Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV Ca 886/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Adam Jaworski

Protokolant: Elwira Stolarska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 grudnia 2022 r. w Warszawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko P. Z.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wołominie

z dnia 23 lutego 2022 roku, sygn. akt I C 2282/21

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w punkcie I. w ten sposób, że zwrot „do dnia zapłaty” zastępuje zwrotem „20 grudnia 2022 roku”;

b)  należność zasądzoną w punkcie I. zaskarżonego wyroku stanowiącą łączną kwotę 4637,36 zł (cztery tysiące sześćset trzydzieści siedem złotych trzydzieści sześć groszy) rozkłada na 23 raty płatne do 10. dnia każdego miesiąca, począwszy od 10 stycznia 2023 roku, pierwsze 22 raty po 200 zł (dwieście złotych) miesięcznie, a ostatnia rata 237,36 zł (dwieście trzydzieści siedem złotych trzydzieści sześć groszy) z odsetkami ustawowymi w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

c)  w punkcie II. kwotę kosztów procesu obniża do 200 zł (dwustu złotych) odstępując od obciążania pozwanego kosztami w pozostałej części;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  nie obciąża pozwanego kosztami postępowania.

A. J.

Sygn. akt IV Ca 886/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 23 lutego 2022 r. (sygn. akt I C 2282/21 upr) Sąd Rejonowy w Wołominie orzekł następująco:

1.  Zasądza od pozwanego P. Z. na rzecz powoda (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 3223,04 zł (trzy tysiące dwieście dwadzieścia trzy złote 4/100 groszy) wraz z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie od kwoty 3066,60 zł liczonymi od 11 lipca 2019 roku do dnia zapłaty;

2.  Zasądza od pozwanego P. Z. na rzecz powoda (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 1117 zł (tysiąc sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od daty uprawomocnienia się tego wyroku do dnia zapłaty, w tym kwotę 917 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od tego wyroku złożył pozwany, który zarzucił naruszenie prawa procesowego – art. 320 k.p.c., art. 102 k.p.c. Wniósł o zmianę wyroku i rozłożenie zasądzonego świadczenia na 24 raty. W uzasadnieniu apelacji podniósł, że nie mógł uczestniczyć w rozprawie z niezawinionych problemów technicznych.

Sąd Okręgowy podzielił i przyjął jako własne ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, dlatego nie zachodzi potrzeba ich powtarzania. Sąd II instancji uzupełniająco ustalił, że:

Pozwany jest osobą zadłużoną, oprócz zobowiązania objętego niniejszym procesem toczą się przeciwko niemu trzy inne procesy z firmami pożyczkowymi. Jego największym zadłużeniem jest zobowiązanie z tytułu kredytu względem banku (...) SA – na kwotę 180 000 – 190 000 zł. Pozwany spłacał zadłużenie także z tytułu innych umów, zgodnie z porozumieniami zawartymi z trzema kolejnymi wierzycielami. Nie toczą się przeciwko niemu postępowania komornicze. Po wydaniu zaskarżonego wyroku P. Z. nie dokonywał dalszych spłat z tytułu umowy kredytu objętego powództwem. Przyczyną popadnięcia rodziny państwa Z. w zadłużenie była choroba ich córki, która wymagała wykonania kosztownej operacji albo zakupu drogich soczewek. Pozwany jest zatrudniony na umowę o pracę z wynagrodzeniem 4000 zł brutto, a dodatkowo pełni służbę w Wojskach O. Terytorialnej. Jego żona uzyskuje miesięczny dochód w wysokości 3000 zł miesięcznie (dowód: przesłuchanie pozwanego – k. 132-133).

Powyższe ustalenia zostały poczynione w oparciu o zeznania pozwanego, którym dano wiarę jako logicznym i spójnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie, ale wyłącznie – co warto podkreślić – z powodu ustalenia nowych okoliczności w postępowaniu apelacyjnym.

Wykonując obowiązek wynikający z art. 378 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy był zobowiązany zbadać, w świetle okoliczności podniesionych przez pozwanego, czy nie doszło do pozbawienia go możności obrony praw. Sąd II instancji przesłuchał również pozwanego na okoliczność przyczyn braku możliwości udziału w rozprawie zdalnej przed Sądem Rejonowym. Zeznania pozwanego są w pełni wiarygodne i prawdopodobne w świetle zasad doświadczenia życiowego. Brak jest jednak podstaw do przyjęcia nieważności postępowania, gdyż nie wiadomo, czy problemy techniczne były spowodowane wadliwym działaniem systemu informatycznego obsługującego rozprawy zdalne (a więc przyczynami leżącymi po stronie sądu), czy też okolicznościami zupełnie niezależnymi od sądu, a np. dostawcy internetu. Nie więc dostatecznych przesłanek do przyjęcia, że pozwany został pozbawiony możliwości udziału w rozprawie z powodu uchybień (choćby niezawinionych Sądu Rejonowego).

