Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2022 r.

Sąd Apelacyjny w (...) I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący sędzia Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Sylwia Woźniak

po rozpoznaniu w dniu 10 listopada 2022 r. w (...)

na rozprawie

sprawy z powództwa P. C.

przeciwko K. W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 5 lipca 2021 r. sygn. akt I C 266/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 8.100 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Małgorzata Mazurkiewicz – Talaga

I A Ca 1013/21

UZASADNIENIE

Powód P. C. wystąpił z powództwem przeciwko pozwanemu K. W., w którym domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 439.504,47 zł wraz z odsetkami ustawowymi od września 2014 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów procesu wg norm przepisanych.

Pozwany K. W. w złożonej odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił powództwo i orzekł o kosztach postępowania.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Bezspornym było, że powoda P. C. i pozwanego K. W. łączyły relacje biznesowe oparte na wspólnych przedsięwzięciach polegających na inwestowaniu w nieruchomości w celu ich wykupu i następnie uzyskiwaniu dochodów z tytułu najmu. Współpraca stron nie była jednak oparta na pisemnej umowie, lecz opierała się głównie na zaufaniu i kilkuletniej znajomości.

Jednym ze wspólnych projektów był zakup przez pozwanego K. W. kamienicy położonej w N. S. przy ul. (...) od Urzędu Miasta w N. S.. W celu realizacji ww. przedsięwzięcia powód zawarł w dniu 18 grudnia 2009 r. z pozwanym, działającym przez pełnomocnika - G. W. umowę przyrzeczenia sprzedaży nieruchomości położonej w N. S. przy ul. (...). Zgodnie z umową pozwany zobowiązał się m.in. do sprzedaży powodowi ½ udziału w prawie własności ww. nieruchomości za cenę ½ zakupu od Urzędu Miasta, do dnia 31 stycznia 2010 r.

Nieruchomość została zakupiona przez pozwanego i jego małżonkę w dniu 21 grudnia 2009 r. za kwotę 337.000,00 zł. Następnie strony podjęły starania dotyczące zaciągnięcia wspólnego kredytu na refinansowanie zakupu ww. nieruchomości, jednak powód nie posiadał zdolności kredytowej, wobec czego współkredytobiorcą została matka pozwanego. Powód nie uczestniczył w spłacie kredytu. Jednocześnie pozwany zwrócił powodowi pobraną zaliczkę w kwocie 120.000,00 zł.

Mimo tego, że powód nie został współwłaścicielem nieruchomości wykonywał on na polecenie i w imieniu pozwanego nadzór nad prowadzonym w kamienicy remontem, w tym m.in. organizował prace budowlane. Jednakże z uwagi na niezadowolenie pozwanego z podejmowanych przez powoda działań przy remoncie kamienicy w dniu 31 sierpnia 2014 r. pozwany ostatecznie zerwał dalszą współpracę z powodem. W tej sytuacji powód, w tym samym dniu tj. w dniu 31 sierpnia 2014 r. wezwał ustnie pozwanego do zapłaty łącznej kwoty w wysokości 439.504,47 zł tytułem poniesionych przez niego kosztów w trakcie i w związku z remontem kamienicy.

Powód P. C. w dniu 26 lutego 2015 r. złożył nadto zawiadomienie o możliwości popełnienia przez K. W. przestępstwa oszustwa na jego szkodę. Toczące się tej sprawie śledztwo zostało ostatecznie prawomocnie umorzone. Ponadto przed Sądem Okręgowym w (...) pod sygn. akt I C 307/16 toczyło się z powództwa P. C. postępowanie przeciwko K. W. o zapłatę kwoty 120.000,00 zł tytułem zwrotu zaliczki, które zakończyło się prawomocnym wyrokiem z dnia 26 marca 2018 r. oddalającym powództwo.

Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powód P. C. dochodził w niniejszej sprawie od pozwanego K. W. kwoty 439.504,47 zł z tytułu poniesionych przez niego kosztów w imieniu i na rzecz pozwanego w związku z remontem kamienicy przy ul. (...) w N. S..

