Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 grudnia 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Elżbieta Zalewska – Statuch

po rozpoznaniu w dniu 29 grudnia 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku W. K. i M. K.

z udziałem Ł. B., B. S., W. S., H. B., T. S., S. K., D. K. i Z. K.

o ustanowienie drogi koniecznej

na skutek apelacji wnioskodawcy W. K.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 23 czerwca 2022 roku, sygn. akt I Ns 633/06

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Łasku, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za instancję odwoławczą.

Sygn. akt I Ca 460/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Łasku, w sprawie z wniosku W. K. i M. K. z udziałem Ł. B., B. S., W. S., H. B., T. S., S. K., D. K. i Z. K. o ustanowienie drogi koniecznej, oddalił wniosek,
nie obciążył wnioskodawców i uczestników kosztami postępowania pokrytymi tymczasowo
z sum budżetowych Skarbu Państwa oraz ustalił, że w pozostałym zakresie wnioskodawcy
i uczestnicy ponieśli koszty postępowania w zakresie sum przez siebie wydatkowanych.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski, których istotne elementy przedstawiają się następująco:

Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 1996 roku w sprawie sygn. akt Ns 201/96 Sąd Rejonowy w Turku stwierdził, że Skarb Państwa nabył z dniem 30 września 1984 roku przez zasiedzenie własność nieruchomości o powierzchni 0, 48 ha położonej we wsi R. oznaczonej na mapie sporządzonej przez Wojewódzkie Biuro Geodezji i (...) Oddział w T. numerem działki (...).

Z wyżej opisanej mapy wynika, iż działka nr (...) graniczy z działką nr (...).

W dniu 8 listopada 2002 roku Gmina U. sprzedała wyżej opisaną działkę
nr 208/ 1 T. i J. małż. B.. Działka ta w planie zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy U. przeznaczona była pod zabudowę mieszkaniową oraz aktywizację rolną.

Umową z dnia 18 marca 2003 roku T. B. i J. B. darowali swojemu synowi Ł. B. działkę nr (...) o powierzchni 0, 48 ha, objętą księgą wieczystą Kw. nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy W Łasku Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P..

W dniu 10 marca 2006 roku Burmistrz Miasta U. wydał decyzję o warunkach zabudowy, w której ustalił warunki zabudowy i zagospodarowania terenu działki nr (...) położonej przy drodze powiatowej w R. polegającej na budowie budynku mieszkalnego jednorodzinnego wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną. Z załącznika
to tej decyzji w postaci mapy wynika, iż linia zabudowy została ustalona w odległości 8 m
od granicy działki z drogą powiatową i w odległości 3 m od granicy z działkami nr (...)
i 209.

W dniu 8 listopada 2005 roku (data oględzin) działka nr (...) była ogrodzona w taki sposób, iż pomiędzy ogrodzeniem, a działką nr (...) była przestrzeń o szerokości około 2,5 m. Na pasie ziemi nieogrodzonego gruntu rosło jedno drzewo oraz widocznych było sześć pieńków po ściętych przez uczestnika Ł. B. drzewach.

W dniu 25 marca 1975 roku przez Naczelnika Powiatu w P. w sprawie ON.451 / 937/ 75 został wydany akt własności ziemi stwierdzający, iż H. P.
i A. P. stali się z mocy prawa właścicielami działek nr (...) o łącznej powierzchni 11,60 ha położonymi w K. R.,
gm. P.. Akta uwłaszczeniowe nie zawierają mapy ani szkicu przedmiotowych nieruchomości.

W dniu 7 kwietnia 1986 roku na podstawie umowy przekazania gospodarstwa rolnego nr rep. (...) - właścicielami nieruchomości objętych wyżej opisanym aktem własności ziemi stali się K. P. i D. P.. Nieruchomość objęta była księgą wieczystą Kw nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P..

W dniu 20 maja 2005 roku /w toku postępowania o ustanowienie drogi koniecznej/ K. P. i D. P. - sprzedali W. K. i M. K. działki nr (...) o powierzchni 10 ha.

Właścicielami działki nr (...) o powierzchni 1, 18 ha / graniczącej z działką nr (...)
i 208/ 2 są W. S. (siostra wnioskodawczyni) i jej mąż B. S.. Działka ta jest objęta księgą wieczystą Kw nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P.. Działka stanowi rolę. Kilka lat wstecz przy granicy z działką nr (...) na działce nr (...) funkcjonowała droga, którą dojeżdżano do dalej położonych pól m. in. do działki nr (...).

