypowiedzenie jest zwykłym sposobem rozwiązania umowy o pracę. Do rozwiązania umowy w tym trybie nie jest konieczna jakaś wyjątkowa sytuacja czy szczególnie poważne naruszenie obowiązków przez pracownika. Uzasadniać wypowiedzenie mogą zarówno jednorazowe zdarzenia ważące negatywnie na ocenie rzetelności i sumienności pracownika, jak i drobne powtarzalne i nieeliminowane pomimo oczekiwań przełożonych zachowania negatywnie odbijające się na jakości pracy, czy wreszcie taki sposób realizowania zadań, który nie prowadzi do uzyskania efektów, dla których utrzymywane jest stanowisko w strukturach firmy. Przy ocenie zasadności wypowiedzenia należy badać interes obu stron stosunku pracy, a nie ograniczać się do interesu pracownika, nawet gdy pracodawcą jest duży podmiot gospodarczy, jak ma to miejsce w tej sprawie. Zarzuty postawione pracownikom pozwanego, w tym M. S. (1) mają bardzo poważny charakter. Trudno wymagać od pracodawcy w sytuacji, gdy uzyskuje wiedzę o takich zarzutach, by dalej zatrudniał pracownika oczekując spokojnie na wynik postępowania karnego. Pamiętać należy, iż postawienie zarzutów następuje na jakimś etapie postępowania karnego po zgromadzeniu dowodów świadczących w ocenie organów ścigania na popełnienie przez podejrzanego przestępstwa wskazanego w zarzutach. Nie powinno ono nosić znamion dowolności. Postawienie pracownikowi zarzutów karnych pozwala zatem pracodawcy, mającemu status pokrzywdzonego, na przyjęcie, że istnieją uzasadnione podstawy do uznania, iż zatrudniony dopuszczał się czynów objętych zarzutami, choć oczywiście (wobec domniemania niewinności) nie posiada on w tym zakresie pewności. Istnienie takich uzasadnionych podstaw, zwłaszcza gdy dodatkowo potwierdzają je własne ustalenia zakładu pracy, czyni zrozumiałym i adekwatnym rozwiązanie umowy w zwykłym trybie (za wypowiedzeniem). Okoliczność, iż w przypadku niewinności niesłusznie podejrzanego (czy już oskarżonego) pracownika poniesie on poza innymi niekorzystnymi skutkami toczącego się postępowania karnego nieuzasadnioną „karę” w postaci rozwiązania umowy o pracę, nie może przemawiać przeciwko wypowiedzeniu i uzależniać jego oceny od wyniku postępowania karnego. Tak bowiem, jak pracownik nie powinien ponosić skutków ewentualnego nieprawidłowego działania organów ścigania, tak i nie mogą obciążać one zakładu pracy. Postępowania karne mogą być wieloletnie, zwłaszcza gdy zarzuty są poważne i dotyczą wielu osób. Konieczność oczekiwania przez pracodawcę z rozwiązaniem umów o pracę na wynik postępowania karnego w sytuacji, gdy zarzucane jego pracownikom przestępstwa dokonywane miały być na jego szkodę, oznaczałaby rażące naruszenie jego praw i niczym nieuzasadnione uprzywilejowanie drugiej strony stosunku pracy. Choć kodeks postępowania karnego przewiduje jedynie odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie czy pozbawienie wolności, a nie tylko niesłuszne oskarżenie, to osoba, która doznała szkody w wyniku postawienia zarzutów albo skierowania aktu oskarżenia, gdy doszło do umorzenia postępowania karnego czy uniewinnienia może dochodzić odszkodowania na drodze cywilnej czy to od Skarbu Państwa, gdy działania organów ścigania nie znajdowały oparcia w zebranych dowodach, czy od osób, które do tych działań doprowadziły np. fałszywymi zeznaniami.

Oczywiście nie każde postawienie zarzutów w postępowaniu karnym prowadzić musi do uznania warunkowanego nim wypowiedzenia umowy o pracę za uzasadnione. Zależy to od realiów sprawy, w tym rodzaju zarzutów. W tej sprawie te ostatnie dotyczyły czynów popełnianych przy wykonywaniu obowiązków zawodowych i na szkodę pracodawcy. Rodzaj postawionych powodowi (i innym pracownikom pozwanego) zarzutów uzasadnia utratę zaufania do wymienionych zwłaszcza, gdy wewnętrzne postępowanie potwierdziło nieprawidłowości w pracy mogące świadczyć o trafności zarzutów. Powszechne, tożsame uchybienia polegające na przyjmowaniu biomasy wbrew procedurom uprawdobodabniały działanie pracowników w interesie dostawców, a ze szkodą dla zatrudniającego. Postawienie zarzutów nakazywało innym okiem spojrzeć na uchybienia procedurom opisanym szczegółowo w wypowiedzeniu, w szczególności na winę pracownika.

Zauważenia wymaga, iż pozwany nie podjął decyzji o wypowiedzeniu powodowi umowy od razu po pojawieniu się w zakładzie (...) i informacjach, w tym medialnych o nieprawidłowościach w dostawach biomasy. Nie uczynił tego natychmiast po postawieniu M. S. (1) zarzutów. Wypowiedzenie zostało poprzedzone wewnętrznymi postępowaniami najpierw audytem, a potem postępowaniem przypisującym określone nieprawidłowości poszczególnym pracownikom, które ostatecznie zakończyło się krótko przed wypowiedzeniem umowy. W międzyczasie prowadzone czynności w postępowaniu karnym nie doprowadziły do umorzenie tego postępowania w części dotyczącej powoda. Oznaczało to, że gromadzone dalej dowody dawały organom ścigania podstawy do trwania na stanowisku, że powód przestępstw objętych zarzutami się dopuszczał. Tok postępowania karnego wespół z wynikami własnych ustaleń dawał pozwanemu podstawy do utraty zaufania do powoda.