Dokonując zatem merytorycznej oceny tak zgłoszonego żądania stwierdzić należy, że treść pozwu oraz przytoczone w nim okoliczności wskazują, że charakter prawny umowy łączącej strony, z której powód wywodzi swoje roszczenie, należy zakwalifikować jako umowę o świadczenie usług, o której mowa w art. 750 k.c., do której mają zastosowanie przepisy o zleceniu. Przedmiotem umowy były bowiem określone czynności polegające na nadzorze i organizowaniu remontu kamienicy, podejmowane w imieniu i na rzecz pozwanego, a nie wynik tych czynności, co przesądzało o jej kwalifikacji jako umowy starannego działania, a więc umowy oświadczenie usług. Mówiąc inaczej była to umowa o świadczenie określonej usługi o charakterze faktycznym - powód miał ją wykonać w ramach prowadzonej działalności, przy zachowaniu należytej staranności wymaganej w stosunkach tego rodzaju (art. 355 k.c.). Takiej kwalifikacji umowy łączącej strony nie przeczy to, że do jej zawarcia doszło ustnie, albowiem przepisy o zleceniu nie wymagają zachowania formy szczególnej.

Natomiast wśród przepisów zawartych w rozdziale normującym umowę zlecenia, a które znajdują odpowiednie zastosowanie do umów o świadczenie usług, widnieje również przepis art. 751 pkt 1 k.c. przewidujący, że z upływem lat dwóch przedawniają się roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju.

Tym samym ocena podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia opisanego w pozwie roszczenia powoda należy dokonać w świetle art. 751 pkt 1 k.c. Komentowany przepis stanowi normę szczególną wobec podstawowych terminów przedawnienia wskazanych w art. 118 k.c. i jako lex specialis nie podlega wykładni rozszerzającej, w związku z czym terminy przedawnienia wynikające z art. 118 k.c. będą miały zastosowanie do roszczeń z umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług nieobjętych katalogiem roszczeń ujętych w art. 751 pkt 1 i 2 k.c., przedawniających się w krótszym, bo dwuletnim okresie przedawnienia. Roszczenia, które ulegają przedawnieniu z upływem dwóch lat, obejmują roszczenia: a) o wynagrodzenie za spełnione czynności, b) o zwrot poniesionych wydatków, c) z tytułu zaliczek.

Zważywszy bowiem, że powód w tym postępowaniu dochodził zwrotu poniesionych wydatków w związku z powierzonymi mu czynnościami przy remoncie kamienicy na podstawie umowy o świadczenie usług, a przy tym niewątpliwie czynności te wykonywał w ramach prowadzonej działalności gospodarczej tj., jako osoba stale trudniąca się czynnościami danego rodzaju (strony zajmowały się bowiem inwestowaniem w nieruchomości w celu późniejszego ich wynajmu), to nie może budzić żadnych wątpliwości, iż z mocy art. 750 k.c. do roszczeń powoda zastosowanie znajdował przewidziany w art. 751 pkt 1 k.c. dwuletni termin przedawnienia.

Termin ten rozpoczął swój bieg od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 k.c.), a to jak wynika z twierdzeń powoda stało się wymagalne w dniu 31 sierpnia 2014 r., a więc w momencie zakończenia współpracy między stronami i wezwaniu pozwanego do zapłaty dochodzonej w toku niniejszego postępowania kwoty. Tym samym dwuletni termin przedawnienia roszczeń powoda z tytułu zwrotu poniesionych wydatków określony w art. 751 pkt 1 k.c. upłynął w dniu 31 sierpnia 2016 r. Powództwo zaś zostało złożone ponad dwa lata później, a mianowicie w dniu 31 grudnia 2018 r. Tym samym w dniu złożenia pozwu roszczenie było już przedawnione, a w konsekwencji powództwo podlegało oddaleniu. Skuteczne bowiem podniesienie zarzuty przedawnienia zwalnia sąd od konieczność dalszego merytorycznego badania roszczenia.

