Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VI Ka 463/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Elżbieta Kosecka - Sobczak

Sędziowie: Natalia Burandt

Krzysztof Korzeniewski

Protokolant: stażysta Anna Pikulska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Elblągu Joanny Łasińskiej

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2021 r. w Elblągu sprawy

R. S. s. J. i U. ur. (...) w E.

oskarżonego o czyn z art. 280 § 1 kk w zb. z art. 227 kk w zb. z art. 157 § 2 kk w zb. z art. 193 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

z powodu apelacji wniesionych przez oskarżonego i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 29 marca 2021 r. sygn. akt VIII K 1790/20

I. utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,

II. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. W. B. 516,60zł brutto za obronę udzieloną oskarżonemu z urzędu przed sądem II instancji,

III. zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie przed sądem II instancji.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 463/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Elblągu z 29 marca 2021r. w spr. VIII K 1790/20

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

R. S.

Karalność oskarżonego

Czyn przypisany oskarżonemu w pkt. V wyroku.

Informacja z KRK

k.1245-1249.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.

Informacja z KRK

Informacja została sporządzona przez podmiot do tego uprawniony, jej treść nie była kwestionowana przez strony, stąd zasługuje na wiarygodność.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

Obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wyroku- z obu apelacji

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie doszło do zarzucanej przez skarżących obrazy art. 6 kpk w postaci naruszenia prawa oskarżonego R.C. do obrony.

Należy stwierdzić, że faktycznie prokurator wprowadził oskarżonego w błąd zamieszczając w akcie oskarżenia informację o tym, że oskarżony posiada w sprawie wyznaczonego obrońcę z urzędu w osobie adw. C. O., gdy tymczasem na etapie postępowania przygotowawczego w tej sprawie obrońcy z urzędu oskarżonemu nie wyznaczono. Jednak sąd I instancji zorientował się – przed wyznaczeniem terminu rozprawy - co do tego, że akt oskarżenia zawiera błędną informację o obrońcy wyznaczonym z urzędu dla tego oskarżonego. Dlatego zarządzeniem z k.787 zlecił w pkt. 2 poinformowanie oskarżonego R. C.-S. o tym, że nie ma on obrońcy w sprawie, mimo wskazania zawartego w akcie oskarżenia. Pismo z 30 grudnia 2020r. z taką informacją (kopia k. 791) wysłano oskarżonemu, który odebrał je w dniu 04 stycznia 2021r (k.830), co oznacza, że od 04 stycznia 2021r. oskarżony był świadomy tego, że nie ma obrońcy z urzędu wskazanego w akcie oskarżenia i gdyby chciał, to mógł po tej dacie, wnosić o wyznaczenie mu obrońcy z urzędu przez sąd I instancji. Oskarżony był bowiem pouczany o swoich uprawieniach i obowiązkach w postępowaniu karnym (k.247-249, co poświadczył własny podpisem), w tym do korzystania z pomocy obrońcy z wyboru lub możliwości wyznaczenia obrońcy z urzędu z powodu niedostatku oskarżonego. Oskarżony jednak wniosku tego, aż do dnia wydania wyroku przez sąd I instancji nie składał (uczynił to dopiero po tym jak wyrok już zapadł). A w takich okolicznościach nie można zgodzić się argumentem obrońcy zawartym w uzasadnieniu apelacji, że oskarżony „miał pełne prawo sądzić, że ustanowiony dla niego obrońca będzie działał na jego korzyść do czasu prawomocnego zakończenia postępowania, bowiem taką gwarancję daje mu art. 84§1kpk”. Oskarżony nie wnosił bowiem na tamtym etapie o wyznaczenie mu obrońcy i taki obrońca nie został dla niego w niniejszej sprawie ustanowiony. Poza wzmianką zawartą w akcie oskarżenia, to oskarżony nie był też wcześniej informowany przez organy wymiaru sprawiedliwości o tym by – przy braku jakiejkolwiek inicjatywy z jego strony- ustanowiono mu w omawianej sprawie obrońcę z urzędu.

Wobec tego to tylko z suwerennej decyzji oskarżonego, który od 04 stycznia 2021r. miał świadomość tego, że nie posiada obrońcy z urzędu, a był informowany o możliwości wyznaczenia mu obrońcy z urzędu z powodu niedostatku, wynikało, że nie składał wniosku o wyznaczenie mu obrońcy z urzędu na etapie rozpoznania sprawy przez sąd I instancji do dnia wydania zaskarżonego wyroku i że na rozprawach przez Sądem Rejonowym występował sam, bez obrońcy. Ponadto z treści protokołów rozprawy nie wynika by oskarżony był zaskoczony brakiem udziału obrońcy w rozprawie przed sądem I instancji, by zwracał uwagę sądowi I instancji na brak udziału w terminach rozprawy obrońcy.

A w świetle powyższego to naruszenie prawa oskarżonego do obrony, na tle braku reprezentowania oskarżonego przez obrońcę wyznaczonego z urzędu z powodu niedostatku w toku rozpraw, nie zostało wykazane, a tym samym nie miało wpływu na treść zaskarżonego wyroku. Oskarżony nie miał bowiem wyznaczonego obrońcy w toku rozprawy przed sądem I instancji, z czego w pełni zdawał sobie sprawę.

W realiach niniejszej sprawy nie było też podstaw do wyznaczenia oskarżonemu obrońcy z urzędu w postępowaniu przed sądem I instancji z powodu wystąpienia przesłanki z art. 79§1 pkt. 3 kpk. Oskarżony bowiem dopiero w swoich pismach, złożonych do akt po wyroku, wskazywał, że nie został zbadany przez lekarzy psychiatrów. Jednak ani w postępowaniu przygotowawczym ani w toku rozpoznania sprawy przez sąd I instancji, to nie zostały złożone do akt dokumenty obrazujące leczenie psychiatrycznego R. C.; nadto oskarżony ten pytany i podczas przesłuchań w postępowaniu przygotowawczym i przed sądem I instancji co do kwestii leczenia psychiatrycznego, to konsekwentnie podawał, że nie leczył się ani psychiatrycznie ani odwykowo. Stąd sąd I instancji nie miał więc podstaw by dopuszczać dowód z opinii biegłych lekarzy psychiatrów, gdyż nie posiadał wiadomości wskazujących na uzasadnioną wątpliwość co do poczytalności oskarżonego, a tym samym – wobec braku wątpliwości co do jego poczytalności - nie miał podstaw z art. 79§1 pkt. 3 kpk do ustanowienia oskarżonemu obrońcy z urzędu na tej właśnie podstawie. Również na etapie rozpoznania sprawy przed sądem II instancji nie pojawiły się informacje, które by wskazywały na uzasadnioną wątpliwość co do poczytalności oskarżonego. Oskarżony do jednego z pism dołączył kartę informacyjną ze szpitala w E. z 18.07.2018r. (k.1122) z której wynika, że znalazł się na Izbie Przyjęć tego szpitala i przebywał tam w dniu 18.07.2018r. od godz. 21:08 do godz. 21:19, po czym zalecono mu 24 h obserwację stanu somatycznego i zgłoszenie się do Izby Przyjęć Psychiatrycznej. Jednocześnie w aktach na k. 686 znajduje się odpis wyroku SR w E. w spr. (...) z którego wynika, że R. C. w dniu 20 lipca 2018r. , czyli 2 dni po pobycie w dniu 18.07.2018r. w szpitalu w E., dopuścił się przestępstwa z art. 284§1kk, co świadczy o braku kontynuacji leczenia psychiatrycznego w szpitalu zaleconego w karcie informacyjnej z k. 1122. Z informacji z KRK i dołączonych do akt odpisów wyroków nie wynika by R.C. był skazywany w warunkach art. 31 kk, by były orzekane wobec niego środki zabezpieczające. Wobec tego sąd odwoławczy nie stwierdził by danymi z akt sprawy zostały wykazane uzasadnione wątpliwości co do poczytalności oskarżonego i tym samym – gdy oskarżony przecież sam wprost nie składał wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych lekarzy psychiatrów- podstawy do wywoływania opinii sądowo-psychiatrycznej z urzędu, a w konsekwencji ustanowienia oskarżonemu obrońcy z wyboru na podstawie art. 79§1 pkt. 3 kpk, którego udział w rozprawie byłby obowiązkowy.

