Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: I C 198/22 upr

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2022 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Sylwia Piasecka

Protokolant:

p.o. protokolanta sądowego Ilona Szczepańska

po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2022 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy

z powództwa M. G.

przeciwko (...) S. A. z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda M. G. na rzecz pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 917,00 złotych (słownie: dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienia od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 198/22

UZASADNIENIE

Powód – M. G., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą PHU z siedzibą w O., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, wniósł o zasądzenie od pozwanego – (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 3.380,04 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 6 października 2021 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenie do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazał, że w wyniku kolizji komunikacyjnej z dnia 26 sierpnia 2021 roku został uszkodzony pojazd marki C. (...) o numerze rejestracyjnym (...) użytkowany i stanowiący własność J. S. (1). Powód zaznaczył, że szkoda została zgłoszona do ubezpieczyciela sprawcy kolizji (...) S.A. z siedzibą w W., której został nadany numer (...).02.

W związku z uszkodzeniem pojazdu poszkodowany został de facto zmuszony do wynajęcia pojazdu zastępczego na czas przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Poszkodowany w czasie likwidacji szkody nie dysponował innym samochodem, który mógłby użytkować w miejsce uszkodzonego. Dlatego też zwrócił się po pomoc do profesjonalnego podmiotu, jakim jest powód. Celem uzyskania pomocy, poszkodowany udzielił powodowi upoważnienia do działania w jego imieniu, celem zapewnienia realizacji pełni przysługujących mu praw.

Powód podniósł, że od dnia 27 sierpnia 2021 roku do dnia 21 września 2021 roku poszkodowany wynajmował pojazd zastępczy od powoda, to jest w okresie prowadzenia postępowania likwidacyjnego. W związku z zakwalifikowaniem przez stronę pozwaną szkody jako całkowitej, poszkodowany otrzymał w dniu 17 września 2021 roku od strony pozwanej przyznaną kwotę odszkodowania. Podkreślił, że za wynajęcie pojazdu zastępczego została wystawiona faktura z dnia 21 września 2021 roku na kwotę 5.522,70 złotych brutto. Kwota wskazana na tej fakturze została wyliczona jako iloczyn dni korzystania przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego oraz stawki najmu na dzień w ilości 26 dni x 165,00 złotych netto za dobę. Ponadto w w/w fakturze uwzględniono koszty podstawienia i odbioru uszkodzonego pojazdu w łącznej wysokości 200,00 złotych netto.

Strona pozwana będąca ubezpieczycielem sprawcy tej kolizji w zakresie obowiązkowego OC posiadaczy pojazdów mechanicznych wypłaciła bezsporną część odszkodowania za najem pojazdu zastępczego w wysokości 2.142,66 złotych brutto, albowiem dokonała weryfikacji ujętych na fakturze stawek z tytułu najmu pojazdu zastępczego. Na mocy decyzji z dnia 5 października 2021 roku strona pozwana uznała czas najmu pojazdu zastępczego wynikający z przedłożonej faktury VAT wynoszący 26 dni, jednakże zweryfikowała stawkę za dobę najmu pojazdu przyjmując, iż powinna ona wynosić jedynie kwotę 67,00 złotych netto za dobę najmu pojazdu zastępczego. Ponadto, strona pozwana uznała koszty podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego.

Powód podkreślił również, że pozwana zweryfikowała stawkę najmu pomimo tego, że nie przedstawiła poszkodowanemu oferty najmu. Ponadto nie udowodniła żadnym dokumentem, że posiada wynegocjowane podawane przez siebie akceptowalne stawki. Gdyby tak było, to zapewne przesłałby te dokumenty poszkodowanemu. Zaznaczył również, że stawka stosowana przez powoda jest ekonomicznie uzasadniona oraz powszechnie obowiązująca w rejonie miejsca zamieszkania poszkodowanego i na terenie całego kraju, co potwierdza między innymi cennik P. R. z siedzibą w S..