W związku z powyższym Sąd oddalił powództwo, o czym orzekł w punkcie 1 wyroku.

W tym miejscu zaś należy odnieść się do podniesionego przez pozwanego zarzutu powagi rzeczy osądzonej. Zarzut ten jako chybiony nie mógł się ostać, z tego tylko względu, że w sprawie prowadzonej przed tutejszym Sądem pod sygn. akt I C 307/16 przedmiotem postępowania był zwrot zaliczki pobranej przez pozwanego K. W. od powoda P. C. w kwocie 120.000,00 zł, na zakup kamienicy przy ul. (...) w N. S., natomiast przedmiotem niniejszego postępowania była kwota 439.504,47 zł z tytułu poniesionych przez powoda wydatków związanych z remontem kamienicy przy ul. (...) w N. S..

W myśl zaś art. 366 k.p.c. wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. W niniejszej zaś sprawie wprawdzie zachodzi tożsamość podmiotowa, lecz odmienny jest przedmiot rozstrzygnięcia. Z tych względów zarzut ten nie zasługiwał na uwzględnienie.

W tym miejscu zaś podkreślić należy, że stan faktyczny w niniejszej sprawie nie był co do zasady sporny między stronami. Sporna była natomiast ocena prawna okoliczności faktycznych.

Z uwagi natomiast na skutecznie podniesiony zarzut przedawnienia przez stronę pozwaną Sąd na podstawie art 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. oddalił wszystkie wnioski dowodowe strony powodowej. Jednocześnie Sąd na podstawie art 235 ² § 1 pkt 2, 3 i 5 k.p.c. oddalił wnioski dowodowe strony pozwanej.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu zostało oparte na zasadzie odpowiedzialności za jego wynik w myśl art. 98 k.p.c. Powód przegrał proces w całości w związku z czym powinien zwrócić poniesione przez stronę pozwaną koszty procesu, w łącznej wysokości 10.834 zł, na którą składa się kwota 10.800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (zgodnie z § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie) i 17 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód zaskarżając go w całości.

Apelujący podniósł następujące zarzuty :

- błędnych i dowolnych ustaleń faktycznych, że strony wiązała umowa o świadczenie usług, do której należy stosować przepisy dotyczące umów zlecenia;

- naruszenia prawa materialnego, tj. art. 751 pkt.1 kc poprzez jego błędne i dowolne zastosowanie i wadliwe uznanie, że roszczenie powoda w chwili wniesienia powództwa było przedawnione oraz art. 860 i nst. kc lub art. 353(1) kc na skutek braku należytego rozważenia, analizy i oceny charakteru stosunku prawnego łączącego strony, co pozwoliłoby ustalić, że strony łączyła umowa spółki cywilnej albo cichej o wspólne przeprowadzenie inwestycji, a nakłady finansowo-rzeczowe lub w postaci zaangażowania powoda były nakładami – wkładami wspólnika we wspólne przedsięwzięcie , a nie wydatkami poczynionymi przez usługobiorcę (zleceniobiorcę);

- naruszenia prawa procesowego mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, a w szczególności: art. 235(2) par. 1 pkt. 3 i 5 kpc poprzez błędne oddalenie wniosków dowodowych powoda oraz art. 327 (1) kpc poprzez brak należytego wyjaśnienia na jakich dowodach sąd się oparł i jakie fakty uznał za udowodnione. Apelujący wniósł o przeprowadzenie wszystkich zawnioskowanych dowodów celem ustalenia charakteru łączących strony relacji biznesowych.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyrok i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd odwoławczy podzielił poprawne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy, jako mające oparcie w zebranym materiale dowodowym, ocenionym bez obrazy art. 233 par.1 kpc, to jest zgodnie z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego.