W tych warunkach upływ czasu od okresu, w którym powód dopuszczał się uchybień nie może wbrew stanowisku M. S. (1) skutkować uznaniem wypowiedzenia za niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Zachowanie pozwanego tj. powstrzymywanie się z decyzją o zakończeniu stosunku pracy wskazuje, że działał on z rozwagą, uwzględniając interes nie tylko własny, ale i pracownika.

Powyższe przemawiało za uznaniem wypowiedzenia za uzasadnione, a w konsekwencji oddaleniem powództwa.

Zarzut niewłaściwego sformułowania przyczyny wypowiedzenia pozostawał w sposób oczywisty chybiony. Lektura oświadczenia pozwanego nie pozostawała bowiem wątpliwości, że w związku z szeregiem wyszczególnionych naruszeń procedury oraz postawieniem zarzutów w postępowaniu karnym pracodawca utracił zaufanie do pracownika.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu określoną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Koszty pozwanego odpowiadały wynagrodzeniu zawodowego pełnomocnika. Minimalna stawka tego wynagrodzenia wynikająca z § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2018.1800 ze zm.) wynosi 180 zł i taką kwotę zasądzono na rzecz pozwanego.

W ocenie sądu zastosowania nie znajduje stawka warunkowana wartością przedmiotu sporu (§ 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia, o jakim mowa). Wprawdzie w § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia nie jest wymienione odszkodowanie, a (wśród innych) żądanie przywrócenia do pracy, za zastosowaniem wskazanej regulacji przemawiają jednak: tożsamy lub mniejszy zakres postępowania i nakład pracy zawodowego pełnomocnika w sprawie odszkodowawczej (w sprawie o przywrócenie do pracy często poza prawidłowością rozwiązania umowy badana jest celowość przywrócenia), możliwość zmiany żądania przez pracownika (któremu ustawodawca zostawił tu wybór), możliwość zasądzenia przez sąd odszkodowania w miejsce przywrócenia, a także całe rozwiązania systemowe w sprawach z zakresu prawa pracy. Ustawodawca wprowadził dla pracowników ustawowe zwolnienie od opłat sądowych czy istotne ograniczenie obciążania ich wydatkami, a stawki wynagrodzeń pełnomocników warunkujące koszty związane z procesem sądowym ustalił na niższym niż w sprawach cywilnych poziomie. Celem tych regulacji jest ułatwienie pracownikom dochodzenia swoich praw na drodze sądowej i zapobieżenie ich rezygnacji z dochodzenia roszczeń z uwagi na obawy przed ewentualnymi kosztami.

Stanowisko sądu w przedmiocie kosztów znajduje oparcie także w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2011r. I PZP 6/10.

Stan faktyczny w tej sprawie został ustalony na podstawie wszystkich zgromadzonych, a powołanych pod poszczególnymi okolicznościami dowodów. Okoliczności podawane przez świadków obu stron co do przebiegu przyjmowania biomasy w dużej mierze - w zakresie objętym ustaleniami - korespondowały ze sobą i złożonymi dokumentami. Z tego względu zostały one w przypadku świadków strony pozwanej w całości, a w przypadku świadków strony powodowej w istotnej części (objętej ustaleniami) uznane za wiarygodne. Różnice odnosiły się do okoliczności mogących rzutować na kwestię winy obchodowych urządzeń nawęglania. Świadkowie zgłoszeni przez powoda poruszali bowiem sprawę braku stosownych szkoleń czy działania zgodnie ze wskazaniami przełożonych. Okoliczności te nie miały jednak decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia w sytuacji, gdy uzasadniając utratę zaufania, pracodawca powołał się nie tylko na wskazane uchybienia, ale i na postawienie zarzutów w postępowaniu karnym, co zostało już omówione.

Dowody z dokumentów nie budziły wątpliwości sądu i w zasadzie nie były kwestionowane.

Sąd pominął wnioski dowodowe strony powodowej o przesłuchanie świadków: M. W. i M. R. wobec niewykonania przez tę stronę nałożonego na nią zobowiązania . Samo oświadczenie pełnomocnika, że świadkowie odbierają pisma pod wskazanym adresem w innym postępowaniu, nie stanowi wykazania, o jakim mowa w zobowiązaniu. Zresztą z uwagi na argumentację sądu co do wpływu postawienia powodowi zarzutów na zasadność wypowiedzenia zeznania wymienionych nie rzutowałyby i tak na wynik niniejszego procesu.

Pominięcie wniosków z innych niż załączone już do akt oraz niż akt oskarżenia przeciw pracownikom pozwanego dokumentów ze sprawy karnej warunkowała okoliczność, iż albo nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia w tej sprawie (jak postanowienia o przedstawieniu zarzutów innym niż powód osobom) albo nie odpowiadały okolicznościom, jakie miały wykazać (protokół przesłuchania z akt karnych stanowić może jedynie dowód na to, że osoby przesłuchane złożyły wyjaśnienia określonej treści, ale nie na okoliczność zdarzeń, o których wspominały w wyjaśnieniach)