Powód podkreślił, że w dniu 16 marca 2022 roku powód nabył wierzytelność obejmującą odszkodowanie za szkodę wynikającą z konieczności najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany nie kwestionował odpowiedzialności co do zasady o czym świadczy przyznane i wypłacone odszkodowanie z tytułu zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego w wysokości 2.124,66 złotych. Podkreślił natomiast, że powód nie uczynił zadość obowiązkowi z art. 6 kc bowiem nie wykazał już w pozwie zasadności wysokości. Dlatego też pozwany podniósł, że roszczenie powoda jest bezpodstawne.

Pozwany podniósł, że jako zasadny za czas najmu pojazdu zastępczego uznał okres 26 dni najmu, zgodnie z przedłożoną fakturą, przy czym stawkę najmu pojazdu zastępczego uznał do kwoty 67,00 złotych netto. Podkreślił, że obowiązkiem wierzyciela jest zapobieganie szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów i dlatego też w dokumencie przyjęcia zgłoszenia szkody pozwany przesłał informację poszkodowanemu zawierającą instrukcję najmu pojazdu zastępczego. W wiadomości tej znajdowała się również informacja o możliwości zorganizowania nieodpłatnie pojazdu zastępczego. Została ona przekazana osobie dokonującej zgłoszenia szkody na adres email (...)

Pozwany zauważył również, że poszkodowany wynajął pojazd zastępczy od powoda w dniu 27 sierpnia 2021 roku o godz. 7:50 a szkoda została zgłoszona u pozwanej w dniu 27 sierpnia 2021 roku o godzinie 11:31. Natomiast powód profesjonalnie zajmuje się wynajmowaniem pojazdów zastępczych oraz reprezentowaniem poszkodowanych w procesie likwidacji szkody, w związku z czym w chwili wynajęcia pojazdu zastępczego znał warunki najmu pojazdu zastępczego obowiązującej u pozwanej. W związku z czym już w chwili wynajęcia pojazdu zastępczego powód winien udzielić poszkodowanemu informacji odnośnie możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego od pozwanej.

Pozwany wskazał, że pomimo tego, że powód posiadał wiedzę, że należy kontaktować się z pozwanym przez infolinię – telefonicznie, to nie podjął takiego kontaktu.

Pismem z dnia 24 czerwca 2022 roku powód podtrzyma swoje stanowisko zawarte w pozwie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 26 sierpnia 2021 roku w kolizji drogowej uszkodzony został samochód osobowy marki C. (...) o numerze rejestracyjnym (...), użytkowany i stanowiący własność J. S. (1).

W dniu 27 sierpnia 2021 roku szkoda została zgłoszona do ubezpieczyciela sprawcy kolizji – pozwanego. Poszkodowany nie zwracał się do pozwanego z wnioskiem o udostępnienie pojazdu zastępczego na czas trwania postępowania likwidacyjnego natomiast w dniu 27 sierpnia 2021 roku zawarł z powodem umowę najmu samochodu osobowego marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Wysokość dobowej stawki najmu wynosiła kwotę 165,00 złotych.

bezsporne, dowód: oświadczenie k. 17, dowód z innych wniosków dowodowych: wydruk k. 21.

W dniu 1 września 2021 roku pozwany poinformował powoda o gotowości zorganizowania nieodpłatnego wynajmu auta, bez kosztów podstawienia i odbioru, bez kaucji na niezbędny czas dokonania naprawy uszkodzonego pojazdu oraz o możliwości dostarczenia auta do wskazanego przez poszkodowanego miejsca bez dodatkowych kosztów, najpóźniej następnego dnia po zgłoszeniu takiej informacji na infolinie pozwanego, podając numer kontaktowy.

Pozwany wskazał również, że skorzystanie z pojazdu spoza sieci wypożyczalni pozwanego, może wiązać się z ryzykiem weryfikacji stawki oraz długości okresu najmu w związku z obowiązkiem minimalizacji rozmiaru szkody maksymalnie do kwoty 67,00 złotych netto w przypadku pojazdu z tego samego segmentu, jak również, że w przypadku wynajmu pojazdu w niższym segmencie weryfikacja stawek będzie dokonywana do stawek według segmentów wskazanych w informacji.

dowód z innych wniosków dowodowych: informacja z dnia 1 września 2021 roku k. 22 – 23, płyta CD - akta szkody k. 79.

W związku z przedstawioną informacją o możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego, powód poinformował pozwanego, że poszkodowany J. S. (2) korzysta z auta zastępczego wynajętego od powoda. Jednocześnie powód w imieniu poszkodowanego zwrócił się do pozwanego o przesłanie wszystkich informacji odnośnie pojazdu zastępczego oraz wszystkich dokumentów mających związek z najmem pojazdu zastępczego.

W dniu 11 września powód ponownie zwrócił się do pozwanego o informacje w kwestii auta zastępczego, albowiem pozwany nie przedłożył powodowi umów i regulaminów świadczenia tych usług spersonalizowanych pod klienta.

dowód z innych wniosków dowodowych: informacja – wydruk k. 24 – 25, k. 27.

W wyniku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego pozwany zakwalifikował szkodę jako całkowitą i w dniu 17 września 2021 roku wypłacił poszkodowanemu odszkodowanie.

dowód z innych wniosków dowodowych: wiadomość z dnia 14 września 2021 roku k. 32, decyzja o wypłacie z dnia 17 września 2021 roku k. 35 – 35v, kalkulacja kosztów naprawy pojazdu k. 37 – 41.

W dniu 21 września 2021 roku zakończyła się usługa najmu auta, a powód wystawił fakturę z terminem płatności na dzień 5 października 2021 roku.

Łączna kwota do zapłaty wynosiła 5.522,70 złotych i obejmowała koszt najmu pojazdu zastępczego - 5.276,70 złotych brutto, koszt podstawienia ryczałt – 123,00 złotych brutto i koszt odbioru auta ryczałt – 123,00 złotych brutto.

dowód: umowa najmu z dnia 27 sierpnia 2021 roku k. 15, protokół zdawczo – odbiorczy k. 16, oświadczenie k. 17, dowód z innych wniosków dowodowych: faktura nr (...) k. 19.

Pozwany – (...) S.A. z siedzibą w W. przyznał odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego w wysokości 2.142,66 złotych.

Pozwany w całości uznał czas wynajmu pojazdu. Zweryfikował natomiast stawkę dobową najmu do poziomu cen oferowanych przez wypożyczalnie współpracujące z pozwanym, to jest kwota 67,00 złotych netto. Pozwany nie znalazł również podstaw do uznania kosztów podstawienia oraz odbioru pojazdu zastępczego ujętych w fakturze, wskazując że stanowią one integralna część usługi wynajmu pojazdu zastępczego.

Powód w dniu 3 marca 2022 roku złożył reklamację na decyzję pozwanego, który podtrzymał swoje stanowisko w zakresie wysokości kosztów najmu pojazdu zastępczego.

dowód z innych wniosków dowodowych: decyzja o wypłacie z dnia 5 października 2021 roku k. 36 – 37, pismo z dnia 15 marca 2022 roku k. 42 – 43.

W dniu 16 marca 2022 roku powód zawarł z poszkodowanym – J. S. (2) umowę przelewu wierzytelności, na podstawie której cedent oświadczył, że przenosi na cesjonariusza swoja wierzytelność w stosunku do pozwanego – (...) S.A. z siedzibą w W. z tytułu wynagrodzenia za wynajem auta zastępczego po weryfikacji w wysokości 2.142,66 złotych.

dowód: umowy przelewu wierzytelności k. 45.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie poza sporem była okoliczność, że w ramach postępowania likwidacyjnego pozwany przyznał i wypłacił kwotę 2.142,66 złotych tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, nie kwestionując przy tym czasu najmu auta zastępczego.