Właścicielem działki nr (...) o pow. 0, 59 ha położonej w R. (graniczącej z działkami nr (...)) był Z. B.. Zmarł on w 1978 roku. Jego następcami prawnymi są: H. B., T. S. oraz Z. K., D. K. i S. K. (spadkobiercy zmarłej w 1995 roku E. K. - córki Z. B.). Działka nr (...) stanowi zabudowane podwórko o szerokości 20 m. Budynki posadowione są w odległości około 3 m od granicy
z działką nr (...).

W dniu 23 października 2014 r. H. B. sprzedała W. K.
i M. K. nieruchomości rolne położone w R., składające się z działek nr (...) o łącznej powierzchni 1,3752 ha. Z treści umowy wynika,
że wyżej opisana nieruchomość posiada dostęp do drogi publicznej.

Postanowieniem z dnia 19 lipca 2019 roku wydanym w sprawie sygnatura akt
I Ns 668/17 Sąd Rejonowy w Łasku I Wydział Cywilny dokonał rozgraniczenia działki gruntu nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) z działką gruntu nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) wzdłuż linii łączącej pkt 6-405-407-404-411-403-402-11 oznaczonej na mapie dla celów prawnych
z projektem rozgraniczenia sporządzonym przez geodetę uprawnionego B. Z. 10 lutego 2019 r. (nr pracy GN.6640. (...).2018) – wariant c, zastrzegając,
że po uprawomocnieniu się niniejszego postanowienia biegły sporządzi mapę obrazującą przebieg granicy oraz zaewidencjonuje ją w Starostwie Powiatowym w Ł.; dokonał rozgraniczenia działki gruntu nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta
nr (...) z działką gruntu nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) wzdłuż linii łączącej pkt 8-12 oznaczonej na mapie dla celów prawnych z projektem rozgraniczenia sporządzonym przez geodetę uprawnionego B. Z. 10 lutego 2019 r. (nr pracy GN.6640. (...).2018) – wariant d (z uwzględnieniem sprostowania w zakresie oznaczenia wariantu dokonanym opinią uzupełniającą z 7 czerwca 2019 r), zastrzegając, że po uprawomocnieniu się niniejszego postanowienia biegły sporządzi mapę obrazującą przebieg granicy oraz zaewidencjonuje ją w Starostwie Powiatowym
w Ł..

Na skutek apelacji złożonej przez wnioskodawcę i uczestnika Ł. B. Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny w dniu 22 stycznia 2020 roku w sprawie
I Ca 575/19 postanowił z apelacji wnioskodawcy zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że dokonać rozgraniczenia działki gruntu nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) z działką gruntu nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) wzdłuż linii łączącej punkty 1000-1001-402-11 oznaczonej na mapie dla celów prawnych z projektem rozgraniczenia sporządzonym przez geodetę uprawnionego B. Z. 10 lutego 2019 r. (nr pracy GN.6640. (...).2018) – wariant b.

Wnioskodawca W. K. do nabytych nieruchomości w szczególności
do działki nr (...), która graniczy z działkami objętymi wnioskiem przejeżdża za zgodą H. B. przez działkę nr (...) (działkę siedliskowa). W ocenie wnioskodawcy nie może on przejeżdżać przez podwórko większymi maszynami rolniczymi. W tym zakresie korzysta z uprzejmości rolników S. i M.. Pas gruntu należący do działki nr (...) nie został przez wnioskodawcę w żaden sposób zagospodarowany. Ogrodzenie działki nr (...) nie zostało przesunięte przez uczestnika Ł. B.. Wnioskodawca nie występował do uczestnika o wydanie nieruchomości

Stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o dokumenty załączone do akt sprawy, akta sprawy I Ns 668/17, opinię biegłego geodety oraz zeznania stron.

Sąd wskazał na art. 145 § 1 i 2 k.c. i stwierdził, że w przedmiotowej sprawie z uwagi na orzeczenie z dnia 19 lipca 2019 r., zmienione postanowieniem z dnia 22 stycznia 2020 r., nie można mówić o braku dostępu do drogi publicznej. Działka nr (...), której właścicielami są wnioskodawcy graniczy bowiem z drogą publiczną. Pozostaje do rozstrzygnięcia kwestia czy dostęp do drogi publicznej jest odpowiedni. Działka nr (...) jest działką rolną. Konieczny zatem jest przejazd do części uprawowej ciągnikami, maszynami rolniczymi
itp. Aby możliwa była ocena czy dostęp jest odpowiedni w ocenie sądu najpierw należy
w sensie faktycznym dostosować pas gruntu pomiędzy działkami nr (...)
do użytkowania w celach przejazdu. Roszczenie o ustanowienie drogi koniecznej może być uzasadnione dopiero w razie ustalenia, że istniejący dostęp nie może zostać usprawniony
i wykorzystany do przechodu, przejazdu albo że przystosowanie go wymagało znacznych nakładów finansowych przekraczających możliwości właściciela nieruchomości w stopniu czyniącym tę inwestycję nieopłacalną i z tych lub innych jeszcze przyczyn byłoby sprzeczne
z interesem społeczno-gospodarczym.