Motywy zaskarżonego wyroku, tak w sferze dowodowej, faktycznej jak i prawnej ujęte zostały w sposób jasny i wyczerpujący, a przez to poddający się kontroli instancyjnej. Nie zachodziła potrzeba uzupełniania postępowania dowodowego na etapie postępowania apelacyjnego w zakresie przeprowadzenia dowodów wnioskowanych przez apelującego, albowiem nie miały one istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, dlatego na podstawie art. 235 ² par. 1 pkt 2 i 5 kpc zostały przez sąd odwoławczy pominięte.

Postawione w apelacji zarzuty związane z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c. de facto uchylają się spod kontroli instancyjnej, gdyż zostały one sformułowane w sposób nieprawidłowy. W orzecznictwie ugruntowany jest bowiem pogląd, że dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarczy twierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając.

W wywiedzionym środku zaskarżenia powód nie wskazał co do jakich dowodów Sąd I instancji dopuścił się błędnej oceny. Nie podał także jakie w jego ocenie odmienne wnioski Sąd powinien wyprowadzić na podstawie zgromadzonego materiału, co skutkować musiało uznaniem, że zarzuty te stanowią w istocie polemikę z prawidłowo poczynionymi ustaleniami faktycznymi.

Trafnie Sąd Okręgowy ustalił, że strony łączyła umowa o świadczenie usług, do której mają zastosowanie przepisy o zleceniu. Niekwestionowanym jest, że do obowiązków powoda w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej należało wykonywanie określonych czynności polegających na nadzorze i organizacji remontu kamienicy przy u. (...)w N. S.. Umowa pomiędzy stronami została zawarta w formie ustnej i niewątpliwie powód nie angażował w remont tej kamienicy żadnych własnych środków, a przede wszystkim nie udowodnił poniesienia wydatków na poziomie kwoty dochodzonej w pozwie. Strony wprawdzie miały wspólnie zakupić tę nieruchomość , przeprowadzić jej remont , a następnie sprzedać z zyskiem, jednak jak wynika z ustaleń zawartych w prawomocnie zakończonej sprawie I C 307/16 Sądu Okręgowego w(...) powód nie uzyskał środków na zakup nieruchomości , a wpłacona zaliczka została mu przez pozwanego zwrócona. Powód miał wprawdzie nadal pomagać przy pracach remontowych , jednak z uwagi na niezadowolenie pozwanego z tej współpracy z dniem 31.08.2014r pozwany zerwał tę umowę. Zważywszy zaś na to, że powód w niniejszym postępowaniu dochodził zwrotu poniesionych wydatków w związku ze świadczeniem usług przy remoncie kamienicy przy ul. (...) na podstawie umowy o świadczenie usług, to niewątpliwym jest, że do roszczeń powoda zastosowanie znajdował dwuletni termin przedawnienia wynikający z treści art. 751 pkt.1 kc Podniesiony przez pozwanego w tym postępowaniu zarzut przedawnienia roszczenia okazał się skuteczny, albowiem jak słusznie ustalił sąd I instancji roszczenie powoda uległo przedawnieniu z dniem 31.08.2016r , zaś pozew w tej sprawie wpłynął w dniu 31.12.2018r . W tej sytuacji nie zachodziła potrzeba prowadzenia dalszego postępowania dowodowego w zakresie meritum sprawy.

Całkowicie dowolny i pozbawiony racjonalnego uzasadnienia jest zarzut apelacji, co do braku poczynienia ustaleń przez sąd I instancji w zakresie łączącej strony umowy „spółki cichej” w sytuacji gdy w postępowaniu pierwszoinstancyjnym w tym zakresie powód nie zaoferował żadnych twierdzeń ani dowodów. Nigdy też nie formułował wobec pozwanego roszczeń z tytułu rozliczenia tego rodzaju spółki. Całkowicie gołosłowne twierdzenia w tym zakresie pojawiły się dopiero na etapie postępowania apelacyjnego i nie zostały poparte żadnymi dowodami.

Z powyższych względów apelacja powoda jako pozbawiona uzasadnionych podstaw podlegała oddaleniu na podstawie art. 385kpc.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 par.1 i 3 1 kpc w zw. z art. 108 par.1 kpc zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania.

Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga