Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2022 roku.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 13 października 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko (...) SA V. (...) w W.

o odszkodowanie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 22 czerwca 2022 roku, sygn. akt I C 107/22

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1, 2, 3 w ten sposób, że :

A.  zasądzoną w punkcie 1 wyroku kwotę odszkodowania obniża z 2 275,41 złotych do wysokości 524,20 ( pięćset dwadzieścia cztery 20/100 ) złote;

B.  punktowi 3 nadaje następujące brzmienie: „zasądza od powódki J. S. na rzecz pozwanego (...) SA V. (...) w W. 579 ( pięćset siedemdziesiąt dziewięć ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty”;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od powódki J. S. na rzecz pozwanego (...) SA V. (...) w W. 847 ( osiemset czterdzieści siedem ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia następnego po upływie tygodnia od doręczenia powódce odpisu wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I Ca 387/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 22 czerwca 2022 r. wydanym w sprawie I C 107/22 zasądzono od (...) S.A. V. (...) w W. na rzecz powódki J. S. 2.275,41 zł tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od 11 lutego 2022 r. do dnia zapłaty (pkt 1. wyroku) oraz oddalono powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2. wyroku). Ponadto, zasądzono od pozwanego na rzecz powódki 605 zł zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt 3.).

Sąd Rejonowy powyższym orzeczeniem uznał częściową zasadność zgłoszonego powództwa. Jak ustalił Sąd Rejonowy, 16 lutego 2021 r. doszło do kolizji drogowej, w której uszkodzeniu uległ pojazd R. (...) o nr rej. (...) stanowiący współwłasność K. M.. Dnia 17 lutego 2021 r. poszkodowana wynajęła u powódki auto zastępcze – F. (...). Najem ten trwał 16 dni, za stawkę czynszu 220 zł netto za dobę wypożyczenia samochodu. Dodatkowo powódka naliczyła 80 zł i 100 zł za podstawienie auta do klienta. Ubezpieczyciel uznał za uzasadniony najem pojazdu przez okres 16 dni po stawce 85 zł netto na dobę i wypłacił z tego tytułu 1.672,80 zł tytułem odszkodowania.

Sąd I instancji uznał, że stawka zaproponowana przez powódkę – 220 zł netto za dobę najmu samochodu zastępczego tej klasy – nie odbiega od kwot rynkowych. Ponadto, powódka nie pobierała jakichkolwiek opłat dodatkowych, np. wkładu własnego czy kaucji. Tym samym Sąd przyjął 16-dniowy okres najmu z tym, że pierwsze 3 dni po stawce ubezpieczyciela (tj. 85 zł netto za dobę), a za kolejne 13 dni już po 220 zł netto za dobę. Łącznie to 3.115,00 netto, a zatem 3.831,45 zł z podatkiem VAT. Ponieważ ubezpieczyciel wypłacił tytułem odszkodowania 1.672,80 zł, Sąd zasądził pozostałą kwotę, tj. 2.158,65 zł oraz 116,76 zł skapitalizowanych odsetek. Sąd Rejonowy nie uwzględnił natomiast kosztów podstawienia auta, zwracając uwagę, że powódka prowadzi firmę we W. i nie ma żadnego uzasadnionego powodu, dla którego konieczne było skorzystanie z tak odległego punktu wynajmu, a co za tym idzie z usługi podstawienia samochodu.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł pełnomocnik pozwanego zaskarżając wyrok w części, tj. w zakresie zasądzającym na rzecz powoda kwotę ponad 2.275,41 zł (pkt 1. wyroku) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz w zakresie kosztów procesu (pkt 3. wyroku). Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów z naruszeniem zasad logiki i prawidłowego rozumowania, w szczególności druku zgłoszenia szkody, pisma pozwanego z dnia 22 lutego 2021 r. wraz z załącznikami poprzez uznanie, że pozwany nie wykazał, iż propozycja firmy współpracującej z pozwanym jest korzystniejsza od oferty powoda biorąc pod uwagę wszystkie warunki oferowanego najmu, podczas gdy poszkodowania nie była zainteresowana propozycją najmu pozwanego, co powinno prowadzić do wniosku, że pozwany nie ma obowiązku przesyłania skonkretyzowanej oferty najmu,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 354 § 1 i 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie przez Sąd w niniejszym postępowaniu, tj. nieuwzględnienie obowiązku działania poszkodowanej w celu minimalizacji szkody oraz przyjęcie, iż wysokość kosztów najmu pojazdu zastępczego, o zasądzenie których wnosił powód odpowiada tej zasadzie, w sytuacji kiedy poszkodowana miała możliwość skorzystania z najmu pojazdu zastępczego z zastosowaniem niższej dziennej stawki.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, skarżący wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania za obie instancje wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zwrotu opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa.