W tym miejscu należy przypomnieć, że wyrok w niniejszej sprawie zapadł w wyniku uwzględnienia wniosków – w tym złożonego przez oskarżonego R.C. o dobrowolne poddanie się karze. Przed wydaniem wyroku uwzględniającego kary zaproponowane przez oskarżonych, to wszyscy oskarżeni , w tym i R.C. przyznali się do popełnienia zarzucanych im czynów, a sąd pouczył ich o treści art. 387 kpk i art. 447§5kpk, a przeciwko zastosowaniu konsekwencji z tych przepisów oskarżeni nie zaprotestowali. Z tego zaś wynika, że oskarżony R.C. był stroną konsensusu, miał wpływ na jego treść, zaakceptował też warunki i konsekwencje– w tym ten z art. 447§5 kpk- dobrowolnego poddania się karze. Z tego ostatniego przepisu tj. art. 447§5 kpk wynika zaś, że podstawą apelacji wyroku wydanego w trybie dobrowolnego poddania się karze nie mogą być zarzuty określone w art. 438 pkt.3 i 4 kpk tj. zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych i rażącej surowości kary. Tymczasem oskarżony w swojej apelacji- poza zarzutem naruszenia prawa do obrony i sugestią, że powinien być badany przez psychiatrów- przedstawił takie okoliczności, które można by utożsamiać z tymi niedopuszczalnymi, gdy doszło do orzekania w trybie art. 387 kpk, względnymi podstawami odwoławczymi z art. 438 pkt.3 i 4 kpk. Z treści jego apelacji, pism i stanowiska zajętego na rozprawie odwoławczej wynika, że stawia też zarzut błędnych ustaleń faktycznych co do ustalonego w opisie czynu przypisanego czynu, gdy zleceniodawcą przestępstwa miał być K. P., a sam oskarżony pojawił się na miejscu zdarzenia tylko po to by uchronić pokrzywdzonych przez skrzywdzeniem ich ze strony współoskarżonych braci O., gdy nie wyczerpał swoim zachowaniem znamion czynu mu przypisanego, jego udział w czynie był marginalny. A skarżący- który uzyskał wyrok w wyniku dobrowolnego poddania się karze- nie może kwestionować go co do winy odnoszącej się do ustalenia sprawstwa. Zarzut taki – jako niedopuszczalny- nie podlega więc analizie. Na marginesie należy jedynie zaznaczyć, że poza wyjaśnieniami R.C. z postępowania przygotowawczego, to inne dowody, w tym relacje pokrzywdzonych, nie potwierdziły wersji R.C. by jedynie chronił on pokrzywdzonych przed współsprawcami. Ponadto oskarżony podkreślając, że jego udział w czynie był marginalny, wnioskował, że nie powinien ponieść kary takiej samej jak współsprawcy. Jednak i zarzut co do wysokości kary nie jest dopuszczalny w sytuacji, gdy sprawca dobrowolnie poddał się karze. Celem regulacji z art. 447§5 kpk jest bowiem przeciwdziałanie instrumentalnemu zachowaniu danego oskarżonego, który- jak to ma miejsce w rozpoznawanej sprawie- najpierw przyznaje się na rozprawie do popełnienia zarzucanego mu czynu, potem proponuje dla siebie karę, a gdy uzyska już wyrok zawierający taką jak zaproponowana przez siebie karę i uchylenie tymczasowego aresztowania, to zmienia zdanie i podważa taki wyrok. Przepis ten wprowadza więc ograniczenia co do możliwości kontroli wyroku mając na uwadze potrzebę wzmocnienia trwałości zawartych, za zgodą przecież oskarżonego a wręcz z jego inicjatywy, porozumień co do skazania go za określone przestępstwo i wymierzenia mu określonej kary.