Sąd podkreślił ponadto, że w realiach niniejszej sprawy konieczne jest dokonanie przez właściciela lub na jego zlecenie przesunięcia ogrodzenia oraz likwidacja naniesień, które znajdują się na tym pasie. Należy w tym miejscu podnieść, iż mimo prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie I Ns 668/17 właściciele działki nr (...) nie podjęli żadnych działań w tym zakresie. Biorąc pod uwagę okoliczność, iż wniosek dotyczy działki nr (...) i ewentualnych ograniczeń prawa własności właścicieli działki nr (...), ważną kwestią pozostaje czy i w jakim zakresie brakującą część pasa działki nr (...) należałoby uzupełnić pasem gruntu z działki nr (...) aby droga konieczna była ustanowiona w odpowiedniej szerokości. Nie można w tym miejscu poprzestać tylko na wydzieleniu z działki nr (...) brakującej części tylko biorąc pod uwagę szerokość pasa gruntu 208/2. Nie ma bowiem pewności, że z powodów faktycznych lub prawnych nie można będzie przystosować pasa gruntu 208/2 do użytkowania w charakterze drogi (np. kwestia pozwolenia na usunięcie drzew itp.).

Sąd zwrócił też uwagę na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1977 r.
III CRN 90/77 publ. LEX nr 7937, z którego to wynika, iż „osoba ubiegająca się
o ustanowienie drogi koniecznej powinna przede wszystkim wykorzystać istniejące możliwości dojazdu do drogi publicznej przez własne grunty, w wypadku więc, gdy taka możliwość istnieje, żądanie obciążenia gruntów sąsiada powinna ograniczyć do rozmiarów niezbędnych dla uzyskania połączenia swojej działki nie mającej dostępu do drogi publicznej z inną własną działką mającą taki dostęp”.

Apelację od postanowienia złożył wnioskodawca W. K., który w złożonym środku zaskarżenia wskazał, że nie zgadza się z postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku
i uważa, że jest ono dla niego bardzo krzywdzące.

Skarżący podkreślił, że sąd odmówił mu dostępu do drogi publicznej, twierdząc,
że nie udowodnił, że takiego dostępu nie mam. Przecież Sąd Okręgowy dokonał rozgraniczenia nieruchomości z nieruchomościami sąsiadów i ze sporządzonych map oraz treści postanowienia wynika, że pas gruntu, który został mi przysądzony nadaje się
co najwyżej do przechodu, bądź przejazdu rowerem, ale nie przejazdu maszyna rolniczą, której rozpiętość sięga nawet 5 metrów. To jednak Sądowi Rejonowemu nie wystarczyło
i jak napisał w uzasadnieniu powinienem był najpierw „dostosować pas gruntu pomiędzy działkami nr (...) do użytkowania w E. przejazdu" - innymi słowy na własny koszt usunąć nasadzenia Ł. B. i zdemontować jego ogrodzenie.

Wskazano ponadto, że Ł. B. był wielokrotnie wzywany do przesunięcia ogrodzenie zgodnie z prawomocnym orzeczeniem Sądu Okręgowego w Sieradzu
ale bezskutecznie. Nawet na rozprawie deklarował, że się przesunie a poza salą wszystko pozostawało po staremu. Na ostatnie moje pisemne wezwanie odpisał, żebym wznowił granice, to on się przesunie. Nie dość, że Ł. B. wszedł bezprawnie na jego nieruchomość i nie chce się dobrowolnie usunąć, to przed sądem w Łasku to on musiał się tłumaczyć dlaczego jeszcze nie dostosował granicy do mapy biegłego a nie Ł. B., który powinien respektować wyrok Sądu Okręgowego i po jego uprawomocnieniu się oddać mu jego fragment gruntu.