Zarzut naruszenia art. 299 k.p.c. był o tyle niezasadny, że Sad Rejonowy – nie mając informacji o przyczynie niestawiennictwa pozwanego – miał pełne podstawy do pominięcia dowodu z jego przesłuchania. Wobec przekonującego wyjaśnienia przez pozwanego przyczyn jego nieobecności na rozprawie w Sądzie I instancji Sąd Okręgowy przesłuchał go na rozprawie apelacyjnej, co pozwoliło na poczynienie istotnych ustaleń.

Zarzut naruszenia art. 320 k.p.c. można uznać za zasadny jedynie w świetle dodatkowych ustaleń poczynionych w II instancji. Art. 320 k.p.c. uprawnia sąd do modyfikowania treści łączącego strony stosunku zobowiązaniowego. Wskutek rozłożenia na raty następuje z mocy konstytutywnego wyroku inne oznaczenie sposobu i terminu spłaty świadczenia należnego wierzycielowi. Na podstawie takiego wyroku dłużnik zostaje zobowiązany do regulowania swojego długu w sposób ratalny, zamiast w sposób wynikający z łączącego strony stosunku zobowiązaniowego. Warto w tym miejscu przytoczyć trafną wypowiedź Sądu Najwyższego, który podkreślił, że art. 320 k.p.c. „upoważnia sąd orzekający do wzięcia pod rozwagę przy wydawaniu wyroku, czy jego orzeczenie będzie mogło być wykonane bez potrzeby przeprowadzania egzekucji, zwłaszcza czy pozwany będzie w stanie spełnić zasądzone świadczenie jednorazowo. Przesłanką zastosowania tego przepisu jest ustalenie, że w danej sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony; decydują o tym okoliczności konkretnej sprawy” (uzasadnienie wyroku z 9 kwietnia 2015 r., II CSK 769/14).

Uznając, że w sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek Sąd Okręgowy wziął pod uwagę fakt, że pozwany popadł w zadłużenie z przyczyn losowych, a więc choroby córki. Nie ma podstaw, by zarzucić mu lekkomyślność. Co prawda należy odnotować, że pozwany po wydaniu zaskarżonego wyroku nie wykonywał żadnych wpłat, to jednak jego postawa wskazuje na dobrą wolę i chęć spłacania wierzycieli. Świadczy o tym fakt, że mimo licznych długów nie toczą się wobec niego postępowania komornicze. Z drugiej strony, pozwany nie ma możliwości jednorazowej zapłaty kwoty zasądzonej zaskarżonym wyrokiem, a ewentualne postępowanie egzekucyjne mogłoby uniemożliwić mu wywiązanie się ze zobowiązań przyjętych na siebie względem innych wierzycieli. Mając na względzie wysokość dochodów pozwanego oraz fakt, że jest do pracy, a także dążąc do tego, aby moment zaspokojenia wierzyciela nie był nadmiernie odłożony w czasie, Sąd Okręgowy ustalił wysokość miesięcznej raty na kwotę 200 zł (z wyjątkiem ostatniej). W jego przekonaniu taka rata należycie odpowiada interesom obu stron procesu. W konsekwencji zmieniono także orzeczenie w zakresie odsetek, gdyż naliczono je do dnia wydania wyroku przez Sąd Okręgowy, a dalsze odsetki od daty wymagalności poszczególnych rat, co jest konsekwencją konstytutywnego charakteru tego orzeczenia w części, w której oznacza nowy termin wymagalności (zob. uchwałę Pełnego Składu Izby Cywilnej Sadu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2006 roku (III CZP 126/06, OSNC 2007, Nr 10, poz. 147). Rozstrzygnięciem o rozłożeniu na raty objęto zatem kapitał i odsetki obliczone do dnia wydania wyroku w II instancji, czyli łącznie kwotę 4637,36 zł.

Z tych wszystkich powodów, chociaż wyrok Sądu Rejonowego według stanu na dzień jego wydania był jak najbardziej prawidłowy, apelację w znacznej części uwzględniono na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., a w pozostałym zakresie oddalono na podstawie art. 385 k.p.c.

Również w oparciu o okoliczności ustalone przed Sądem II instancji i dostrzegając pozytywną postawę pozwanego Sąd Okręgowy zmienił rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję, zasądzając jedynie zwrot opłaty sądowej od pozwu, a w pozostałym zakresie odstąpił od obciążania kosztami na podstawie art. 102 k.p.c.

Z tych samych przyczyn i na tej samej podstawie orzeczono o kosztach za II instancję, uwzględniając dodatkowo, że wyrok Sądu Rejonowego został w istotnym zakresie zmieniony na korzyść pozwanego.

A. J.

ZARZĄDZENIE

1.  Proszę odnotować uzasadnienie, zwolnienie lekarskie 20.12-15.01.

2.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda

A.  (...)