Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 29 października 2020 r., wydanym w sprawie z wniosku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z udziałem P. O. o wpisy w dziale IV księgi wieczystej (...) hipotek przymusowych na udziale P. O. we współużytkowaniu wieczystym nieruchomości, na skutek skarg uczestnika postępowania na wpisy dokonane przez referendarza sądowego w dniu 15 listopada 2019 r., Sąd Rejonowy w Skierniewicach utrzymał w mocy zaskarżony wpis.

W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd I instancji podniósł, że wnioski o wpis hipoteki złożono w przepisanej formie, a wpisów dokonano w granicach wniosku i zgodnie z jego treścią. Do wniosków załączono stanowiące jego podstawę dokumenty urzędowe w postaci decyzji administracyjnych stwierdzających wysokość zadłużenia P. O.. Dokumenty te, zgodnie z art. 110 pkt. 3 w związku z art. 31 ust. 1 in fine ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2204 ze zm.) stanowią podstawę do dokonania żądanych wpisów, a z treści księgi wynika ponadto, że P. O. jest współużytkownikiem wieczystym nieruchomości, dla której księga jest prowadzona, w udziale, na którym, zgodnie z wnioskami, miałyby zostać ustanowione hipoteki.

Apelację od przedmiotowego postanowienia wniósł uczestnik postępowania, zaskarżając je w całości, wnosząc o jego zmianę poprzez wykreślenie wpisu dokonanego przez referendarza sądowego przynajmniej do czasu zakończenia postępowania odwoławczego oraz o zmianę dokonanego zabezpieczenia poprzez obciążenie nim jednej nieruchomości, a nie wszystkich należących do niego nieruchomości i zarzucając przy tym:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji z zebranym w sprawie materiałem dowodowym;

2.  prowadzenie postępowania zabezpieczającego na majątku, którego wartość znacznie przewyższa kwoty zabezpieczenia;

3.  sprzeczność działań wierzyciela ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem jego prawa;

4.  naruszenie słusznych interesów skarżącego;

5.  naruszenie słusznych interesów współwłaściciela nieruchomości;

6.  dokonanie wpisów, w sytuacji gdy egzekucja winna zostać umorzona z uwagi na jej bezskuteczność;

7.  dokonanie wpisów nie tylko w Kw nr (...), prowadzonej dla nieruchomości stanowiącej przedmiot użytkowania wieczystego, w którym udziały P. O. nie wynoszą 100 %;

8.  dokonanie wpisu w księdze wieczystej Nr (...) i w innych księgach wieczystych w sytuacji, kiedy nie są zakończone postępowania skargowe;

9.  naruszenie prawa własności nieruchomości J. O. poprzez obciążenie jej zobowiązaniami, które dotyczą nie jej, ale innego współwłaściciela oraz prowadzenie wobec niej czynności egzekucyjnych chociaż współwłasność ma charakter łączny;

10.  pomnażanie niepotrzebnych kosztów po stronie skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest oczywiście niezasadna.

Stanowisko wyrażone przez Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia jest w pełni prawidłowe, Sąd ten w szczególności trafnie wyjaśnił uczestnikowi zakres kognicji Sądu wieczystoksięgowego przy rozpoznawaniu wniosku o wpis, jednak z treści złożonej apelacji wynika, że P. O. najwyraźniej w te wyjaśnienia nie uwierzył. Powtórzyć więc należy, że kognicja Sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym została wyznaczona dyspozycją art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., zgodnie z którym przy rozpoznawaniu wniosku o wpis badaniu podlega jedynie treść i forma wniosku oraz dołączonych do wniosku dokumentów i treść księgi wieczystej. Sąd nie jest tym samym ani zobowiązany, ani nawet uprawniony, do analizowania zasadności wystawienia decyzji administracyjnej ani do badania istnienia stwierdzonych tą decyzją należności. O ile skarżący jest zdania, że należność ta nie istnieje lub że w toku postępowania administracyjnego podjęto wobec jego majątku działania nieproporcjonalne i nadmiernie uciążliwe, ma możliwość przedsięwzięcia środków proceduralnych, jakie przewidują w takiej sytuacji przepisy normujące to postępowanie. Powtórzyć trzeba, że w myśl art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. Sąd wieczystoksięgowy jest kompetentny wyłącznie do oceny, czy forma i treść dokumentu załączonego do wniosku o wpis i mającego stanowić podstawę do dokonania tego wpisu w powiązaniu z aktualną treścią księgi uzasadnia dokonanie wpisu, nie ma natomiast możliwości objęcia swoimi rozważaniami tego, czy wierzyciel, żądając ustanowienia zabezpieczenia poprzez wpis hipoteki obciążającej majątek dłużnika, działa zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swojego uprawnienia, ani też czy dla należytego zabezpieczenia wierzytelności niezbędne jest ustanowienie hipoteki na udziale z nieruchomości, objętej księgą wieczystą Nr (...), czy też może wystarczającym zabezpieczeniem są hipoteki ustanowione już na innych nieruchomościach dłużnika. W postępowaniu wieczystoksięgowym nie można powołać się na nadmierność zabezpieczenia hipotecznego w rozumieniu art. 68 ust. 2 zd. II ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2204 ze zm.). Realizacja żądania zmniejszenia sumy hipoteki, o którym mowa w wymienionym przepisie, następuje w drodze procesu o ukształtowanie prawa, a orzeczenie sądu wydane w wyniku takiego procesu ma charakter konstytutywny. Żądanie to nie może być natomiast rozpoznawane w postępowaniu wieczystoksięgowym, w kognicji sądu wieczystoksięgowego nie mieści się bowiem ocena, czy suma hipoteki jest nadmierna. Przepisy prawa nie stoją też na przeszkodzie ustanowieniu kilku hipotek na zabezpieczenie jednej wierzytelności, zarówno na kilku nieruchomościach, jak również nawet na tej samej nieruchomości (tak np. w postanowieniu SN z dnia 28 czerwca 2019 r., IV CSK 231/18, niepubl. lub w postanowieniu SN z dnia 21 stycznia 2021 r., IV CSKP 22/21, OSNC Nr 2 z 2022 r., poz. 15). Dostrzec też należy, że pewna część zarzutów apelacyjnych odnosi się do prowadzenia przez komornika postępowań egzekucyjnych wobec uczestnika, do bezskuteczności prowadzonej egzekucji oraz do złożonych skarg na czynności organu egzekucyjnego, co nie ma jakiegokolwiek związku z rozpoznawaną sprawą, gdyż nie dotyczy ona czynności dokonywanych w toku takich postępowań, ale wpisów hipotek przymusowych na podstawie decyzji administracyjnych. Nie polega też na prawdzie wywód skarżącego, że Sąd I instancji w uzasadnieniu orzeczenia sugerował, iż wynik rozstrzygnięcia mógłby być inny, gdyby uczestnik wykazał, że doszło do złożenia skarg na czynności komornika oraz twierdził, że umorzenie postępowań egzekucyjnych będzie stanowiło podstawę do wykreślenia dokonanego wpisu, gdyż w rzeczywistości Sąd meriti nie odnosił się w jakimkolwiek zakresie do kwestii prowadzonych przeciwko P. O. postępowań egzekucyjnych, ani do ewentualnych skarg składanych przez niego na czynności komornika. Wydaje się, że skarżący bezpodstawnie przenosi argumentację, jaka mogła ewentualnie zostać użyta w sprawie o wpis ostrzeżenia o egzekucji prowadzonej z nieruchomości, na grunt sprawy o wpis hipoteki – do czego nie ma jakichkolwiek podstaw na gruncie obowiązujących przepisów prawa.

