Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2022 roku

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Hanna Woźniak

Protokolant: sekr. Jacek Kutta

po rozpoznaniu w dniu 25 stycznia 2022 roku w Wąbrzeźnie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Inc. z siedzibą w M. V. (...)

przeciwko M. B.

- o zapłatę

1.  umarza postępowanie w zakresie kwoty 2.993,84 zł (dwa tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt trzy złote osiemdziesiąt cztery grosze);

2.  zasądza od pozwanego M. B. na rzecz powoda (...) Inc. z siedzibą w M. V. (...) kwotę 2.802,14 zł (dwa tysiące osiemset dwa złote czternaście groszy) wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 2.720,00 zł (dwa tysiące siedemset dwadzieścia złotych zero groszy) od 22 września 2019 roku do dnia zapłaty;

3.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.071,92 zł (jeden tysiąc siedemdziesiąt jeden złotych dziewięćdziesiąt dwa grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu;

5.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie na rzecz adw. W. I. prowadzącego Kancelarię Adwokacką przy ul. (...) w W. kwotę 2.214 (dwa tysiące dwieście czternaście) złotych tytułem i kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu na rzecz pozwanego;

6.  nakazuje pobrać od powoda (...) Inc. z siedzibą w M. V. (...) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie kwotę 1.839,58 (jeden tysiąc osiemset trzydzieści dziewięć 58/100) złotych tytułem części wydatków poniesionych w toku procesu wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa na wynagrodzenia biegłych i wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu dla pozwanego;

7.  w pozostałej części nieuiszczonymi wydatkami obciąża Skarb Państwa.

Sędzia

Hanna Woźniak

ZARZĄDZENIE

1.  (...) C;

2.  (...).

W., dnia 25 stycznia 2022 r.

SSR Hanna Woźniak

Sygn. akt I C 267/20 upr

UZASADNIENIE

Powód (...) inc. w M. V. w (...) domagał się w pozwie z 18.02.2020 zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego M. B. kwoty 5.795,98 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od 5.713,84 zł od 22.09.2019 do dnia zapłaty, a także kosztami procesu (k.27).

W sprzeciwie od wydanego nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zgłosił zarzut jego bezzasadności, zarówno co do zasady, jak i wysokości oraz występowania w umowie klauzul niedozwolonych (k.84-87).

Powód cofnął pozew o kwotę 2.993,84 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty (k.101-103).

Strony podtrzymały swoje stanowiska w toku procesu (k.112-115, k.121-122, k.203-204).

Sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie umowy pożyczki gotówkowej nr (...)- (...) z (...) zawartej na warunkach oferty „(...)”, (...) Sp. z o.o. w W. udzielił M. B. pożyczki w kwocie 3.000 zł na okres do 130 tygodni. Zgodnie z umową pozwany był zobowiązany oprócz zwrotu kwoty pożyczki, także do zapłaty opłaty przygotowawczej – 550 zł, prowizji – 2.443,84 zł oraz odsetek umownych (10% w skali roku) – 243,25 zł, łącznie 6.237,09 zł. Splata miała nastąpić w ratach wynoszących w okresie 26.07.2019-17.07.2020 po 89,82 zł, natomiast w okresie 24.07.2020-07.01.2022 po 20,00 zł i ostatnia rata płatna do 14.01.2022 – 26,45 zł. Na podstawie umowy poręczenia z 07.03.2019 (...) inc. w M. V. w (...) udzielił poręczenia (...) Sp. z o.o. w W., przyjmując na siebie odpowiedzialność za zobowiązanie M. B. wynikające z umowy pożyczki gotówkowej nr (...)- (...). 21.09.2019 pożyczkodawca wypowiedział pozwanemu umowę pożyczki. W dniu 14.11.2019 (...) inc. spłacił w całości należności wynikające ze wskazanej umowy w kwocie 5.832,90 zł i nabył wierzytelność względem pozwanego, o czym powiadomiono dłużnika wraz z wezwaniem do zapłaty kwoty 5.940,62 zł, w tym 2.720,00 zł niespłaconego kapitału, 2.443,84 zł prowizji, 550 zł opłaty przygotowawczej, 82,14 zł odsetek umownych i 144,64 zł odsetek za opóźnienie

Dowody:

- wniosek o udzielenie pożyczki gotówkowej (k.14-16);

- umowa pożyczki gotówkowej (k.18-22);

- formularz informacyjny dot. umowy pożyczki (k.23-27);

- wykaz operacji na rachunku bankowym (k.28-35);

- potwierdzenia wykonania operacji (k.36);

- umowa poręczenia z załącznikiem nr 1 (k.39-58, k.60-64);

- potwierdzenie wypłaty kwot poręczenia (k.59);

- zawiadomienie o przelewie wierzytelności z wezwaniem do zapłaty (k.37);

- zeznania świadka R. B. (protokół rozprawy z 25.01.2022, czas zapisu: od 00:02:16);

- zeznania pozwanego (protokół rozprawy z 25.01.2022, czas zapisu: od 00:11:34).