Kwestia odpowiedzialności pozwanego za skutki zdarzenia komunikacyjnego z dnia 26 sierpnia 2021 roku również nie była sporna. Powód wywodził bowiem swoją legitymację procesową czynną wobec pozwanego ubezpieczyciela z umowy cesji, na podstawie której nabył od poszkodowanego – J. S. (2) wierzytelność o wypłatę odszkodowania z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Zgodnie z treścią art. 509 k.c. przelew wierzytelności to umowa, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel (cedent) przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej (cesjonariusza). Zatem przelew wierzytelności z art. 509 k.c. w relacji dłużnik cedowanej wierzytelności, a jej cesjonariusz, powoduje zmianę podmiotu, któremu dłużnik powinien spełnić świadczenie. Dlatego też z chwilą dokonania cesji nabywca wierzytelności uzyskuje status wierzyciela. Przy czym nie można pomijać, że cesjonariusz nabywa w drodze przelewu tylko tyle praw, ile przysługiwało jego poprzednikowi prawnemu - cedentowi.

Istotnym jest również, że przedmiotem przelewu co do zasady może być wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać. Powinna ona być też w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). Ponadto konieczne jest wyraźne określenie stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność. Wymaga się również oznaczenia stron tego stosunku zobowiązaniowego oraz przedmiotu świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 1999 roku, III CKN 423/98, Biuletyn Sądu Najwyższego 2000/1 str. 1).

W niniejszej sprawie przedmiotem umowy cesji między powodem a poszkodowanym była ściśle określona wierzytelność wskazana w treści umowy, a mianowicie szkoda powstała w pojeździe marki X. (...) o numerze rejestracyjnym (...), której elementem było wynagrodzenie za wynajem auta zastępczego po weryfikacji w wysokości 2.142,66 złotych.

Zatem, w ocenie Sądu, powód wykazał legitymację do dochodzenie roszczenia jedynie w zakresie wskazanym w treści umowy cesji z dnia 16 marca 2022 roku.

Natomiast odpowiedzialności pozwanego, co do zasady, została oparta na treści art. 822 k.c., który stanowi, że zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za te szkody ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której zawarta została umowa ubezpieczenia. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowiskiem, które Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela, dla ustalenia pojęcia szkody ubezpieczeniowej należy sięgać do odpowiednich regulacji zawartych w kodeksie cywilnym, albowiem nie ma różnicy w pojęciu szkody w rozumieniu przepisów prawa cywilnego i prawa ubezpieczeniowego. W obu przypadkach chodzi bowiem o utratę lub zmniejszenie aktywów bądź powstanie lub zwiększenie pasywów osoby poszkodowanej (por. uchwała z dnia 18 marca 1994r. w sprawie III CZP 25/94 i z dnia 15 listopada 2001r.w sprawie III CZP 68/01).

Pojęcie szkody rozumianej jako uszczerbek majątkowy może mieć dwojaką postać – szkody rzeczywistej oraz utraty korzyści. W doktrynie i orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że koszty i wydatki poniesione w związku ze zdarzeniem wyrządzającym szkodę wchodzą w skład takiej szkody. Podkreślenia przy tym wymaga fakt, iż pojęcie szkody ubezpieczeniowej, gdy podstawą odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń jest umowa odpowiedzialności cywilnej, jest tożsame z pojęciem szkody zawartym w art. 361 k.c. Przepis ten stanowi, iż zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (§ 1). W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2). Zgodnie zaś z treścią art. 363 § 1 k.c. naprawienie szkody winno nastąpić - według wyboru poszkodowanego - bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Istotnym jest, że przepis art. 822 § 1 k.c. modyfikuje normę wynikającą z treści art. 363 § 1 k.c. jedynie w ten sposób, że roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego przekształca w roszczenie o zapłatę kosztów restytucji. W istocie jednak naprawienie szkody przez ubezpieczyciela polega na zapłaceniu kwoty pieniężnej koniecznej do przywrócenia samochodu do stanu poprzedniego. Pod względem ekonomicznym (wartości świadczenia) występuje w takiej sytuacji ekwiwalentność obu postaci świadczeń odszkodowawczych przewidzianych w art. 363 § 1 k.c. Można zatem przyjąć, że poszkodowanemu przysługuje roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego także wobec ubezpieczyciela, ale ze względu na charakter świadczenia ubezpieczeniowego roszczenie to przybiera postać żądania restytucji pieniężnej umożliwiającej definitywne przywrócenie stanu poprzedniego.