W odpowiedzi na apelację, pełnomocnik strony powodowej wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za postepowanie przed Sądem II instancji, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Na wstępie podnieść należy, że niniejsza sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym. Wobec tego - zgodnie z art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. - skoro Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku zawiera jedynie wyjaśnienie jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa. Trzeba mieć także na uwadze, że w postępowaniu uproszczonym apelacja ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy, apelacja ograniczona wiąże Sąd Odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 1 ¹ i 2 k.p.c. (tak też Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów z dnia 31 stycznia 2008 roku, sygn. III CZP 49/07, publ. OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55; tak również M. M. w: „Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo”, W. 2013, s. 305 – 306). Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie.

Wszelkie podniesione w apelacji zarzuty sprowadzały się w istocie do zakwestionowania zasadności zasądzenia w ramach odszkodowania, poniesionego kosztu najmu samochodu zastępczego przy stawce przekraczającej 220 zł na dobę. Zarzut ten jest w znacznej części zasadny, wobec dokonania analizy materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy. Jak bowiem ustalono w niniejszym postępowaniu, do zdarzenia szkodzącego doszło 16 lutego 2021 r., a następnego dnia – 17 lutego 2021 r. poszkodowana najęła samochód zastępczy, czekając ze zgłoszeniem szkody do dnia 19 lutego 2021 r. Co jednak istotne, jak wynika z korespondencji pomiędzy poszkodowaną a ubezpieczycielem, dnia 22 lutego 2021 r. pozwany ubezpieczyciel przesłał poszkodowanej maila, w załączeniu którego znajdowały się warunki najmu pojazdu zastępczego. Zgodnie z przedstawionymi w wiadomości zasadami, akceptowalną przez ubezpieczyciela stawką pojazdu zastępczego była stawka w wysokości 85 zł za dobę. Tak jednak Sąd I instancji nie nadał tej okoliczności właściwej rangi przy wyrokowaniu.

W tym miejscu przypomnieć trzeba, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, odszkodowanie przysługujące z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów powinno odpowiadać wartości stanowiącej pełną kompensatę poniesionego uszczerbku, zatem jednym z jego składników jest zwrot poniesionych kosztów korzystania z pojazdu zastępczego w zakresie obejmującym okres technologicznie uzasadnionej naprawy pojazdu uszkodzonego.

Ocena czy poniesione przez poszkodowanego koszty w tym względzie powinny być objęte odszkodowaniem musi być dokonana przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, a w szczególności w zależności od ustalenia czy zachodzi normalny związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem tego wydatku, a zdarzeniem szkodzącym oraz czy poniesienie tego kosztu było obiektywnie uzasadnione i konieczne (por. uchwała SN z dnia 18 maja 2004 r, III CZP 24/04, OSNC 2005, str. 7-8 poz. 117).

W odniesieniu do przywołanego wcześniej przez ubezpieczyciela zastrzeżenia, że jest on w stanie zaakceptować najem pojazdu do poziomu 85 zł za dobę, warto zauważyć, że ubezpieczyciel poinformował również, że istnieje możliwość skorzystania z usługi najmu samochodu zastępczego w ramach sieci partnerskiej współpracującej z ubezpieczycielem i że w celu skorzystania z usługi najmu firmy współpracującej z pozwanym, należało przekazać informację zwrotną. Jednocześnie, poszkodowana została poinformowana o akceptowalnych przez ubezpieczyciela stawkach, pozostając jednak bierna w tym zakresie i nie przejmując się, czy jej zachowanie czyni zadość zasadzie minimalizacji szkody. Strona powodowa w żaden sposób nie kwestionowała otrzymania tej wiadomości przez poszkodowaną. Odnosiła się do niej w piśmie procesowym z dnia 08 kwietnia 2022 r. (data wpływu do Sądu Rejonowego w Łasku).