Skoro więc oskarżony w swojej apelacji zawarł zarzuty, z których jedne dot. naruszenia prawa do obrony, a więc są to w myśl art. 447§5 kpk dopuszczalne zarzuty, które można utożsamiać z obrazą art. 6 kpk, a także drugie, inne zarzuty niedopuszczalne, bo sugerujące błędne ustalenie jego winy i ustaleń co do jego roli w przestępstwie, a także wysokości wymierzonej kary, to kontroli odwoławczej podlegały tylko te pierwsze. Należy tu przytoczyć pogląd zawarty w Komentarzu aktualizowanym. Kodeks postępowania karnego pod red. D.Świeckiego, Lex/el.2021, gdzie zauważa on, że może zaistnieć w tej samej apelacji „sytuacja, gdy obok zarzutów niedopuszczalnych wskazano także zarzuty dopuszczalne. Wówczas kontrola odwoławcza przebiega zgodnie z zakresem zaskarżenia, tylko nie co do wszystkich zarzutów wskazanych w apelacji. Wynikający z art. 433 § 1 obowiązek sądu odwoławczego dokonania kontroli odwoławczej w granicach postawionych zarzutów należy odczytać w powiązaniu z art. 447 § 5. Oznacza to, że w trybach konsensualnych nakaz rozpoznania zarzutów dotyczy tylko zarzutów dopuszczalnych. Zgodnie z art. 433 § 2 in fine ustawa może zwolnić sąd odwoławczy od rozważenia wszystkich zarzutów wskazanych w środku odwoławczym. Z takim przypadkiem mamy do czynienia w art. 447 § 5. Oznacza to, że apelacja w granicach dopuszczalnych zarzutów podlega rozpoznaniu, zaś co do zarzutów niedopuszczalnych ustawa zwalnia z obowiązku ich rozważenia (art. 433 § 2 in fine w zw. z art. 447 § 5).”

Wobec tego sąd odwoławczy analizował środek odwoławczy wniesiony przez oskarżonego tylko w tym dopuszczalnym obszarze, gdy do wydania wyroku doszło na skutek dobrowolnego poddania się przez oskarżonego karze.

Wniosek

z apelacji obrońcy oskarżonego- o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji,

z pism oskarżonego- o zmianę kwalifikacji czynu, przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd,

ze stanowiska oskarżonego zajętego na rozprawie apelacyjnej- o obniżenie kary w stosunku do kary wymierzonej współsprawcom

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z przyczyn dla których nie podlegały uwzględnieniu zarzuty i wnioski zawarte w apelacjach skarżących, które w myśl art. 447§5 kpk mogły być rozpoznane; a gdy inne zarzuty z apelacji oskarżonego – jako niedopuszczalne- nie mogły być skutecznie podniesione.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

zaskarżony wyrok co do rozstrzygnięć dot. R.C.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Z przyczyn dla których nie podlegały uwzględnieniu zarzuty i wnioski zawarte w apelacjach skarżących, które w myśl art. 447§5 kpk mogły być rozpoznane; a gdy inne zarzuty z apelacji oskarżonego – jako niedopuszczalne- nie mogły być skutecznie podniesione.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt. II i III

- ponieważ oskarżonego w postępowaniu odwoławczym reprezentował obrońca ustanowiony z urzędu, to należało zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz kancelarii tego obrońcy kwotę 516,60zł brutto tj. uwzględniającą podatek VAT (art. 29 ust. 1 prawa o adwokaturze, §4 ust.1i3, §17ust.2 pkt.4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu),

- w ustalonych okolicznościach sprawy, pomimo iż apelacje obrońcy oskarżonego i oskarżonego nie zasługiwały na uwzględnienie, to zachodziły podstawy do zwolnienia oskarżonego od kosztów postępowania odwoławczego z uwagi na sytuację materialno-rodzinną (art. 624§1kpk).

7.  PODPIS