Na gruncie prawa cywilnego reprezentatywne jest stanowisko w przedmiocie ustalania szkody zgodnie z zasadą, że szkodę stanowi różnica między stanem majątku poszkodowanego, który powstał po nastąpieniu zdarzenia sprawczego a stanem, który by istniał bez tego zdarzenia. Zasadę te zastosować należy również na gruncie roszczeń związanych z najmem pojazdu zastępczego. Zagadnienie to było przedmiotem uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r. w sprawie III CZP 5/11, którą Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela. Sąd Najwyższy wskazał, że dochodzenie odszkodowania w zakresie tej szkody możliwe jest w sytuacji , w której doszło już do poniesienia przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego w okresie remontu uszkodzonego pojazdu albo przez okres niezbędny do nabycia nowego pojazdu. Sąd Najwyższy wskazał nadto, że są to wydatki poniesione w następstwie zdarzenia szkodzącego, które nie powstałyby bez tego zdarzenia, prowadzące do powypadkowego zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty (art. 361 § 2 k.c.).

Co do zasady nie budzi wątpliwości możliwość refundacji wydatków za najem pojazdu zastępczego poniesionych zarówno przez podmiot prowadzący dzielność gospodarczą jak i przez osobę fizyczną nieprowadzącą takiej działalności. Zaznaczyć jednak należy – jak wskazał Sąd Najwyższy - w powołanej uchwale z dnia 17 listopada 2011 roku - że zwrotowi mogą podlegać tylko wydatki rzeczywiście poniesione na taki najem - strata majątkowa z tego tytułu powstaje dopiero z chwilą poniesienia kosztów najmu pojazdu zstępczego. Nie oznacza to jednak, że wszystkie tak poniesione koszty podlegają zwrotowi. Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy - nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). Zatem na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Zgodnie bowiem z przyjętą i ugruntowaną linią orzecznictwa za szkodę można uznać tylko koszty niezbędne, rzeczywiście poniesione przez poszkodowanego, którego obciąża ciężar dowodu wysokości szkody (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 roku w sprawie IV CK 672/03). I chociaż rozstrzygnięcie to dotyczy podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, niewątpliwie zasada ta odnosi się również do sytuacji, gdy szkoda z tego tytułu dochodzona jest bez związku z prowadzeniem działalności gospodarczej (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku).

W przedmiotowej sprawie powód dochodził od pozwanego kwoty 3.380,04 złotych, która stanowiła różnicę między kosztami wynajmu samochodu zastępczego naliczonymi przez powoda a wysokością odszkodowania wypłaconego przez pozwanego ubezpieczyciela z tego tytułu oraz koszty podstawienia i odbioru auta. Niewątpliwym natomiast jest, że z treści umowy cesji wynika, że powód nabył wierzytelność w wysokości 2.142,66 złotych.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu, powód nie wykazał zasadności roszczenia ponad tą kwotę, a w szczególności z tytułu kosztów w zakresie podstawienia i odbioru auta zastępczego, skoro z treści umowy cesji jednoznacznie wynika, że jest to wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za wynajem auta zastępczego.

Odnosząc się natomiast do wysokości stawek dobowych najmu pojazdu zastępczego ustalonych w umowie najmu na kwotę 165,00 złotych, to zdaniem Sądu, powód w toku niniejszego procesu, nie wykazał aby wydatki z tytułu najmu pojazdu zastępczego w wysokości ustalonej przez powoda były ekonomicznie uzasadnione. Tym bardziej, że pozwany nie kwestionował zasady przyznania odszkodowania z tytułu najmu samochodu zastępczego i w toku postępowania likwidacyjnego wypłacił już z tego tytułu świadczenie, nie kwestionując czasu trwania najmu, a jedynie wysokość stawki.