Dla skarżącego za wysoce niesprawiedliwe uważa wymaganie od niego poniesienia dodatkowych kosztów związanych z przesunięciem ogrodzenia i usunięciem nasadzeń,
czy wystąpieniem o ewentualne zgody na wycięcie nie moich drzew, pod warunkiem ustalenia drogi koniecznej. Przecież Pani Sędzia była już wiele lat temu na ich nieruchomości i widziała, czy może przejechać pomiędzy nieruchomościami sąsiadów czy nie. Jeżeli teraz miała wątpliwości, to przecież mogli ponownie udać się na grunt, tym razem z biegłym, który wytyczał w sprawie o rozgraniczenie granicę, by pokazał od którego miejsca do którego przebiega jego pas gruntu i ile ma szerokości. Pomiędzy dwoma ostatnimi terminami
w sprawie minął ponad rok i sąd nie znalazł czasu, żeby przyjechać na nieruchomość
i zbadać, czy jest on w stanie przejechać należącym do niego pasem gruntu jakąkolwiek maszyną rolniczą.

Skarżący zauważa też, że w przeciwieństwie do sądu, zarówno Ł. B.
jak i małżeństwo S. nie mieli wątpliwości, że przynależnym do niego pasem gruntu nie przejedzie żadną maszyną rolniczą.

Z tych względów skarżący wniósł, aby pochylić się raz jeszcze nad jego sprawą
i zapewnić mu normalny dostęp do jego pola, częściowo kosztem działki Ł. B.
a częściowo B. i W. S. - aby mógł swobodnie zajmować się działalnością rolniczą i dojeżdżać do pól po swoim, a nie korzystać z (...) i niełaski sąsiadów
- tak jak to wygląda obecnie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna i skutkuje uchyleniem zaskarżonego postanowienia oraz przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji z powodu nierozpoznania istoty sprawy.

Wskazać należy, iż zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy nie orzekł o żądaniu ustanowienia drogi koniecznej, gdyż nie dokonał oceny zasadności tego wniosku według reguł wynikających z art. 145 kc, zgodnie z którym przeprowadzenie drogi koniecznej powinno nastąpić z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno także uwzględniać interes społeczno – gospodarczy.

Brak dostępu do drogi publicznej w rozumieniu art. 145 § 1 k.c. oznacza brak prawnie zagwarantowanego połączenia nieruchomości izolowanej z siecią dróg publicznych. Za taki szlak nie może być uznana droga, po której właściciel nieruchomości pozbawionej dostępu, lub inne osoby korzystające z tej nieruchomości komunikują się grzecznościowo, a nawet, gdy dostęp oparty jest na stosunku obligacyjnym z właścicielem nieruchomości sąsiedniej. Hipotezą art. 145 k.c. jest bowiem objęty dostęp o charakterze trwałym, nie skrępowany wolą osób trzecich.

Brak odpowiedniego dostępu z nieruchomości do drogi publicznej w rozumieniu ww. przepisu występuje nadto zarówno wtedy, gdy nie ma bezpośredniego takiego dostępu, jak
i wtedy, gdy nie ma dostępu do drogi publicznej poprzez drogę innego rodzaju (np. tzw. drogę wewnętrzną), faktycznie istniejącą o odpowiedniej szerokości i ukształtowaniu, umożliwiającą nieprzerwany i nieskrępowany dostęp ogółowi osób, nawet gdy jest to droga wydzielona z działek prywatnych, zwłaszcza gdy pozostaje pod zarządem gminy.

Nieruchomość ma natomiast odpowiedni dostęp do drogi publicznej w rozumieniu art. 145 § 1 k.c., jeżeli z siecią dróg publicznych łączy ją szlak drożny wydzielony geodezyjnie jako droga, która, choć nie jest zaliczona do sieci dróg publicznych w rozumieniu ustawy z dnia
21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 260), pozostaje ujęta
w planie przestrzennego zagospodarowania Gminy i znajduje się pod jej zarządem oraz jest powszechnie dostępna ( tak m. in. SN w wyroku z dnia 15 czerwca 2010 roku, II CSK 30/10,
a także w postanowieniu z dnia 12 października 2011 roku, II CSK 94/11).

Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia "odpowiedniego dostępu", którym posłużył się
w art. 145 § 1 k.c., co nakazuje przyjąć, że chodzi o jego potoczne rozumienie. W tym zaś ujęciu "odpowiedni" oznacza odpowiadający przeznaczeniu, spełniający wymagane warunki.