M. B. jest osobą zaliczoną do lekkiego stopnia niepełnosprawności, posiadającą zaburzenia osobowości. W dniu (...) roku pozwany znajdował się w stanie pozwalającym mu na świadome i swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli przy zawarciu umowy pożyczki.

Dowody:

- orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (k.94-95, k.116-117);

- dokumentacja medyczna dot. pozwanego (k.133-156);

- opinia biegłego psychiatryczno-psychologiczna (k.179-182v).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się częściowo uzasadnione.

Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd oparł się na dowodach z dokumentów prywatnych przedłożonych przez strony postępowania oraz zeznaniach przesłuchanych w sprawie osób, które uznał za wiarygodne. Strona pozwana oprócz podniesienia zarzutu występowania w umowie klauzul abuzywnych powołała się na nieważność swojego oświadczenia woli z powodu znajdowania się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

W świetle art. 82 k.c., nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. Dla stwierdzenia nieważności oświadczenia woli w oparciu o art. 82 k.c. wystarczające jest istnienie jednej z przyczyn uznania umowy za nieważną. Ustalenie stanu świadomości, o jakim mowa w art. 82 k.c., jest sprawą stanu faktycznego i jego oceny na podstawie przeprowadzonej przez sąd analizy wszystkich ujawnionych dowodów i okoliczności towarzyszących złożeniu oświadczenia woli, mogących mieć wpływ na prawidłowe, to znaczy w pełni świadome jej wyrażenie.

W celu dokonania prawidłowej oceny stanu zdrowia psychicznego M. B. z dnia zawarcia umowy, niezbędne było przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu psychiatrii. Z opinii sporządzonej przez biegłego psychiatrę oraz psychologa w oparciu o dokumentację medyczną zawartą w aktach sprawy oraz jednorazowe badanie pozwanego, wynikało jednoznacznie iż wprawdzie M. B. jest upośledzony umysłowo w stopniu lekkim, to jednak pozostaje on osobą w dużej mierze samodzielną życiowo – pracuje, sprawuje z pomocą rodziców opiekę nad małoletnim synem, zdradza orientację w kwestiach finansowych: robi zakupy, dysponuje pieniędzmi, prowadzi konto bankowe, oszczędza na swoje cele. Pozwany nie wykazuje objawów wskazujących na zaburzenia świadomości, a także innych zaburzeń wykluczających świadome albo swobodne powzięcie decyzji. Chociaż pozwany może wykazywać pewne tendencje do ulegania wpływom innych osób, to jednak pozostaje on świadomy konsekwencji swoich działań. Tym samym biegli skonstatowali, iż kiedy M. B. zawierał przedmiotową umowę pożyczki, był on w stanie świadomie podjąć decyzję i wyrazić wolę jej zawarcia. Sąd podzielił wnioski końcowe zawarte w opinii biegłych, ponieważ była ona jasna, pełna, logiczna, nie zawierała wewnętrznych sprzeczności, została sporządzona w sposób rzetelny i wnikliwy; biegli w sposób staranny przeanalizowali wszystkie aspekty stanu zdrowia pozwanego, a ponadto żadna ze stron nie zgłosiła do niej zarzutów.

Przedmiot pozwu w niniejszej sprawie stanowiło roszczenie regresowe poręczyciela, w związku z wykonaniem za pozwanego świadczenia na rzecz pożyczkodawcy, wynikającego z umowy pożyczki gotówkowej. Umową poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela do wykonania zobowiązania na wypadek, gdyby dłużnik go nie wykonał (art. 876 § 1 k.c.). Poręczenie należy do kauzalnych czynności prawnych i jest zaciągnięciem zobowiązania wobec przyjmującego poręczenie. Zgodnie z art. 518 § 1 pkt 1 k.c., osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty, jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi.