Powód powoływał się na wystawioną fakturę w zakresie wysokości szkody wskazując, że należność taką faktycznie poniósł poszkodowany i w związku tym pozwany winien zwrócić ją w całości jako rzeczywiście poniesione koszty. Natomiast pozwany powoływał się na zasadę ograniczenia tych ciężarów jedynie do celowych i ekonomicznie uzasadnionych.

W ocenie Sądu należy zgodzić się ze stanowiskiem pozwanego w zakresie ograniczeń refundacji szkody związanej z najmem pojazdu zastępczego do kosztów celowych i ekonomicznie uzasadnionych. Za takim stanowiskiem przemawia uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 roku, III CZP 20/17, którą Sąd w niniejszy składzie również w pełni podziela. Odwołując się do tezy i uzasadniania uchwały z dnia 17 listopada 2011 roku Sąd Najwyższy zauważył, że od początku wskazywano na potrzebę utrzymania ochrony interesów poszkodowanego w rozsądnych granicach. Jak wskazywał bowiem Sąd Najwyższy „nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane - bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego - w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za celowe i ekonomicznie uzasadnione. W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak, np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli zaś istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają również drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się, np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela.”

Uchwałą ta zawiera również odniesienie do wywodzonych w niniejszej sprawie przez powoda argumentów dotyczących swobodnego decydowania przez pokrzywdzonego co do wyboru podmiotu świadczącego usługi w zakresie wynajmu pojazdów, a co za tym idzie – stosowanych przez ten podmiot stawek z wynajem. Sąd Najwyższy wskazał mianowicie, że „z uwagi na ciążący na ubezpieczycielu obowiązek szczególnej, podwyższonej staranności nie można przypisać decydującego znaczenia czynnikowi w postaci szczególnego zaufania, jakie poszkodowany ma do kontrahenta, z którego usług chciałby skorzystać. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem - w praktyce zwykle telefonicznego - nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Co więcej, należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Nie ma to nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana. Należy też podkreślić, że proponowana wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego najmie pojazd. Sprawia jedynie, ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody, że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów. Przeciwko przedstawionemu stanowisku nie przemawia wystarczająco silnie przyjmowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, że odpowiedzialnością ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej objęte są - jako "niezbędne i ekonomicznie uzasadnione" - koszty naprawy pojazdu ustalone według cen, którymi posługuje się swobodnie wybrany przez poszkodowanego warsztat naprawczy dokonujący naprawy samochodu, choćby odbiegały (były wyższe) od cen przeciętnych, jeżeli tylko odpowiadają cenom stosowanym przez usługodawców na lokalnym rynku (por. zwłaszcza uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, i postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2006 r., III CZP 91/05, nie publ.). Należy także zwrócić uwagę, że w przypadku kosztów naprawy pojazdu służących bezpośrednio wyeliminowaniu już istniejącej szkody majątkowej interes poszkodowanego podlega intensywniejszej ochronie niż w przypadku wydatków na najem pojazdu zastępczego, które nie służą wyrównaniu szkody - utrata możliwości korzystania z rzeczy nie jest szkodą lecz jedynie wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia (zniszczenia) pojazdu (por. uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11). W konsekwencji wymagania dotyczące pokrycia obu kategorii kosztów różnią się. O ile celowość i ekonomiczność wydatków służących bezpośrednio restytucji (naprawie pojazdu) jest kontrolowana co do zasady tylko w wąskich granicach określonych w art. 363 § 1 zd. 2 k.c., o tyle w przypadku kosztów służących wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych - jest samoistną, podstawową przesłanką warunkującą zakwalifikowanie tych wydatków jako szkodę. Znaczenie tej różnicy uwidacznia się także w tym, że zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 roku (III CZP 5/11) kompensacie podlegają jedynie rzeczywiście poniesione wydatki na najem pojazdu zastępczego, podczas gdy koszty naprawy pojazdu mogą być - zgodnie z utrwalonym orzecznictwem - dochodzone jeszcze przed ich poniesieniem.