Tymczasem w przedmiotowej sprawie - wskazując, iż pierwszą podstawową przesłanką ustanowienia służebności drogi koniecznej jest brak odpowiedniego dostępu nieruchomości do drogi publicznej - Sąd Rejonowy stwierdził, że przesłanka ta nie została spełniona, ponieważ aby dokonać tej oceny należy w sensie faktycznym dostosować pas gruntu pomiędzy działkami nr (...) do użytkowania w celach przejazdu, co wymaga przesunięcia ogrodzenia oraz likwidacji naniesień, które znajdują się na tym pasie a bez tych działań nie można dokonać ustaleń czy i w jakim zakresie brakującą część pasa działki (...) należy uzupełnić pasem gruntu z działki (...) aby droga konieczna została ustanowiona w odpowiedniej szerokości, zwłaszcza w sytuacji w której nie ma pewności , że z powodów faktycznych lub prawnych nie będzie można przystosować pasa gruntu 208/2 do użytkowania w charakterze drogi.

Z taką oceną nie sposób się zgodzić jeżeli weźmie się pod uwagę, iż z bezspornego stanu faktycznego sprawy opartego na opinii biegłego sądowego – geodety, sporządzonej na potrzeby sprawy prowadzonej za numerem I Ns 668/17 wynika, że w wyniku rozgraniczenia działka wnioskodawcy o numerze 208/2 uzyskała dostęp do drogi publicznej o szerokości 2,41 m (mapa k. 638 akt I Ns 668/17 Sądu Rejonowego w Łasku)

W takiej sytuacji zgodzić należy się z apelującym, iż taka szerokość nie pozwala na realizację przejazdu jakimkolwiek pojazdem mechanicznym nawet po przeprowadzeniu czynności związanych z wydobyciem tej części działki wnioskodawcy z rąk osób faktycznie nim władających i po usunięciu znajdujących się na niej naniesień.

Powyższa konstatacja Sądu Rejonowego przywołana jako powód oddalenia wniosku - mogłoby zatem stanowić element oceny sądu, ale jedynie w kontekście oceny jaka powinna być szerokość pasa gruntu z działki (...) o którą należałoby uzupełnić pas działki (...) celem uzyskania odpowiedniego dostępu do drogi publicznej.

Natomiast nie do zaakceptowania jest stanowisko Sądu pierwszej instancji w zakresie w jakim kładzie nacisk na powyższe okoliczności jako przyczynę odmowy rozpoznania żądania ustanowienia drogi koniecznej co do samej zasady, gdyż nie są one objęte treścią przesłanek z art. 145 kc.

W ocenie sądu drugiej instancji aktualny stan techniczny pasa o szerokości 2,40 m ani , jak również to, że właściciel tego gruntu po zakończeniu postępowania rozgraniczeniowego doprowadził do faktycznego odzyskania posiadaniu swojej nieruchomości w granicach wynikających z tegoż orzeczenia o rozgraniczeniu nie mają znaczenia dla powinności rozpoznania sprawy co do jej istoty w kontekście przesłanek materialnoprawnych przywołanych jako podstawa zgłoszonego przez wnioskodawcę żądania.

Ponadto argumenty sądu pierwszej instancji przywołane jako podstawa oddalenia wniosku ograniczają uprawnienia wnioskodawcy, ponieważ nie dotyczą sfery dyspozytywnej przepisu art. 145 kc Przypomnieć należy, iż powinnością sądu jest przyjęcie rozwiązania najkorzystniejszego pod względem wszystkich aspektów problemu ustanowienia drogi koniecznej. Zaakceptowanie poglądu sądu pierwszej instancji wyrażonego w tej sprawie oznaczałoby niemożność ustanowienia drogi koniecznej w sytuacji w której do jej wyodrębnienia - według projektu przygotowanego przez biegłego z zakresu geodezji
i kartografii z uwzględnieniem obowiązujących przepisów - wymagane byłoby poczynienie jakichkolwiek nakładów finansowych.

Należy też pamiętać, że Sąd nie jest związany zakresem wniosku i po przeprowadzeniu stosownego postępowania dowodowego może przyjąć, iż inne rozstrzygnięcie pozostaje uzasadnione w świetle art. 145 k.c. i okoliczności sprawy.

W przedmiotowej sprawie – przy rozstrzygnięciu oddalającym - należało więc należycie uzasadnić z jakich powodów, istotnych dla treści przesłanek z art. 145 kc, ustanowienie drogi koniecznej jest niemożliwe do uwzględnienia, a zaskarżone rozstrzygnięcie zasługiwałoby na ochronę tytko wówczas, gdyby stan faktyczny sprawy pozwalał na ocenę, iż nieruchomość wnioskodawcy ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej.