Poruszając się zaś na gruncie objętym dyspozycją art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., podkreślić trzeba, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, iż w dziale II księgi wieczystej Nr (...) P. O. ujawniony jest jako współużytkownik wieczysty nieruchomości w części ułamkowej i że ustanowienia hipoteki na tym właśnie udziale dotyczy rozpoznawany wniosek. Współwłaścicielem pozostałych udziałów we współużytkowaniu wieczystym jest J. O., a wspólność prawa, jaka łączy skarżącego z drugą współużytkowniczką wieczystą, nie ma charakteru łącznego. W konsekwencji zaskarżone wpisy hipoteki nie naruszają praw J. O., gdyż hipoteki zostały ustanowione jedynie na udziale we współużytkowaniu wieczystym nieruchomości, który należy do P. O., co oznacza, że nie ustanowiono ich na udziałach J. O. i jej udziałów nie dotknęło jakiekolwiek obciążenie. Podniesiony w apelacji zarzut niezgodności ustaleń dokonanych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym z zebranym materiałem dowodowym jest więc bezzasadny, o ile odnosi się on do ustalenia powyższej okoliczności, przy czym apelujący nie wskazał żadnych innych faktów z zakresu objętego kognicją Sądu wieczystoksięgowego, które mogłyby być efektem ewentualnych błędnych ustaleń. Wobec tego nie jest prawdą, że zaskarżone wpisy naruszają prawa do nieruchomości przysługujące J. O. poprzez obciążenie jej zobowiązaniami drugiego ze współwłaścicieli, nie jest też zrozumiałe, w jaki sposób miałyby zostać w ten sposób naruszone jej słuszne interesy. Skoro w dziale II księgi P. O. ujawniony jest jako współużytkownik wieczysty, to możliwe jest dokonanie wpisów o obciążeniu jego udziału hipotekami przymusowymi, a dokumentami, który miałyby stanowić tego podstawę, są – zgodnie z art. 110 pkt. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2204 ze zm.) oraz art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. 2022 r., poz. 1009 ze zm.) – decyzje administracyjne o określeniu wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne. Takie dokumenty, o przepisanej formie i treści, zostały dołączone do wniosków i z powodzeniem mogą stanowić podstawę przedmiotowych wpisów, a treść księgi wieczystej, gdzie uczestnik jest ujawniony jako osoba, której przysługuje udział we współużytkowaniu wieczystym mający być przedmiotem obciążenia hipotekami przymusowymi, nie sprzeciwia się uwzględnieniu żądań wnioskodawcy. Stwierdzić zatem należy, że Sąd meriti, rozpoznając sprawę w granicach swojej kognicji, słusznie nie stwierdził braku podstaw ani występowania przeszkód do dokonania wnioskowanych wpisów. Wydane w postępowaniu pierwszoinstancyjnym rozstrzygnięcie utrzymujące w mocy wpisy dokonane przez referendarza jest więc w pełni prawidłowe i oparte na trafnie zastosowanych przepisach prawa, zaś zarzuty apelacji uznać należy za bezzasadne i niemogące skutkować uwzględnieniem sformułowanych w niej wniosków. Uzasadnia to oddalenie złożonego środka odwoławczego na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.