Powyższa argumentacja, w pełni podzielana przez Sąd w niniejszym składzie, w sposób jednoznaczny wskazuje zatem na brak podstaw do uwzględnienie stanowiska powoda dotyczącego ustalania wysokości odszkodowania przy przyjęciu swobody w wyborze podmiotu wynajmującego oraz stosowanych przez niego stawek, czyli wypłaty odszkodowania w wysokości odpowiadającej pełnej kwocie należności ustalonej za najem pojazdu zastępczego od takiego podmiotu bez możliwości jej weryfikacji.

Wprawdzie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2002 roku (sygn. akt I CKN 1466/99, OSNC 2003, nr 5, poz. 64) stwierdzono, że co do zasady nabywający autoryzowane części samochodowe potrzebne do naprawy uszkodzonego w wypadku pojazdu - nie ma obowiązku poszukiwać sprzedawcy, oferującego je najtaniej. Także więc w zakresie wynajmu pojazdu zastępczego, poszkodowany nie miał również obowiązku poszukiwać podmiotu, oferującego najniższe stawki. Wystarczy jednak, aby stawki najmu pojazdu nie odbiegały rażąco od średnich stawek na rynku lokalnym.

Analiza dołączonej do pozwu faktury w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego, prowadzi do wniosku, że nie są to koszty ekonomicznie uzasadnione. Skoro bowiem powód nabył wierzytelność z tytułu wynagrodzenia za wynajem auta zastępczego w wysokości 2.142,66 złotych a pozwany nie kwestionował czasu trwania tego najmu, to stawka dobowa najmu wynosiła kwotę 82,41 złotych, a nie jak to wynika z umowy najmu kwotę 165,00 złotych.

Wprawdzie poszkodowany nie ma obowiązku szukania najtańszej oferty na rynku, jednakże skoro była taka możliwość, to poszkodowany winien skorzystać z tej oferty. Wprawdzie powód został poinformowany przez pozwanego o możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego w dniu 1 września 2021 roku, czyli 3 dni po zawarciu z poszkodowanym umowy najmu. Jednakże, zdaniem Sądu, okoliczność ta nie może przemawiać na niekorzyść pozwanego albowiem powód nie wykazał w toku niniejszego procesu aby bezpośrednio po zdarzeniu zwracał się do pozwanego o możliwość zorganizowania takiego pojazdu zastępczego dla poszkodowanego. Wręcz przeciwnie z oświadczenia poszkodowanego wynika, że nie wynajmował samochodu od towarzystwa ubezpieczeniowego. Istotnym jest również, że w wiadomości adresowanej do powoda z dnia 1 września 2021 roku wprost wynika informacja o możliwości bezpłatnego zorganizowania takiego pojazdu zastępczego, stawce dobowej oraz konsekwencjach przekroczenia tej stawki. Ponadto pozwany podał numer infolinii, pod którym należało się kontaktować aby uzyskać informacje co do najmu pojazdu zastępczego. Natomiast powód nie wykazał aby kontaktował się telefonicznie w imieniu poszkodowanego celem uzyskania informacji związanych z najmem pojazdu zastępczego. Z materiału dowodowego wynika, że powód kontaktował się z pozwanym za pomocą poczty elektronicznej. Takie działanie powoda, który jest przecież profesjonalnym podmiotem, w ocenie Sądu, należy traktować jako brak należytej staranności oraz celowe generowanie kosztów, a nie ich minimalizacja.

Skorzystanie bowiem z oferty, która gwarantowałaby satysfakcjonujący poziom i zakres usług, a więc najem auta zastępczego w tej samej klasie co uszkodzony za cenę 67,00 złotych netto za dobę spowodowałaby wypełnienie tego obowiązku. Jeśli jednak poszkodowany skorzystał z innej oferty bez uzasadnienia szczególnymi okolicznościami, to wówczas wyższe koszty tej usługi obciążają poszkodowanego, niezależnie od tego, że powód, który wynajął mu samochód za cenę dużo wyższą – 165,00 zł za dobę - twierdzi, że stawka ta nie jest rażąco wygórowana w porównaniu z cenami innych wypożyczalni na rynku.