Taka sytuacja w niniejszej sprawie jednak nie występuje, gdyż pomimo trwającego
16 lat postępowania sąd rozpoznający wniosek o ustanowienie służebności drogi koniecznej
z punktu widzenia jego podstaw materialnoprawnych, przedstawionych powyżej,
a wynikających z treści przepisu art. 145 k.c., zaniechał zbadania wszystkich możliwych wariantów przebiegu szlaku drogi koniecznej z uwzględnieniem stopnia obciążenia gruntów, przez który droga miałaby prowadzić oraz interesu społeczno – gospodarczego, co skutkowało nierozpoznaniem istoty niniejszej sprawy, prowadząc do wydania orzeczenia kasatoryjnego.

Obowiązująca zasada pełnej apelacji co do zasady pozwala Sądowi drugiej instancji
w granicach zaskarżenia (art. 378 § 1 k.p.c.) na kontrolę zaskarżonego rozstrzygnięcia i w razie potrzeby na dokonanie własnych ustaleń w zakresie stanu faktycznego, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego (art. 382 k.p.c.), jednakże w niniejszej sprawie w świetle braku poczynienia przez sąd pierwszej instancji jakichkolwiek ustaleń co do możliwości ustanowienia drogi koniecznej, w jakimkolwiek wariancie, pozwalających na ocenę sprawy w świetle przesłanek wynikających z treści art. 145 kc Sąd drugiej instancji obowiązany byłby do dokonania ustaleń faktycznych oraz oceny prawnej żądania w pełnym zakresie, co doprowadziłoby do zastąpienia przez Sąd Okręgowy Sądu pierwszej instancji i pozbawienia stron prawa do rozstrzygnięcia sprawy przez dwie instancje (por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2014r. II CZ 8/14, LEX 1483949).

Powyższe skutkuje więc powinnością uchylenia zaskarżonego postanowienia na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Łasku, pozostawiając temu Sądowi – na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. – rozstrzygniecie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy według reguł wynikających
z § 2 i 3 art. 145 k.c. winien w pierwszej kolejności uzupełnić materiał dowodowy poprzez ponowne przeprowadzenie dowodu z oględzin z udziałem geodety, których przedmiotem należy uczynić wszystkie nieruchomości sąsiadujące z nieruchomością, której dotyczy wniosek o ustanowienie służebności drogowej, przez które potencjalnie może prowadzić szlak drogi koniecznej, sporządzenie szkicu z tych oględzin oraz poprzez dopuszczenie dowodu z opinii biegłego geodety na okoliczność wszelkich możliwych wariantów przebiegu drogi koniecznej z uwzględnieniem interesu społeczno – gospodarczego, potrzeb nieruchomości władnącej oraz dążenia do jak najmniejszego obciążenia nieruchomości, przez którą biegnie projektowany szlak drogi koniecznej, a następnie poprzez dopuszczenie dowodu z opinii biegłego geodety na okoliczność sporządzenia projektu szlaku drogi koniecznej na wyrysie z mapy ewidencyjnej.
Sąd ustali również wysokość należnego wynagrodzenia za ustanowienie drogi koniecznej w oparciu o opinię biegłego, jeśli właściciel gruntu obciążonego służebnością drogi takie żądanie zgłosi a strony nie dojdą w tym zakresie do stosownego porozumienia.
Przypomnieć też należy, iż właściciel nieruchomości obciążonej służebnością drogi koniecznej może z tego tytułu żądać wynagrodzenia, które przysługuje także wówczas, gdy nie poniósł on żadnej szkody w związku z ustanowieniem służebności.

Dopiero tak zgromadzony materiał dowodowy pozwoli Sądowi ponownie rozpoznającemu sprawę na dokonanie oceny całokształtu okoliczności istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia i dokonanie wyboru przebiegu szlaku drogi koniecznej, w sposób odpowiadający kryteriom wskazanym w treści przepisu art. 145 § 2 i 3 k.c. i przy uwzględnieniu, że regulacja zawarta w przepisie art. 145 k.c., przewidująca możliwość obciążenia nieruchomości służebnością drogi koniecznej, niewątpliwie stanowi ograniczenie prawa własności. Z tych też względów ustanowienie służebności drogowej na cudzym gruncie wymaga szczególnie wnikliwego rozważenia całokształtu okoliczności i uwzględnienia interesu społeczno – gospodarczego wszystkich podmiotów, których sfery prawnej dotyczyć może zapadłe orzeczenie.