W tym zakresie rację przyznać zatem trzeba skarżącemu, że Sąd Rejonowy w sposób niedostateczny dokonał analizy zgromadzonego materiału dowodowego pod kątem obowiązku minimalizacji szkody przez poszkodowaną. Jak bowiem wynika ze zgromadzonego materiału, poszkodowana była poinformowania o warunkach refundacji przez ubezpieczyciela kosztów najmu pojazdu zastępczego w określonych segmentach. Poszkodowana miała zatem wiedzę, iż ubezpieczyciel jest w stanie zapewnić jej samochód zastępczy, oferowany po stawce znacznie niższej aniżeli przedsiębiorstwo powódki. Powyższe w ocenie Sądu Okręgowego świadczy o niewywiązaniu się przez poszkodowaną z obowiązku minimalizacji szkody. Zupełnie niezrozumiałym jest bowiem korzystanie z oferty znacznie droższej w sytuacji, w której istotne warunki oferty zarówno w wypożyczalni współpracującej z ubezpieczycielem jak i wypożyczalni powódki są absolutnie porównywalne. Poszkodowana, kierując się dyrektywą minimalizacji szkody powinna rozważyć skorzystanie z oferty podmiotu współpracującego z ubezpieczycielem i uniknąć tym samym generowania większych wydatków po stronie ubezpieczyciela. Poszkodowana nie wskazała w żaden sposób, z jakich powodów odmówiła skorzystania z propozycji najmu samochodu u ubezpieczyciela. W świetle powyższego oczywistym pozostaje, że miała możliwość wybrać współpracę ze wskazaną przez ubezpieczyciela, tańszą wypożyczalnią samochodów w ramach ciążącego na niej obowiązku minimalizacji szkody, a jeśli tego nie uczyniła, to czyniła to na własne ryzyko.

Oczywistym pozostaje, że ubezpieczyciel nie może narzucać konkretnego podmiotu, z którym poszkodowany winien zawrzeć umowę najmu pojazdu zastępczego, co bynajmniej nie oznacza zupełnej dowolności w zakresie obciążania nadmiernie kosztami ubezpieczyciela biorącego na siebie odpowiedzialność za szkodę. Brak jest bowiem racjonalnych argumentów dla zachowania polegającego na wyborze droższej oferty wypożyczalni powódki, w sytuacji w której ubezpieczyciel był w stanie zagwarantować najem pojazdu po niższej stawce, jednocześnie wyraźnie zastrzegając, że akceptowalna dla niego jest stawka nieprzekraczająca 85 zł na dobę. Powyższe skłania do przyjęcia, że wbrew ustaleniom Sądu I instancji, za celowe i ekonomicznie uzasadnione można uznać jedynie najem samochodu zastępczego przez poszkodowanego do stawki 85 zł, nie zaś przyjętej przez Sąd I instancji stawki 220 zł, uznanej przez Sąd Rejonowy jako mieszczącej się w granicach stawek rynkowych. Odnoszenie się do (bliżej nieokreślonych przez Sąd) stawek rynkowych w sytuacji, gdy dostępna jest oferta prawie trzy razy tańsza, nie może być uznane za zgodne z dyrektywą minimalizacji szkody.

Strona powodowa nie wykazała zarazem racjonalnych przyczyn, dla których poszkodowana miałaby się zdecydować na najem pojazdu zastępczego po stawce prawie trzykrotnie wyższej. Argumentacja dotycząca ponoszenia kosztów wkładu własnego czy kaucji nie są w tym zakresie przekonujące. Nawet, gdyby uznać że poszkodowana z jakichś przyczyn musiałaby korzystać z tych „mniej atrakcyjnych” warunków oferty ubezpieczyciela, to ostatecznie i tak oferta przekazana przez ubezpieczyciela generowałaby znacznie mniejsze nakłady finansowe niż skorzystanie z najmu w przedsiębiorstwie powódki.