W ocenie Sądu, nie kwestionując uprawnienia poszkodowanego do wyboru wypożyczalni, wskazać należy, że w sytuacji, gdy dokonał on wyboru, nie kierując się kryterium celowym i ekonomicznym (nie uiścił wynagrodzenia za najem pojazdu w gotówce, lecz w formie cesji wierzytelności, w konsekwencji nie był zainteresowany negocjowaniem cen najmu, skoro i tak, to nie on ponosił ten koszt), to taka decyzja nie może wpływać na obowiązek odszkodowawczy pozwanego. Oferta pozwanego kompensowałaby bowiem szkodę. Natomiast wynajęcie auta za dużo wyższą stawkę, bez względu na zakres i jakość usług, prowadzi do nieuzasadnionego zwiększenia rozmiarów szkody i nie zasługuje na uwzględnienie. Istotnym jest również, że skoro poszkodowany nie liczył się z kosztami najmu pojazdu zastępczego, to powód niejako zwolnił go z obowiązku minimalizacji szkody, dostarczając bezpłatnie auto zastępcze. Z tego punktu widzenia wybór przez poszkodowanego oferty powoda był racjonalny, korzystał on bowiem z podstawionego samochodu nie ponosząc przy tym żadnych kosztów najmu.

Takie zachowanie powoda nie może jednak kreować obowiązku odszkodowawczego i jego zakresu albowiem zakład ubezpieczeń w dalszym ciągu odpowiada tylko w granicach art. 361 kc. Odszkodowanie ma bowiem zrekompensować szkodę, a nie służyć wzbogaceniu poszkodowanego. Dlatego też obowiązkiem odszkodowawczym nie mogą być objęte koszty, wynikające ze świadomego lub niedbałego postępowania poszkodowanych, którzy wbrew obowiązkowi minimalizacji szkody, zawierają umowę najmu pojazdu zastępczego z przedsiębiorcą, oferującym usługi po zawyżonych cenach. Tym bardziej, że tak jak w niniejszej sprawie, istniała obiektywna możliwość wynajęcia podobnego samochodu za dużo niższą cenę. Jeżeli jednak poszkodowany zdecydował się na droższą opcję, to wywołane tym dodatkowe koszty, nie powinny obciążać odpowiedzialnego za szkodę ubezpieczyciela (art. 361 § 1 kc).

Wobec powyższego, skoro poszkodowany miał możliwość skorzystania z oferty tańszej w zakresie najmu auta zastępczego, to Sąd pominął dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu techniki i mechaniki motoryzacyjnej oraz ruchu drogowego celem ustalenia uzasadnionej wysokości stawki dobowej wynajęcia pojazdu zastępczego, albowiem w ocenie Sądu jest to dowód nieprzydatny do wykazania tego faktu.

Sąd pominął również dowód z przesłuchania świadków albowiem był on niemożliwy do przeprowadzenia z uwagi na śmierć poszkodowanego J. S. (1), natomiast w przypadku świadka M. O. zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania.

Wobec powyższego, skoro powód nie wykazał zasadności i wysokości dochodzonego roszczenia, to powództwo należało oddalić w całości.

O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 98 § 1, 1 1 i 3 kpc, który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Jeżeli orzeczenie to jest prawomocne z chwilą wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, a jeżeli orzeczenie takie podlega doręczeniu z urzędu - za czas po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

W przedmiotowej sprawie powód jest stroną przegrywająca proces, zatem zasadnym było zasądzić od niego a rzecz pozwanego koszty procesu.

W przedmiotowej sprawie pozwany reprezentowany był przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego. Zatem koszty procesu obejmują opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 złotych oraz koszty zastępstwa procesowego profesjonalnego pełnomocnika w wysokości 900,00 złotych, zgodnie z treścią § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.