W oparciu o przedstawione przez powoda dokumenty Sąd ustalił, iż jako gwarant wykonał on za pozwanego obowiązek świadczenia pieniężnego i tym samym z mocy prawa nabył wierzytelność przysługującą wierzycielowi od dłużnika głównego w zakresie dokonanej spłaty.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowił art. 720 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Do głównych świadczeń stron należy zaliczyć udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony czas (po stronie pożyczkodawcy) oraz zwrot tych środków (po stronie pożyczkobiorcy).

Okoliczności zawarcia przez strony umowy pożyczki oraz jej wykonania przez pożyczkodawcę nie budzą wątpliwości, zostały one także wykazane dokumentami prywatnymi.

Powód w piśmie procesowym datowanym na 20.07.2020 zawarł oświadczenie o cofnięciu powództwa o kwotę 2.993,84 zł (550 zł opłaty przygotowawczej i 2.443,84 zł prowizji) wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Zgodnie z art. 203 § 1 k.p.c., pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku, przy czym w świetle art. 203 § 4 k.p.c. sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że czynność ta jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Okoliczności sprawy nie wskazują, by częściowe cofnięcie pozwu w niniejszej sprawie było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa, a pozwany wyraził zgodę na wskazaną czynność, dlatego Sąd przyjął, iż powód skutecznie cofnął pozew we wskazanej części i w pkt 1 wyroku na podstawie o art. 355 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie o kwotę 2.993,84 zł.

Ponieważ powód cofnął pozew o kwotę 2.993,84 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie tylko za okres od dnia wniesienia pozwu (18.02.2020) do dnia zapłaty, natomiast w pozwie dochodził wskazanych odsetek za okres od dnia 22.09.2019 do dnia zapłaty, oddaleniu jako nieuzasadnione podlegało roszczenie odsetkowe za okres od 22.09.2019 do 17.02.2020 (pkt 3 wyroku).

W pozostałym zakresie powództwo obejmujące niespłaconą dotychczas kwotę pożyczki wraz z odsetkami umownymi oraz odsetkami za opóźnienie okazało się w całości uzasadnione, ponieważ pozwany nie wykazał, aby dokonał zapłaty na rzecz pożyczkodawcy lub powoda w szerszym zakresie, niż to wynika z treści żądania objętego pozwem. Dlatego w pkt 2 wyroku Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda 2.802,14 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 2.720,00 zł od 22.09.2019 do dnia zapłaty.

O kosztach procesu w pkt 3 wyroku Sąd postanowił zgodnie z zasadą ich stosunkowego rozdzielenia, wyrażoną w treści art. 100 k.p.c., przyjmując, że powód wygrał proces na poziomie 48,35%, a jego koszty wynosiły 2.117 zł. Tym samym pozwany winien pokryć koszty procesu powoda w zakresie 1.071,91 zł.

O kosztach adwokackich pełnomocnika wyznaczonego z urzędu dla pozwanego, Sąd orzekł w pkt 5 wyroku zgodnie z § 8 pkt 4 w zw. z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03.10.2016 w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2019.18 j.t. ze zm.) oraz mając na względzie wyrok TK z 23.04.2020 r. (sygn. akt SK 66/19, Legalis nr 2328465), a więc przy uwzględnieniu § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800 ze zm.), ustalając ich wysokość w kwocie 2.214 zł (1.800 zł + VAT) i zasądzając je od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie. Analiza statusu adwokatów i radców prawnych oraz ich roli w postępowaniu, w którym występują jako podmioty powołane i zobowiązane do zastępstwa prawnego, prowadzi do uznania, że różnicowanie ich wynagrodzenia, tj. obniżenie pełnomocnikom z urzędu wynagrodzenia, które otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru, nie ma konstytucyjnego uzasadnienia.

W pkt 6 wyroku Sąd nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie kwotę 1.839,58 zł, w tym kwotę 1.143,53 zł stanowiącą część wynagrodzenia adwokata z urzędu, a także 696,05 zł stanowiącą część wydatków na wynagrodzenie biegłych - odpowiadających jego procentowej przegranej w sprawie. Podstawę prawną tego rozstrzygnięcia stanowił art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2021.2257 j.t. ze zm.).

Z kolei pozostałym wydatkami w sprawie Sąd obciążył Skarb Państwa (pkt 7 sentencji).

Sędzia

Hanna Woźniak

Pouczenie: (...) (...) (...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

-(...)

3.  (...)

W., 08/02/2022

SSR Hanna Woźniak