Z tych względów, Sąd Okręgowy odmiennie aniżeli Sąd Rejonowy przyjął, że uzasadnioną ekonomicznie stawką pojazdu zastępczego będzie co do zasady stawka 85 zł, wyraźnie wskazywana od 22 lutego 2021 r. przez pozwanego ubezpieczyciela. Jednakże warto zauważyć, że najem pojazdu zastępczego przez poszkodowaną nastąpił wcześniej, bo już 17 lutego 2021 r., gdyż w tym czasie poszkodowana pozostawała już bez pojazdu, z którego mogłaby efektywnie korzystać. Ten okres najmu Sąd Okręgowy również uznaje za uzasadniony, lecz po stawce 220 zł na dobę. Poszkodowana nie musiała bowiem mieć specjalistycznej wiedzy na temat stawek oferowanych w różnych wypożyczalniach samochodów. Co więcej, nie można było od niej wymagać, aby dokonywała drobiazgowego rozeznania rynkowego w poszukiwaniu najkorzystniejszej oferty najmu samochodu. Dlatego też do czasu uzyskania przez nią informacji mailowej od ubezpieczyciela (co nastąpiło 22 lutego 2021 r.) o możliwości tańszego najmu pojazdu zastępczego, nie można winić poszkodowanej za najem samochodu po droższej cenie, oferowanej przez powódkę, szczególnie, że była to stawka rynkowa.

Reasumując, Sąd Okręgowy uznał za uzasadniony najem pojazdu zastępczego w okresie 16 dni, przy czym pierwsze 6 dni ( 17 – 22 luty) po stawce 220 zł za dobę, zaś następne 10 dni (od 22.02.2021 r.) po stawce 85 zł za dobę.

Z tych względów na gruncie art. 386 § 1 k.p.c. zaskarżony wyrok należało zmodyfikować poprzez obniżenie zasądzonej w punkcie 1. zaskarżonego wyroku kwoty 2.275,41 zł do poziomu 524,20 zł. Na kwotę tę składają się koszty najmu pojazdu zastępczego po powyższych stawkach, co daję łącznie kwotę 2.170,00 zł. Kwotę tę należało zarazem pomniejszyć o wypłacone w postępowaniu likwidacyjnym odszkodowanie w wysokości 1.672,80 zł oraz powiększyć o równowartość skapitalizowanych odsetek w kwocie 27,00 zł. Z tych wszystkich względów orzeczono jak w punkcie I. A. wyroku, oddalając zarazem apelację w pozostałej części, o czym orzeczono w punkcie II. wyroku.

Zmiana orzeczenia Sądu I instancji w zakresie roszczenia głównego skutkowała koniecznością zmiany rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu. Ostateczne rozstrzygnięcie oznacza bowiem, że pozwany uległ w procesie jedynie w 17,3 % i w takim zakresie będzie odpowiedzialny za powstałe koszty procesu.

Skoro zatem łącznie wygenerowane przez obie strony kosztu procesu w I instancji wyniosły 2.051,00 zł, a koszty po stronie pozwanej uplasowały się na poziomie 934,00 zł, to stosując zasadę stosunkowego rozdzielania kosztów, koszty za powstanie których odpowiedzialna jest pozwana, wynoszą 355,00 zł (2.051,00 zł x 17,3 %). W związku z tym, nadano punktowi 3. zaskarżonego wyroku brzmienie, w myśl którego ostatecznie zasądzono od powódki na rzecz pozwanej 579,00 zł (934,00 zł – 355,00 zł) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty.

Ponieważ strona pozwana zaskarżyła wyrok wydany przez Sąd Rejonowy de facto w całości, Sąd Okręgowy objął zakresem kontroli instancyjnej całość zaskarżonego wyroku, co zdeterminowało orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego, w którym wartość przedmiotu zaskarżenia wynosiła 2.275,00 zł.

Tym samym, jedynie w części można potraktować apelację skarżącego jako zasadną. Zmieniając zaskarżony wyrok poprzez obniżenie zasądzonej kwoty o 1.751,00 zł, Sąd Okręgowy przyjął, że pozwany wygrał w postępowaniu apelacyjnym w 77 % i to w takim zakresie koszty postępowania apelacyjnego będą obciążać powódkę. Tym samym, wobec ustalenia łącznych kosztów postępowania drugoinstancyjnego na 1.100,00 zł (z czego po stronie powódki 450 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz po stronie pozwanego 450 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz 200 zł tytułem opłaty od apelacji), powódka jest odpowiedzialna za powstałe koszty procesu w kwocie 847 zł (1100 zł x 77 %), którą zasądzono od powódki na rzecz pozwanego w punkcie III. wyroku, tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie ustalonymi w oparciu o art. 98 § 1 ¹ in fine k.p.c.